Vasectomie (sterilisatie bij de man)

Een vasectomie is een veilige en relatief eenvoudige chirurgische ingreep waarbij de zaadleiders worden onderbroken om het transport van zaadcellen vanuit de testikels te blokkeren. Na deze ingreep is de man onvruchtbaar, wat betekent dat hij geen kinderen meer kan krijgen. Sterilisatie is een definitieve anticonceptiemethode en is in principe onomkeerbaar. Het is daarom van groot belang dat beide partners deze beslissing zorgvuldig overwegen en volledig achter de keuze staan. De ingreep wordt niet uitgevoerd als de partner van de patiënt net zwanger is of recentelijk zwanger is geweest.

• Risicogroepen
• Ouderen
• Mannen met genetische aandoeningen
• Patiënten met bepaalde medische aandoeningen
• Voor de ingreep
• Praktisch
• De ingreep
• Na de ingreep
• Complicaties en bijwerkingen
• Alarmsymptomen en complicaties
• Infectie
• Bloeding en hematomen
• Langdurige pijn of ongemak
• Spontane reversie van de vasectomie
• Contact opnemen met de arts
• Controle onvruchtbaarheid: Spermaonderzoek
• Gevolgen van een vasectomie
• Psychologische en relationele aspecten
• Impact op de relatie
• Psychologische gevolgen voor de patiënt
• De rol van genetisch advies
• Juridische en ethische overwegingen
• Juridische aspecten
• Ethische overwegingen
• Verhouding tot andere anticonceptiemethoden
• Vergelijking met andere methoden
• Voordelen ten opzichte van andere methoden
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met vasectomie
• Zorg voor een goede nazorg
• Controleer op complicaties
• Verwacht enige tijd voor het volledige resultaat
• Ondersteun je herstel met een gezond voedingspatroon
• Houd rekening met je mentale welzijn
• Misvattingen rond vasectomie
• Een vasectomie heeft onmiddellijke werking
• Een vasectomie is extreem pijnlijk
• Een vasectomie vermindert seksuele prestaties
• Een vasectomie verhoogt het risico op ernstige gezondheidsproblemen
• Een vasectomie leidt tot een hormonale disbalans
• Een vasectomie is moeilijk of onmogelijk om te herstellen
• Een vasectomie verhoogt de kans op complicaties en infecties

Risicogroepen

Er zijn bepaalde risicogroepen die vaker overwegen om een vasectomie te ondergaan. Deze beslissing is vaak gerelateerd aan specifieke levensomstandigheden of medische overwegingen. Het is belangrijk dat patiënten in deze groepen goed geïnformeerd zijn over de procedure en de gevolgen ervan.

Ouderen

Ouderen die geen kinderen meer willen krijgen, kunnen besluiten tot een vasectomie als een definitieve anticonceptiemethode. Dit geldt vooral voor ouderen die een stabiele relatie hebben en geen verdere gezinsuitbreiding overwegen.

Mannen met genetische aandoeningen

Mannen die drager zijn van genetische aandoeningen die ze niet willen doorgeven aan hun kinderen, kunnen ervoor kiezen een vasectomie te ondergaan. Dit kan ook het geval zijn bij patiënten die genetisch advies hebben gekregen over de risico’s van het doorgeven van erfelijke ziektes.

Patiënten met bepaalde medische aandoeningen

Mannen die lijden aan medische aandoeningen die de vruchtbaarheid beïnvloeden, zoals bepaalde hormoonstoornissen of chronische ziektes, kunnen een vasectomie overwegen als alternatief voor andere vormen van anticonceptie. In sommige gevallen kan de ingreep worden aangeraden om verdere gezondheidsproblemen te voorkomen.

