Vaginale candidiasis: Schimmelinfectie aan vaginale gebied

Vaginale candidiasis (vulvovaginale candidiasis, vaginale schimmelinfectie) is een veel voorkomende schimmelinfectie die die de meeste vrouwen op een bepaald moment treft. De gist Candida albicans is verantwoordelijk voor de klachten. Veel voorkomende symptomen zijn pijn, jeuk en een vaginale afscheiding. Een candida-infectie in het vaginale gebied verdwijnt meestal binnen één à twee weken nadat een behandeling met antischimmelmedicijnen is ingezet. Bij sommige vrouwen is een vaginale schimmelinfectie moeilijker te behandelen en komt de infectie ook vaker tot terug ondanks de behandeling. Enkele tips verminderen tot slot het risico op schimmelinfecties in het vaginagebied.

• Epidemiologie
• Oorzaken van vaginale schimmelinfectie
• Risicofactoren van schimmelinfectie aan vagina
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Jeuk en pijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vaginale Candida-infectie
• Patiënt met infectie
• Seksuele partner
• Vaginale candidiasis en seks
• Prognose
• Complicaties van schimmelinfectie in vaginagebied
• Preventie van vaginale candidiasis
• Praktische tips voor het omgaan met vaginale candidiasis
• Hygiëne en verlichting van symptomen
• Behandeling en preventie
• Misvattingen rond vaginale candidiasis
• Vaginale candidiasis is een seksueel overdraagbare aandoening
• Alle vrouwen krijgen vaginale candidiasis
• Vaginale candidiasis is altijd pijnlijk
• Antibiotica zijn de belangrijkste oorzaak van vaginale candidiasis
• Vaginale candidiasis is moeilijk te behandelen
• Vaginale candidiasis vereist altijd medische behandeling
• De oorzaak van vaginale candidiasis ligt altijd bij slechte hygiëne

Epidemiologie

Vaginale schimmelinfecties komen zeer vaak voor bij vrouwen. Naar schatting heeft anno 2019 75% van alle vrouwen tijdens haar leven minstens één keer een Candida-infectie gehad in het vaginale gebied. 40%-45% van alle vrouwen heeft tijdens het leven al meerdere keren vaginale candidiasis gehad.

Oorzaken van vaginale schimmelinfectie

De vagina bevat normaal gesproken een gezonde balans van bacteriën en gisten. Het hormoon oestrogeen helpt bij de groei van de lactobacillen. Deze bacteriën doden schadelijke organismen in de vagina en houden de vrouw gezond. Vaginale candidiasis is het gevolg van een overgroei van, of een allergische reactie op, de gist Candida albicans. Candida leeft normaal gezien in de vagina (alsook in de ingewanden, in de mond en op de huid) en veroorzaakt dan geen problemen. Soms verstoren bepaalde factoren echter het natuurlijke evenwicht, waardoor de Candida zich vermenigvuldigt.

Risicofactoren van schimmelinfectie aan vagina

Sommige vrouwen zijn meer vatbaar voor een Candida-infectie dan anderen. Vaginale candidiasis treft vrouwen en meisjes van alle leeftijden, maar het is zeldzaam vóór de puberteit of na de menopauze.

Aandoeningen

Het risico om een vaginale schimmelinfectie te krijgen neemt toe bij vrouwen die lijden aan volgende aandoeningen:

• diabetes mellitus hebben en de bloedsuiker niet onder controle krijgen: Als suikerziekte niet goed onder controle is, treedt een toename van suiker op in de slijmvliezen (vochtige bekledingen) van de vagina waardoor de gist gemakkelijk kan groeien.
• een geschiedenis van soa's (seksueel overdraagbare aandoeningen) hebben
• een tekort aan ijzer in het bloed (ferriprieve anemie) hebben
• een verzwakt immuunsysteem hebben, zoals door chemotherapie of een hiv-infectie
• huidaandoeningen hebben zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), dermatitis (huidontsteking), vulva psoriasis, lichen planus of lichen sclerosus
• vaginale droogheid hebben

Omgevingsfactoren

Ook enkele omgevingsfactoren zijn gekoppeld aan een schimmelinfectie in het vaginagebied zoals:

• een type hormonale anticonceptie gebruiken die hogere doses oestrogeen bevat: Oudere anticonceptiepillen die hoge doses oestrogeen bevatten, maken sommige vrouwen vatbaarder voor vaginale candidiasis, maar de nieuwe anticonceptiva met een lagere dosering bevatten kleinere hoeveelheden hormonen en verminderen het risico op een vaginale schimmelinfectie.
• inlegkruisjes gebruiken
• onlangs een kuur met antibiotica of corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) gehad hebben
• strakke, nauwe kleding dragen die overmatig zweten bevordert, bijvoorbeeld synthetisch ondergoed
• vaginale deodoranten, sprays, gels en doekjes, douches of andere producten gebruiken die de natuurlijke zuurgraad van de vagina veranderen.
• zwaarlijvig zijn
• zwanger zijn: Veel vrouwen krijgen hun eerste aanval van spruw in het vaginagebied als ze zwanger zijn. Een zwangerschap creëert een omgeving waarin de gist kan groeien.

Symptomen: Jeuk en pijn

Bekende symptomen van een vaginale schimmelinfectie bij vrouwen zijn onder meer:

• een brandend, stekend of pijnlijk gevoel bij het plassen
• een felrode uitslag in de binnen- en buitenzijde van de vulva, die zich soms wijd verspreid in de lies tot onder de schaamstreek en de dijen
• een jeukende huid in de schaamstreek
• een vaginale afscheiding: Dit is zwaarder en dikker dan normaal, meestal wit (doet denken aan kwark). Het heeft een karakteristieke geur, hoewel het niet stinkt.
• jeuk, roodheid, zwelling of irritatie rond de vagina en vulva
• pijn in de onderbuik
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van vaginale candidiasis omvatten jeuk, branderigheid, en een abnormale vaginale afscheiding die wit en dik kan zijn. Het kan ook gepaard gaan met pijn bij het urineren en tijdens de geslachtsgemeenschap.

Diagnose en onderzoeken

Als een vrouw denkt dat ze een schimmelinfectie aan de vagina heeft, raadpleegt ze best een arts alvorens zelf huismiddeltjes te proberen. De symptomen van vaginale candidiasis zijn vergelijkbaar met andere, meer ernstige aandoeningen, waaronder seksueel overdraagbare aandoeningen en bacteriële vaginose (bacteriële overgroei in de vagina met een stinkende vaginale afscheiding). Een juiste diagnose is belangrijk, zodat de vrouw de beste behandeling kan krijgen. De arts diagnosticeert de aandoening door het getroffen gebied te inspecteren. Hij herkent dan het typische klinische uiterlijk van spruw in het vaginale gebied. De diagnose wordt vaak bevestigd door microscopie van een vaginaal uitstrijkje.

Behandeling van vaginale Candida-infectie

Patiënt met infectie

De keuze van de behandeling en de dosis hangt af van verschillende factoren, zoals:

• de frequentie van optreden van de schimmelinfectie
• een eventuele zwangerschap van de vrouw
• milde of ernstige symptomen

Een milde Candida-infectie behandelt de patiënt met kortdurende antischimmelmedicatie. De symptomen verdwijnen dan binnen één à twee weken. Bij een moeilijker te behandelen of terugkerende Candida-infectie is mogelijk een langere kuur nodig.

Antischimmelbehandelingen bestaan in de vorm van:

• orale (via de mond ingenomen) capsules
• vaginale crèmes en pessaria (vaginale tabletten) die de vrouw in de vagina inbrengt

Sommige artsen adviseren verder om yoghurt met probiotica te consumeren of Lactobacillus acidophilus-supplementen te nemen die de groei van gist in de vagina mogelijk vertragen, waardoor het risico op infecties wordt verlaagd. Meer wetenschappelijk onderzoek naar dit advies is nog wel nodig anno oktober 2020.

Seksuele partner

Vrouwen geven een Candida-infectie mogelijk door aan de partner tijdens vaginale, orale of anale seks. Als de partner een man is, is het risico op een infectie laag. Hij moet een arts raadplegen als hij een jeukende rode huiduitslag op zijn penis krijgt. Als de partner een vrouw is, loopt zij mogelijk gevaar. Ze moet worden getest en behandeld als ze symptomen heeft.

