Hematoom: Bloed buiten bloedvaten met blauwe plekken

Een hematoom is een veel voorkomende aandoening waarbij bloed zich verzamelt buiten de bloedvaten. De bloedvatwand is namelijk beschadigd waardoor bloed weglekt in weefsels waar dit niet thuishoort. Meestal ligt een blessure aan de bloedvatwand aan de basis van het hematoom. De kleine tot grote hematomen komen overal, zowel op de huid als in organen. De symptomen hangen af van de locatie alsook of aangrenzende structuren getroffen zijn door de ontsteking en zwelling geassocieerd met het bloeden. Hoofdpijn, een verlies van de nagel, buikpijn en blauwe plekken zijn veel voorkomende symptomen. Meestal zijn zelfzorgmaatregelen voldoende en verdwijnt een hematoom spontaan, maar in sommige gevallen is een medische spoedprocedure vereist.

• Locatie van hematomen
• Oorzaken: Verzameling van bloed buiten bloedvaten
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Medicijnen
• Medische procedure
• Trauma of ongeval
• Symptomen: Blauwe plekken, pijn en zwelling
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hematomen
• Prognose
• Complicaties van aandoening: Infectie
• Preventie van hematoomvorming

Locatie van hematomen

Hematomen zijn in te delen op basis van hun locatie zoals:

• auriculair hematoom: een hematoom tussen het oorkraakbeen en de overliggende huid
• hepatisch hematoom: een hematoom in de lever
• intra-abdominaal, peritoneaal of retroperitoneaal hematoom: een hematoom in de buikholte
• intracranieel epiduraal hematoom: een hematoom tussen de schedel en de buitenwand van de hersenen
• spinaal epiduraal hematoom: een hematoom tussen de wervelkolomwervels en de buitenbekleding van het ruggenmerg
• splenisch hematoom: een hematoom in de milt
• subduraal hematoom: een hematoom tussen het hersenenweefsel en de binnenkant van de hersenen
• subunguaal hematoom: een hematoom onder de nagel

Oorzaken: Verzameling van bloed buiten bloedvaten

Een hematoom is een abnormale verzameling van bloed buiten een bloedvat. De aandoening ontstaat doordat de wand van een bloedvatwand, slagader, ader of capillair (haarvat) beschadigd is en daardoor bloed weglekt in weefsels. Voortdurend gebeurt een reparatie van de bloedvaten in het lichaam. Het lichaam repareert de beschadigde vaatwand van lichte verwondingen. Soms mislukt de reparatie bij grote schade, waardoor constante bloedingen ontstaan. Als er een grote druk in het bloedvat is, bijvoorbeeld in een hoofdslagader, blijft het bloed door de beschadigde wand lekken en zet het hematoom verder uit. Bloed dat in een bloedvat ontsnapt, is zeer irriterend voor het omliggende weefsel. Hierdoor komen ontstekingsverschijnselen tot stand, waaronder pijn, zwelling en roodheid.

Risicofactoren

Af en toe treedt een hematoom spontaan op zonder een aanwijsbare oorzaak. Meestal echter zijn diverse oorzaken en risicofactoren bekend voor de hematoomvorming.

Aandoeningen

Enkele aandoeningen zijn risicofactoren voor de vorming van een hematoom zoals:

• aplastische anemie (bloedarmoede door beenmergfalen)
• bloedingsstoornissen (zoals hemofilie (ontbreken van stollingsfactoren) en de ziekte van Von Willebrand)
• bloedkanker
• de menstruatie: Tijdens de menstruatie hoopt bloed zich op in de vagina als onderdeel van de normale menstruatie. Het bloed vormt dan kleine bloedstolsels in plaats van naar buiten te stromen.
• een aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader)
• een chronische leverziekte
• een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie)
• een vitamine D-tekort
• kankers van andere organen
• overmatig alcoholgebruik
• virale infecties zoals rodehond (huiduitslag op gezicht, romp, armen en benen), het parvovirus, bof (gezwollen oorspeekselklieren), waterpokken (algemene symptomen en huiduitslag), hiv (aantasting immuunsysteem) en hepatitis C (ontsteking van de lever)

Medicijnen

Bepaalde medicijnen en supplementen verhogen het risico op de vorming van een hematoom

• aspirine en aspirinehoudende producten (Alka Seltzer)
• bloedverdunners of anticoagulantia, waaronder Warfarine (Coumadin), aspirine, clopidogrel (Plavix), prasugrel (Effient), rivaroxaban (Xarelto) en apixaban (Eliquis) (het lichaam is niet in staat om bloedvaten efficiënt te herstellen)
• Ginkgo biloba
• knoflooksupplementen
• niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen of NSAID's zoals ibuprofen (Motrin, Advil, Aleve)
• vitamine E

Medische procedure

Enkele medische handelingen leiden sneller tot hematomen zoals:

• een injectie van medicijnen (bijvoorbeeld insuline, bloedverdunners, vaccins)
• een invasieve medische of tandheelkundige procedure (bijvoorbeeld een biopsie, een incisie, een drainage, een hartkatheterisatie)
• een operatie

Trauma of ongeval

Een verwonding of trauma aan de bloedvaten veroorzaakt het vaakst een hematoom. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een lichte slag tegen een voorwerp, een hoofdletsel, gebroken botten, een schotwonde, een valpartij of een verkeersongeval. Ook agressief niezen of een onverwachte wending van een arm of been veroorzaakt mogelijk een hematoom.

