Abnormale vaginale afscheiding: Geur, kleur en consistentie

Elke vrouw produceert vaginale afscheiding, een combinatie van baarmoederhalsslijm en vaginale afscheidingen. Deze heldere, dikke of dunne en meestal geurloze vloeistof houdt de vagina op een natuurlijke manier schoon, biedt smering tijdens de geslachtsgemeenschap en helpt bij het voorkomen van infecties. De hoeveelheid, consistentie en kleur van de vaginale afscheiding kunnen variëren en hangen af van verschillende factoren, zoals de menstruatiecyclus, seksuele activiteit en anticonceptie. Veranderingen in afscheiding kunnen ook optreden door zwangerschap, hormonale veranderingen of infecties, wat invloed kan hebben op de consistentie, kleur, volume en geur van de afscheiding.

• ‘Normale’ vaginale afscheiding
• Geur
• Kleur en consistentie
• Volume
• Abnormale kleur, geur en consistentie
• Bruin of bloederig
• Geel
• Groen
• Wit of grijs
• Abnormale hoeveelheid
• Grotere afscheiding
• Geen of weinig afscheiding
• Zwangere vrouwen en vaginale afscheiding
• Alarmsignalen
• Wanneer een arts raadplegen?
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

‘Normale’ vaginale afscheiding

Geur

Een normale vaginale afscheiding is doorgaans geurloos of heeft een milde, niet onaangename geur. Deze afscheiding kan zich mengen met urine of bloed rond de menstruatie, wat een lichte verandering in geur of zichtbaarheid in het ondergoed kan veroorzaken. Vrouwen zijn het beste bekend met hun eigen typische geur van vaginale afscheiding.

Kleur en consistentie

Aan het begin van de menstruatiecyclus is de vaginale afscheiding vaak droog en kleverig. Deze verandert in de eerste fase van de cyclus in een romige, witachtige afscheiding. Vlak voor en rond de eisprong is de afscheiding elastisch (slijmachtig), nat en transparant. Na de eisprong verandert de afscheiding meestal weer in een drogere, kleverige consistentie, met een witte of lichtgele kleur.

Volume

De hoeveelheid vaginale afscheiding neemt toe gedurende de eerste fase van de cyclus, met de meeste afscheiding aanwezig in de dagen vóór en tijdens de eisprong. Het volume neemt één of twee dagen na de ovulatie weer af en blijft normaal tot het einde van de cyclus. De vagina produceert bovendien meer vocht naarmate de vrouw meer opgewonden is.

Abnormale kleur, geur en consistentie

Bruin of bloederig

Een bruine vaginale afscheiding tijdens of aan het einde van de menstruatie is normaal. Onregelmatige menstruatiecycli kunnen ook leiden tot bruine afscheiding. Echter, een bruine of bloederige afscheiding kan af en toe een teken zijn van een vroege zwangerschap of een miskraam. Bij postmenopauzale vrouwen kan deze afscheidingskleur zelden wijzen op kanker van de vrouwelijke organen. In zeldzame gevallen kan bruine of bloedige afscheiding een indicatie zijn van gevorderde baarmoederhalskanker. Jaarlijkse gynaecologische onderzoeken en het laten nemen van een uitstrijkje worden daarom aanbevolen.

Geel

Een gele vaginale afscheiding kan wijzen op een infectie of juist niet. Als de afscheiding lichtgeel en geurloos is, zonder andere symptomen, is er meestal geen reden tot bezorgdheid. In andere gevallen kan een gele afscheiding wijzen op een seksueel overdraagbare aandoening of een bacteriële infectie.

Oorzaken van gele afscheiding zijn onder meer:

• chlamydia: een bacteriële infectie die vaak geen symptomen vertoont.
• gonorroe: infectie met symptomen aan de urinewegen, ogen, keel en bloedbaan.
• trichomoniasis: een seksueel overdraagbare aandoening met jeuk, pijn tijdens het plassen en een onaangename geur.

Groen

Meestal wijst een groene vaginale afscheiding op een infectie. Een gele of groene, dikke en stinkende vaginale afscheiding is niet normaal en kan een teken zijn van een seksueel overdraagbare aandoening zoals trichomoniasis.

Wit of grijs

Een witte afscheiding of grijze vaginale afscheiding is vaak niet abnormaal. Een beetje witte afscheiding, vooral aan het begin of het einde van de menstruatiecyclus, is normaal. Echter, als er vaginale jeuk, een branderig gevoel, bekkenpijn of een abnormale geur bij de afscheiding aanwezig is, kan dit wijzen op een onderliggend probleem.

Bacteriële vaginose
Een dunne, witte of grijze vaginale afscheiding met een sterke visgeur kan wijzen op bacteriële vaginose. Bacteriële vaginose is de meest voorkomende vaginale infectie bij vrouwen tussen 15 en 44 jaar. Andere symptomen zijn een brandend gevoel bij het urineren en vaginale jeuk.

Schimmelinfectie
Een witte vaginale afscheiding kan soms wijzen op een schimmelinfectie. Als de afscheiding klonterig is en lijkt op cottage cheese, wijst dit meestal op een schimmelinfectie. Een schimmelinfectie (meestal Candidiasis) veroorzaakt daarnaast vaak vaginale jeuk en een branderig gevoel in de vagina.

Abnormale hoeveelheid

De hoeveelheid vaginale afscheiding varieert gedurende de menstruatiecyclus als gevolg van veranderingen in de hormoonspiegels in het lichaam.

Grotere afscheiding

Volgende factoren kunnen de hoeveelheid normale vaginale afscheiding verhogen:

• de eisprong: het vrijkomen van een ei uit de eierstok midden in de menstruatiecyclus
• een zwangerschap
• seksuele opwinding

Geen of weinig afscheiding

Sommige vrouwen ervaren weinig of geen vaginale afscheiding door verlaagde oestrogeenwaarden. Dit kan optreden onder de volgende omstandigheden:

• chemotherapie
• intensieve lichaamsbeweging
• operatie om de eierstokken te verwijderen
• depressie
• ernstige stress
• gebruik van geneesmiddelen of hormonen voor de behandeling van borstkanker, endometriose (pijn rond de menstruatieperiode bij een vrouw), vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder) of onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid)
• radiotherapie aan het bekkengebied

Zwangere vrouwen en vaginale afscheiding

Tijdens de zwangerschap ervaren vrouwen vaak een toename van vaginale afscheiding. Dit kan soms zo overvloedig zijn dat het lijkt alsof ze urine lekken of dat hun water gebroken is.

Alarmsignalen

Hoewel vaginale afscheiding normaal is, kunnen veranderingen hierin wijzen op een probleem. Verschillende soorten infecties hebben soms vergelijkbare symptomen, maar vereisen verschillende behandelingen. Het is daarom belangrijk om een arts te raadplegen bij abnormale vaginale afscheiding. Medisch advies is nodig wanneer één of meer van de volgende tekenen optreden:

• bekkenpijn
• een afscheiding die schuimig is of lijkt op kwark
• een brandend gevoel in de vagina
• een groene, gele of grijze afscheiding
• een visachtige of onaangename geur
• vaginale jeuk

Wanneer een arts raadplegen?

Het is belangrijk om medische hulp te zoeken wanneer je veranderingen opmerkt in je vaginale afscheiding die gepaard gaan met symptomen zoals:

• Ongewone of aanhoudende pijn in de buik of het bekken
• Ernstige jeuk of irritatie in de vaginale regio
• Ongewone afscheiding met een sterke of onaangename geur
• Afscheiding die gepaard gaat met koorts, pijn tijdens het plassen of andere symptomen

Door alert te zijn op deze signalen en tijdig een arts te raadplegen, kun je ervoor zorgen dat eventuele problemen snel worden aangepakt en behandeld.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van abnormale vaginale afscheiding is meestal gebaseerd op een gedetailleerde medische anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullende laboratoriumtests. Aangezien vaginale afscheiding een breed scala aan oorzaken kan hebben, is het essentieel om de onderliggende oorzaak correct te identificeren om een gerichte behandeling voor te schrijven. De diagnose kan variëren afhankelijk van de aard van de afscheiding, zoals de kleur, geur, consistentie en de aanwezigheid van andere symptomen.

Anamnese
Het verkrijgen van een gedetailleerde medische geschiedenis is de eerste stap in het diagnoseproces. De arts zal vragen stellen over de duur, hoeveelheid en aard van de afscheiding, evenals over bijkomende symptomen zoals jeuk, pijn of een onaangename geur. Daarnaast zal de arts informeren naar risicofactoren, zoals seksuele activiteit, recente antibioticagebruik, gebruik van anticonceptie of het dragen van tampons.