Vaginale candidiasis en seks

De vrouw mag nog steeds seks hebben bij vaginale spruw, maar dit veroorzaakt wel pijn en een brandend gevoel tijdens of na de geslachtsgemeenschap. Het gebruik van een glijmiddel tijdens het vrijen is verstandig; dit beschermt namelijk de huid. Het effect van de behandeling van een Candida-infectie vermindert bij het gebruik van een condoom. Daarom passen vrouwen best een behandeling toe nadat ze seks hebben gehad, of anders zijn alternatieve vormen van anticonceptie gewenst.

Prognose

De prognose voor vaginale candidiasis is doorgaans goed met de juiste behandeling. De aandoening kan echter terugkeren, vooral als risicofactoren niet worden aangepakt.

Complicaties van schimmelinfectie in vaginagebied

De symptomen duren soms slechts enkele uren of dagen, maar soms ook weken of sporadisch zelfs maanden. Ze verergeren door het beoefenen van de geslachtsgemeenschap. Terugkerende vulvovaginale candidiasis komt soms tot stand; hierbij heeft een vrouw vier of meer afleveringen binnen één jaar (cyclische vulvovaginitis). Verder leidt chronische, hardnekkige vulvovaginale candidiasis mogelijk tot candidiasis lichen simplex. Bij deze huidaandoening ervaart een vrouw verdikte, intens jeukende labia majora (de haardragende buitenste schaamlippen van de vulva).

Preventie van vaginale candidiasis

De beste manier om een Candida-infectie te voorkomen is om de oorzaak van de schimmelinfectie te bepalen en dit aan te pakken. Volgende tips verminderen de kans op het krijgen van candidiasis in het vaginale gebied:

• altijd van de voorkant (vagina) naar de achterkant (anus) vegen na een toiletbezoek
• de bloedsuikerspiegel onder controle houden bij diabetici
• douchen in plaats van het nemen van een bad
• een nat zwempak zo snel mogelijk uitdoen
• geen zeep gebruiken om het genitale gebied te wassen; zeepvervangers zoals op water gebaseerd verzachtend middelen zijn wel bruikbaar
• inlegkruisjes niet permanent dragen
• irriterende stoffen vermijden zoals deodoranten, talkpoeder, vaginale douches enzovoort
• katoenen ondergoed dragen en strakke kleding vermijden
• wasmiddel voor kleding veranderen en geen wasverzachters gebruiken
• zaaddodende condooms vermijden en alleen glijmiddelen op waterbasis gebruiken

Praktische tips voor het omgaan met vaginale candidiasis

Hygiëne en verlichting van symptomen

Bij vaginale candidiasis is goede hygiëne belangrijk. Gebruik milde, ongeparfumeerde zeep of alleen water om het gebied te reinigen. Vermijd strakke of synthetische kleding en kies voor ademend katoen om irritatie te verminderen. Probeer niet te krabben, ook al heb je jeuk, want dat kan de huid verder beschadigen. Overweeg een warm bad met een kleine hoeveelheid ongeparfumeerd zout om verlichting te bieden.

Behandeling en preventie

Gebruik medicijnen zoals voorgeschreven door je arts, zoals crèmes of vaginale zetpillen. Vermijd het gebruik van geparfumeerde producten zoals intieme sprays of inlegkruisjes met geurstoffen. Eet voedingsmiddelen die probiotica bevatten, zoals yoghurt, om je lichaam te ondersteunen in het herstel. Zorg ervoor dat je voldoende slaapt en stress minimaliseert, omdat een verzwakt immuunsysteem het risico op terugkerende infecties kan vergroten.

Misvattingen rond vaginale candidiasis

Vaginale candidiasis, vaak bekend als een schimmelinfectie, is een veelvoorkomende aandoening die veroorzaakt wordt door een overgroei van de schimmel Candida. Ondanks de frequentie van deze aandoening bestaan er veel misvattingen over de oorzaken, behandeling en symptomen. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn om de infectie effectief aan te pakken.

