Mondspruw (orale candidiasis) bij baby's: Schimmelinfectie

Mondspruw is een schimmelinfectie van de tong en mond die wordt veroorzaakt door de gist Candida albicans. Deze veel voorkomende gistinfectie kan worden overgedragen tussen een moeder (met tepelspruw) en een baby tijdens het geven van borstvoeding. Zowel de baby als de moeder kunnen symptomen ervaren. Een baby met orale candidiasis (mondspruw) kan bijvoorbeeld last hebben van een witte laag op de tong, roodheid in de mond en mondzweren. Bij de moeder kunnen symptomen van tepelspruw onder andere tepelpijn en rode, schilferige tepels zijn. Deze meestal onschadelijke infectie is eenvoudig te behandelen met antischimmelmiddelen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Antibiotica
• Zwakke baby’s
• Symptomen
• Baby
• Moeder
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met mondspruw (orale candidiasis) bij baby's
• Effectieve behandeling en hygiëne
• Ondersteuning tijdens voeding
• Misvattingen rond mondspruw (orale candidiasis) bij baby's
• Mondspruw komt alleen voor bij pasgeborenen
• Mondspruw is altijd een teken van slechte hygiëne
• Mondspruw verdwijnt vanzelf en hoeft niet behandeld te worden
• Baby’s met mondspruw kunnen zonder problemen borstvoeding blijven drinken
• Mondspruw veroorzaakt altijd hoge koorts
• Alle witte plekjes in de mond van een baby zijn mondspruw
• Mondspruw heeft geen gevolgen op lange termijn

Epidemiologie

Mondspruw, of orale candidiasis, is een veel voorkomende aandoening bij zuigelingen, vooral tijdens de eerste maanden van hun leven. Het komt vaak voor in de eerste weken na de geboorte. Studies tonen aan dat tot 11% van de gezonde pasgeborenen mondspruw kan ontwikkelen, vooral als ze borstvoeding krijgen. De aandoening kan ook optreden bij oudere kinderen en volwassenen, maar komt veel minder vaak voor in deze groepen.

Oorzaken

In het lichaam leven bepaalde kiemen. De meeste van deze ziektekiemen zijn onschadelijk, maar af en toe zijn sommige organismen in staat om een infectie aan het mondgebied te veroorzaken. Mondspruw (orale candidiasis) treedt op wanneer te veel van de gist Candida albicans in de mond van een baby groeit. De gist gedijt in warme, vochtige gebieden. De mond van de baby en de tepels van de moeder zijn perfecte plaatsen voor een Candida-schimmelinfectie.

Risicofactoren

Antibiotica

Mondspruw komt vaak voor wanneer moeder of baby antibiotica heeft genomen. Antibiotica behandelen bacteriële infecties. Ze doden echter soms ook ‘goede’ bacteriën, waardoor de gist kan groeien.

Zwakke baby’s

Bacteriën en schimmels groeien van nature in het lichaam. Het immuunsysteem helpt deze kiemen onder controle te houden. Maar baby's – en dan vooral te vroeg geboren baby’s – hebben geen volledig ontwikkeld immuunsysteem. Dat maakt het makkelijker om te veel gisten (een soort schimmel) te laten groeien.

Symptomen

Baby

Sommige baby’s ervaren helemaal geen tekenen wanneer ze lijden aan mondspruw. De meest bekende voelbare symptomen van orale candidiasis bij de baby zijn:

• een jeukende mond
• een luieruitslag: Baby's kunnen tegelijkertijd een schimmelinfectie krijgen op het luiergebied. De gist komt in de ontlasting van de baby terecht en veroorzaakt dan mogelijk een luieruitslag (rode vlekken in het luiergebied).
• een witachtige glans aan het speeksel / dik, plakkerig speeksel in de mond
• meer kwijlen
• roodheid in de mond
• slecht bijkomen in gewicht
• stemmingswisselingen, zoals erg kieskeurig zijn
• weigeren om te zuigen vanwege pijn
• witte, fluweelzachte zweren en vlekken in de mond en op de tong die gemakkelijk bloeden en niet weg te vegen zijn (de vlekken lijken op kwark)

Moeder

Symptomen van tepelspruw bij de moeder zijn onder andere tepels en een tepelhof die schilferig, gebarsten en pijnlijk (tepelpijn) zijn, pijn tijdens en na het voeden van de baby. Brandende of jeukende gewaarwordingen in één of beide borsten, die ook tussen voedingen aanwezig zijn en een rood of glanzend tepelhof.

Alarmsymptomen

Als de symptomen van mondspruw niet verbeteren na enkele dagen behandeling of als er tekenen zijn van ernstige complicaties, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken. Alarmsymptomen kunnen onder andere zijn:

• Hoge koorts, wat kan wijzen op een ernstige infectie die verder gaat dan mondspruw.
• Blijvende pijn of ongemak in de mond of bij het voeden, die niet verlicht wordt door gebruikelijke behandelingen.
• Ernstige eet- of drinkproblemen door pijn in de mond.

Diagnose en onderzoeken

De arts diagnosticeert orale candidiasis bij de baby meestal door te kijken naar zijn mond en tong. De zweren en vlekken zijn gemakkelijk te herkennen. Indien nodig, kan de arts een monster van de mond van de baby nemen om te bevestigen dat de oorzaak een Candida-schimmelinfectie is.

Behandeling

De baby heeft niet altijd een behandeling nodig. De mondspruw verdwijnt namelijk vaak binnen een paar dagen. De arts schrijft mogelijk antischimmelmiddelen voor om mondspruw te behandelen. De ouder plaatst dit geneesmiddel (soort gel) op de mond en de tong van de baby. Als een moeder een gistinfectie op de tepels heeft, zet de arts een antischimmelcrème in. De vrouw past dit toe op de tepels om de infectie te behandelen. Als zowel de baby als de moeder lijden aan de gistinfectie, moeten ze beiden tegelijk een behandeling krijgen met antischimmelmedicijnen. Wanneer dit namelijk niet gebeurt, geven de moeder en baby de infectie steeds aan elkaar door.

Prognose

Mondspruw bij baby's komt veel voor en is gemakkelijk te behandelen. De meeste gevallen herstellen volledig met een korte behandeling en zonder blijvende effecten. Bij tijdige en juiste behandeling verdwijnen de symptomen doorgaans binnen een paar weken.

Complicaties

Hoewel mondspruw meestal mild en goed te behandelen is, kunnen er enkele complicaties optreden, vooral als de aandoening niet tijdig wordt behandeld of bij een verzwakt immuunsysteem. Mogelijke complicaties zijn:

• Dehydratie, wat kan optreden als de baby weigert te eten of te drinken door pijn in de mond.
• Nierfalen, wat kan optreden bij ernstige gevallen van infectie die niet goed worden behandeld.
• Langdurige diarree, indien mondspruw samengaat met een schimmelinfectie in het luiergebied.
• Septische shock, hoewel zeldzaam, kan optreden bij een verspreiding van de infectie door het lichaam.
• HUS (Hemolytisch Uremisch Syndroom, kan voorkomen bij ernstige gevallen van schimmelinfecties, hoewel het veel minder vaak voorkomt.
• Guillain-Barré-syndroom, een ernstige neurologische complicatie die in zeer zeldzame gevallen kan optreden.
• Chronische artritis, wat kan optreden na herhaaldelijke of ernstige infecties.

Preventie

Het is niet altijd mogelijk om spruw te voorkomen, maar enkele tips helpen het risico hierop te verminderen.

