Mohs-chirurgie: Procedure voor behandeling van huidkanker

Chirurgen maken gebruik van Mohs-chirurgie (Mohs-micrografische chirurgie) voor de behandeling van huidkanker. Deze precisieoperatie stelt de chirurg in staat om zoveel mogelijk kwaadaardig weefsel te verwijderen, terwijl het omliggende gezonde weefsel behouden blijft. De procedure omvat het stap-voor-stap verwijderen van huidlagen, die tijdens de operatie onder een microscoop worden onderzocht, totdat alle kankerweefsel volledig is verwijderd. Dit verkleint de kans op de noodzaak van verdere behandelingen of operaties. Mohs-chirurgie werd ontwikkeld door Frederick Mohs in de jaren dertig van de twintigste eeuw.

• Geschiedenis en ontwikkeling van Mohs-chirurgie
• Indicaties voor Mohs-chirurgie
• Toepassingen van Mohs-chirurgie
• Contra-indicaties van de chirurgische procedure
• Voordelen van Mohs-chirurgie ten opzichte van andere methoden
• Nadelen van Mohs-chirurgie
• Voorbereiding op de operatie
• Planning van de Ingrijp
• Op de operatiedag zelf
• Psychologische impact en ondersteuning bij Mohs-chirurgie
• Procedure
• Na de operatie
• Prognose
• Risico’s

Geschiedenis en ontwikkeling van Mohs-chirurgie

Frederick Mohs en de oorsprong
Mohs-chirurgie werd ontwikkeld door dr. Frederick Mohs in de jaren dertig van de twintigste eeuw aan de Universiteit van Wisconsin. Hij ontdekte dat het mogelijk was om huidkanker nauwkeuriger te behandelen door het verwijderen van dunne huidlagen en deze direct onder een microscoop te onderzoeken. In de beginfase werd gebruikgemaakt van een chemische fixatiepasta die het weefsel stabiliseerde. Dit proces werd oorspronkelijk "chemosurgery" genoemd. Hoewel dit effectief was, kostte het veel tijd en had het nadelen voor de patiënt.

Evolutie van de techniek
In de decennia na de oorspronkelijke ontwikkeling werd Mohs-chirurgie sterk verfijnd. De fixatiemethode werd vervangen door bevroren secties, waardoor het proces sneller en comfortabeler werd voor de patiënt. Door moderne technologieën werd het microscopisch onderzoek van de huidlagen ook nauwkeuriger, wat leidde tot een hogere precisie bij het detecteren van kwaadaardig weefsel. Tegenwoordig wordt Mohs-chirurgie wereldwijd beschouwd als de gouden standaard voor bepaalde vormen van huidkanker, vanwege de combinatie van chirurgische nauwkeurigheid en real-time pathologisch onderzoek.

Internationale erkenning en toepassingen
De effectiviteit van Mohs-chirurgie heeft geleid tot een wereldwijde acceptatie van de procedure in zowel dermatologische als oncologische centra. Artsen passen deze techniek voornamelijk toe bij huidkanker die zich op cosmetisch gevoelige en functioneel kritieke locaties bevindt, zoals het gezicht, de handen en andere complexe lichaamsgebieden. De voortdurende ontwikkeling en internationale samenwerking hebben de procedure verder verbeterd en toegankelijker gemaakt voor patiënten.

Indicaties voor Mohs-chirurgie

Huidkankertypen geschikt voor de procedure
Mohs-chirurgie is vooral effectief bij bepaalde vormen van huidkanker die zich op lastig te behandelen locaties bevinden of die een agressief groeipatroon hebben. De techniek wordt het vaakst toegepast bij basaalcelcarcinoom, de meest voorkomende vorm van huidkanker, en plaveiselcelcarcinoom, dat een groter risico op verspreiding heeft. In specifieke gevallen wordt Mohs-chirurgie ook gebruikt bij zeldzamere en complexere vormen van huidkanker, zoals dermatofibrosarcoma protuberans en oppervlakkige melanomen. De nauwkeurigheid van Mohs maakt het mogelijk om tumoren met onduidelijke grenzen volledig te verwijderen.

Locatie en complexiteit van tumoren
Mohs-chirurgie wordt vooral toegepast bij tumoren die zich op zichtbare, cosmetisch belangrijke of functioneel gevoelige gebieden bevinden. Deze locaties omvatten onder meer het gezicht, zoals de neus, oren, oogleden en lippen, evenals andere complexe regio's zoals de handen, voeten en genitaliën. Tumoren op deze locaties vereisen een chirurgische techniek die het gezonde weefsel zoveel mogelijk spaart, terwijl toch volledige verwijdering van de kanker gegarandeerd wordt. De precisie van Mohs-chirurgie maakt het uitermate geschikt voor dit doel.

Agressieve en terugkerende tumoren
Mohs-chirurgie wordt ook vaak toegepast bij huidkanker met een verhoogd risico, zoals tumoren die groot of diep zijn, tumoren met onduidelijke randen en terugkerende tumoren die eerder zijn behandeld met andere methoden. De nauwkeurige benadering van Mohs biedt een effectieve oplossing voor gevallen waarin andere chirurgische technieken tekortschieten.

