Vaginale droogheid: Oorzaken van droogte van vagina

Vaginale droogte is een veel voorkomend probleem dat vooral vrouwen na de menopauze treft. Hierbij zijn de weefsels van de vagina niet langer goed gesmeerd en gezond, hetgeen problemen oplevert tijdens de geslachtsgemeenschap maar ook daarbuiten. Daarnaast verschijnen ook andere symptomen zoals jeuk, een branderig gevoel en pijn. Een droge vagina heeft een grote emotionele impact op vrouwen. Vaginale droogheid verschijnt mogelijk ook op een jongere leeftijd en kent dan verschillende oorzaken, zoals bijvoorbeeld diabetes mellitus (suikerziekte) of het gebruik van bepaalde medicijnen. In de meeste gevallen is het dankzij enkele zelfzorgtips en medische behandelingen mogelijk om de vaginale droogte te verhelpen waardoor de kwaliteit van leven weer verhoogt.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Dunnere huid van vagina
• Vaginale afscheiding
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorgmaatregelen
• Medische behandelingen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Vaginale droogte is een veelvoorkomend probleem, vooral bij vrouwen na de menopauze. Ongeveer 50% van de vrouwen die de menopauze hebben bereikt, ervaart enige vorm van vaginale droogte. Deze aandoening kan echter ook jongere vrouwen treffen, afhankelijk van hun gezondheidstoestand en levensomstandigheden. De prevalentie van vaginale droogte kan variëren afhankelijk van factoren zoals hormonale veranderingen, medische behandelingen en de aanwezigheid van onderliggende aandoeningen.

Oorzaken

Het hormoon oestrogeen houdt de wanden van de vagina gesmeerd, dik, elastisch en gezond. Normaal gezien maakt de bekleding van de vagina een dunne heldere, smerende vloeistof aan. Hierdoor is de geslachtsgemeenschap comfortabel. De smerende vloeistof vermindert bovendien de vaginale droogte. Door een verminderd aantal oestrogeen in het lichaam, ontstaat sneller vaginale droogheid. Het vaginale weefsel gaat hierdoor krimpen en verdunt, hetgeen in medische termen gekend is als ‘atrofische vaginitis’ of ‘vaginale atrofie’. Deze toestand veroorzaakt uitdroging en een ontsteking.

Risicofactoren

Vaginale droogte is een bekend symptoom van de menopauze, wat één op de drie tot de helft van menopauzale vrouwen ervaren.

Aandoeningen

Volgende aandoeningen verhogen de kans op vaginale droogheid:

• anuskanker (kanker in anus met anale bloedingen en anale jeuk)
• diabetische neuropathie (zenuwschade door diabetes met pijn)
• een chronische hoge bloeddruk
• een depressie
• een operatie om de eierstokken te verwijderen
• een verstoord immuunsysteem
• ernstige stress: Het lichaam gaat door ernstige stress het hormoon epinefrine produceren, die de seksuele responscyclus van het lichaam verstoort en daarom de vaginale smering belemmert.
• graft-versus-host ziekte (complicatie na transplantatie)
• het Sjögren-syndroom (een auto-immuunziekte die cellen in het lichaam aanvalt die vocht produceren met onder andere een droge mond, een droge keel en droge ogen)
• hormonale veranderingen: na de menopauze, direct na de bevalling of tijdens het geven van borstvoeding
• huidziekten:
• eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• nierdialyse
• ondergewicht
• sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen)
• uitdroging: Uitdroging door hitte, ziekte of alcoholgebruik veroorzaakt eveneens een droge vagina.

Omgevingsfactoren

Een droge vagina ontstaat sneller bij één of meer van volgende omgevingsfactoren:

• bepaalde medicijnen zoals:
• antioestrogeenmedicatie voor de behandeling van baarmoederfibromen of endometriose
• bepaalde antidepressiva
• geneesmiddelen of hormonen voor de behandeling van borstkanker, endometriose (pijn rond de menstruatieperiode bij een vrouw), vleesbomen of onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid)
• medicijnen voor de behandeling van een allergie (allergiemedicatie zoals antihistaminica)
• medicijnen voor de behandeling van een verkoudheid
• chemotherapie of radiotherapie voor de behandeling van kanker
• condooms
• een intensieve lichaamsbeweging
• groot gewichtsverlies
• irritatie aan vagina door zepen, verzorgingsmiddelen, lotions, parfums of vaginale douches
• ontharing van vaginale gebied: Schaamhaar is een natuurlijke barrière om de huid op de vulva vochtig te houden.
• onvoldoende voorspel voor de geslachtsgemeenschap
• roken
• tampons

Symptomen

Vaginale droogheid is vaak erg ongemakkelijk voor vrouwen. Dit leidt tot diverse problemen en wijzigingen.

Dunnere huid van vagina

Bij vrouwen is de huid rond de vagina namelijk dunner (dunnere huid), waardoor sneller schade tijdens de geslachtsgemeenschap ontstaat, zelfs bij een zachte wrijving. Vrouwen verliezen hierdoor mogelijk de zin in seks, wat een grote impact heeft op de relatie met de partner maar ook op het zelfbeeld en zelfvertrouwen van de vrouw. Ook ontstaat ongemak bij het zitten, rechtstaan, sporten, plassen of zelfs werken. Een droge vagina tast bijgevolg het dagelijks leven aan van al dan niet seksueel actieve vrouwen. Dit veroorzaakt een negatief effect op de kwaliteit van leven.

Vaginale afscheiding

Bij vrouwen met vaginale droogte ontstaan wijzigingen in de vaginale afscheiding. Deze is namelijk meer waterig, verkleurd en stinkt een beetje. Irritatie, vaginale jeuk, vaginaal bloedverlies na het vrijen en een brandend gevoel aan de vagina zijn eveneens mogelijk. Deze symptomen zijn te wijten aan de hormonale veranderingen en zijn geen indicatie voor een ernstig onderliggend probleem.

Alarmsymptomen

Bij vaginale droogte kunnen de volgende alarmsymptomen optreden die verdere medische evaluatie vereisen:

• Ongewone of zware vaginale bloedingen
• Pijn tijdens het plassen of een branderigheid tijdens het plassen
• Langdurige of aanhoudende vaginale jeuk
• Verdikking van de vaginale wanden of veranderingen in de structuur van de vagina
• Als deze symptomen optreden, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor verdere evaluatie en behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Om vaginale droogte te diagnosticeren, voert een arts meestal een lichamelijk onderzoek uit en bespreekt de symptomen met de patiënt. Mogelijke aanvullende onderzoeken kunnen bestaan uit:

• Hormonale testenom het niveau van oestrogeen te controleren
• Uitstrijkje om afwijkingen in de vaginale cellen te identificeren
• Culturen van de vaginale afscheiding om infecties uit te sluiten

In sommige gevallen kan een gynaecoloog aanvullende testen uitvoeren, afhankelijk van de symptomen en medische voorgeschiedenis van de patiënt.

Behandeling

De behandeling van vaginale droogte richt zich op het verlichten van de symptomen en het verbeteren van de vaginale gezondheid. Enkele mogelijke behandelingsopties zijn:

Zelfzorgmaatregelen

• Gebruik van vaginale bevochtigingsmiddelen of glijmiddelen op waterbasis om de symptomen te verlichten
• Vermijden van irriterende stoffen zoals bepaalde zepen, lotions of parfums
• Kleding en ondergoed aanpassen om wrijving en irritatie te minimaliseren
• Regelmatig geslachtsgemeenschap kan ook helpen om de vaginale weefsels gezond te houden door natuurlijke smering te bevorderen.

Medische behandelingen

• Gebruik van hormonale therapieën, zoals vaginale oestrogeencrèmes, zetpillen of ringen, die helpen de vaginale droogheid te verminderen
• Systeemtherapie met orale oestrogeen- of progestageenpreparaten
• Dilatatietherapieën voor vrouwen die last hebben van ernstige vaginale atrofie

De keuze voor een behandeling hangt af van de ernst van de symptomen en de onderliggende oorzaak van de vaginale droogte. Een arts kan de meest geschikte behandelingsoptie aanbevelen op basis van de individuele situatie van de patiënt.

Prognose

De prognose voor vaginale droogte hangt af van de oorzaak en de effectiviteit van de gekozen behandeling. Voor veel vrouwen kunnen de symptomen effectief worden beheerd met zelfzorgmaatregelen en medische behandelingen. Vrouwen die veranderingen in hun levensstijl aanbrengen en de aanbevolen behandelingen volgen, ervaren vaak significante verlichting van hun symptomen en een verbetering van hun kwaliteit van leven.

Complicaties

Onbehandelde vaginale droogte kan leiden tot verschillende complicaties, zoals:

• Pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• Hernia (vaginale uitpuiling door verzwakte weefsels)
• Infecties zoals vaginitis door frequente irritatie en droogheid

Complicaties kunnen de algehele gezondheid en kwaliteit van leven van een vrouw aanzienlijk beïnvloeden. Het is belangrijk om symptomen tijdig te behandelen om ernstige complicaties te voorkomen.

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om vaginale droogte te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen het risico te verminderen:

• Gezond eten en voldoende hydrateren
• Regelmatig lichaamsbeweging om de algehele gezondheid te bevorderen
• Vermijden van irriterende producten en stoffen
• Overleg met een arts over preventieve behandelingen als er een verhoogd risico op vaginale droogte bestaat
• Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen vrouwen hun vaginale gezondheid ondersteunen en het risico op vaginale droogte verminderen.

Lees verder

• Abnormale vaginale afscheiding: Geur, kleur en consistentie
• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Vaginale atrofie: Dunne, droge en ontstoken vaginawanden
• Brandend (branderig) gevoel in vagina: Oorzaken en symptomen
• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva