Koortslip & koortsblaasjes: Virale infectie door herpesvirus

Koortsblaasjes zijn een veelvoorkomende virale infectie, veroorzaakt door een herpesvirus. Op en rond de lippen verschijnen met vocht gevulde blaasjes die zich groeperen. Wanneer de blaasjes openbreken, vormt zich een korst. Een pijnlijke, rode en gezwollen huid is kenmerkend bij een koortslip, en soms treden ook andere algemene symptomen op. Meestal herstelt de patiënt spontaan van koortsblaasjes binnen twee tot vier weken zonder litteken. Hoewel behandeling niet vereist is, kunnen bepaalde medicijnen de symptomen verlichten en de frequentie van uitbraken verminderen. Koortsblaasjes zijn zeer besmettelijk. Met enkele voorzorgsmaatregelen kan de patiënt de infectie voorkomen.

• Synoniemen koortsblaasjes
• Oorzaken: Virale infectie door herpesvirus
• Risicofactoren
• Locatie koortsblaasjes
• Symptomen: Tintelingen, jeuk, blaasjes en korstvorming
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie koortslip

Synoniemen koortsblaasjes

Koortsblaasjes, een vorm van stomatitis (ontsteking van het slijmvlies in en rond de mond), zijn ook bekend onder de volgende synoniemen:

• herpes labialis
• koortslip
• orale herpes

Oorzaken: Virale infectie door herpesvirus

Het herpes simplex virus (HSV) veroorzaakt koortsblaasjes. Het herpesvirus bestaat in twee typen:

HSV type 1: Veroorzaakt meestal koortsblaasjes, maar kan ook keratoconjunctivitis (ontsteking van het hoornvlies en oogbindvlies) en encefalitis (ontsteking van de hersenen) veroorzaken. Dit type infecteert meer dan de helft van de bevolking vóór de leeftijd van twintig jaar.

HSV type 2: Veroorzaakt doorgaans genitale herpes, met zweren op de geslachtsorganen. Dit type kan echter ook koortsblaasjes veroorzaken en omgekeerd kan HSV-1 genitale herpes veroorzaken. Volgens Clinical Medicine zijn deze feiten niet absoluut vaststaand.

De verspreiding van koortsblaasjes gebeurt van persoon tot persoon door nauw contact, zoals zoenen, maar ook door het delen van eetgerei, scheerapparaten, tandenborstels en handdoeken. Het virus komt het lichaam binnen bij patiënten met een beschadigde huid rond of in de mond. Koortsblaasjes zijn zeer besmettelijk, zelfs als de blaasjes niet zichtbaar zijn. Koortsblaasjes zijn niet hetzelfde als aften, aangezien mondzweren in tegenstelling tot koortsblaasjes niet besmettelijk zijn.

Risicofactoren

Patiënten met eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), ernstige brandwonden of HIV / AIDS lopen een verhoogd risico op het krijgen van een koortslip. Koortsblaasjes komen bovendien vaker voor bij patiënten die chemotherapie ondergaan voor de behandeling van kanker, en bij patiënten die immunosuppressiva (medicatie die het immuunsysteem onderdrukt) gebruiken na een orgaantransplantatie.

Locatie koortsblaasjes

Koortsblaasjes bevinden zich meestal buiten de mond en op of rond de lippen. Wanneer ze zich in de mond bevinden, zijn ze vaak aanwezig op het tandvlees of het gehemelte. Soms bevinden de koortsblaasjes zich rond de neus en wangen. Bultjes op de neus en korsten in de neus kunnen dan bijvoorbeeld optreden.

Symptomen: Tintelingen, jeuk, blaasjes en korstvorming

Koortsblaasjes

De tekenen en symptomen van koortsblaasjes variëren en zijn afhankelijk van of dit de eerste uitbraak bij de patiënt is of een terugkerende uitbraak (recidief). Sommige patiënten ervaren geen symptomen door de infectie. Veel patiënten voelen echter ongeveer één dag vóór het verschijnen van de symptomen een jeukende mond, jeukende lippen, branderige lippen of tintelende lippen. Een gezwollen bovenlip, een rode tong en tongpijn behoren eveneens tot de mogelijkheden. Kwijlen is een ander symptoom dat vooral bij kinderen optreedt nog voordat de kenmerkende blaasjes verschijnen. Deze symptomen worden "prodromale symptomen" genoemd, wat betekent dat ze de komst van de ziekte aankondigen. Daarna verschijnen de kenmerkende koortsblaasjes die zich bij elkaar groeperen. Vervolgens barsten ze open en sijpelt een vloeistof uit de blaasjes. Na deze fase verschijnt er een korst. Meestal is de huid rond de blaasjes rood, gezwollen en pijnlijk.

Algemene symptomen

Bij de eerste uitbraak ervaren sommige patiënten gezwollen lymfeklieren, hoofdpijn, keelpijn, koorts, pijnlijk geërodeerd tandvlees en spierpijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Koortsblaasjes zijn klinisch vaak meteen te diagnosticeren. Soms is het nodig om een stukje weefsel van het blaasje weg te nemen en dit microscopisch te laten onderzoeken.

Differentiële diagnose

Bij kinderen jonger dan vijf jaar kan de arts koortsblaasjes verwarren met aften. Aften tasten alleen het slijmvlies aan en worden niet veroorzaakt door een herpes simplex virus. Andere differentiële diagnoses omvatten candidiasis, de hand-, voet- en mondziekte (aandoening aan handen, voeten en mond, vooral bij jonge kinderen) en syfilis.

Behandeling

Voor koortsblaasjes is geen specifieke behandeling beschikbaar. Orale (via de mond ingenomen) antivirale geneesmiddelen kunnen het genezingsproces versnellen. Ze voorkomen ook dat koortsblaasjes bij patiënten die deze vaak krijgen terugkomen. Andere geneesmiddelen verlichten de pijn en het ongemak van de blaasjes. Topische crèmes en zalven (op de huid aangebracht) kunnen de blaasjes verdoven en verzachten of ze uitdrogen. Orale medicijnen zijn doorgaans effectiever dan topische middelen. Bij zeer ernstige infecties kan een injectie met medicatie nodig zijn.

Prognose

Koortsblaasjes verdwijnen normaal gesproken spontaan binnen enkele dagen tot twee à vier weken.

Complicaties

Koortsblaasjes zijn doorgaans niet ernstig, maar bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kunnen andere organen worden aangetast. Ook kunnen de ogen en andere huiddelen geïnfecteerd raken. De infectie kan sporadisch terugkomen.

Andere organen

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan de infectie problemen veroorzaken met andere organen, zoals het ruggenmerg en de hersenen.

Eczeem

Veel huiddelen op het lichaam kunnen door de infectie worden aangetast, vooral bij patiënten met eczeem. Dit kan soms leiden tot een ernstige medische noodsituatie.

Ogen

Het virus kan soms een ooginfectie veroorzaken. Herhaalde infecties kunnen littekens en verwondingen veroorzaken, wat kan resulteren in problemen met het gezichtsvermogen of zelfs blindheid.

Terugkeer van infectie
Soms komen koortsblaasjes terug. Zodra een patiënt een koortslip heeft gehad, blijft het herpesvirus sluimerend in de zenuwcellen van de huid. Een recidief vindt vaak plaats op dezelfde plek als waar de koortsblaasjes eerder verschenen. De symptomen zijn meestal minder ernstig dan bij de eerste uitbraak. Risicofactoren voor een nieuwe uitbraak zijn:

• de langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht
• een virale infectie
• hormonale veranderingen, zoals rond de menstruatie
• koorts
• stress
• veranderingen in het immuunsysteem
• vermoeidheid

Vingers

Soms ontstaat 'herpetische whitlow' aan de vingers bij patiënten. Deze huidinfectie komt vooral voor bij kinderen die de infectie van de mond naar de duim overbrengen door duimzuigen. Synoniemen hiervoor zijn 'panaritium' en 'herpetic whitlow'.

Preventie koortslip

Het is aan te raden om de lippen te beschermen tegen de zon met lippenbalsem of zonnebrandcrème. Deel geen voorwerpen met anderen; gebruik bijvoorbeeld alleen je eigen scheerapparaat en handdoek. Vermijd ook het zoenen van anderen wanneer je last hebt van een koortslip.

Lees verder

• Herpes simplex-infecties: Types, verspreiding en symptomen
• Virale huidinfectie: Huidinfecties veroorzaakt door virus
• Rode vlekken op gehemelte: Oorzaken van roodheid in de mond
• Lipinfectie: Oorzaken en symptomen van infectie aan lip(pen)
• Lipgezondheid: Tips voor gezonde en stralende lippen