Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid

Op of onder het huidoppervlak bevinden zich mogelijk diverse mogelijk bultjes, waardoor op de huid abnormaal verhoogde gebieden ontstaan. Één of meerdere bulten bevinden zich op de huid. De bulten zijn vaak goedaardig, maar heel soms duiden ze ook op (een voorloper van) huidkanker. De huidbultjes zijn voorts hard of zacht en ook. De kleur, grootte en textuur van de bult is ook variabel. De bult verdwijnt verder spontaan of met een medische behandeling, maar in andere gevallen is de huidbult permanent aanwezig of keert deze mogelijk terug na een behandeling. Tot slot gaan mogelijk enkele symptomen gepaard met de huidbultjes, zoals onder andere brandende gevoelens, zweervorming, blaren, pijn, gevoeligheid, jeuk, ruwheid en roodheid van de omringende huid.

• Epidemiologie van gezwelletjes op de huidoppervlak
• Soorten huidknobbeltjes
• Typen Huidknobbeltjes
• Oorzaken van huidknobbeltjes
• Abces
• Angioma
• Atheroomcysten
• Bacteriële infecties
• Basocellulair carcinoom
• Chalazion
• Dermatofibroom
• Dermatofibroom (kleine, stevige roodbruine huidknobbel)
• Dermatofibrosarcoma protuberans
• Erythema nodosum
• Folliculitis
• Folliculitis decalvans
• Framboesia
• Gezwollen lymfeklieren
• Granuloma annulare
• Gouty noduli
• Hidradenitis suppurativa
• Huidcysten (langzaam groeiende bultjes)
• Huidinfecties
• Huidkanker (kwaadaardige bult op huid)
• Hyperkeratosis
• Hyperplasie
• Keloïden (bult littekenweefsel)
• Keratoacanthoom (goedaardige huidknobbel)
• Keratosis pilaris (gezwelletjes op huid)
• Kersrood bloedvatgezwel (cherry hemangioom) (felrode plekjes of bultjes op huid)
• Kinderziekten (virale infecties met huidknobbels)
• Likdoorns (harde, verdikte huidplekken)
• Lipomen (onderhuidse huidbulten)
• Miliaria
• Moedervlekken (verhoogde ronde plekken)
• Molluscum contagiosum
• Mycobacteriële infecties
• Netelroos (urticaria) (jeukende, gezwollen knobbeltjes)
• Neurofibromen
• Pilar cysten
• Pilonidale cyste
• Polymorfe lichteruptie
• Pseudofolliculitis barbae / folliculitis (bultjes of puistjes met witte kop)
• Reumatoïde knobbeltjes
• Sarcoïdose
• Schurft (scabies), jeukende kleine bultjes
• Sclerodermie
• Seborreïsche keratosen (dikke bultjes op huid)
• Skin tags (fibromen) (kleine huidgezwelletjes met steeltje)
• Splinters of andere vreemde lichamen
• Sporotrichose
• Steatocystoom
• Talgklieradenomen
• Trauma en huidknobbel
• Verwondingen
• Wratten
• Xanthomen
• Zachte weefselsarcomen
• Ziekte van Kaposi
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van gezwellen op huid
• Prognose van huidknobbels
• Complicaties van huidbulten
• Preventie van knobbeltjes op huid

Epidemiologie van gezwelletjes op de huidoppervlak

Huidknobbeltjes komen veel voor in de algemene bevolking, maar de prevalentie kan variëren afhankelijk van het type huidknobbeltje. Dermatofibromen zijn bijvoorbeeld vaak aanwezig bij volwassenen, terwijl molluscum contagiosum meer voorkomt bij kinderen. De incidentie van kwaadaardige huidknobbeltjes, zoals huidkanker, neemt toe met de leeftijd en kan ook worden beïnvloed door blootstelling aan UV-straling.

Soorten huidknobbeltjes

Huidknobbeltjes zijn onregelmatigheden op de huid die in grootte, vorm en textuur kunnen variëren. Ze kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn en zijn vaak het resultaat van verschillende onderliggende aandoeningen. Hieronder worden de belangrijkste soorten huidknobbeltjes beschreven.

Goedaardige huidknobbeltjes
Goedaardige huidknobbeltjes zijn vaak pijnloos en vereisen meestal geen behandeling, tenzij ze cosmetisch storend zijn of ongemak veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn:

• Lipomen: Zachte, onderhuidse bulten die uit vetweefsel bestaan. Ze zijn meestal beweeglijk en pijnloos.
• Dermatofibromen: Kleine, stevige, roodbruine knobbeltjes die vaak op de benen voorkomen. Ze zijn meestal onschuldig, maar kunnen soms jeuk of irritatie veroorzaken.
• Seborreïsche keratosen: Dikke, verheven, schilferige plekken die vaak bruin of zwart zijn. Ze komen veel voor bij oudere volwassenen en zijn volkomen goedaardig.
• Skin tags (fibromen): Kleine, zachte, huidkleurige bultjes die vaak op plekken voorkomen waar de huid wrijft, zoals de hals en oksels.

Kwaadaardige Huidknobbeltjes
Kwaadaardige huidknobbeltjes kunnen wijzen op huidkanker en vereisen onmiddellijke medische evaluatie. Voorbeelden zijn:

• Melanoom: Een ernstige vorm van huidkanker die zich ontwikkelt uit moedervlekken. Het kan zich snel verspreiden en heeft een onregelmatige vorm en kleur.
• Basocellulair carcinoom: De meest voorkomende vorm van huidkanker, meestal te herkennen aan een gladde, parelachtige bult. Het groeit langzaam en metastaseert zelden.
• Plaveiselcelcarcinoom: Deze vorm van huidkanker kan zich ontwikkelen uit plaveiselcellen in de huid. Het verschijnt vaak als een ruwe, schilferige plek die kan bloeden.

Infectieuze huidknobbeltjes
Sommige huidknobbeltjes zijn het gevolg van infecties. Deze kunnen pijnlijk zijn en kunnen behandeld worden met antibiotica of antivirale middelen. Voorbeelden zijn:

• Abcessen: Geïsoleerde infecties die zich vullen met pus. Ze kunnen pijnlijk en gezwollen zijn en vereisen vaak drainage.
• Molluscum contagiosum: Een virale infectie die leidt tot kleine, huidkleurige, vaak jeukende bultjes. Ze zijn besmettelijk en komen vaak voor bij kinderen.
• Pseudofolliculitis barbae: Huidirritatie die ontstaat door ingegroeide haren, vaak gezien bij mensen die zich scheren.

Genetische aandoeningen
Sommige huidknobbeltjes zijn het resultaat van genetische aandoeningen, zoals:

• Neurofibromatose: Een erfelijke aandoening die leidt tot de ontwikkeling van meerdere goedaardige tumoren in het zenuwweefsel.
• Xanthomen: Vetophopingen die kunnen optreden bij bepaalde stofwisselingsstoornissen, vaak zichtbaar op de huid als gele bultjes.

Typen Huidknobbeltjes

Huidknobbeltjes kunnen verder worden ingedeeld op basis van hun oorsprong en kenmerken.

Epitheliale tumoren
Deze tumoren ontstaan uit de huidcellen en kunnen variëren van goedaardig tot kwaadaardig. Voorbeelden zijn:

• Seborreïsche keratosen
• Basocellulair carcinoom

Vasculaire tumoren
Dit type omvat afwijkingen van de bloedvaten en kan leiden tot verschillende huidknobbeltjes, zoals:

• Hemangiomen: Goedaardige tumoren van de bloedvaten die vaak bij zuigelingen voorkomen.
• Kersrood bloedvatgezwel (Cherry Hemangioma): Kleine, helderrode bultjes die vaak op oudere leeftijd verschijnen.

Connectieve weefsel tumoren
Deze tumoren ontstaan uit bindweefsel en kunnen leiden tot:

• Lipomen: Goedaardige tumoren van vetweefsel.
• Keloïden: Abnormale littekens die zich uitstrekken buiten de oorspronkelijke verwonding.

Neurogene tumoren
Afwijkingen die voortkomen uit zenuwweefsel, zoals:

• Neurofibromen: Goedaardige tumoren die vaak voorkomen bij mensen met neurofibromatose.
• Schwannomen: Tumoren van de cellen die de zenuwen omgeven.

Elk van deze soorten en typen huidknobbeltjes heeft zijn eigen kenmerken en vereist een specifieke aanpak voor diagnose en behandeling. Bij twijfel is het altijd raadzaam om een medische professional te raadplegen.

Oorzaken van huidknobbeltjes

Huidknobbeltjes kunnen door verschillende factoren worden veroorzaakt, waaronder infecties, genetische aanleg, huidtrauma, en ontstekingen.

Abces

Een abces is een ophoping van pus die ontstaat door een infectie. Dit kan het gevolg zijn van bacteriën die in de huid doordringen via een wond of een haarfollikel. Abcessen zijn vaak pijnlijk, rood en gezwollen, en kunnen soms gepaard gaan met koorts. Bij een abces komt pus vrij, dat dode witte bloedcellen, bacteriën en necrotisch weefsel bevat. Soms breekt het abces spontaan open, maar in andere gevallen kan een medische ingreep nodig zijn om de pus af te voeren en de infectie te behandelen. Een abces kan ook worden behandeld met antibiotica, maar drainage is vaak essentieel voor een snelle genezing.

Angioma

Angiomen zijn goedaardige tumoren van de bloedvaten die verschijnen als kleine, felrode of paarse bultjes op de huid. Ze komen vaak voor bij oudere volwassenen en kunnen op elke plek van het lichaam verschijnen. De meest voorkomende types zijn cherry angioma, dat meestal niet behandeld hoeft te worden, tenzij het cosmetisch storend is. Angiomen zijn vaak asymptomatisch en vereisen meestal geen medische aandacht.

Atheroomcysten

Atheroomcysten, ook wel epidermoidcysten genoemd, zijn goedaardige cysten die ontstaan uit talgklieren. Ze zijn vaak gevuld met een vetachtige substantie en komen voor op verschillende delen van het lichaam, meestal op het gezicht, de hals en de romp. Deze cysten zijn meestal pijnloos, maar kunnen ontstoken raken en pijnlijk worden. Behandeling is vaak niet nodig, tenzij de cyste ongemak veroorzaakt of cosmetisch storend is, in welk geval chirurgische verwijdering kan worden overwogen.

Bacteriële infecties

Bacteriële huidinfecties zoals folliculitis, impetigo en cellulitis kunnen leiden tot de ontwikkeling van pijnlijke, gezwollen bultjes op de huid. Deze infecties worden vaak veroorzaakt door bacteriën zoals Staphylococcus aureus en kunnen zich snel verspreiden. Behandeling omvat meestal antibiotica en goede hygiëne om verdere infectie te voorkomen.

Basocellulair carcinoom

Basocellulair carcinoom is een veelvoorkomende vorm van huidkanker die zich meestal manifesteert als een pijnloze, verheven bult op de huid, vaak met een glanzende of parelachtige uitstraling. Deze vorm van kanker is meestal langzaam groeiend en komt vaak voor op gebieden die blootgesteld zijn aan de zon. Behandeling omvat meestal chirurgische verwijdering, maar in sommige gevallen kan ook cryotherapie of chemotherapie worden gebruikt.

Chalazion

Een chalazion is een verstopte talgklier in het ooglid die leidt tot een pijnloze knobbel. Het ontstaat wanneer de klier verstopt raakt door talg en kan leiden tot een ontsteking. Chalazion kan soms vanzelf verdwijnen, maar in sommige gevallen is medische behandeling nodig om het te draineren of te verwijderen.

Dermatofibroom

Dermatofibromen zijn kleine, stevige, roodbruine knobbeltjes die vaak op de ledematen voorkomen. Ze zijn meestal goedaardig en ontstaan vaak na een verwonding of insectenbeet. Dermatofibromen zijn meestal asymptomatisch, maar kunnen jeuken of gevoelig zijn. In sommige gevallen kunnen ze worden verwijderd als ze cosmetisch storend zijn.

Dermatofibroom (kleine, stevige roodbruine huidknobbel)

Een dermatofibroom is een kleine, stevige roodbruine bult die meestal op de benen verschijnt. Het bultje bestaat uit zenuwen en bloedvaten, dus bij schade (bijvoorbeeld door het scheren) ontstaan huidbloedingen. Waarom dermatofibromen precies ontstaan, is nog niet bekend anno augustus 2024. Een kleine verwonding zoals een insectenbeet is wel een risicofactor. Deze bultjes zijn ongevaarlijk, maar de arts kan ze wel verwijderen indien ze storend is of niet vanzelf weggaan. In zeldzame gevallen kan een dermatofiboom echter wel kwaadaardig zijn. De kans hierop is klein, maar het is belangrijk om een dermatofiboom door een arts te laten controleren, vooral als deze snel groeit, van kleur verandert of pijn doet.

Dermatofibrosarcoma protuberans

Dermatofibrosarcoma protuberans is een zeldzame, meestal goedaardige tumormassa die zich ontwikkelt uit de diepere huidlagen. Het verschijnt als een stevige, verheven knobbel die kan groeien en zich verspreiden. Deze tumor kan lokaal invasief zijn, maar metastaseren meestal niet. Behandeling omvat meestal chirurgische verwijdering om herhaling te voorkomen.

Erythema nodosum

Erythema nodosum is een huidontsteking die resulteert in roodachtige, pijnlijke, gevoelige knobbeltjes die zich meestal aan de voorkant van de benen onder de knieën bevinden. Erythema nodosum verdwijnt binnen drie tot zes weken vanzelf, waardoor een gekneusd gebied achterblijft. Het is belangrijk om te weten dat de symptomen, zoals pijn en roodheid, met medicijnen kunnen worden verlicht, met name ontstekingsremmende medicijnen en corticosteroïden die toegediend wordt via de mond of via een injectie.

Folliculitis

Folliculitis is een ontsteking van de haarzakjes, die kan leiden tot de vorming van kleine, rode bultjes of pustels. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door bacteriële infecties, schimmels of irritatie door schuren of scheerirritatie. Behandeling omvat meestal antiseptische middelen en soms antibiotica.

Folliculitis decalvans

Folliculitis decalvans is een chronische ontsteking van de haarfollikels die leidt tot haaruitval en de vorming van knobbels op de hoofdhuid. Het kan resulteren in littekens en permanente haaruitval. Behandeling omvat meestal antibiotica, corticosteroïden en soms chirurgische ingrepen om aangetast weefsel te verwijderen.

Framboesia

Framboesia is een besmettelijke ziekte die voornamelijk voorkomt in de tropische gebieden van Zuid- en Midden-Amerika, Azië, Afrika en de eilanden in de Stille Oceaan. De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pertenue, die huidbultjes veroorzaakt op de voeten, de handen, het gezicht en het genitale gebied. De behandeling gebeurt met penicilline of een ander antibioticum.

Gezwollen lymfeklieren

Lymfeklieren maken deel uit van het immuunsysteem. Bij het bestrijden van een infectie gaan de lymfeklieren opzwellen zodat ze de grootte van een erwt of nog groter bereiken. Ze verkleinen naarmate de patiënt herstelt. Wanneer lymfeklieren langer dan twee weken gezwollen zijn, hard zijn, snel groeien, dicht bij het sleutelbeen zitten of de huid erboven rood is, is contact met een arts nodig. Dit wijst in combinatie met gewichtsverlies, nachtelijk zweten, koorts of vermoeidheid, soms op kanker of een ander onderliggend probleem.

Granuloma annulare

Granuloma annulare is een huidafwijking die wordt gekenmerkt door ringvormige knobbels. De oorzaak is onbekend, maar het komt vaak voor bij mensen met diabetes of andere auto-immuunziekten. Granuloma annulare is meestal goedaardig en vereist vaak geen behandeling, hoewel corticosteroïden soms kunnen worden gebruikt om de symptomen te verlichten.

Gouty noduli

Gouty noduli, ook bekend als tophi, zijn harde knobbels die ontstaan door de ophoping van urinezuurkristallen in de huid, vaak rond de gewrichten. Ze zijn een teken van jicht, een aandoening die wordt gekenmerkt door pijnlijke gewrichtsontstekingen. Behandeling richt zich op het verlagen van het urinezuur in het lichaam, wat kan helpen om de noduli te verminderen.

