Basaalcelcarcinoom: Langzaam groeiende vorm van huidkanker

Basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Het ontstaat door een abnormale, ongecontroleerde groei van basale cellen in de diepste laag van de epidermis (de buitenste huidlaag). Basaalcelcarcinoom kan eruitzien als open zweren, rode vlekken, roze gezwellen, glanzende hobbels of littekens. Dit type kanker zaait bijna nooit uit, maar kan wel ernstige lokale schade veroorzaken. De vooruitzichten voor de meeste patiënten zijn goed, vooral als de aandoening tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld.

• Synoniemen basaalcelcarcinoom
• Epidemiologie
• Oorzaken: Blootstelling aan zonlicht
• Risicofactoren
• Symptomen: Langzaam groeiende knobbel, vlek of zweer
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie: Zonnebrandcrème toepassen en huidarts bezoeken

Synoniemen basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom (BCC) staat ook bekend onder verschillende synoniemen en afkortingen:

• Basaalcarcinoom
• Basaalcel NMSC (Non-Melanoma Skin Cancer)
• Basaalcel epithelioom
• Basaalcelkanker
• Basalioom
• Basocellulair carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• Knaagdierzweer

Epidemiologie

Basaalcelcarcinoom komt voornamelijk voor bij mensen ouder dan veertig jaar, hoewel jongere en oudere patiënten ook kunnen worden getroffen, vooral bij aanzienlijke blootstelling aan zonlicht. In Nederland ondergaat jaarlijks ongeveer 25.000 mensen een chirurgische behandeling voor basaalcelcarcinoom.

Oorzaken: Blootstelling aan zonlicht

De epidermis is de buitenste huidlaag, terwijl de basale cellen zich in de diepste laag bevinden. Basaalcelcarcinoom ontstaat door ongecontroleerde groei van deze cellen. De meeste basaalcelcarcinomen verschijnen op huid die regelmatig is blootgesteld aan zonlicht of andere UV-stralen. Ook een basaalcelcarcinoom op het ooglid kan optreden door zonblootstelling.

Risicofactoren

Bepaalde omstandigheden verhogen het risico op het ontwikkelen van basaalcelcarcinoom, zoals:

• Langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon, bijvoorbeeld door buitenshuis werk
• Familiegeschiedenis van huidkanker
• Overmatige blootstelling aan röntgenstralen of andere vormen van straling
• Ernstige zonnebrand op jonge leeftijd
• Veel moedervlekken
• Blauwe, groene of grijze ogen
• Blond of rood haar
• Lichtgekleurde huid of sproeten

Symptomen: Langzaam groeiende knobbel, vlek of zweer

Basaalcelcarcinoom groeit langzaam en kan vaak pijnloos zijn. De symptomen kunnen sterk variëren. Veel voorkomende tekenen zijn onder meer:

Open wond

Een open wond die langdurig bloedt, afscheidt of korstvorming vertoont, kan verdacht zijn. Deze wondjes kunnen herhaaldelijk bloeden voordat ze genezen.

Zweer

Een huidzweer kan verschijnen als een verzonken plek met onregelmatige bloedvaten eromheen. Een aanhoudende, niet-genezende zweer is vaak een teken van basaalcelcarcinoom.

Vlek

Een roodachtige vlek of geïrriteerd gebied op het gezicht, de borst, de schouders, de armen of de benen kan ook een symptoom zijn. Deze gebieden kunnen jeuken of pijn doen, en soms verschijnen er witte vlekken die op littekens lijken.

Bult of knobbel

Sommige patiënten ervaren een glanzende, parelwitte of heldere bult die vaak roze, rood of wit is, maar ook een bruine of zwarte tint kan hebben. Bij sommige mensen kan een licht verheven vlek met een korstige inkeping in het midden ontstaan.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts beoordeelt de grootte, vorm, kleur en textuur van verdachte huidgebieden. Hij vraagt ook naar de blootstelling aan zonlicht, het gebruik van zonnebrandcrème, zonnebanken en eventuele ongewone huidveranderingen die niet genezen (slechte wondgenezing).