De arts zal verschillende vragen stellen om de oorzaak van de afwijkende vaginale afscheiding te achterhalen, zoals:

• Heeft de vaginale afscheiding een vieze of onaangename geur?
• Heeft de vrouw andere klachten in combinatie met de afscheiding, zoals koorts of buikpijn?
• Heeft de vrouw onbeschermde seks gehad of een nieuwe seksuele partner?
• Hoe lang zijn de symptomen al aanwezig?
• Is de vrouw zwanger?
• Is er een zwelling in de vagina aanwezig?
• Is er een huiduitslag rond de vagina (vaginale huiduitslag)?
• Is er jeuk aanwezig?
• Komt de vaginale afscheiding alleen voor tijdens de geslachtsgemeenschap?
• Is de vrouw in de pre-menopauze of postmenopauze?

Lichamelijk onderzoek
Na het afnemen van de medische geschiedenis zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Dit kan een bekkenonderzoek inhouden, waarbij de arts de vagina, baarmoederhals en omliggende structuren inspecteert op tekenen van infectie, ontsteking of andere afwijkingen. Een visuele inspectie van de afscheiding kan helpen om aanwijzingen te krijgen over de oorzaak (bijv. bacteriële vaginose, schimmelinfectie, of een seksueel overdraagbare aandoening).

Laboratoriumtests
In veel gevallen zullen laboratoriumtests nodig zijn om de oorzaak van de abnormale afscheiding te identificeren. Dit kan onder andere een uitstrijkje van de vaginale afscheiding zijn voor microscopisch onderzoek, cultuur of PCR-test om infecties zoals bacteriële vaginose, schimmelinfecties, of seksueel overdraagbare aandoeningen (zoals chlamydia, gonorroe of trichomoniasis) te detecteren. De arts kan ook tests uitvoeren om hormonale of andere medische aandoeningen die de afscheiding kunnen beïnvloeden, uit te sluiten.

Beeldvorming
Hoewel beeldvorming minder vaak nodig is bij de diagnose van abnormale vaginale afscheiding, kan het nuttig zijn om structurele afwijkingen in de voortplantingsorganen te onderzoeken. Bij vrouwen met aanhoudende of ernstige symptomen kunnen beeldvormingstechnieken zoals echografie, CT-scan of MRI nuttig zijn om afwijkingen zoals tumoren, cysten of andere inwendige aandoeningen te identificeren.

Behandeling

Behandeling

De behandeling van abnormale vaginale afscheiding hangt af van de onderliggende oorzaak. Het doel is om de infectie of aandoening die de afscheiding veroorzaakt te behandelen en de symptomen te verlichten. De behandeling kan variëren van medicatie tot veranderingen in levensstijl en zelfzorgmaatregelen.

Infecties behandelen
De meest voorkomende oorzaak van abnormale vaginale afscheiding is een infectie. Bacteriële vaginose wordt doorgaans behandeld met antibiotica, zoals metronidazol of clindamycine. Schimmelinfecties kunnen vaak worden behandeld met antischimmelmiddelen (antimycotica), zoals fluconazol of clotrimazol. Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) vereisen specifieke therapieën, zoals antibiotica voor chlamydia of gonorroe, en antivirale middelen voor herpes.

Hormonale behandeling
In sommige gevallen kan hormonale disbalans bijdragen aan abnormale vaginale afscheiding. Bijvoorbeeld, tijdens de overgang kunnen hormonale veranderingen leiden tot vaginale droogte en veranderingen in afscheiding. In dergelijke gevallen kunnen hormoonvervangende behandelingen (HRT) helpen bij het herstellen van de hormonale balans en het verlichten van symptomen.

Veranderingen in levensstijl
Voor patiënten met herhaalde schimmelinfecties of bacteriële vaginose kunnen veranderingen in levensstijl nuttig zijn. Dit kan het vermijden van irriterende stoffen zoals geparfumeerde zeep, het dragen van ademende katoenen ondergoed, en het vermijden van het gebruik van tampons voor lange periodes omvatten. Het verbeteren van de algehele hygiëne en het handhaven van een gezond immuunsysteem door een evenwichtig voedingspatroon en voldoende lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan het verminderen van herhaalde infecties.