Hidradenitis suppurativa

Hidradenitis suppurativa is een chronische huidaandoening die wordt gekenmerkt door terugkerende ontstekingen in de haarzakjes, vooral in de oksels en liezen. Het kan leiden tot pijnlijke knobbels die kunnen barsten en etteren. Deze aandoening kan verergeren door hormonale schommelingen of roken en vereist vaak een multidisciplinaire aanpak voor behandeling.

Huidcysten (langzaam groeiende bultjes)

Huidcysten zijn kleine, vleeskleurige zakjes onder de huid die gevuld zijn met keratine; een zacht eiwit. De langzaam groeiende bultjes ontstaan wanneer een haarzakje of talgklier wordt geblokkeerd of beschadigd. De meeste cysten zijn goedaardig (geen kanker) en hebben geen behandeling nodig tenzij ze pijn doen, lekken of storend zijn voor de patiënt. Toch is een controle door een arts wenselijk om een ernstigere aandoening uit te sluiten. Dit geldt vooral wanneer de huidcysten rood, pijnlijk of opgezwollen zijn. In sommige gevallen kan een huidcyste een onderliggende infectie verbergen, en in dat geval is behandeling nodig. Een controle door een arts is met andere woorden altijd aan te raden is om zeker te zijn en een onderliggende infectie uit te sluiten.

Huidinfecties

Infecties zoals impetigo, een bacteriële huidinfectie, kunnen leiden tot de ontwikkeling van blaren en bultjes. Impetigo is zeer besmettelijk en komt vaak voor bij kinderen. Behandeling omvat meestal antibiotica, zowel topisch als systemisch, afhankelijk van de ernst van de infectie.

Huidkanker (kwaadaardige bult op huid)

Huidkanker is een ziekte waarbij kankercellen (kwaadaardige cellen) zich vormen in de weefsels van de huid. Verschillende soorten kanker beginnen in de huid. De huidskleur en blootstelling aan zonlicht verhogen het risico op bepaalde vormen van huidkanker. Bekende vormen van huidkanker zijn een melanoom, een basaalcelcarcinoom en een plaveiselcelcarcinoom. Niet zo ernstige huidknobbeltjes zijn meestal zacht en beweeglijk. In zeldzame gevallen is een onverklaarbare bult of zwelling een teken van een ernstiger probleem onder de huid. Kwaadaardige bultjes zijn meestal groot, hard en pijnloos. Bij de meeste vormen van huidkanker groeit de tumor in de loop van de weken en maanden gestaag. Een lichamelijk onderzoek, huidonderzoek en biopsie zijn vaak voorkomende testen om huidkanker op te sporen. Er zijn verschillende soorten behandelingen zoals:

• andere medicamenteuze therapie
• chemische peeling
• chemotherapie
• chirurgie
• fotodynamische therapie
• gerichte therapie
• immunotherapie
• radiotherapie

Hyperkeratosis

Hyperkeratosis is een aandoening waarbij de bovenste laag van de huid verdikt is, vaak als gevolg van overmatige wrijving of druk. Dit kan leiden tot de ontwikkeling van harde, schilferige bultjes, vaak op handen en voeten. Behandeling kan bestaan uit het gebruik van hydraterende crèmes of keratolytische middelen om de dode huidcellen te verwijderen.

Hyperplasie

Hyperplasie verwijst naar een toename van het aantal cellen in een weefsel, wat kan leiden tot vergroting van het weefsel of het ontstaan van bultjes. Dit kan voorkomen in verschillende weefsels, waaronder de huid. De oorzaak kan goedaardig zijn, maar soms kan hyperplasie ook duiden op een kwaadaardige aandoening. Het is essentieel om hyperplasie goed te laten onderzoeken door een arts.

Keloïden (bult littekenweefsel)

Een keloïd is een bult littekenweefsel die langs de grenzen van een wond groeit. Dit blijft mogelijk weken groeien nadat de huid genezen is. Keloïden komen vaker voor bij patiënten met een donkere huidskleur. Ze vormen zich mogelijk overal op het lichaam, maar vaak bevinden ze zich op de oorlellen, de schouders, de bovenrug, de borst of de wangen. Ze zijn niet schadelijk dus behoeven ze geen behandeling. Wanneer keloïden echter groot zijn of jeuken, kan de arts deze bulten verwijderen.

Keratoacanthoom (goedaardige huidknobbel)

Een andere goedaardige huidknobbel is een keratoacanthoom. Deze bultjes verschijnen plotseling, groeien snel en komen vaker voor bij patiënten die veel aan de zon zijn blootgesteld. De arts verwijdert de bultjes. De prognose voor keratoacanthoom hangt af van de grootte en locatie van de tumor, evenals van de algehele gezondheid van de patiënt. Over het algemeen is de prognose echter goed , maar deze kan variëren afhankelijk van individuele factoren. Terugkerende tumoren vereisen een agressievere therapie.

Keratosis pilaris (gezwelletjes op huid)

Wanneer keratine de haarzakjes doet verstoppen, ontstaan mogelijk kleine puntige puistjes op de huid, waardoor sprake is van keratosis pilaris. Deze schuurpapierachtige bultjes vormen zich meestal op de bovenarmen, billen en dijen. Ze pijnloze witte of rode gezwelletjes veroorzaken mogelijk wel jeuk. De veelvoorkomende aandoening is meestal erfelijk en verdwijnt vaak naarmate een patiënt veroudert. De patiënt heeft geen behandeling nodig, maar huidcrèmes, weken in een warm bad en de huid scrubben zijn enkele behandelingsopties.