Vaginale candidiasis is een seksueel overdraagbare aandoening

Een veelvoorkomende misvatting is dat vaginale candidiasis een seksueel overdraagbare aandoening is. In werkelijkheid is het een schimmelinfectie die meestal wordt veroorzaakt door een verstoring van de natuurlijke balans van micro-organismen in de vagina. Hoewel seksuele activiteit in sommige gevallen kan bijdragen aan een infectie, is het geen typisch seksueel overdraagbare ziekte. De infectie kan ook ontstaan door factoren zoals antibiotica gebruik, zwangerschap of een verzwakt immuunsysteem, en is niet per se gerelateerd aan seksuele activiteit.

Alle vrouwen krijgen vaginale candidiasis

Niet alle vrouwen zullen ooit vaginale candidiasis ontwikkelen. De aandoening komt veel voor, maar het is niet onvermijdelijk. Vrouwen die een gezond voedingspatroon hebben, goede hygiënepraktijken volgen en hun immuunsysteem in goede staat houden, hebben minder kans om de infectie te krijgen. De kans op infectie neemt toe bij vrouwen met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij diegenen met diabetes mellitus of die die medicijnen zoals antibiotica gebruiken die de vaginale flora verstoren.

Vaginale candidiasis is altijd pijnlijk

Vaginale candidiasis wordt vaak geassocieerd met pijnlijke symptomen zoals jeuk en branderigheid, maar niet alle vrouwen ervaren pijn. Sommigen hebben mogelijk alleen milde symptomen, zoals verhoogde vaginale afscheiding of een jeukend gevoel. De ernst van de symptomen varieert per persoon, en sommige vrouwen kunnen zelfs helemaal geen symptomen ervaren, maar kunnen de infectie toch overdragen.

Antibiotica zijn de belangrijkste oorzaak van vaginale candidiasis

Hoewel antibiotica inderdaad de balans van bacteriën in de vagina kunnen verstoren, wat kan leiden tot een verhoogd risico op candidiasis, zijn ze niet de enige oorzaak. Andere factoren zoals stress, hormonale schommelingen, een verzwakt immuunsysteem of zelfs onjuiste hygiënepraktijken kunnen bijdragen aan het ontstaan van deze infectie. Het is belangrijk om alle mogelijke oorzaken te overwegen bij het begrijpen van waarom iemand last heeft van deze aandoening.

Vaginale candidiasis is moeilijk te behandelen

In werkelijkheid is vaginale candidiasis meestal eenvoudig te behandelen met een kortdurende antimycotische behandeling, die vaak bestaat uit lokale crèmes of zetpillen. In gevallen van terugkerende infecties kunnen orale medicijnen of langere behandelingsschema's nodig zijn. De meeste vrouwen herstellen snel na de behandeling, en de infectie is in de meeste gevallen goed te verhelpen zonder langdurige medische interventie.

Vaginale candidiasis vereist altijd medische behandeling

Hoewel het raadzaam is om een arts te raadplegen bij terugkerende of ernstige gevallen van vaginale candidiasis, kan de infectie in milde gevallen soms ook zonder recept worden behandeld met vrij verkrijgbare antimycotische crèmes of zetpillen. Het is echter belangrijk om bij twijfel of als de symptomen aanhouden, medische hulp in te schakelen, omdat er andere aandoeningen zijn die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken.

De oorzaak van vaginale candidiasis ligt altijd bij slechte hygiëne

Hoewel slechte hygiëne in sommige gevallen kan bijdragen aan vaginale candidiasis, is het meestal niet de enige oorzaak. Veel vrouwen met een goede hygiënepraktijk ontwikkelen toch candidiasis, vooral als ze andere risicofactoren hebben, zoals hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap, gebruik van anticonceptiepillen, of een verzwakt immuunsysteem. Het is belangrijk om te begrijpen dat de infectie vaak een gevolg is van een disbalans in de vaginale flora, en niet per se van slechte hygiëne.

Lees verder

• Candidiasis: Schimmelinfectie door gist Candida
• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva
• Vaginale zwelling: Oorzaken van gezwollen schaamlippen
• Brandend (branderig) gevoel in vagina: Oorzaken en symptomen
• Vaginale huiduitslag: Oorzaken van uitslag op vagina