• alle voedingsapparatuur en flessen reinigen en steriliseren alvorens de baby te voeden
• de babykledij wassen op 60 graden om de schimmel te doden
• de tepels behandelen wanneer de moeder lijdt aan een schimmelinfectie
• fopspenen en ander speelgoed steriliseren dat in de mond van de baby terechtkomt
• luiers vaak verwisselen zodat de gist geen luieruitslag kan veroorzaken en daarna de handen grondig wassen
• zich als moeder medisch laten testen op de aanwezigheid van candidiasis bij tepelpijn en een tepelafscheiding tijdens het geven van borstvoeding

Praktische tips voor het leven / omgaan met mondspruw (orale candidiasis) bij baby's

Effectieve behandeling en hygiëne

Het vroegtijdig herkennen en behandelen van mondspruw bij baby's is essentieel om verdere verspreiding te voorkomen. Antischimmelmiddelen zoals miconazol of nystatine worden vaak voorgeschreven. Het regelmatig reinigen en steriliseren van flesjes, fopspenen en andere babyartikelen helpt herinfectie te voorkomen.

Ondersteuning tijdens voeding

Bij borstvoeding kan de infectie zich overdragen op de moeder. Beide partijen moeten worden behandeld om kruisbesmetting te voorkomen. Het handhaven van goede hygiëne, zoals handen wassen vóór en na het voeden, kan bijdragen aan een sneller herstel.

Misvattingen rond mondspruw (orale candidiasis) bij baby's

Mondspruw komt alleen voor bij pasgeborenen

Hoewel mondspruw vaak wordt gezien bij pasgeborenen, kan het ook optreden bij oudere baby’s en zelfs volwassenen. Het wordt veroorzaakt door een overgroei van de Candida-schimmel, die onder bepaalde omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem of antibiotica-gebruik, kan floreren.

Mondspruw is altijd een teken van slechte hygiëne

Mondspruw ontstaat niet uitsluitend door slechte hygiëne. Hoewel een goede mondverzorging belangrijk is, kunnen factoren zoals een nog onrijp immuunsysteem bij een baby of een recente antibioticakuur een grotere rol spelen bij het ontstaan van de infectie.

Mondspruw verdwijnt vanzelf en hoeft niet behandeld te worden

In sommige milde gevallen kan mondspruw vanzelf verdwijnen, maar bij hardnekkige of pijnlijke infecties is behandeling met antischimmelmiddelen noodzakelijk. Onbehandelde spruw kan zich uitbreiden naar andere delen van de mond en zelfs het spijsverteringskanaal aantasten, wat ongemak veroorzaakt bij het drinken en eten.

Baby’s met mondspruw kunnen zonder problemen borstvoeding blijven drinken

Hoewel sommige baby’s met mondspruw zonder problemen borstvoeding blijven drinken, ervaren anderen pijn of ongemak. Bovendien kan de schimmel zich verspreiden naar de tepels van de moeder, wat pijnlijke infecties kan veroorzaken. Daarom is het belangrijk om zowel de baby als de moeder tegelijkertijd te behandelen om herinfectie te voorkomen.

Mondspruw veroorzaakt altijd hoge koorts

Mondspruw veroorzaakt doorgaans geen koorts. In zeldzame gevallen kan een ernstige schimmelinfectie samengaan met een verzwakt immuunsysteem, maar de meeste baby’s met mondspruw hebben geen verhoogde lichaamstemperatuur. Andere symptomen zoals witte vlekken in de mond en moeilijkheden met drinken zijn kenmerkender.

Alle witte plekjes in de mond van een baby zijn mondspruw

Niet alle witte plekjes in de mond duiden op mondspruw. Melkresten kunnen gemakkelijk worden verward met spruw, maar deze kunnen meestal eenvoudig worden weggeveegd, terwijl spruw vastzit aan het slijmvlies en bij verwijdering kan bloeden. Ook aften of andere huidaandoeningen kunnen witte vlekjes veroorzaken.

Mondspruw heeft geen gevolgen op lange termijn

Hoewel mondspruw meestal onschuldig is en goed te behandelen, kan een onbehandelde infectie zich verspreiden naar de slokdarm of andere organen, vooral bij baby’s met een verzwakt immuunsysteem. Dit kan leiden tot problemen bij het voeden en gewichtsverlies, wat bij langdurige infecties bijdraagt aan ondervoeding.

Lees verder

• Mondspruw: Schimmelinfectie aan mond met witte vlekken
• Candidiasis: Schimmelinfectie door gist Candida