Cryptorchisme: behandeling, vruchtbaarheid, mens of hond

Cryptorchisme betekent het niet indalen van één of beiden zaadballen. Deze aandoening komt vooral voor bij te vroeg geboren jongetjes. Wanneer het kind niet tijdig wordt behandeld, wordt de vruchtbaarheid aangetast. Cryptorchisme komt voor bij de mens, maar is ook een bekend verschijnsel bij de hond.

Cryptorchisme

Dit verschijnsel is het niet indalen van één of beide zaadballen in de balzak. De zaadballen blijven achter in de buikholte of het lieskanaal. Normaal gesproken dalen de zaadballen al vóór de geboorte in. Wanneer dit niet is gebeurd, dalen ze vaak tijdens het eerste levensjaar alsnog in. Soms komt het ook voor dat de zaadballen wel zijn ingedaald maar makkelijk terug schieten het lieskanaal in. Dit heet rectractiele testis. Een beweeglijke zaadbal zal in de meeste gevallen tijdens de puberteit vast gaan zitten in de balzak en daar blijven. Soms ook schiet de beweeglijke zaadbal terug in het lieskanaal en blijft daar vast zitten. Er is dan weer sprake van cryptochisme. De oorzaak is vaan een mechanische belemmering zoals een vernauwing, of een stoornis in het hormonale evenwicht. Bij te vroeg geboren jongetjes komt deze aandoening vaker voor.

Invloed op de vruchtbaarheid

Wanneer de zaadballen niet in de balzak zitten, kunnen deze geen zaadcellen produceren. De temperatuur in et lichaam is namelijk te hoog voor de productie van zaadcellen. Buiten het lichaam, in de balzak, ligt de temperatuur lager, wat ideaal is voor zaadcellen. Bij niet ingedaalde zaadballen is er dan ook sprake van onvruchtbaarheid.

Wanneer één zaadbal niet ingedaald is, kan de man vruchtbaar zijn, soms iets verminderd. Vaak geeft het toch geen belemmering en zal een stel op de normale manier een baby kunnen verwekken. Bij het terugschieten van een zaadbal is er vaak geen probleem, de man kan deze meestal zelf terugduwen de balzak in. Over het algemeen schieten de zaadballen alleen terug het lieskanaal in bij koud weer.

De testosteronspiegel met één ingedaalde zaadbal wordt niet tot nauwelijks aangetast, bij beide niet ingedaalde zaadballen geeft dit wel problemen. Een ander voorkomend probleem bij niet ingedaalde zaadballen is een verhoogde kans op de ontwikkeling van kanker. Deze ligt bij cryptorchisme twintig tot veertig maal hoger.

Cryptorchisme behandelen

In Nederland controleert het GGD of consultatiebureau regelmatig of de zaadballen al zijn ingedaald. Wanneer dit na het eerste levensjaar nog iet gebeurd is, wordt er doorverwezen naar het ziekenhuis. Over het algemeen wordt een kind voor zijn tweede levensjaar hieraan behandeld. Een latere behandeling kan als gevolg hebben dat de vruchtbaarheid wordt aangetast.

De behandeling kan bestaan uit het toedienen van hormonen. Dit is het HCG hormoon, ook bekend van zwangere vrouwen. Hiermee wordt de indaling op gang gebracht. Wanneer deze kuur niet aanslaat, zal men overgaan tot een chirurgische ingreep. Deze gebeurt het liefst voor het elfde jaar, maar vaak nog veel eerder. De zaadballen worden door de chirurg in de balzak vastgemaakt, zodat deze niet meer los kunnen schieten. In somige gevallen wordt erover gesproken om de niet ingedaalde zaadbal te verwijderen, vooral na het elfde jaar. Dit heeft als reden dat de teruggebrachte zaadbal, net als bij de niet ingedaalde, een verhoogd risico geeft op kanker. Een jongen met één zaadbal die wel in de balzak zit, zal geen last ondervinden van het ontbreken van een zaadbal.

Bij de hond komt het ook voor

Cryptorchisme is bekend bij de mens, maar kan ook voorkomen bij de hond. Een hond waar niet mee gefokt wordt, zal weinig last hebben hiervan. Bij de hond dienen de zaadballen voor de vierde levensmaand te zijn ingedaald. Wanneer dit na deze vier maanden niet is gebeurd, is er sprake van cryptorchisme. Deze afwijking is bij honden erfelijk. Soms tonen deze honden een gedragsafwijking zoals agressief gedrag. Net als bij de mens, zorgt een niet ingedaald zaadbal ook bij de hond voor een verhoogd risico op kanker. De hond kan met hormonen worden behandeld om de indaling te stimuleren. Vaak wordt er gekozen voor een sterilisatie: de aangedane zaadbal wordt verwijderd. Wanneer de hond één goede zaadbal over houdt, is deze nog steeds vruchtbaar, maar kan de aandoening wel doorgeven aan zijn nageslacht.