Prognose

De prognose voor patiënten met abnormale vaginale afscheiding hangt sterk af van de oorzaak van de afscheiding en de effectiviteit van de behandeling. Wanneer de onderliggende oorzaak tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld, is de prognose meestal goed. In sommige gevallen kunnen herhaalde infecties of aandoeningen echter leiden tot chronische problemen, zoals vaginale droogte of terugkerende schimmelinfecties.

Herhaalde infecties
Een van de complicaties van onbehandelde of slecht behandelde infecties is het risico op herhaalde vaginale infecties. Vrouwen met herhaalde schimmelinfecties of bacteriële vaginose kunnen langdurige symptomen ervaren en hebben mogelijk een verhoogd risico op complicaties zoals infecties van de baarmoeder of eileiders. Het is belangrijk dat vrouwen die herhaalde infecties ervaren, regelmatig medische zorg zoeken om de onderliggende oorzaak te achterhalen en de juiste behandeling te krijgen.

Langdurige symptomen
In sommige gevallen, vooral bij chronische aandoeningen zoals atrofische vaginitis (veroorzaakt door een afname van oestrogeen), kunnen de symptomen van abnormale vaginale afscheiding aanhouden, zelfs met behandeling. In dergelijke gevallen kunnen ondersteunende behandelingen, zoals vaginale moisturizers en hormoontherapie, noodzakelijk zijn om het comfort van de patiënt te verbeteren.

Complicaties

Hoewel de meeste gevallen van abnormale vaginale afscheiding kunnen worden behandeld met medicatie of veranderingen in levensstijl, kunnen onbehandelde of slecht beheerde gevallen leiden tot ernstige complicaties. Deze complicaties kunnen het fysieke en emotionele welzijn van de patiënt beïnvloeden.

Bekkenontstekingsziekte
Een van de belangrijkste complicaties van onbehandelde vaginale infecties is het risico op bekkenontstekingsziekte (PID). Dit kan leiden tot ernstige infecties van de baarmoeder, eileiders en eierstokken, wat kan resulteren in chronische pijn, onvruchtbaarheid, en verhoogde risico's tijdens zwangerschap.

Vruchtbaarheidsproblemen
Onbehandelde of terugkerende infecties kunnen uiteindelijk invloed hebben op de vruchtbaarheid van vrouwen. PID en andere infecties kunnen leiden tot littekenweefsel in de eileiders, waardoor het moeilijker wordt om zwanger te raken. Vrouwen die herhaalde infecties ervaren, moeten mogelijk verder worden onderzocht en behandeld door een specialist in vruchtbaarheid.

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om abnormale vaginale afscheiding te voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico op veelvoorkomende oorzaken te verminderen. Preventieve zorg richt zich op het handhaven van een goede vaginale gezondheid en het verminderen van risicofactoren zoals infecties en hormonale disbalans.

Goede hygiëne
Het handhaven van een goede hygiëne is essentieel voor het voorkomen van infecties die abnormale vaginale afscheiding kunnen veroorzaken. Het is belangrijk om regelmatig te wassen met mild, ongeparfumeerd zeep en de vagina niet te reinigen met agressieve middelen. Ook het dragen van ademende katoenen ondergoed en het vermijden van langdurig gebruik van tampons kunnen helpen.

Veilige seksuele praktijken
Het gebruik van condooms tijdens seksuele activiteit kan helpen om seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) te voorkomen, die vaak de oorzaak zijn van abnormale vaginale afscheiding. Het is belangrijk dat patiënten veilige seksuele praktijken aanmoedigen, zoals het beperken van het aantal seksuele partners en het regelmatig testen op SOA's.

Regelmatige controles
Regelmatige gynaecologische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van aandoeningen die leiden tot abnormale vaginale afscheiding. Dit kan het tijdig behandelen van infecties en andere aandoeningen bevorderen en het risico op complicaties verminderen.

Lees verder

• Stinkende vaginale afscheiding: Oorzaken vislucht uit vagina
• Gele vaginale afscheiding: Oorzaken van geelachtige kleur
• Bruine vaginale afscheiding: Oorzaken en symptomen
• Groene vaginale afscheiding: Teken van infectie
• Kleverige vaginale afscheiding: Soorten baarmoederhalsslijm