Toepassingen van Mohs-chirurgie

Mohs-chirurgie wordt ingezet voor de behandeling van huidkanker. Het is de meest effectieve behandeling voor twee van de meest voorkomende soorten huidkanker: basaalcelcarcinoom (BCC) en plaveiselcelcarcinoom (SCC). Daarnaast wordt deze techniek soms toegepast voor de behandeling van andere vormen van huidkanker, zoals sommige typen melanomen en zeldzamere huidkanker, zoals dermatofibrosarcoma protuberans.

Een Mohs-operatie is aanbevolen in de volgende situaties:

• Wanneer de huidkanker waarschijnlijk terugkomt of al teruggekomen is na eerdere behandelingen.
• Wanneer de kanker zich bevindt in een cruciaal lichaamsgebied waar het belangrijk is om zoveel mogelijk gezond weefsel te behouden, zoals rond de ogen, de oren, de neus, de mond, de handen, de voeten, de tepels, het tepelhof en de geslachtsdelen.
• Wanneer de kanker groot is, snel groeit of agressief is.
• Wanneer de kanker ongelijke randen vertoont.

Contra-indicaties van de chirurgische procedure

Er zijn geen absolute contra-indicaties voor Mohs-chirurgie bij patiënten die geschikt worden geacht voor chirurgische ingrepen in het algemeen. Echter, patiënten met ernstige medische aandoeningen of problemen die de genezing kunnen bemoeilijken, kunnen mogelijk niet voor deze procedure in aanmerking komen.

Voordelen van Mohs-chirurgie ten opzichte van andere methoden

Hoger slagingspercentage en nauwkeurigheid
Mohs-chirurgie heeft het hoogste genezingspercentage van alle huidkankerbehandelingen. Bij basaalcelcarcinoom ligt het succespercentage bijvoorbeeld rond de 99%, terwijl terugkerende tumoren een slagingskans van ongeveer 94% hebben. Deze hoge percentages zijn te danken aan de mogelijkheid om het verwijderde weefsel onmiddellijk onder een microscoop te onderzoeken en de tumorlaag voor laag volledig te verwijderen. Dit vermindert het risico op achterblijvende kankerresten en de noodzaak van aanvullende behandelingen.

Behoud van gezond weefsel en cosmetische voordelen
Een van de grootste voordelen van Mohs-chirurgie is dat het gezonde weefsel rondom de tumor zoveel mogelijk intact blijft. Bij andere chirurgische methoden wordt vaak meer huid verwijderd om er zeker van te zijn dat alle kankercellen zijn geëlimineerd. Dit kan leiden tot grotere littekens en verlies van functie. Mohs-chirurgie maakt daarentegen gebruik van een nauwkeurige techniek die alleen de kwaadaardige cellen aanpakt. Dit is vooral belangrijk op cosmetisch gevoelige locaties, zoals het gezicht.

Directe controle tijdens de procedure
Een ander groot voordeel van Mohs-chirurgie is dat het verwijderde weefsel direct tijdens de operatie wordt onderzocht. De chirurg kan hierdoor in real-time vaststellen of alle kwaadaardige cellen zijn verwijderd. Dit minimaliseert de kans op heroperaties en zorgt ervoor dat de patiënt direct na de ingreep meer zekerheid heeft over het resultaat.

Kostenbesparend op lange termijn
Hoewel Mohs-chirurgie initieel duurder kan lijken dan andere methoden, is het op lange termijn kosteneffectief. Door het hoge slagingspercentage en de beperkte kans op heroperaties of aanvullende behandelingen, worden de totale kosten uiteindelijk verlaagd. Bovendien betekent het behoud van gezond weefsel dat er minder reconstructieve chirurgie nodig is.

Nadelen van Mohs-chirurgie

De procedure kan voor de patiënt ongemakkelijk zijn en kan tijdrovend zijn, vooral bij complexe gevallen. De uitvoering vereist ook speciaal opgeleide dermatologen en ondersteunend personeel. Meerdere injecties met een lokaal anestheticum kunnen ongemak veroorzaken. De procedure kan ook leiden tot langere herstelperioden in vergelijking met andere behandelingen.

Voorbereiding op de operatie

Planning van de Ingrijp

De chirurg bespreekt met de patiënt de techniek van Mohs-chirurgie, alternatieve behandelopties, mogelijke complicaties en mogelijkheden voor wondverzorging en reconstructie na de procedure. De patiënt moet ook informatie verstrekken over medicatie, kruiden, supplementen en vitaminen die hij gebruikt, omdat sommige hiervan tijdelijk moeten worden gestaakt om bloedingen te voorkomen. De medische geschiedenis van de patiënt is ook essentieel voor een veilige procedure.

Op de operatiedag zelf

Op de dag van de operatie is het aan te raden dat de patiënt comfortabele kleding draagt. Het kan nuttig zijn om een boek, muziek of iets anders mee te nemen om de tijd te doden, aangezien de verwijderde weefsels na de ingreep in een laboratorium moeten worden geanalyseerd, wat enige tijd kan duren. Pas na deze laboratoriumanalyse wordt de wond gesloten.