Diagnostisch onderzoek

Om de diagnose te bevestigen, wordt meestal een stukje huid verwijderd (huidbiopsie) en onder een microscoop onderzocht. Dit helpt bij het bevestigen van basaalcelcarcinoom of andere huidkankertypes.

Behandeling

De behandeling van basaalcelcarcinoom hangt af van de grootte, diepte, locatie van de tumor en de algehele gezondheid van de patiënt. In een vroeg stadium is de kanker vaak goed te behandelen. Naarmate de tumor groter wordt, kan de behandeling complexer worden. Mogelijke behandelingen zijn:

Bestraling

Als chirurgie niet mogelijk is, kan radiotherapie worden toegepast om de kankercellen te bestralen.

Chemotherapie

Chemotherapie wordt toegepast als het basaalcelcarcinoom is uitgezaaid of niet kan worden geopereerd.

Cryochirurgie

Bij cryochirurgie worden de kankercellen bevroren en vernietigd. Deze techniek is geschikt voor oppervlakkige tumoren.

Curettage en electrodessicatie

Bij deze methode worden de kankercellen weggeschraapt en de resterende cellen worden met elektriciteit vernietigd. Dit wordt vaak gebruikt bij vroege, oppervlakkige tumoren.

Excisie

Hierbij verwijdert de arts de tumor en sluit de huid met hechtingen.

Fotodynamische therapie

Fotodynamische therapie maakt gebruik van licht om kankercellen te vernietigen en is geschikt voor oppervlakkige tumoren.

Medicatie

Topische crèmes kunnen worden voorgeschreven voor vroege of oppervlakkige tumoren.

Mohs-chirurgie

Bij Mohs-chirurgie wordt huidlaag voor huidlaag verwijderd en onder de microscoop onderzocht totdat alle kankercellen zijn verwijderd. Dit wordt vaak toegepast bij tumoren op de neus, oren en andere gevoelige gebieden van het gezicht.

Prognose

De meeste patiënten met basaalcelcarcinoom herstellen uitstekend als de kanker vroeg wordt ontdekt en behandeld. Het risico op terugkeer is aanwezig, maar de kans op een goede genezing is groot. Het litteken dat achterblijft, is vaak cosmetisch aanvaardbaar.

Complicaties

Basaalcelcarcinoom zaait zelden uit, maar als het niet behandeld wordt, kan de kanker zich verspreiden naar nabijgelegen weefsels en botten, wat het uiterlijk van de huid beïnvloedt.

Preventie: Zonnebrandcrème toepassen en huidarts bezoeken

Huidarts bezoeken

Mensen boven de veertig jaar wordt geadviseerd jaarlijks een huidarts te bezoeken voor een huidcontrole. Personen tussen de twintig en veertig jaar kunnen elke drie jaar een huidcontrole ondergaan. Het is ook belangrijk om maandelijks zelf de huid te controleren.

Zonnebrandcrème toepassen
Beperk blootstelling aan zonlicht, wat een risicofactor is voor basaalcelcarcinoom. Gebruik altijd zonnebrandcrème met een SPF van minimaal 30, die waterbestendig is en zowel UVA- als UVB-stralen blokkeert. Breng de zonnebrandcrème minstens een half uur voor blootstelling aan zonlicht aan en herhaal dit na zwemmen of zweten. Dit geldt ook voor winter- en bewolkte dagen. Breng royaal aan, vooral op oren en voeten.

Andere maatregelen

• Draag beschermende kleding zoals een hoed met een brede rand, een T-shirt met lange mouwen, een lange rok of broek.
• Vermijd het gebruik van zonnebanken, die net zo schadelijk kunnen zijn als langdurige blootstelling aan de zon.
• Beperk blootstelling op grote hoogte, waar de huid sneller verbrandt.
• Vermijd oppervlakken die licht weerkaatsen, zoals water, zand, beton en witgeschilderde oppervlakken.
• Vermijd blootstelling aan UV-licht tijdens de piekuren, meestal tussen 10:00 en 16:00 uur.

Lees verder

• Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Mohs-chirurgie: Procedure voor behandeling van huidkanker
• Plaveiselcelcarcinoom: Vorm van huidkanker
• Ziekte van Bowen: Huidaandoening (voorstadium huidkanker)