Candidiasis: Schimmelinfectie door gist Candida

Candidiasis is een schimmel(gist)ziekte van huid en slijmvliezen die het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de nagels, de keel en/of de mond treft. Vaak is dit het gevolg van de overmatige groei van Candida albicans, een soort gist, al zijn er meer dan twintig soorten Candida. Deze gist bevindt zich normaal in het darmkanaal, op de slijmvliezen en op de huid. Door het gebruik van bepaalde medicijnen en bij bepaalde gezondheidsproblemen vermeerderen echter het aantal gisten en ontstaat een infectie. Deze vervelende infectie brengt voornamelijk bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem tal van milde tot ernstige symptomen met zich mee. De symptomen zijn afhankelijk van het getroffen lichaamsgebied, maar meestal zijn warme, vochtige gebieden aangetast door de gist. De behandeling bestaat meestal uit antischimmelmedicatie.

• Synoniemen candidiasis
• Soorten schimmelinfectie door gist Candida
• Bloed
• Risicofactoren
• Symptomen
• Geslachtsorganen
• Vrouwen
• Mannen
• Huid (luieruitslag)
• Mond en keel
• Risicofactoren
• Symptomen
• Behandeling
• Preventie
• Nagels
• Risicofactoren
• Symptomen
• Behandeling

Synoniemen candidiasis

Candidiasis is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• candidiase
• candidose
• moniliasis

Soorten schimmelinfectie door gist Candida

Er zijn verschillende soorten candidiasis. Wanneer de mond- en keelholte zijn aangetast, is sprake van orofaryngeale candidiasis, orale candidiasis of spruw. Candidiasis treft mogelijk eveneens het genitale gebied bij zowel mannen als vrouwen. Bij baby’s veroorzaakt de gist een luieruitslag. Komt de infectie terecht in de bloedbaan, dan is dit gekend als invasieve candidiasis of candidemie. Ook rond de nagels is een Candida-infectie mogelijk. De symptomen en behandeling hangen af van het besmette lichaamsdeel.

Bloed

Als de Candidagist in de bloedbaan terechtkomt, verspreidt deze zich naar andere lichaamsdelen. Dit type infectie is gekend als “candidemie”.

Risicofactoren

Deze infectie vindt vooral plaats bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem en bij patiënten met een onbehandelde schimmelinfectie. Soms treedt candidemie ook op wanneer de patiënt in contact komt met medische apparatuur besmet door de schimmel.

Andere risicofactoren voor candidemie zijn:

• een centrale lijn (katheter)
• een opname in een afdeling intensieve zorgen (intensive care unit)
• een recente operatie
• een verzwakt immuunsysteem
• een zeer laag geboortegewicht bij baby’s

Symptomen

De symptomen van een invasieve infectie zijn eerder vaag en afhankelijk van het betrokken lichaamsdeel. Veel voorkomende symptomen zijn koorts en rillingen die zelfs aanhouden na een antibioticakuur. Dit type infectie komt vaak voor bij patiënten die in een ziekenhuis liggen of gelegen hebben. Dit type ziekenhuisinfectie is een belangrijke oorzaak van bloedsomloopbesmettingen en overlijden bij gehospitaliseerde patiënten.

Invasieve candidiasis is een zeer ernstige aandoening die onmiddellijke behandeling vereist. De behandeling gebeurt via orale (via de mond) ingenomen antischimmelmedicijnen, maar het is ook mogelijk dat de arts deze antischimmelmiddelen via een infuus geeft. Meestal duurt deze kuur enkele weken.

Geslachtsorganen

Vrouwen

Bij ongeveer 20-20% van vrouwen met vaginitis, is Candidiasis de oorzaak. Vaginale schimmelinfecties komen vaak voor bij vrouwen. Veel voorkomende symptomen zijn onder meer:

• een brandend gevoel aan de vagina
• extreme jeuk in het vaginale gebied (vaginale jeuk)
• pijn en roodheid in het vaginale gebied
• pijnlijke geslachtsgemeenschap
• witte afscheiding en klonterige vaginale afscheiding (lijkt op kwark) die soms gepaard gaat met een zoete urinegeur

Mannen

Bij mannen komt een schimmelinfectie soms ook voor; vooral bij mannen die onbesneden zijn. Balanitis, een ontsteking van de eikel, is vaak het gevolg van een overgroei van Candida-gisten. De symptomen bij mannen zijn onder meer een rode huiduitslag op de penis en jeuk of een brandend gevoel aan het uiteinde van de penis. Een behandeling is belangrijk omdat de infectie besmettelijk is naar een sekspartner. Als de infectie aanhoudt of vaak terugkeert, schrijft de arts antischimmelmedicijnen voor die de patiënt dagelijks gedurende tien à veertien dagen inneemt, en dan één keer per week gedurende zes maanden. Boorzuurcapsules zijn hierbij eveneens nuttig gedurende twee weken. Mogelijk adviseert de arts ook probiotica om toekomstige infecties te voorkomen. Probiotica zijn gezonde bacteriën vergelijkbaar zijn met de bacteriën die van nature in de darmen voorkomen. Probiotica zijn te vinden in supplementen, yoghurt en andere levensmiddelen.

