Rode vlekken op gehemelte: Oorzaken van roodheid in de mond

Sommige patiënten hebben één of meer kleine tot grote rode vlekken op het gehemelte. Een aantal oorzaken zijn mild, zoals irritatie door een kunstgebit. Ook ernstigere oorzaken zijn bekend voor de rode vlekken op het gehemelte, zoals mondkanker. Soms gaat dit gepaard met andere tekenen, zoals pijn, jeuk, zweertjes, een branderig gevoel in de mond en koorts. Wanneer een rode vlek op het gehemelte aanhoudt en eventueel gepaard gaat met andere tekenen, is het belangrijk om een arts te bezoeken. Soms is een behandeling niet nodig of zijn enkele huisremedies beschikbaar voor het verlichten van de klachten. In andere gevallen is een medische behandeling of medicatie nodig zodat de rode vlek op het gehemelte en de andere klachten verdwijnen. Door het verbeteren van de mondhygiëne, is het tot slot mogelijk om veel oorzaken van rode gebieden op het gehemelte te voorkomen.

• Aften en rode bultjes op gehemelte
• Candidiasis (mondspruw)
• Erytroplakie en rode vlekken op gehemelte
• Hand-, voet- en mondziekte
• Keelontsteking door streptokokken
• Koortsblaasjes en koortslip door herpes simplex-virus
• Lichen planus, aantasting van huid en slijmvliezen
• Mondkanker
• Trauma in de mond

Aften en rode bultjes op gehemelte

De meeste mensen hebben op een bepaald punt in hun leven aften gehad. Deze mondzweertjes zijn het vaakst aanwezig aan de binnenkant van de wangen of lippen, maar ze zijn mogelijk overal aanwezig, zoals het gehemelte. Diverse risicoctoren zijn gekoppeld aan afteuze mondzweren zoals:

• alcoholmisbruik
• bepaalde geneesmiddelen
• een eiwittekort
• een vitaminetekort
• genetische factoren
• het eten van bepaalde voedingsmiddelen
• het in contact komen met andere irriterende stoffen
• radiotherapie
• roken
• stress
• uitdroging
• vermoeidheid

De mondzweren beginnen normaal gesproken als kleine, rode bultjes en ontwikkelen vaak een wit centrum. Vrij verkrijgbare behandelingen zijn beschikbaar voor het verminderen van de symptomen. De meeste zweren genezen binnen zeven à tien dagen.

Candidiasis (mondspruw)

Orale candidiasis (mondspruw) is een overgroei van de schimmel Candida die in de mond pijnlijke rode bultjes en witte of soms rode vlekken veroorzaakt aan de wangen, de tong, het gehemelte en de keel. Daarnaast kampt een patiënt met mondspruw ook met smaakverlies, een vreemd gevoel in de mond, eet- en slikpijn. Sommige patiënten lijden sneller aan deze mondinfectie zoals patiënten die

• een kunstgebit dragen
• lijden aan diabetes mellitus (suikerziekte), hiv, aids, kanker
• medicijnen nemen voor de behandeling van een droge mond of astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen)
• veel roken

De behandeling bestaat uit via de mond ingenomen antischimmelmiddelen. Daarnaast is een goede tand- en mondhygiëne noodzakelijk en moet een patiënt stoppen met roken.

Erytroplakie en rode vlekken op gehemelte

Erytroplakie duidt op een aandoening waarbij rode gebieden ontstaan op een slijmvlieslocatie, zoals bijvoorbeeld de eikel, het strottenhoofd, de anus en af en toe ook de mond. Rode vlekken op het gehemelte (of elders in de mond) die te wijten zijn aan erytroplakie zijn soms een voorloper van een plaiveiselcelcarcinoom, een vorm van mondkanker. Alcohol- en tabaksgebruik zijn risicofactoren van deze aandoening met een onbekende oorzaak anno oktober 2020. Een metaalsmaak in de mond en pijnlijke en branderige gevoelens in de mond zijn enkele andere mogelijke tekenen van erytroplakie. Mogelijk is een volledige chirurgische verwijdering of laserverwijdering van de rode gebieden op het gehemelte nodig. Omdat het letsel mogelijk terugkeert, is een langdurige opvolging door de arts noodzakelijk.