Kersrood bloedvatgezwel (cherry hemangioom) (felrode plekjes of bultjes op huid)

Bij een cherry hemangioom ontstaan kleine, felrode vlekjes of bultjes op de huid. De meestal goedaardige knobbeltjes treden vaak op in het derde of vierde decennium en vermeerderen vaak bij het verouderen. Sommige medicijnen zijn ook geassocieerd met het verschijnen van meerdere kersrode bloedvatgezwellen. Als één van de oneffenheden een donkerbruine of zwarte kleur krijgt, is het belangrijk dit te laten controleren door de arts om huidkanker uit te sluiten. Meestal is een behandeling onnodig. Er zijn echter behandelingsopties beschikbaar voor patiënten die zich storen aan de bultjes of als ze pijn doen of bloeden. De beschikbare behandelingsopties omvatten lasertherapie, sclerotherapie en chirurgische verwijdering.

Kinderziekten (virale infecties met huidknobbels)

Bepaalde kinderziekten zoals bof en waterpokken veroorzaken mogelijk bultjes op de huid. Bof is een virale infectie die de speekselklieren treft. Door de gezwollen klieren ontstaan wangen die doen denken aan een eekhoorn. Waterpokken resulteert uit een infectie met het herpes zoster-virus. Op de huid ontstaan roze huidbultjes die openbarsten en knapperig worden. Vaccins zijn beschikbaar voor het voorkomen van deze kinderziekten.

Likdoorns (harde, verdikte huidplekken)

Wrijving en druk, bijvoorbeeld door slecht passende schoenen, druk op de voet door overgewicht, hoge hakken of bepaalde beroepen, veroorzaken mogelijk likdoorns. Het lichaam tracht zo blaren en andere huidschade te voorkomen. Plekken met een harde, verdikte huid duiden vaak op likdoorns of eeltplekken. Meestal zijn de voeten getroffen al komen likdoorns ook elders op de huid voor. Likdoorns zien er uit als kleine, ronde cirkels met een dikke schil. Meestal gaat er geen pijn gepaard met likdoorns, maar onbehandeld ontstaan mogelijk wel pijn. Ook geïnfecteerde likdoorns veroorzaken pijnklachten. Een podoloog behandelt likdoorns.

Lipomen (onderhuidse huidbulten)

Een lipoom is een ronde, beweegbare onderhuidse bult. Deze vetmassa's voelen zacht, deegachtig of rubberachtig aan. Ze verschijnen meestal op de nek, de schouders, de rug of de armen. De meeste lipomen zijn onschadelijk, maar als deze storend zijn, behandelt de arts deze met steroïde injecties, een liposuctie (verwijdering van vetophopingen) of een operatie. Een lipoom dat snel groeit of pijn doet, duidt mogelijk op kanker en vereist ook een bezoek aan de arts.

Miliaria

Miliaria, ook bekend als zweetuitslag, is een aandoening die optreedt wanneer zweetklieren verstopt raken. Dit leidt tot kleine, jeukende bultjes, vaak op gebieden die gevoelig zijn voor warmte, zoals de oksels en de lies. Miliaria verdwijnt meestal vanzelf en kan worden behandeld met koelere omgevingen en luchtige kleding.

Moedervlekken (verhoogde ronde plekken)

Moedervlekken zijn platte of licht verhoogde ronde plekken die tot stand komen doordat het lichaam niet genoeg melanine kan produceren. De moedervlekken zijn meestal bruin of zwart gekleurd al zijn andere kleuren mogelijk. Wanneer de grootte, vorm of kleur wijzigt, of wanneer bloedingen, pus, jeuk, pijn of schilfering aanwezig zijn, is een controle door de arts nodig om huidkanker uit te sluiten.

Molluscum contagiosum

Molluscum contagiosum is een huidziekte die roze, pijnloze bultjes op de huid veroorzaakt. De huidinfectie verdwijnt meestal binnen zes tot twaalf maanden. Cryotherapie (behandeling via bevriezing), lasertherapie en curettage behandelen eveneens de knobbeltjes van molluscum contagiosum.

Mycobacteriële infecties

Mycobacteriële infecties zoals tuberculose van de huid of leprosy kunnen leiden tot knobbels en huidveranderingen. Deze infecties vereisen vaak langdurige antibioticabehandelingen en kunnen ernstige complicaties veroorzaken als ze niet op tijd worden behandeld.

Netelroos (urticaria) (jeukende, gezwollen knobbeltjes)

Netelroos bestaat uit jeukende, gezwollen striemen op de huid. Deze bultjes wijzen mogelijk op een allergie, infectie, blootstelling aan de zon, lichaamsbeweging, stress of een ziekte. De bultjes variëren in grootte en smelten soms samen tot grotere plekken. Netelroos vervagen vaak binnen een dag, maar dan verschijnen mogelijk nieuwe bultjes. Een aanval van netelroos houdt dagen of weken aan. Het vermijden van een uitlokkende factor is nodig om netelroos te voorkomen. Verder verlicht een koele doek of douche milde symptomen. Antihistaminica (allergiemedicatie) of steroïden zijn eveneens inzetbaar voor het behandelen van netelroos.

Neurofibromen

Neurofibromen zijn goedaardige tumoren van de zenuwen die zich onder de huid kunnen vormen. Ze kunnen variëren in grootte en aantal, en zijn vaak zacht en mobiel. Bij neurofibromatose, een genetische aandoening, kunnen neurofibromen in aantal toenemen. Regelmatige controle door een arts is belangrijk om eventuele complicaties te monitoren.

Pilar cysten

Pilar cysten zijn goedaardige cysten die zich meestal op de hoofdhuid vormen en gevuld zijn met keratine. Ze zijn vaak pijnloos en kunnen variëren in grootte. Pilar cysten zijn meestal niet gevaarlijk en vereisen alleen behandeling als ze ongemak veroorzaken of cosmetisch storend zijn.

Pilonidale cyste

Een pilonidale cyste is een holte die zich vormt boven de bilspleet, vaak gevuld met haren en huidcellen. Ze kunnen ontstoken raken en pijnlijke knobbels veroorzaken. Chirurgische verwijdering is vaak nodig als ze terugkerend zijn of veel ongemak veroorzaken.

Polymorfe lichteruptie

Polymorfe lichteruptie is een huidreactie die vaak voorkomt bij zwangere vrouwen en wordt gekenmerkt door jeukende, rode bultjes op de huid, vooral op de buik. De aandoening wordt vaak verergerd door blootstelling aan zonlicht en verdwijnt meestal na de bevalling zonder blijvende schade.

Pseudofolliculitis barbae / folliculitis (bultjes of puistjes met witte kop)

Pseudofolliculitis barbae is een ontstekingsreactie die ontstaat op het scheren. Korte haren raken ‘gevangen’ in de huid, vaak in het baardgebied, wat puistjes en soms een bacteriële infectie veroorzaakt. Deze aandoening komt vaker voor bij mannen. Folliculitis ontstaat wanneer bacteriën de haarzakjes infecteren, vaak op de nek, de dijen, de oksels of de billen. Hierdoor ontstaan kleine, rode bultjes of puistjes met een witte kop op de huid. De patiënt ervaart soms eveneens blaren, knapperige zweren en een jeukende of gevoelige huid. De patiënt moet de aangetaste huid met een schone doek en antibacteriële zeep wassen. De arts schrijft soms ook antibiotische pillen of crèmes voor. Er zijn ook andere behandelingsopties beschikbaar, zoals antiseptische middelen en warmtecompressies. Om folliculitis te voorkomen, moet de patiënt vaak baden en strakke kleding, bubbelbaden en scheren vermijden.

Reumatoïde knobbeltjes

Reumatoïde knobbeltjes zijn bultjes die zich kunnen vormen onder de huid van mensen met reumatoïde artritis. Deze knobbels zijn meestal pijnloos en komen vaak voor op drukpunten, zoals de ellebogen. Ze zijn een uiting van de onderliggende ontsteking die gepaard gaat met de aandoening en kunnen in aantal toenemen bij verergering van de ziekte.

Sarcoïdose

Sarcoïdose is een ontstekingsziekte die kan leiden tot de vorming van knobbeltjes (granulomen) in verschillende organen, inclusief de huid. Op de huid verschijnen deze als rode of paarse bultjes, vaak op het gezicht, de benen of de armen. Behandeling omvat meestal corticosteroïden en andere immunosuppressiva.

Schurft (scabies), jeukende kleine bultjes

Bij schurft nestelt een schurftmijt zich onder de huid en veroorzaakt dan intense jeuk die 's nachts meestal erger is. De schurftmijt is geen "mijt", maar een klein spinachtig dier. Schurft leidt tot kleine bultjes en blaren op de polsen, knieën, tussen de vingers, op de achterkant van de ellebogen, in de lies en op de billen. De behandeling omvat het aanbrengen van een mijtdodende crème, antihistaminica voor het verminderen van jeuk en het wassen van beddengoed.

Sclerodermie

Sclerodermie is een auto-immuunziekte die de huid en inwendige organen kan aantasten. Het leidt tot verdikking en verharding van de huid, wat kan resulteren in knobbels en een gespannen uitstraling van de huid. Behandeling richt zich op het beheersen van symptomen en het voorkomen van complicaties.

Seborreïsche keratosen (dikke bultjes op huid)

Bij seborreïsche keratosen vormen zich dikke, ruwe bultjes met een wratachtig, wasachtig of schilferig uiterlijk. Ze verschijnen mogelijk overal op de huid. Ze zijn in het begin klein, maar bereiken vaak een grootte van meer dan 2,5 cm breed. Sommige bultjes jeuken, maar de meesten zijn pijnloos en behoeven geen behandeling. Soms verwijdert de arts deze bulten omdat de tekenen doen denken aan huidkanker.

Skin tags (fibromen) (kleine huidgezwelletjes met steeltje)

Skin tags zijn kleine huidgezwellen met aan het einde een steeltje. Ze vormen zich meestal op plaatsen waar de huid tegen elkaar wrijft, zoals de nek, de oksels of de lies. Meestal zijn deze goedaardig, maar bij pijn, bloedingen of irritatie, is advies van een arts nodig. De arts kan deze gezwelletjes bevriezen of wegsnijden of een milde elektrische stroom gebruiken om ze te verwijderen. De patiënt mag deze niet zelf verwijderen omdat dan de kans bestaat op bloedingen en een huidinfectie.

Splinters of andere vreemde lichamen

Splinters en andere vreemde lichamen kunnen in de huid doordringen en een ontstekingsreactie veroorzaken, wat leidt tot de vorming van pijnlijke bultjes. Het is belangrijk om splinters en vreemde lichamen zo snel mogelijk te verwijderen om complicaties te voorkomen, zoals infectie of abcesvorming.

Sporotrichose

Sporotrichose is een huidinfectie veroorzaakt door de schimmel Sporothrix schenckii. De schimmel, die aanwezig is in veenmos, doornige planten of balenhooi, komt de huid binnen via een gebarsten huid en kleine snijwonden. De patiënt ervaart onder meer pijnloze bultjes op de huid nabij de plaats van infectie. De knobbeltjes kunnen openbarsten en het uiterlijk van steenpuisten hebben. De infectie wordt behandeld met kaliumjodide of itraconazol (Sporanox).