Huid (luieruitslag)

Luieruitslag is soms (doch niet altijd) het gevolg van een gist. Baby's met een gistgerelateerde luieruitslag hebben donkerrode plekken op de huid in de luier, vooral in de huidplooien nabij de dijen. Ook ontstaan gele, met vloeistof gevulde plekken die vaak openbreken en schilferig zijn. De arts beoordeelt steeds de luieruitslag en identificeert de exacte huiduitslag. Indien een gist geleid heeft tot de luieruitslag, schrijft de arts een antischimmelmiddel voor wat op de pijnlijke, geïrriteerde huid aangebracht wordt in de vorm van crème, zalf, of poeder.

Mond en keel

Een schimmelinfectie van de mond of keelgebied is gekend als mondspruw of orale candidiasis.

Risicofactoren

Gezonde volwassenen krijgen meestal geen mondspruw. Dit komt het vaakst voor bij:

• ouderen
• patiënten die breedspectrumantibiotica nemen (helpen zowel tegen gramnegatieve bacteriën als grampositieve bacteriën)
• patiënten die een kunstgebit dragen
• patiënten die een orgaantransplantatie ondergaan hebben
• patiënten die inhalators met corticosteroïde medicatie gebruiken (krachtige ontstekingsremmers)
• patiënten die radiotherapie (behandeling via bestraling) en/of chemotherapie krijgen in de behandeling van kanker
• patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• patiënten met hiv / aids
• zuigelingen

Symptomen

Veel voorkomende symptomen zijn onder meer:

• barstjes aan de hoeken van de mond (gebarsten huid), waar de lippen samenkomen
• een ontsteking van het slijmvlies van de tong met een rood en glad tongoppervlak (glossitis), een rode tong, tongpijn en een vergrote tong (macroglossie) en soms een gele tong
• een pijnlijke keel (keelpijn)
• mondbranden (aandoening met pijn aan tong en mond)
• roodheid of ongemak in het mondgebied
• slikproblemen
• stomatitis (ontsteking van slijmvlies in en rond mond)
• tandvleespijn
• tongbultjes
• uvulitis (gezwollen huig van de tong)
• witte vlekken / een vlokkig wit beslag in de mond en op de tong (tongvlekken) die af te schrapen zijn met een houten tongspateltje en/of witte vlekken op het tandvlees

Behandeling

Spruw vereist een medische behandeling. Onbehandeld komt de infectie terecht in de bloedbaan, wat erg gevaarlijk is. De behandeling is afhankelijk van de algemene gezondheid, de ernst van de infectie en de leeftijd van de patiënt. In het algemeen schrijft de arts schimmeldodende medicijnen voor (gekend als antimycotica). Als de infectie hierdoor niet verdwijnt en de symptomen ernstiger worden, krijgt de patiënt intraveneus (via een ader) krachtige schimmeldodende medicatie toegediend.

Preventie

Een goede mondhygiëne voorkomt spruw bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Na het gebruik van inhalatiecorticosteroïden verlaagt de patiënt voorts het risico op spruw door het wassen van de mond met water of mondwater.

Nagels

Candida paronychia is de benaming van een Candida-infectie rond de nagels, hetgeen een nagelriemontsteking veroorzaakt.

Risicofactoren

Vooral mensen die veel in aanraking komen met suikers of regelmatig natte handen hebben, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van dit type candidiasis.

Symptomen

Deze vorm van de aandoening begint als een pijnlijke zwelling op een vuurrode huid. Hierop ontwikkelen zich kleine met pus gevulde blaasjes. De infecties treedt op onder de nagels (subunguaal) en resulteert bij sommige patiënten in het verlies van de vinger- of teennagels (onycholyse).

Behandeling

Een via de mond ingenomen geneesmiddel helpt bij de aantasting van de nagels.

Lees verder

• Candida balanitis: Schimmelinfectie aan penis bij mannen
• Mondspruw: Schimmelinfectie aan mond met witte vlekken
• Candidiasis-schimmelinfectie in slokdarm (slokdarmspruw)
• Cutane candidiasis: Schimmelinfectie aan de huid
• Vaginale candidiasis: Schimmelinfectie aan vaginale gebied