Niet-ingedaalde zaadbal(len): soorten, diagnose, behandeling

Jongetjes die op tijd worden geboren horen twee zaadballen in de balzak te hebben. De testikels worden gevormd in de buik, voordat de baby wordt geboren. Vlak voor de geboorte zakken de zaadballen in de balzak via de lies. De indaling verloopt niet altijd voorspoedig. Het kan zijn dat één of beide ballen in de buik blijven zitten. Ook kan een testikel na de indaling uit de balzak vallen. Bij jongetjes die te vroeg worden geboren, zijn de zaadballen vaak nog niet (voldoende) ingezakt.
Bij baby’s waarbij de zaadballen niet zijn ingedaald gebeurt dit meestal alsnog vanzelf. Bij één procent gebeurt dit niet. Wel kan de bal soms gevoeld worden. Als dit niet het geval, zit de zaadbal nog in de buik of is zelfs helemaal niet aanwezig. Via een echo kan gekeken worden waar de testikel zich precies bevindt.

Soorten

Retractiële testis (pendelbal)

Een retractiële testis is een testikel die zichzelf terug trekt uit bescherming. De arts voelt de zaadbal wel zitten. Via een strijkende hand kan de arts trachten om de bal richting de balzak te dirigeren. De testikels zijn meestal in orde, waardoor het jongetje verder niet hoeft te worden behandeld. Vaak verdwijnt de retractiële testis in de pubertijd van de jongen.

Ectoscopische testis (fout ingedaalde bal)

Bij een ectoscopische testis is de bal niet goed ingedaald. De bal heeft een foutieve weg afgelegd op weg naar de balzak. De testikels zijn verder wel in orde. Via een operatie kan de bal aan de balzak worden vastgemaakt.

Niet voldoende ingedaalde testis

Bij niet voldoende ingedaalde zaadballen is het indaalproces niet goed afgerond. Eén of twee ballen kunnen nog in de buikholte, het lieskanaal of hoog in de balzak zitten. Als het afdaalproces niet goed is voltooid, is doorgaans een operatie nodig om het proces goed af te ronden.

Geen testis aanwezig

Bij een klein groepje jongens blijken een of beide zaadballen niet aanwezig te zijn. Dit kan gebeuren als de testikel tijdens de zwangerschap is afgestorven. De afwezigheid van een of twee testikels is alleen vast te stellen na een operatie. Vaak vindt de chirurg nog wel wat restweefsel.

Diagnose

Na de geboorte wordt bij het jongetje al gekeken of de zaadballen goed zijn ingedaald. Als dit niet het geval is, dient via een ballenboekje de ontwikkeling te worden vastgelegd van de indaling. Een uroloog kan kijken waar de testikel precies is. Dat kan via echografisch onderzoek. Een kijkoperatie (laparoscopie) biedt de meeste zekerheid. Pas als is vastgesteld waar de zaadbal zich bevindt, kan worden gekeken wat de juiste behandeling is en of er behandeling mogelijk is.

Medische behandelnoodzaak

Er zijn verschillende redenen om een jongetje met niet ingedaalde testikels te behandelen. Als de ballen na het eerste levensjaar niet zijn ingedaald, bestaat er een grote kans op verminderde vruchtbaarheid of algehele onvruchtbaarheid. Ook heeft een man een grotere kans op het krijgen van zaadbalkanker wanneer de niet ingedaalde testikels niet zijn behandeld. Daarnaast kan het voor een jongen moeilijk te accepteren zijn wanneer hij geen twee zaadballen in zijn balzak heeft. Als een patiëntje op 1-jarige leeftijd wordt behandeld is de kans op verminderde vruchtbaarheid een stuk lager.

Behandeling

De operatie om de zaadballen vast te zetten in het scrotum gebeurt doorgaans in de leeftijd van twaalf tot achttien maanden. De chirurg maakt een snede in de lies en probeert de zaadleider te vinden. Hij spoort de testikel op en zet de zaadbal vast in het scrotum. Daarvoor is het nodig om de bloedvaten en de zaadleider los te maken. De operatie lukt niet altijd. Als de bloedvaten niet lang genoeg zijn, kan de chirurg de testikel niet voldoende laten indalen. Dan volgt circa een jaar later een nieuwe operatie om de zaadbal alsnog vast te zetten.

Prognose

Het is een lastige taak om te onderzoeken of een zaadbal na de operatie volledig werkt, omdat de andere testikel het werk van de niet ingedaalde teelbal ook kan doen. De werking kan vaak alleen worden vastgesteld als beide ballen in het scrotum zijn vastgezet. Mannen waarvan de zaadballen chirurgisch in het scrotum zijn vastgezet hebben vaker last van verminderde vruchtbaarheid als mannen waarbij de ballen op natuurlijke wijze zijn ingedaald.