Steatocystoom

Steatocystomen zijn goedaardige cysten die ontstaan uit talgklieren en zijn gevuld met een vetachtige substantie. Ze zijn vaak zacht en mobiel en kunnen op verschillende delen van het lichaam voorkomen. Behandeling is meestal niet nodig, maar chirurgische verwijdering kan worden overwogen als ze ongemak veroorzaken.

Talgklieradenomen

Talgklieradenomen zijn goedaardige tumoren van talgklieren die kunnen verschijnen als bultjes op de huid. Ze zijn vaak pijnloos en kunnen variëren in grootte. Als ze cosmetisch storend zijn of symptomen veroorzaken, kan een chirurgische verwijdering nodig zijn.

Trauma en huidknobbel

Huidknobbels ontstaan vaak als gevolg van een trauma of letsel. Een slag op het hoofd of een ander lichaamsdeel leidt snel tot een bultje. Een gezwollen huid, een huidverkleuring en pijn gaan vaak gepaard met een huidtrauma. Huidknobbels veroorzaakt door een blessure zijn te behandelen met rust, ijs, druk toepassen en het verwonde gebied indien mogelijk omhoog brengen.

Verwondingen

Verwondingen zoals snijwonden, schaafwonden of kneuzingen kunnen leiden tot de vorming van knobbeltjes als gevolg van littekenvorming. Dit kan gepaard gaan met zwelling en roodheid. Behandeling omvat meestal het reinigen van de wond en het aanbrengen van een verband om infectie te voorkomen.

Wratten

Wratten ontstaan op de handen, het gezicht, de voeten, de ledematen en nabij de nagels. Ze worden veroorzaakt door verschillende mogelijke stammen van het humaan papillomavirus (HPV). De verspreiding van het virus gebeurt door aanraking van de besmette huid en ook door besmette voorwerpen. Wratten verdwijnen vanzelf, maar een behandeling voorkomt dat ze zich verspreiden. Vrij verkrijgbare behandelingen zijn beschikbaar, maar bij pijn, zich verspreidende wratjes, jeuk, brandende gevoelens, bloedingen of wratten op het gezicht of de geslachtsdelen is altijd advies van een arts nodig.

Xanthomen

Xanthomen zijn vetafzettingen die zich onder de huid kunnen ophopen en verschijnen als gele bultjes. Ze kunnen een teken zijn van onderliggende gezondheidsproblemen, zoals hoge cholesterolniveaus. De behandeling richt zich vaak op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en kan in sommige gevallen chirurgische verwijdering omvatten.

Zachte weefselsarcomen

Zachte weefselsarcomen zijn kwaadaardige tumoren die zich ontwikkelen in de zachte weefsels van het lichaam, zoals vetweefsel, spieren en zenuwen. Deze tumoren kunnen zich presenteren als pijnlijke of groeiende knobbels en vereisen meestal agressieve behandeling, waaronder chirurgie, chemotherapie of radiotherapie.

Ziekte van Kaposi

De ziekte van Kaposi is een vorm van kanker die zich manifesteert als paarse of bruine bultjes op de huid, vaak in verband met HIV-infectie of andere immuundeficiënties. Behandeling kan chemotherapie of bestraling omvatten, afhankelijk van de ernst van de ziekte.

Risicofactoren

Verschillende risicofactoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van huidknobbeltjes. Het begrijpen van deze factoren kan helpen bij het identificeren van individuen die mogelijk meer risico lopen op het ontwikkelen van huidafwijkingen.

Leeftijd
De kans op het ontwikkelen van huidknobbeltjes, vooral kwaadaardige, neemt aanzienlijk toe met de leeftijd. Bij oudere volwassenen is de huid vaak dunner en kwetsbaarder, waardoor ze meer vatbaar zijn voor schade door omgevingsfactoren, waaronder UV-straling. Dit verhoogt de kans op huidkanker, waaronder basocellulair carcinoom en plaveiselcelcarcinoom. Bovendien kunnen chronische blootstelling aan zonlicht en een cumulatieve schade door de jaren heen leiden tot de ontwikkeling van goedaardige huidknobbeltjes zoals keratosis pilaris en seborroïsche keratosen. Regelmatige dermatologische controles zijn cruciaal voor oudere volwassenen om vroegtijdige tekenen van huidafwijkingen te herkennen.

Blootstelling aan UV-straling
Langdurige en onbeschermde blootstelling aan zonlicht is een belangrijke risicofactor voor huidkanker en andere huidafwijkingen, waaronder goedaardige huidknobbeltjes. UV-straling kan DNA-schade in huidcellen veroorzaken, wat leidt tot mutaties die de groei van huidcellen kunnen stimuleren. Dit kan resulteren in de ontwikkeling van huidknobbeltjes zoals actinische keratosen, die precancereuze laesies zijn, en verschillende vormen van huidkanker. Het is essentieel om zonnebrandcrème te gebruiken, beschermende kleding te dragen en directe blootstelling aan de zon te vermijden, vooral tijdens de piekuren.

Immuunsysteem
Een verzwakt immuunsysteem verhoogt het risico op infectieuze huidknobbeltjes. Personen met aandoeningen zoals hiv/aids of die immunosuppressiva gebruiken voor de behandeling van auto-immuunziekten of na orgaantransplantaties hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van huidinfecties en tumoren. Huidknobbeltjes zoals molluscum contagiosum kunnen veelvuldig voorkomen bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Het handhaven van een gezond immuunsysteem door middel van goede voeding, lichaamsbeweging en het vermijden van infecties kan helpen het risico op huidafwijkingen te verminderen.