Symptomen: Blauwe plekken, pijn en zwelling

De tekenen van een hematoom hangen af van de grootte en locatie. Maar niet altijd komen tekenen tot uiting, zelfs niet altijd bij een zeer groot hematoom (wanneer dit niet drukt op andere organen ontstaan immers geen symptomen). Pijn, zwelling, roodheid en ontsierende blauwe plekken zijn veel voorkomende symptomen van een hematoom. Hematomen vormen soms een voelbare massa.

Sommige specifieke symptomen zijn:

• auriculair hematoom: bloemkooloor (vervorming van oor)
• epiduraal hematoom: rugpijn, zwakte, fecale incontinentie (ongewild verlies van de stoelgang) en urine-incontinentie
• hematoom aan milt, lever of peritoneale ruimte: buikpijn, flankpijn
• subduraal hematoom: hoofdpijn, neurologische problemen (zwakte aan de ene kant, problemen met spreken, vallen), verwardheid, toevallen
• subunguaal hematoom: nagelpijn, nagelzwakte, nagelverlies, een ontsierende nagel

Alarmsymptomen

Medische aandacht is nodig wanneer de symptomen van een hematoom ernstig is of wanneer het hematoom in omvang blijft toenemen. Een hematoom in de hersenen vereist steeds een snelle medische en chirurgische behandeling, vooral wanneer ook neurologische symptomen aanwezig zijn.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en onderzoekt daarna het hematoom. Af en toe is een bloedonderzoek nodig om een patiënt te evalueren en eventuele onderliggende aandoeningen te beoordelen. Beeldvormende onderzoeken zijn nodig om de diagnose van hematomen in organen te diagnosticeren. De arts gebruikt een CT-scan om een subduraal hematoom in het hoofd op te sporen. Een CT-scan van de buik onthult een hematoom in de buikholte. Een MRI-scan is een inzetbaar voor het detecteren van epidurale hematomen. Deze scan is doorgaans betrouwbaarder dan de resultaten van een CT-scan voor het opsporen van een epiduraal hematoom.

Behandeling van hematomen

De behandeling van een hematoom is sterk afhankelijk van de locatie, de aanwezige symptomen en het klinisch beeld. Niet altijd is een medische behandeling nodig, terwijl in andere situaties een spoedbehandeling vereist is.

Zelfzorg
Oppervlakkige (onderhuidse) hematomen mag de patiënt thuis behandelen. De meeste blauwe plekken behandelt de patiënt met rust, het aanbrengen van ijs (twintig minuten per keer, vier tot acht keer per dag), het gebruik van elastische verbanden (druk aanbrengen) en het omhoog brengen van het aangetaste gebied. De pijn van een hematoom behandelt de patiënt eventueel met pijnstillers zoals acetaminophen (Tylenol).

Professionele medische zorg
Een subduraal hematoom met neurologische symptomen vereist een dringende drainage door een neurochirurg. Wanneer dit hematoom chronisch is en geen symptomen veroorzaakt, is een medische opvolging via een CT-scan voldoende. Bij een subunguaal hematoom is mogelijk ook een drainage nodig. De arts bekijkt ook de oorzaak van een hematoom en pakt dit aan, bijvoorbeeld door bloedverdunnende medicatie stop te zetten of aan te passen.

Prognose

De vooruitzichten voor een hematoom zijn meestal goed, omdat ze vaak spontaan verdwijnen wanneer het bloedafval verwijderd is en de bloedvatwand hersteld is door de reparatiemechanismen van het lichaam. Soms is een operatie nodig of is een andere behandeling noodzakelijk. De vooruitzichten hangen wel af van de locatie van het hematoom.

Complicaties van aandoening: Infectie

Een veel voorkomende complicatie van alle hematomen is het risico op een infectie. Het hematoom is gevormd van oud bloed. Het bezit zelf geen bloedtoevoer en loopt daarom het risico om gekoloniseerd te worden door bacteriën. Verder ervaren zwangere vrouwen soms een hematoom. Dit treedt op wanneer zich een bloeding ontwikkelt tussen de baarmoederwand en de foetus. De vrouw moet in bed blijven liggen gedurende de zwangerschap omdat dit hematoom anders mogelijk leidt tot een spontane abortus, en complicaties bij de moeder.

Preventie van hematoomvorming

Het is niet mogelijk om alle hematomen te voorkomen. Valpartijen bij zowel kinderen als ouderen veroorzaken snel hematomen in de benen, de borst of de hersenen. Het huis veilig maken en zo nodig aanpassen is bijgevolg belangrijk. Daarnaast is het ook essentieel om de juiste uitrusting te gebruiken bij bijvoorbeeld contactsporten.

Lees verder

• Blauwe plek: Bloeduitstorting met verkleuring van de huid
• Subduraal hematoom: Bloeding onder schedel, buiten hersenen
• Bloeding onder de nagel: Subunguaal hematoom