Basaalcelcarcinoom: Langzaam groeiende vorm van huidkanker

Een basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Bij een basaalcelcarcinoom ontstaat een abnormale, ongecontroleerde groei van basale cellen van de huid. Basale cellen bevinden zich in de diepste laag van de epidermis (de buitenste laag van de huid). Vaak heeft de kanker het uiterlijk van open zweren, rode vlekken, roze gezwellen, glanzende hobbels, of littekens. Een basaalcelcarcinoom is veelal het gevolg van een langdurige blootstelling aan zon, al zijn ook andere risicofactoren bekend. Diverse behandelingen zijn mogelijk om een basaalcelcarcinoom te verwijderen. Dit type kanker zaait bijna nooit uit. De vooruitzichten voor de meeste patiënten zijn dan ook goed, al bestaat altijd een kans op verspreiding in andere lichaamsdelen indien de diagnose en behandeling niet tijdig gebeuren.

• Synoniemen basaalcelcarcinoom
• Epidemiologie
• Oorzaken: Blootstelling aan zonlicht
• Risicofactoren vorm van huidkanker
• Symptomen: Langzaam groeiende knobbel, vlek of zweer
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie: Zonnebrandcrème toepassen en huidarts bezoeken

Synoniemen basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom (BCC) is eveneens gekend onder deze synoniemen of afkortingen:

• basaalcarcinoom
• basaalcel NMSC
• basaalcelcel epithelioom
• basaalcelkanker
• basalioom
• basocellulair carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• knaagdierzweer

Epidemiologie

Deze vorm van huidkanker komt het voor bij patiënten boven de veertig jaar, al zijn jongere of oudere patiënten ook gerapporteerd, zeker bij blootstelling aan de zon. Het aantal patiënten dat in Nederland jaarlijks een chirurgische uitsnijding krijgt van een basaalcelcarcinoom, bedraagt 25.000.

Oorzaken: Blootstelling aan zonlicht

De epidermis is de bovenste huidlaag. De onderste laag is gekend als de laag van de basale cellen. Bij een basaalcelcarcinoom is de onderste laag kwaadaardig. De meeste vormen van basaalcelkanker komen voor op huid die regelmatig is blootgesteld aan zonlicht of andere UV-straling. Ook een basaalcelcarcinoom op het ooglid behoort hierdoor tot de mogelijkheden.

Risicofactoren vorm van huidkanker

In sommige omstandigheden komt een basaalcelcarcinoom vaker tot stand. Dit komt voor bij patiënten:

• die dagelijkslangdurig zijn blootgesteld aan de schadelijke UV-stralen van de zon (zoals mensen die buitenshuis werken)
• die naaste familieleden (gehad) hebben met huidkanker
• die overmatig zijn blootgesteld aan röntgenstralen of andere vormen van straling
• die veel ernstige zonnebrand (rode, pijnlijke huid door blootstelling aan de zon) gehad hebben vroeg in het leven
• die veel moedervlekken hebben
• met blauwe, groene of grijze ogen
• met blond of rood haar
• met een lichtgekleurde huid of sproeten op de huid

Symptomen: Langzaam groeiende knobbel, vlek of zweer

Een basaalcelcarcinoom groeit langzaam en is meestal doch niet altijd pijnloos. Soms zijn nauwelijks verschillen te merken met de normale huid, al zijn bij de meeste patiënten wel wijzigingen zichtbaar. De mogelijk optredende symptomen zijn heel erg variabel bij een basaalcelcarcinoom.

Open wonde

Een open wonde die bloedt, een afscheiding geeft of korstvorming heeft, is mogelijk verdacht. Vaak bloeden deze wondjes langdurig, om uiteindelijk te genezen en dan even later weer te gaan bloeden.

Zweer

Bij sommige patiënten is een huidzweer zichtbaar. Deze zweer heeft een verzonken gebied in het midden en rond de zweer zijn onregelmatige bloedvaten te zien. Een aanhoudende, niet-genezende zweer is een veel voorkomend teken van het beginstadium van een basaalcelcarcinoom.

Vlek

Verder verschijnt vaak een roodachtige vlek of een geïrriteerd gebied op het gezicht, de borst, de schouders, de armen of de benen. Soms is ontstaat korstvorming, en het is bovendien jeukend of pijnlijk, wat te beschrijven valt als een littekenachtige pijn zonder dat de patiënt een huidletsel gehad heeft. Een witte vlek die lijkt op een litteken die de patiënt nooit gehad heeft, is eveneens een alarmteken. Vaak zit hierbij de kanker dieper en is deze groter dan aanvankelijk gedacht.

Bult of knobbel

Bovendien ervaren sommige patiënten een glanzende, parelwitte of heldere bult of knobbel die vaak roze, rood of wit is, maar ook een bruine of zwarte tint is mogelijk (vooral bij donkerharige mensen). Soms ontstaat een licht verheven vlek met een korstige inkeping in het midden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bekijkt de grootte, de vorm, de kleur en de textuur van elke verdacht gebied op de huid. Hij bevraagt tevens de patiënt inzake de blootstelling aan de zon (bij het opgroeien), het gebruik van zonnebrandcrème, het gebruik van zonnebanken en de aanwezigheid van ongewone bloedende huidvlekken die niet genezen (slechte wondgenezing).