Voor de ingreep

Voor een vasectomie onder lokale verdoving hoeft de patiënt niet nuchter te zijn. Indien de ingreep onder algemene verdoving plaatsvindt, moet de patiënt wel nuchter zijn. Het kan noodzakelijk zijn om tijdelijk te stoppen met het gebruik van bloedverdunners (medische term: anticoagulantia) om het risico op nabloedingen te verkleinen. Dit moet altijd in overleg met de uroloog gebeuren. De dag van de ingreep dient de patiënt de haren van de balzak en de liezen zorgvuldig te scheren om infecties te voorkomen en een betere wondheling te bevorderen. Het scheren kan het beste gebeuren met een scheermesje in een warm bad. Een strak zittende onderbroek of zwembroek is nuttig om de balzak extra ondersteuning te geven, en deze dient de patiënt mee te nemen. De patiënt moet tot slot vlak voor de ingreep zijn broek en onderbroek uitdoen.

Praktisch

Het is verstandig om een dag vrij te nemen voor de ingreep. De totale duur van de vasectomie bedraagt meestal vijftien tot twintig minuten. De ingreep gebeurt poliklinisch, wat betekent dat de patiënt na de operatie weer naar huis mag. Vasectomie wordt vaak uitgevoerd onder plaatselijke verdoving, hoewel een algemene verdoving soms wordt toegepast na overleg met de patiënt.

De ingreep

De patiënt ligt met de rug op het behandelbed. Eerst desinfecteert de verpleegkundige of uroloog de balzak. Vervolgens plaatst de uroloog steriele doeken rond het operatiegebied die de patiënt niet mag aanraken. Twee injecties met verdoving worden in de huid van de balzak aan beide zijden toegediend. Zodra de verdoving is ingewerkt, maakt de uroloog een kleine incisie aan beide zijden om de zaadleiders bloot te leggen. Een stukje van elke zaadleider wordt verwijderd en de uiteinden worden dichtgebonden. Deze procedure wordt aan beide zijden herhaald. Om te controleren of het daadwerkelijk de zaadleiders zijn, worden de verwijderde stukjes microscopisch onderzocht. Het is normaal dat de patiënt tijdens de ingreep een trekkend gevoel in de liezen en onderbuik ervaart, omdat de zaadleiders door het lieskanaal lopen. De wondjes worden gesloten met hechtingen. Sommige urologen gebruiken hechtingen die vanzelf oplossen na ongeveer een week, terwijl andere hechtingen door de huisarts moeten worden verwijderd.

Na de ingreep

De patiënt dient vervoer naar huis te regelen. In de eerste uren na de ingreep kan ijs worden aangelegd om zwelling te verminderen. Er zijn gaasjes op de wondjes geplakt die één tot twee dagen moeten blijven zitten. De pleisters kunnen de ochtend na de ingreep worden verwijderd. De huidhechtingen lossen binnen één tot twee weken vanzelf op. De dag van de ingreep en de volgende dag moet de patiënt rust nemen en zware lichamelijke activiteiten en sporten vermijden. Zwemmen wordt afgeraden totdat de wondjes volledig genezen zijn. Douchen is mogelijk nadat de gaasjes zijn verwijderd, maar voorzichtigheid is geboden bij het gebruik van zeep. Baden is toegestaan na vijf dagen. Geslachtsgemeenschap is mogelijk, maar de patiënt moet het rustig aan doen. Zware fysieke activiteiten en werkzaamheden dienen de eerste dagen na de operatie vermeden te worden.

Complicaties en bijwerkingen

Na de ingreep kan het gebied gevoelig, branderig of pijnlijk (testikelpijn) zijn zodra de verdoving is uitgewerkt. Het gebruik van een pijnstiller zoals paracetamol is toegestaan. De huid kan rood zijn en er kan een blauwe plek optreden op de balzak of de basis van de penis. Het is normaal om enkele dagen een zwaar gevoel in de onderbuik te ervaren, wat kan verergeren bij inspanning. Dit verdwijnt meestal vanzelf. Het is ook normaal om een beetje bloed of vocht uit de wondjes te verliezen. Wondinfecties en nabloedingen komen zelden voor. Zeer sporadisch kan er een tijdelijk gevoel van stuwing optreden, wat pijnlijke sensaties kan veroorzaken voorafgaand aan een zaadlozing.

Alarmsymptomen en complicaties

Hoewel een vasectomie doorgaans een veilige en succesvolle ingreep is, kunnen er complicaties optreden. Het is essentieel dat patiënten op de hoogte zijn van de mogelijke alarmsymptomen en complicaties die zich kunnen voordoen na de operatie, zodat ze snel actie kunnen ondernemen indien nodig.