Geassocieerde symptomen

Huidknobbeltjes kunnen een breed scala aan symptomen met zich meebrengen, afhankelijk van hun oorzaak en type. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van deze symptomen, omdat ze kunnen helpen bij het identificeren van onderliggende gezondheidsproblemen.

Pijn of jeuk
Sommige huidknobbeltjes kunnen pijn of jeuk veroorzaken, vooral als ze ontstoken zijn of in contact komen met kleding. Jeuk kan ook een teken zijn van een allergische reactie of irritatie van de huid. Wanneer een huidknobbel zich in een gevoelige zone bevindt, zoals de oksels of het genitale gebied, kan dit leiden tot ongemak. Pijnlijke knobbeltjes kunnen wijzen op een ontstekingsreactie of een infectie, en het is belangrijk om medisch advies in te winnen om de oorzaak te achterhalen.

Verandering in grootte of kleur
Huidknobbeltjes kunnen in de loop der tijd van grootte of kleur veranderen, wat kan wijzen op een onderliggende aandoening of kwaadaardigheid. Het is essentieel om aandacht te besteden aan knobbels die groter worden, van kleur veranderen of een onregelmatige vorm krijgen. Deze veranderingen kunnen een teken zijn van huidkanker of andere ernstige aandoeningen. Regelmatige zelfcontroles van de huid zijn cruciaal om dergelijke veranderingen tijdig op te merken.

Alarmsymptomen

Het is belangrijk om alert te zijn op alarmsymptomen die kunnen duiden op een ernstige aandoening. Vroege detectie kan cruciaal zijn voor een succesvolle behandeling.

Snelle groei
Als een huidknobbel snel in grootte toeneemt, kan dit een teken zijn van een kwaadaardige afwijking. Snelle groei is vaak een indicator dat de cellen zich abnormaal en ongecontroleerd delen. Dit is bijzonder zorgwekkend bij knobbels die in korte tijd aanzienlijk groter worden. Het is raadzaam om onmiddellijk medische hulp in te roepen als dergelijke veranderingen optreden.

Bloedingen of ulceratie (verzwering)
Huidknobbeltjes die bloeden of ulcereren, moeten onmiddellijk door een arts worden onderzocht. Bloedingen kunnen wijzen op een ontsteking of een infectie, terwijl ulceratie kan wijzen op een meer ernstige aandoening zoals huidkanker. Het is essentieel om dergelijke symptomen niet te negeren, aangezien ze indicatief kunnen zijn voor een progressieve ziekte die onmiddellijke behandeling vereist.

Diagnose en onderzoeken

Het is belangrijk om bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op de huid te laten onderzoeken door een arts om een juiste diagnose te stellen. Mogelijke onderzoeken zijn:

• Visuele inspectie: De arts bekijkt de grootte, vorm, kleur en textuur van het bultje.
• Biopsie: Er wordt een stukje weefsel verwijderd voor microscopisch onderzoek.
• Dermatoscopie: Met een dermatoscoop wordt de huidstructuur gedetailleerd bekeken.
• Echografie: Geluidsgolven worden gebruikt om de onderliggende weefsels in beeld te brengen.
• MRI of CT-scan: Beeldvormende technieken voor een gedetailleerde weergave van dieper gelegen structuren.

Behandeling van gezwellen op huid

De behandeling van bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes hangt af van de oorzaak en het type. Mogelijke behandelingen zijn:

• Observatie: Als het bultje onschuldig is, kan het soms voldoende zijn om het te observeren.
• Chirurgische verwijdering: Dit is vaak nodig bij verdachte of kwaadaardige gezwellen.
• Cryotherapie: Bevriezing van het bultje met vloeibare stikstof.
• Lasertherapie: Gebruik van laserstralen om het bultje te verwijderen.
• Medicatie: Lokale of systemische medicatie kan worden voorgeschreven, afhankelijk van de aandoening.

Prognose van huidknobbels

De prognose varieert sterk afhankelijk van het type bultje of knobbeltje:

• Goedaardige bultjes: Hebben meestal een uitstekende prognose en vereisen vaak geen behandeling.
• Kwaadaardige gezwellen: De prognose hangt af van het type en stadium van de kanker, maar vroege detectie en behandeling verbeteren de uitkomst aanzienlijk.

Complicaties van huidbulten

Mogelijke complicaties van bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes zijn:

• Infectie: Kan optreden na een biopsie of verwijdering.
• Littekens: Sommige behandelingen kunnen littekens achterlaten.
• Verspreiding van kanker: Bij kwaadaardige gezwellen kan er sprake zijn van metastasering naar andere delen van het lichaam.

Preventie van knobbeltjes op huid

Hoewel niet alle bultjes en knobbeltjes te voorkomen zijn, kunnen enkele maatregelen helpen om het risico te verminderen:

• Zonbescherming: Gebruik zonnebrandcrème en vermijd overmatige blootstelling aan de zon.
• Huidonderzoek: Regelmatig zelfonderzoek en professionele huidonderzoeken kunnen helpen bij vroege detectie.
• Gezonde levensstijl: Een gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van roken kunnen het risico op sommige gezwellen verminderen.

Door bewust te zijn van veranderingen in de huid en regelmatig een arts te raadplegen, kunnen veel bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes effectief worden beheerd.

Lees verder

• Harde knobbel onder huid: Oorzaken onderhuids hard bultje
• Bult op elleboog: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Bultje (knobbeltje) op hoofd: Oorzaken van bult op hoofdhuid
• Bultjes in nek: Oorzaken van knobbeltjes in nekgebied
• Bultjes op armen: Oorzaken van knobbeltjes op de arm