Prostaatabces: symptomen en behandeling abces in de prostaat

Een niet tijdig of adequaat behandelde prostaatontsteking (prostatitis) kan een abces in de prostaat veroorzaken, een zogeheten 'prostaatabces'. Doordat de prostaat de plasbuis omklemt, zal bij een prostaatabces deze steeds iets verder dichtgedrukt worden waardoor plassen op een gegeven ogenblik onmogelijk wordt. Dit is een medische noodsituatie waarbij direct medisch moet worden ingegrepen. De behandeling van een prostaatabces gebeurt met een breedspectrum antibioticum en abcesdrainage, waarbij de radioloog de holte aanprikt zodat de pus kan weglopen.

• Wat is een prostaatontsteking?
• Acute bacteriële prostatitis
• Chronische bacteriële prostatitis
• Chronische niet-bacteriële prostatitis
• Wat is een prostaatabces?
• Symptomen van een prostaatabces
• Onderzoek en diagnose
• Digitaal rectaal onderzoek
• Prostaatechografie en eventueel cystoscopie
• Behandeling van een prostaatabces

Wat is een prostaatontsteking?

Een prostaatontsteking oftewel prostatitis, is een ontsteking van de prostaat. Er worden verschillende vormen van prostaatontsteking onderscheiden:

• Acute bacteriële prostatitis;
• Chronische bacteriële prostatitis; en
• Chronische niet-bacteriële prostatitis.

Acute bacteriële prostatitis

Prostatitis betekent dat er een ontsteking is in de prostaat. Prostatitis kan plotseling optredende (acute prostatis) of chronisch zijn (chronische prostatis). Een prostaatontsteking kan infectieus zijn of niet-infectieus. Acute prostatitis betreft een infectieuze prostatitis, veroorzaakt door infectie van de prostaat met bacteriën. De symptomen van acute bacteriële prostatitis zijn vaak zeer ernstig. Klachten steken meestal binnen een paar dagen de kop op. Vaak is er ook een infectie van de urinewegen aanwezig, zoals een blaasontsteking. Symptomen zijn onder meer:

• pijn in de prostaat, die ernstig kan zijn. Je voelt dit vooral aan de basis van de penis, rond de anus, net boven je schaambeen en/of in onderrug. Pijn kan zich uitbreiden naar je penis (penispijn) en teelballen;
• je hebt een verhoogde drang tot plassen;
• een brandende pijn tijdens het urineren;
• je moet frequent plassen (vooral 's nachts);
• koorts en koude rillingen;
• misselijkheid en braken.

Acute bacteriële prostatitis is een aandoening die snel behandeling behoeft en kan leiden tot een prostaatabces of urineretentie, een volledig geblokkeerde urinestroom als gevolg van prostaatzwelling.

Chronische bacteriële prostatitis

Chronische prostatits kán een aantal jaren bestaan voordat je last krijgt van symptomen. De symptomen zijn vergelijkbaar met acute bacteriële prostatitis, maar minder ernstig en de klachten kunnen schommelen in intensiteit. Bij mannen met chronische bacteriële prostatitis steken de symptomen af en toe de kop op. Symptomen kunnen bestaan uit:

• bloed in de urine of sperma;
• pijn of een branderig gevoel bij het plassen;
• pijn bij ejaculatie of zaadlozing;
• pijn bij de ontlasting;
• pijn in de onderrug, tussen de genitaliën en anus, boven het schaambeen, en pijn in de teelballen;
• stinkende urine.

Complicaties kunnen ook bij deze vorm bestaan uit een prostaatabces en urineretentie.

Chronische niet-bacteriële prostatitis

Chronische niet-bacteriële prostatitis is de meest voorkomende vorm van prostaatontsteking. De aandoening kenmerkt zich door pijn bij het plassen en pijn in het genitale gebied. Bij chronische niet-bacteriële prostatitis worden geen bacteriën in de urine aangetroffen bij urineonderzoek. De klachten kunnen ontstaan door een te gespannen bekkenbodem. De aandoening kan worden verward met het blaaspijnsyndroom, een chronische ontsteking van de blaas. Er is geen abcesvorming aanwezig.

Wat is een prostaatabces?

Een acute bacteriële prostatitis die niet tijdig wordt ontdekt en behandeld, kan leiden tot een prostaatabces. De gebruikelijke infecterende organismen zijn gram-negatieve bacteriën zoals Escherichia coli (E. Coli) die van nature aanwezig is in de darmen van mensen, of, minder vaak, Staphylococcus aureus, een bacterie die bij veel mensen voorkomt, vooral op de huid en in de neus.

Symptomen van een prostaatabces

Veel voorkomende symptomen van een prostaatabces zijn:

• vaker plassen;
• moeilijke, soms pijnlijke urinelozing; en
• niet meer kunnen plassen (urineretentie).

Prostaatpijn, bloed in de urine, en een etterende urethrale afscheiding komen minder vaak voor. Koorts is soms aanwezig.

Onderzoek en diagnose

Digitaal rectaal onderzoek

Een digitaal rectaal onderzoek (DRE) is standaard bij prostaatklachten. Tijdens dit onderzoek lig je op je zij, met je knieën omhoog naar je borst. De arts brengt een gehandschoende vinger (met wat glijmiddel) in het rectum. Door de rectale wand voelt de arts aan de prostaat. Bij dit onderzoek zal de arts letten op afwijkingen en abnormaliteiten in grootte, vorm en consistentie van de prostaat. Vaak is een vergrote prostaat de enige afwijking, en soms voelt de klier zelfs normaal. Aanraking van de prostaat kan pijnlijk zijn vanwege de ontsteking en het abces.

Prostaatechografie en eventueel cystoscopie

Indien een prostaatabces wordt vermoed bij patiënten met aanhoudende perineale pijn (pijn in het gebied tussen anus en geslachtsorgaan) en aanhoudende of recidiverende urineweginfecties, ondanks antimicrobiële therapie, is onderzoek geboden in de vorm van prostaatechografie en eventueel cystoscopie.

Via echografie van de prostaat worden de prostaat en zaadblaasjes duidelijk in beeld gebracht op een televisiescherm. De prostaat kan door dit onderzoek nauwkeurig worden gemeten en de inwendige vorm kan goed vastgelegd worden. Eventuele afwijkingen binnen de prostaat kunnen duidelijk zichtbaar worden gemaakt. Dit onderzoek vindt poliklinisch plaats en duurt vaak niet langer dan een kwartiertje.

Als er afwijkingen zijn gevonden bij de echografie, zal vaak een cystoscopie worden uitgevoerd. Bij een cystoscopie kijkt de arts met behulp van een cystoscoop, dat is een dunne holle kijkbuis met een camera, in plasbuis, prostaat en blaas.

Behandeling van een prostaatabces

De behandeling gebeurt met een breedspectrum antibioticum (als de ziekteverwekker niet bekend is of als het te lang duurt om de ziekteverwekker op te sporen), en abcesdrainage. Er is een voorkeur voor minimaal invasieve procedures die kunnen worden uitgevoerd onder plaatselijke verdoving of sedatie en zo nodig kunnen worden herhaald. Het materiaal (pus, urine, bloed, en/of een stukje weefsel van de prostaat) wordt microscopisch onderzocht en op kweek gezet, zodat de ziekteverwekker kan worden geïdentificeerd.

Lees verder

• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Prostaat: functie en prostaataandoeningen symptomen
• Prostaatonderzoek: onderzoek van de prostaat bij een man
• Prostatitis: symptomen en behandeling prostaatontsteking
• Prostaatvergroting: symptomen, onderzoeken en behandeling