Infectie

Een van de meest voorkomende complicaties na een vasectomie is infectie op de plaats van de incisie. Symptomen zoals roodheid, zwelling, pijn of koorts kunnen wijzen op een infectie. Het is belangrijk om onmiddellijk contact op te nemen met de arts bij deze symptomen om behandeling te ontvangen.

Bloeding en hematomen

Bloeding kan optreden na de ingreep, wat kan leiden tot de vorming van hematomen (bloedophopingen) in het scrotum. Deze kunnen pijn veroorzaken en moeten in sommige gevallen worden behandeld door een arts.

Langdurige pijn of ongemak

Sommige patiënten ervaren langdurige pijn of ongemak na de vasectomie, wat kan leiden tot chronische testiculaire pijn (post-vasectomie pijnsyndroom). Dit kan behandeld worden met medicatie of in zeldzame gevallen door een aanvullende ingreep.

Spontane reversie van de vasectomie

In uitzonderlijke gevallen kan een vasectomie vanzelf omkeren, wat betekent dat de zaadleiders opnieuw verbinding maken. Dit is zeldzaam, maar kan invloed hebben op de vruchtbaarheid. Het is belangrijk om te weten dat de procedure als onomkeerbaar wordt beschouwd, ondanks dat er gevallen van spontane reversie zijn.

Contact opnemen met de arts

De patiënt dient contact op te nemen met de arts als de wondjes blijven bloeden, de balzak sterk gezwollen is, extreme pijn optreedt of als er koorts boven 38,5°C is (koorts).

Controle onvruchtbaarheid: Spermaonderzoek

Omdat de man niet onmiddellijk onvruchtbaar is na de ingreep, moet hij gedurende deze periode nog voorbehoedsmiddelen gebruiken. Na twee tot drie maanden (na ongeveer 15-20 zaadlozingen) wordt een spermaonderzoek uitgevoerd om te bevestigen dat de man steriel is. Voor het onderzoek mag de man minimaal twee en maximaal zeven dagen geen zaadlozing hebben gehad.

Op de polikliniek krijgt hij een schoon glazen potje dat niet opnieuw gereinigd mag worden. De totale hoeveelheid sperma moet in het potje worden opgevangen, aangezien een onvolledige zaadlozing de resultaten kan beïnvloeden. Het potje moet op kamertemperatuur worden gehouden. Zodra het sperma is opgevangen, moet het potje binnen één uur bij het laboratorium worden afgeleverd om de resultaten niet te beïnvloeden. Tijdens het transport moet het sperma op kamertemperatuur worden gehouden en rechtop blijven. Tot de resultaten van het spermaonderzoek bekend zijn, zijn adequaat gebruik van voorbehoedsmiddelen noodzakelijk. Als er geen zaadcellen meer aanwezig zijn, is de vasectomie geslaagd. De resultaten zijn meestal na vijf werkdagen beschikbaar, maar dit kan per ziekenhuis verschillen. In sommige gevallen is meerdere spermaonderzoeken nodig om te bevestigen dat alle zaadcellen verdwenen zijn.

Gevolgen van een vasectomie

Een vasectomie heeft doorgaans geen invloed op de seksuele activiteit. Voor sommige mensen kan het seksleven na de ingreep juist ontspannen verlopen, omdat er geen angst meer is voor een zwangerschap. Zaadlozingen blijven mogelijk, maar zonder zaadcellen. Dit is niet merkbaar omdat zaadcellen slechts een klein deel van het sperma uitmaken. In zeer zeldzame gevallen (ongeveer 0,038%) kan er een rekanalisatie optreden, waarbij de zaadleiders weer aan elkaar groeien en vruchtbaarheid kan terugkeren.

Psychologische en relationele aspecten

De beslissing om een vasectomie te ondergaan kan psychologische en relationele gevolgen hebben, zowel voor de patiënt als voor de partner. Het is belangrijk om deze aspecten te overwegen voordat de ingreep wordt uitgevoerd.