Psychologische impact en ondersteuning bij Mohs-chirurgie

Emotionele voorbereiding op de ingreep
De diagnose huidkanker en de daaropvolgende behandeling met Mohs-chirurgie kunnen een grote emotionele impact hebben op patiënten. Velen ervaren angst en stress in de aanloop naar de operatie, vooral wanneer de kanker zich op een zichtbare plek bevindt. Patiënten hebben vaak vragen over de procedure, het herstelproces en de mogelijke cosmetische gevolgen. Een grondige uitleg en goede voorbereiding door het medische team helpen patiënten om zich mentaal voor te bereiden op de ingreep.

Impact op zelfbeeld en lichaamsbeleving
Ondanks de precisie van Mohs-chirurgie en het minimale verlies van gezond weefsel, kan de procedure gevolgen hebben voor het zelfbeeld van patiënten. Dit geldt vooral bij tumoren op zichtbare locaties zoals het gezicht. Zelfs kleine littekens kunnen bij sommige patiënten leiden tot gevoelens van onzekerheid en een veranderde lichaamsbeleving. Ondersteuning door therapeuten en gesprekken met de chirurg over mogelijke littekencorrecties zijn essentieel voor het herstel van het zelfvertrouwen.

Begeleiding tijdens het herstelproces
Het herstelproces na Mohs-chirurgie gaat verder dan alleen fysieke genezing. Veel patiënten hebben baat bij langdurige psychologische ondersteuning om de emotionele impact van de diagnose en behandeling te verwerken. Regelmatige opvolging door het medische team biedt patiënten niet alleen geruststelling over hun gezondheid, maar ook de mogelijkheid om eventuele zorgen of klachten te bespreken.

Procedure

De Mohs-operatie vindt plaats in een operatiekamer met een nabijgelegen laboratorium, zodat de chirurg het verwijderde weefsel snel kan onderzoeken. De ingreep duurt meestal tussen de drie en zes uur, hoewel dit kan variëren, en de patiënt mag vaak dezelfde dag naar huis. Voorafgaand aan de operatie reinigt een arts of verpleegkundige het te opereren gebied. De chirurg injecteert lokale verdoving om pijn te voorkomen. Vervolgens wordt het zichtbare deel van de kanker met een scalpel verwijderd, evenals een dunne laag weefsel daaronder. Het weefsel wordt naar het laboratorium gebracht voor microscopisch onderzoek. Als er nog steeds kankerweefsel aanwezig is, verwijdert de chirurg meer huidlagen totdat het kankerweefsel volledig weg is. Het verwijderen van de huid duurt slechts enkele minuten, maar de analyse kan tot een uur duren.

Na de operatie

Nadat al het kankerweefsel is verwijderd, bespreekt de chirurg met de patiënt de opties voor wondgenezing. Afhankelijk van de situatie kunnen de volgende opties worden overwogen:

• De incisie laten genezen door het lichaam zelf.
• De wond hechten.
• De wond tijdelijk sluiten en later reconstructieve chirurgie uitvoeren.
• Een huidflap van een nabijgelegen lichaamsdeel nemen om de wond te bedekken.
• Een huidtransplantaat van een ander lichaamsdeel nemen om de wond te bedekken.

Na de operatie kunnen er symptomen zoals ongemak, bloeding, roodheid of zwelling optreden. Deze problemen verdwijnen meestal snel. De arts zal instructies geven over wondverzorging en eventuele medicatie.

Een begeleider wordt aangeraden om de patiënt naar huis te brengen na de Mohs-operatie, vooral als de patiënt kalmerende middelen of voorgeschreven pijnstillers heeft gekregen.

Prognose

Mohs-chirurgie heeft een zeer hoog genezingspercentage, met meer dan 99% voor nieuwe gevallen van huidkanker en 95% voor teruggekeerde kanker. De arts zal regelmatige controles aanbevelen om nieuwe kankervormen tijdig op te sporen, aangezien patiënten die eerder huidkanker hebben gehad een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van nieuwe huidkanker.

Risico’s

Hoewel Mohs-chirurgie over het algemeen veilig is, zijn er enkele risico’s verbonden aan de procedure:

• Bloedingen: Zowel in de wond als in het omliggende weefsel kan bloedverlies optreden, zoals een hematoom.
• Littekenvorming: Er kan een dik, verheven litteken ontstaan, zoals een keloïd.
• Infecties: Een huidinfectie kan optreden.
• Jeuk: Het gebied kan jeuken.
• Pijn of gevoeligheid: Er kan pijn of gevoeligheid zijn in het gebied waar de huid is verwijderd.
• Gevoelloosheid: Tijdelijke of permanente gevoelloosheid kan voorkomen in het gebied waar de huid is verwijderd.
• Zwakte: Tijdelijke of permanente zwakte in het operatiegebied kan optreden, vooral als de tumor groot was en een spierzenuw is doorgesneden.

Lees verder

• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Plaveiselcelcarcinoom: Vorm van huidkanker
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Basaalcelcarcinoom in het ooglid: Vorm van huidkanker
• Basaalcelcarcinoom: Langzaam groeiende vorm van huidkanker