Candida balanitis: Schimmelinfectie aan penis bij mannen
Candidiasis (spruw) is een veelvoorkomende schimmelinfectie die zowel vrouwen als mannen kan aantasten. Bij vrouwen manifesteert candidiasis zich vaak als een vaginale schimmelinfectie, meestal veroorzaakt door de gist Candida albicans. Bij mannen staat de infectie bekend als candida balanitis wanneer het de eikel van de penis aantast, en candida balanoposthitis wanneer ook de voorhuid betrokken is. Mannelijke candidiasis kan jeuk, pijn en roodheid veroorzaken, maar soms zijn er geen duidelijke symptomen. Deze aandoening is doorgaans goed te behandelen met antischimmelmiddelen. In de meeste gevallen verdwijnen schimmelinfecties vanzelf of binnen enkele dagen na behandeling. Door enkele preventieve maatregelen kunnen toekomstige infecties worden voorkomen.
Terminologie van mannelijke schimmelinfecties
Een gistbesmetting van de penis wordt aangeduid als candida
balanitis. De term ‘balanitis’ verwijst naar een infectie van de eikel (de glans penis). Candida is een veelvoorkomende oorzaak van balanitis, waarbij de schimmel de glans penis infecteert. Als de infectie zich uitbreidt naar de voorhuid, wordt het candida balanoposthitis genoemd, vooral bij onbesneden mannen.
Epidemiologie
Candida balanitis, een infectie van de eikel van de penis veroorzaakt door de candida schimmel, is een veelvoorkomende aandoening die bij mannen voorkomt. De prevalentie varieert wereldwijd, maar studies tonen aan dat een significant percentage van mannen op enig moment in hun leven last kan hebben van deze aandoening.
Incidentie en prevalentie
De incidentie van candida balanitis varieert, maar wordt geschat op ongeveer 3-5% van de mannelijke populatie. De aandoening komt vaker voor bij mannen met risicofactoren zoals diabetes, slechte hygiëne of immunosuppressie. Er zijn geen exacte cijfers die de prevalentie in alle regio's van de wereld beschrijven, maar de aandoening is wereldwijd bekend.
Leeftijd en geslacht
Hoewel candida balanitis mannen van alle leeftijden kan treffen, komt het vaker voor bij mannen in de leeftijdsgroep van 30 tot 50 jaar. Het wordt zeldzaam bij jonge jongens, tenzij er sprake is van andere medische aandoeningen die de balans van de huidflora verstoren.
Geografische verschillen
Er zijn enkele geografische verschillen in de incidentie van candida balanitis, met hogere cijfers in landen met een warmer klimaat, waar hygiëneproblemen en infecties vaker voorkomen. In landen met goede toegang tot medische zorg en gezondheidsvoorlichting is de prevalentie doorgaans lager.
Mechanisme
Het mechanisme van candida balanitis wordt gekarakteriseerd door een overgroei van de candida-schimmel, wat leidt tot ontsteking van de eikel van de penis. De candida-schimmel is van nature aanwezig op de huid, maar onder bepaalde omstandigheden kan het zich overmatig vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken.
Verstoorde microflora
De infectie ontstaat vaak wanneer de balans van de microflora in de huid verstoord wordt, bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica of hormonale veranderingen. Dit biedt de candida schimmel de kans om te overgroeien en een ontstekingsreactie te veroorzaken.
Belemmering van het immuunsysteem
Factoren zoals een verzwakt immuunsysteem door aandoeningen zoals diabetes of hiv kunnen de verdediging van het lichaam tegen de schimmel verzwakken, waardoor candida makkelijker kan uitbreiden. Een verminderde afweer vergroot het risico op het ontwikkelen van balanitis.
Rol van suiker en voeding
Hoge niveaus van suiker in het bloed, zoals bij patiënten met onbehandelde diabetes, bevorderen de groei van candida. De schimmel gedijt goed in een suikerachtige omgeving, wat de infectie vergroot bij patiënten met een slecht beheerd voedingspatroon.
Oorzaken van candida balanitis
De belangrijkste oorzaak van candida balanitis is de gist Candida albicans. Deze schimmel is van nature aanwezig op de huid en slijmvliezen van het lichaam. Normaal gesproken is deze schimmel onschadelijk, maar onder bepaalde omstandigheden kan hij overgroeien en infecties veroorzaken.
Risicofactoren van candida balanitis
Aandoeningen
De belangrijkste aandoeningen en omstandigheden die het risico op mannelijke
candidiasis verhogen, zijn:

Overgewicht is een risicofactor voor mannelijke candidiasis /
Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)Omgevingsfactoren
Candida balanitis kan ook worden bevorderd door omgevingsfactoren, zoals:
- Een slechte intieme hygiëne: Het niet regelmatig reinigen van de geslachtsdelen.
- Een voeding rijk aan suikerhoudende voedingsmiddelen.
- Geslachtsgemeenschap zonder het gebruik van een condoom met een besmette partner: Hoewel candida balanitis niet wordt beschouwd als een seksueel overdraagbare aandoening, kan seks met een besmette partner het risico verhogen.
- Het gebruik van chemotherapie of andere immunosuppressieve behandelingen.
- Het gebruik van condooms met glijmiddelen of spermiciden (zaaddodende middelen).
- Het wassen van de penis met geparfumeerde douchegel of zeep, wat kan leiden tot huidirritatie en een toename van schimmelgroei.
- Het veelvuldige gebruik van antibiotica, corticosteroïden (ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) of antidepressiva.
- Onbesneden mannen (de warme, vochtige omgeving onder de voorhuid bevordert de groei van gisten).
- Leeftijd boven de veertig jaar.
- Overgewicht.
Risicogroepen
Bepaalde groepen mannen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van candida balanitis. Dit zijn onder andere mannen met diabetes, mannen die onbesneden zijn en mannen met een verzwakt immuunsysteem.
Onbesneden mannen
Mannen die onbesneden zijn, hebben een verhoogd risico op candida balanitis. Het gebrek aan volledige blootstelling van de eikel aan de lucht kan een warme, vochtige omgeving creëren waarin candida kan gedijen.
Mannen met diabetes
Mannen met diabetes lopen een verhoogd risico op candida balanitis, vooral wanneer hun bloedsuikerspiegel slecht wordt beheerd. Diabetes creëert een omgeving die gunstig is voor de overgroei van de candida schimmel, wat de kans op infecties vergroot.
Immuungecompromitteerde patiënten
Mannen met een verzwakt immuunsysteem, zoals diegenen die hiv, kanker of andere aandoeningen hebben die het immuunsysteem aantasten, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van candida balanitis.
Symptomen van candida balanitis
In veel gevallen zijn de symptomen van candida balanitis mild of afwezig. Wanneer symptomen optreden, kunnen ze omvatten: