Kalknagels (onychauxis): Verdikte teennagels of vingernagels

Onychauxis is een nagelaandoening waarbij een patiënt verdikte teennagels en/of vingernagels heeft zonder structurele misvorming. Verdikte nagels komen vaker voor bij ouderen. De nagelafwijking is soms erfelijk maar meestal zijn dikke teen- en/of vingernagels te wijten aan een trauma of slecht passende schoenen. Ook enkele (ernstige) onderliggende aandoeningen die het nagelbed aantasten, leiden mogelijk tot dikkere teen- en/of vingernagels. De medische pedicure, podoloog of patiënt zelf moet de nagel dunner freezen om mogelijke complicaties te voorkomen.

• Synoniemen van dikke nagels
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen bij nagelafwijking
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kalknagels
• Zelfzorg
• Nagels knippen
• Chirurgie
• Prognose van nagelaandoening
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van dikke nagels

Verdikte nagels kennen enkele synoniemen

• hyperkeratosis subungualis
• hypertrofische nagels
• kalknagels
• nagelhypertrofie
• onychauxis

Epidemiologie

Kalknagels, of onychauxis, komen relatief vaak voor en kunnen zowel teennagels als vingernagels aantasten. De aandoening is vaker bij oudere volwassenen te zien, hoewel het op elke leeftijd kan voorkomen. De prevalentie is moeilijk precies te kwantificeren, maar het wordt vaak gerapporteerd in dermatologische en podologische praktijken.

Oorzaken

Kalknagels worden vaak veroorzaakt door schimmelinfecties, trauma aan de nagels, of chronische blootstelling aan vocht. Schimmelinfecties zoals dermatofyten kunnen de nagels aantasten en leiden tot verdikking en vervorming. Daarnaast kunnen genetische factoren en onderliggende medische aandoeningen bijdragen aan de ontwikkeling van onychauxis.

Acromegalie en hypertrofische nagels
Acromegalie is een zeer zeldzame aandoening waarbij de patiënt overmatig veel groeihormoon heeft. De overproductie van groeihormonen is te wijten aan een hypofysetumor (tumor in een kleine klier in de hersenen). Patiënten met acromegalie hebben dikkere nagels, grotere ledematen, een verdikte huid en spierzwakte.

Diabetes mellitus
Diabetespatiënten hebben vaak last van deze ziekte, waardoor artsen vermoeden dat diabetes de oorzaak is van de kalknagels. Anno oktober 2020 is nog geen zekerheid over deze bewering.

Infecties
Bacteriële infecties en schimmelinfecties veroorzaken ook onychauxis.

Nagelpsoriasis en verdikte teennagels en/of vingernagels
Psoriasis is een chronische huidziekte waarbij de huid jeukt en schilferten rode vlekken ontstaan op verschillende lichaamsdelen. Patiënten met de aandoening nagelpsoriasis lijden aan verdikte nagels, broze nagels, een nagelloslating (onycholyse), nagelpijn en een jeukende huid rond nagels.

Nagelverwonding en dikkere nagels
Een hypertrofische nagel is vaak te wijten aan een nageltrauma. Door een stomp trauma (harde klap of stoot) aan de vingertop of een teennagel ontstaat schade aan het nagelbed met bijvoorbeeld dikkere nagels als gevolg. Onbehandeld veroorzaken deze nagelbedverwondingen functionele en cosmetische problemen.

Pityriasis rubra pilaris
De chronische aandoening pityriasis rubra pilaris veroorzaakt roodachtige oranje vlekken, schilfers en dikke bultjes op de huid, maar ook nagelafwijkingen komen voor.

Slecht passende schoenen en hypertrofische nagels
Mensen die te strakke / nauwe schoenen dragen, stoten hun tenen voortdurend tegen de schoentip. Deze voortdurende kleine verwondingen veroorzaken een dikkere teennagel, omdat de nagel zich op deze manier probeert te beschermen.

Slechte bloedsomloop
Onychauxis ontstaat mogelijk door een belemmerde bloedtoevoer naar de handen en voeten. Door een slechte bloedtoevoer krijgen de nagels onvoldoende voedingsstoffen die essentieel zijn voor de ontwikkeling en ondersteuning van de nagel. Vooral ouderen lijden aan een slechte bloedsomloop.

Ziekte van Darier en onychauxis
De ziekte van Darier is een autosomaal dominant erfelijke aandoening die het gevolg is van een genetische wijziging. De hoornlaag van de huid verdikt en de huidcellen blijven minder goed aan elkaar kleven. De meeste patiënten hebben nagelafwijkingen zoals gele, dikke nagels. Daarnaast verschijnen longitudinale brede rode en witte strepen (leukonychie) en een onregelmatige textuur op sommige of alle vingernagels. Af en toe zijn ook de teennagels aangetast. Verder komen bij de aandoening eveneens afwijkingen voor aan de huid (irriterende knobbeltjes) en de slijmvliezen witte bultjes in de mond of geslachtsorganen). De patiënt vermijdt bij deze ziekte indien mogelijk vocht, hitte, de blootstelling aan zonlicht. Diverse medicinale en vrij verkrijgbare crèmes zijn bovendien inzetbaar voor het verlichten van de huidklachten.