Hand-, voet- en mondziekte

Het coxsackievirus veroorzaakt de hand-, voet-, en mondziekte. Dit virus veroorzaakt mogelijk pijnlijke blaren en rode vlekken op het gehemelte, evenals op de handen en voeten. Kinderen jonger dan vijf jaar zijn het vaakst getroffen door deze virale infectie, maar de ziekte is aanwezig bij patiënten van alle leeftijden. De behandeling bestaat uit vrij verkrijgbare medicijnen voor het verlichten van koorts en pijn, evenals speciale medicinale mondspoelingen of mondwater om het ongemak als gevolg van de zweertjes te verlichten.

Keelontsteking door streptokokken

Streptokokken zijn een type bacteriën. Deze infecteren vaak de keel en keelamandelen. Bij patiënten met een keelontsteking zijn vaak kleine, rode vlekjes zichtbaar op het gehemelte. Daarnaast kampt een patiënt met een keelinfectie met andere tekenen, zoals koorts, gezwollen lymfeklieren in de nek en slikpijn. Rust, voldoende drinken en antibiotica behandelen deze bacteriële infectie.

Koortsblaasjes en koortslip door herpes simplex-virus

Een patiënt met koortsblaasjes of een koortslip is geïnfecteerd met het herpes simplex-virus (HSV), meestal HSV-1 (type 1). Dit virus infecteert mogelijk de mond maar ook het gezicht, de geslachtsdelen, de huid, de billen en het anale gebied. HSY type 1 (HSV-1) infecteert vaker de mond dan HSV-2, die meestal het genitale gebied treft, maar beide typen treffen mogelijk elke locatie. HSV verspreidt zich door contact met de letsels of lichaamsvloeistoffen. Het karakteristieke uiterlijk van orale herpes is een groepje van pijnlijke, met heldere vloeistof gevulde blaren op een rode huid. Ook roodheid van het gehemelte is hierbij mogelijk. Wanneer de blaartjes opdrogen, verschijnt een korst die dagen tot weken aanwezig blijft. Mogelijk ervaart een patiënt met koortsblaasjes of een koortslip ook een tintelend of branderig gevoel en/of jeuk in het gebied. Een goede handhygiëne is noodzakelijk en daarnaast mag een patiënt het geïnfecteerde gebied niet aanraken om een verspreiding naar een ander lichaamsgebied te voorkomen. Antivirale crèmes en ook antivirale geneesmiddelen versnellen de genezingstijd, maar ze moeten wel direct bij de eerste tekenen van de uitbraak worden ingenomen. De symptomen houden gewoonlijk één tot twee weken aan.

Lichen planus, aantasting van huid en slijmvliezen

Lichen planus is een chronische aandoening waarbij de huid en slijmvliezen aangetast worden. Een patiënt met orale lichen planus presenteert zich met iets verhoogde witte vlekken of webachtige draden in de wangen. Hierbij verschijnen soms ook rode gebieden op het gehemelte. In ernstige gevallen ontstaan eet- en drinkproblemen en is het lastig om de tanden te poetsen. Genetische factoren spelen mogelijk een rol bij het ontstaan van deze aandoening, al is de exacte oorzaak van lichen planus niet bekend anno oktober 2020. Hepatitis B, primaire galcirrose en het gebruik van bepaalde medicijnen zijn gekoppeld aan orale lichen planus. Milde vormen van de ziekte verdwijnen vaak spontaan, zeker wanneer de patiënt het medicijn stopzet dat de aandoening veroorzaakt. Medicijnen behandelen ernstigere vormen van orale lichen planus.

Mondkanker

In zeldzame gevallen zijn rode vlekken of zweertjes op het gehemelte een teken van mondkanker. Patiënten met pijnlijke, rode plekken op het tandvlees, slecht genezende wondjes of patiënten die problemen ervaren bij het eten of drinken, moeten bijgevolg steeds een arts raadplegen.

Trauma in de mond

Diverse soorten verwondingen veroorzaken mogelijk vlekken op het gehemelte zoals

• een brandwonde
• een slecht passend kunstgebit
• een snijwonde
• tandpasta of mondwater waarvoor de patiënt gevoelig of waarop hij allergisch reageert
• tandproblemen

Lees verder

• Bultje (knobbeltje, gezwelletje) op gehemelte: Oorzaken
• Rokersgehemelte: Slijmvliesveranderingen op gehemelte
• Mondspruw (orale candidiasis) bij baby's: Schimmelinfectie
• Erytroplakie: Rode vlekken in mond met risico op kanker
• Koortslip & koortsblaasjes: Virale infectie door herpesvirus