Impact op de relatie

Een vasectomie kan de dynamiek in een relatie beïnvloeden, vooral als de beslissing om kinderen te krijgen of niet samen wordt genomen. Het is belangrijk dat beide partners openlijk communiceren over hun wensen en verwachtingen om mogelijke spanningen te voorkomen.

Psychologische gevolgen voor de patiënt

Sommige mannen kunnen gevoelens van spijt of onzekerheid ervaren na de procedure, vooral als ze twijfelen over hun beslissing om geen kinderen meer te willen. Het is raadzaam om deze gevoelens te bespreken met een arts of therapeut om een beter begrip van de keuze te krijgen.

De rol van genetisch advies

Mannen die overwegen een vasectomie te ondergaan vanwege genetische overwegingen, zoals het vermijden van het doorgeven van erfelijke ziekten, kunnen baat hebben bij genetisch advies. Dit kan hen helpen bij het nemen van een weloverwogen beslissing en hen voorzien van informatie over andere opties.

Juridische en ethische overwegingen

Vasectomie is een definitieve vorm van anticonceptie, en het is belangrijk dat zowel de patiënt als de partner zich volledig bewust zijn van de implicaties van deze keuze. Juridische en ethische overwegingen kunnen een rol spelen bij de beslissing om de ingreep te ondergaan.

Juridische aspecten

In sommige landen kan een vasectomie pas worden uitgevoerd als de patiënt een bepaalde leeftijd heeft bereikt of als beide partners akkoord gaan met de ingreep. Dit kan helpen om ervoor te zorgen dat de beslissing goed doordacht is.

Ethische overwegingen

De beslissing om een vasectomie te ondergaan kan worden beïnvloed door ethische overwegingen, vooral als de patiënt en de partner verschillende standpunten hebben over het beëindigen van de mogelijkheid om kinderen te krijgen. Het is belangrijk dat de beslissing vrijwillig en goed doordacht is.

Verhouding tot andere anticonceptiemethoden

Hoewel een vasectomie als een permanente anticonceptiemethode wordt beschouwd, kunnen patiënten het vergelijken met andere vormen van anticonceptie om te begrijpen waarom dit de beste keuze voor hen is.

Vergelijking met andere methoden

In vergelijking met andere anticonceptiemethoden, zoals condooms of hormonale anticonceptie, biedt een vasectomie een langdurige en betrouwbare oplossing voor mannen die geen kinderen willen krijgen. Het is echter belangrijk te begrijpen dat, in tegenstelling tot tijdelijke methoden, een vasectomie als onomkeerbaar wordt beschouwd.

Voordelen ten opzichte van andere methoden

De voordelen van een vasectomie ten opzichte van andere anticonceptiemethoden zijn onder andere het gemak van een permanente oplossing, het feit dat het geen invloed heeft op de hormonen, en dat het geen langdurige noodzaak voor dagelijkse of maandelijkse maatregelen vereist. Het biedt een betrouwbare en zorgeloze oplossing voor mannen die geen kinderen meer willen krijgen.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met vasectomie

Zorg voor een goede nazorg

Na een vasectomie is het belangrijk om de nazorginstructies van je arts strikt op te volgen. Dit kan onder andere inhouden dat je enkele dagen rust neemt, het operatiegebied schoon en droog houdt, en activiteiten vermijdt die druk of beweging op het gebied van de ingreep kunnen veroorzaken, zoals intensieve lichaamsbeweging of tillen. Je arts kan ook pijnstillers of ontstekingsremmers voorschrijven om ongemak te verlichten.

Controleer op complicaties

Hoewel een vasectomie doorgaans een veilige ingreep is, kunnen er soms complicaties optreden, zoals infecties, bloedingen of zwellingen. Let op symptomen zoals koorts, hevige pijn, of een toename van zwelling. Als je deze symptomen ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Het is ook belangrijk om regelmatig controleafspraken te maken om te controleren of de vasectomie goed is uitgevoerd.

Verwacht enige tijd voor het volledige resultaat

Het kan enkele maanden duren voordat je sperma volledig uit je zaadcellen is verwijderd. Je arts zal je mogelijk vragen om enkele sperma-analyses te ondergaan na de ingreep om te controleren of de vasectomie effectief is. Tot die tijd moet je een alternatieve vorm van anticonceptie gebruiken.

Ondersteun je herstel met een gezond voedingspatroon

Een evenwichtig voedingspatroon kan je herstel na de vasectomie ondersteunen. Zorg ervoor dat je voldoende eiwitten, gezonde vetten en groenten binnenkrijgt, die essentieel zijn voor het genezingsproces. Zorg daarnaast voor voldoende vochtinname om je lichaam optimaal te hydrateren en afvalstoffen snel af te voeren.

Houd rekening met je mentale welzijn

Na de ingreep kunnen er emotionele reacties optreden, zoals onzekerheid over de veranderingen in je voortplantingscapaciteit of bezorgdheid over de impact op je relatie. Het is belangrijk om hierover openlijk te communiceren met je partner en, indien nodig, psychologische steun te zoeken. Het herstellen van een vasectomie is niet alleen fysiek, maar ook mentaal een proces.

Misvattingen rond vasectomie

Een vasectomie is een betrouwbare en permanente vorm van mannelijke anticonceptie, maar er bestaan veel misvattingen over de procedure en de gevolgen ervan. Deze misvattingen kunnen mannen ervan weerhouden om een weloverwogen beslissing te nemen over hun voortplantingsopties.

Een vasectomie heeft onmiddellijke werking

Veel mensen denken dat een vasectomie direct na de ingreep volledige onvruchtbaarheid veroorzaakt. In werkelijkheid kan het weken tot maanden duren voordat alle resterende zaadcellen uit het sperma verdwenen zijn. Na de procedure zijn meerdere bloedonderzoeken of spermatesten nodig om te bevestigen dat er geen zaadcellen meer aanwezig zijn voordat andere anticonceptiemethoden kunnen worden stopgezet.

Een vasectomie is extreem pijnlijk

Hoewel angst voor pijn een veelvoorkomende zorg is, wordt een vasectomie uitgevoerd onder lokale anesthesie, waardoor het ongemak tijdens de ingreep minimaal is. De meeste mannen ervaren slechts milde pijn en ongemak in de dagen na de ingreep, vergelijkbaar met een lichte kneuzing. Pijnstillers en rust helpen bij een vlot herstel.

Een vasectomie vermindert seksuele prestaties

Er is geen bewijs dat een vasectomie een negatieve invloed heeft op libido, erecties of seksuele prestaties. De productie van testosteron blijft normaal en de zaadlozing blijft vrijwel onveranderd. Mannen kunnen na herstel net zo veel plezier beleven aan seks als voorheen, zonder zorgen over ongewenste zwangerschap.

Een vasectomie verhoogt het risico op ernstige gezondheidsproblemen

Sommige mannen vrezen dat een vasectomie hun risico op kanker, hart- en vaatziekten of andere ernstige aandoeningen verhoogt. Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat een vasectomie verband houdt met een verhoogd risico op kanker of problemen met het hart. De procedure heeft geen invloed op de algemene gezondheid.

Een vasectomie leidt tot een hormonale disbalans

Omdat de zaadballen blijven functioneren en testosteron normaal blijft circuleren in het lichaam, heeft een vasectomie geen invloed op de hormoonhuishouding. Problemen met de bijnieren of andere hormonale klieren worden niet veroorzaakt door deze ingreep. Mannen behouden hun mannelijke kenmerken, spiermassa en libido zoals voorheen.

Een vasectomie is moeilijk of onmogelijk om te herstellen

Hoewel een vasectomie bedoeld is als permanente anticonceptie, is het in sommige gevallen mogelijk om de procedure ongedaan te maken via een hersteloperatie. Dit is echter niet altijd succesvol en de kans op herstel neemt af naarmate er meer tijd is verstreken sinds de ingreep. Daarom is het belangrijk om goed na te denken over deze beslissing.

Een vasectomie verhoogt de kans op complicaties en infecties

Zoals bij elke medische ingreep is er een klein risico op complicaties, maar deze zijn zeldzaam. Het risico op een abces of andere infecties is laag en kan worden geminimaliseerd door goede nazorg en hygiëne. De meeste mannen herstellen snel en zonder problemen na de ingreep.