Ziekte van Devergie en nagelhypertrofie
De ziekte van Devergie is een zeldzame groep van hyperkeratotische, papulosquameuze aandoeningen. Dit houdt in dat de huid bij deze aandoeningen verdikt en sprake is van bultjes en schilfering. Eén van de mogelijke complicaties van deze huidaandoeningen is een nagelverdikking. Naast dikkere nagels heeft de patiënt mogelijk last van een verdikking van de handpalmen en voetzolen, roodachtig tot oranje gekleurde schilferige vlekken op de huid en splinterbloedingen op de nagels.

Risicofactoren

Risicofactoren voor kalknagels omvatten ouderdom, slechte hygiëne, het dragen van slecht passende schoenen, en een verzwakt immuunsysteem. Mensen met diabetes of andere systemische ziekten kunnen ook een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van kalknagels. Herhaalde trauma aan de nagels door fysieke activiteit of verkeerd gebruik van nagelaccessoires kan ook bijdragen aan het probleem.

Geassocieerde symptomen bij nagelafwijking

Nagelhypertrofie kenmerkt zich door een abnormale verdikking van de nagelplaat. De nagels verdikken meestal op het bovenste gedeelte. Hypertrofische nagels verliezen hun doorschijnendheid en krijgen een andere nagelkleur (meestal wit of geel). Indien onbehandeld en ongeknipt, gaan de nagels krullen. De nagels gaan vervolgens uiteenvallen wanneer de nagelranden af beginnen te brokkelen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van kalknagels zijn onder andere verdikking van de nagels, verkleuring (bijvoorbeeld geel of bruin), en de aanwezigheid van broze of gescheurde nagels. Pijn of ongemak bij het aanraken van de nagel kan ook optreden, vooral als de aandoening vergevorderd is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van kalknagels wordt meestal gesteld door middel van een visueel onderzoek en beoordeling van de medische geschiedenis. In sommige gevallen kan een dermatoloog een nagelafschraping uitvoeren om te testen op schimmelinfecties. Laboratoriumtests, zoals een microscopisch onderzoek of cultuuranalyse, kunnen helpen bij het identificeren van de specifieke schimmelsoort die de aandoening veroorzaakt.

Behandeling van kalknagels

Zelfzorg

De patiënt kiest voor goed passende schoenen waarin de teennagels voldoende ruimte hebben. Vitamine C zorgt voor een goede nagelgezondheid. Daarom opteert de patiënt best voor een gezonde en evenwichtige voeding met voldoende tomaten, sinaasappels, bloemkolen , broccoli, meloenen, rode pepers, ananas, aardbeien en andere vitamine C-rijke voedingsmiddelen. Bovendien is voldoende lichaamsbeweging nodig om de bloedcirculatie te verbeteren, zodat minder snel kalknagels tot stand komen.

Nagels knippen

De snelste en meest effectieve methode voor het behandelen van verdikte teen- en/of vingernagels is om deze recht af te knippen. Hierdoor vermindert de pijn en krijgen de nagels ruimte om vanuit de basis te groeien. Het frequent knippen van de nagels biedt bovendien een nette uitstraling aan de nagels en houdt ze in goede vorm. Verder moet de arts de exacte oorzaak achter de nagelverdikking opsporen en behandelen.

Chirurgie

In extreme gevallen van onychauxis is een gedeeltelijke of volledige verwijdering van de aangetaste nagel nodig. Deze behandelingsoptie vindt enkel plaats bij patiënten met extreme nagelpijn waarbij het bijna of helemaal niet meer mogelijk is om deze bij te knippen.

Prognose van nagelaandoening

De prognose voor kalknagels hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Bij effectieve behandeling van schimmelinfecties en aanpassing van nagelverzorging kunnen de nagels vaak weer normaal worden. Echter, in ernstige gevallen kan het herstel langdurig zijn en kunnen blijvende veranderingen aan de nagels optreden.

Complicaties

Complicaties van kalknagels kunnen onder andere blijvende verdikking of vervorming van de nagels omvatten. Schimmelinfecties kunnen zich ook uitbreiden naar andere nagels of de huid rond de nagels. In zeldzame gevallen kunnen ernstige infecties optreden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Preventie

Preventie van kalknagels omvat goede hygiëne, het dragen van goed passende schoenen, en het vermijden van trauma aan de nagels. Het regelmatig controleren van de nagels en het tijdig behandelen van eventuele schimmelinfecties kan ook helpen om de ontwikkeling van kalknagels te voorkomen. Het onderhouden van droge en schone voeten en handen kan bijdragen aan het voorkomen van infecties.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Dikke teennagels: Oorzaken en tips bij verdikte teennagels