Diagnostisch onderzoek

Voor het stellen van de diagnose, verwijdert hij een stukje huid (huidbiopsie) wat hij in een laboratorium laat onderzoeken via de microscoop. Een huidbiopsie bevestigt de aanwezigheid van een basaalcelcarcinoom of ander type huidkanker.

Behandeling

De behandeling is afhankelijk van de grootte, de diepte en de locatie van de huidkanker, en de algehele gezondheid van de patiënt. De kanker is veelal goed te behandelen in een vroeg stadium. Des te groter de tumor, des te moeilijker de behandeling verloopt. Diverse therapieën zijn mogelijk.

Bestraling

De arts zet radiotherapie in wanneer een basaalcelcarcinoom niet te behandelen valt via chirurgie.

Chemotherapie

De arts zet chemotherapie in wanneer een basaalcelcarcinoom is uitgezaaid naar andere lichaamsdelen of wanneer de kanker niet te behandelen valt via een operatie.

Cryochirurgie

De arts bevriest bij cryochirurgie de kankercellen waardoor ze sterven. Ook deze kanker is nuttig bij niet diepe kanker of kanker in een beginfase.

Curettage en electrodessicatie

Hierbij schraapt de arts de kankercellen weg en gebruikt hij elektriciteit om de resterende kankercellen te doden. Dit is nuttig bij niet diepe kanker of kanker in een beginfase.

Excisie

Hierbij verwijdert de arts de huidkanker en plakt hij de andere huidplakken aan elkaar.

Fotodynamische therapie

De arts maakt bij fotodynamische therapie gebruik van licht. Ook deze behandelingsvorm is enkel mogelijk bij kanker in een beginfase of niet diepe kanker.

Medicatie

Huid crèmes zijn soms nuttig om kanker in een beginstadium of niet diepe kanker te behandelen.

Mohs-chirurgie

De arts verwijdert bij Mohs-chirurgie een huidlaag en kijkt hiernaar onder een microscoop. Hij blijft huidlagen verwijderen totdat er geen kankercellen meer aanwezig zijn. Dit voert hij vaak uit bij huidkanker op de neus, de oren en andere gebieden van het gezicht.

Prognose

De meeste patiënten met deze kanker die een vroegtijdige diagnose en behandeling hebben gekregen, herstellen uitstekend. Soms keert een basaalcelcarcinoom wel terug, al keren kleinere carcinomen (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen) minder snel terug. Het litteken dat achterblijft na de behandeling, is cosmetisch veelal aanvaardbaar.

Complicaties

Een basaalcelcarcinoom verspreidt zich haast nooit. Wanneer de patiënt dit niet laat behandelen, dan verspreidt de kanker wel naar nabijgelegen weefsels en bot. Het uiterlijk van de huid is hierbij aangetast.

Preventie: Zonnebrandcrème toepassen en huidarts bezoeken

Huidarts bezoeken

Veertigplussers gaan jaarlijks best naar een huidarts voor een controle van de huid. Bij twintig- tot veertigjarigen is een driejaarlijks huidonderzoek voldoende. De patiënt onderzoekt verder thuis elke maand de huid.

Zonnebrandcrème toepassen
Daarnaast vermindert de patiënt de blootstelling aan zonlicht, wat dit is een risicofactor voor een basaalcelcarcinoom. Voorts gebruikt de patiënt altijd zonnebrandcrème met een zonbeschermingsfactor van ten minste 30 die waterbestendig is en zowel UVA- als UVB-licht blokkeert. Dit past de patiënt altijd toe, zelfs wanneer hij slechts kortstondig naar buiten gaat. Vooral aan de oren en voeten is een grote hoeveelheid zonnebrandcrème nodig. Gebruik een waterbestendige zonnebrandcrème. De patiënt past de zonnecrème minstens een halfuur voordat hij naar buiten gaat toe. Verder is het belangrijk om de zonnecrème opnieuw toe te passen na het zwemmen of zweten. Zonnebrandcrème is eveneens nodig in de winter en op bewolkte dagen.

Andere maatregelen

• De patiënt beschermt de huid door het dragen van een hoed met een brede rand, een T-shirt met lange mouwen, een lange rok of een lange broek
• De patiënt gebruikt geen zonnelampen en zonnebanken. Het doorbrengen van vijftien minuten zonnebank is net zo gevaarlijk als een ganse dag in de zon gaan liggen.
• De patiënt reist niet naar grote hoogte want hierdoor verbrandt de huid sneller.
• De patiënt vermijdt oppervlakken die meer licht reflecteren zoals water, zand, beton, en gebieden die wit geschilderd zijn.
• De patiënt vermijdt ultraviolet licht zoveel mogelijk tijdens de UV-piekuren, met name tussen 10 en 16 uur.

Lees verder

• Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Mohs-chirurgie: Procedure voor behandeling van huidkanker
• Plaveiselcelcarcinoom: Vorm van huidkanker
• Ziekte van Bowen: Huidaandoening (voorstadium huidkanker)