Subduraal hematoom: Bloeding onder schedel, buiten hersenen

Een subduraal hematoom is een ophoping van bloed tussen de hersenvliezen, specifiek tussen de dura mater (de buitenste, harde hersenvlies) en de arachnoïde (het spinnenwebvlies) die het oppervlak van de hersenen bedekken. Dit type bloeding is meestal het gevolg van een ernstig hoofdletsel en kan levensbedreigend zijn vanwege de verhoogde druk die het op de hersenen uitoefent. Subdurale hematomen kunnen acuut of chronisch zijn. De meest voorkomende symptomen zijn hoofdpijn en verwardheid. Sommige subdurale hematomen verdwijnen vanzelf, terwijl andere een chirurgische drainage vereisen. Een chronisch subduraal hematoom heeft doorgaans een betere prognose dan het acute type, hoewel de vooruitzichten sterk afhangen van de ernst van het hematoom, de leeftijd van de patiënt, en eventuele andere gezondheidsproblemen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van subduraal hematoom
• Soorten
• Acuut subduraal hematoom
• Chronisch subduraal hematoom
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Volwassenen
• Baby’s
• Alarmsymptomen
• Diagnose van subduraal hematoom
• Behandeling van subduraal hematoom
• Klein hematoom
• Groot hematoom
• Prognose
• Complicaties van hoge druk in de schedel
• Preventie van subduraal hematoom

Epidemiologie

Subduraal hematoom (SDH) is een aandoening waarbij zich bloed ophoopt tussen het hersenvlies en de hersenen, vaak als gevolg van trauma. Het komt voor in verschillende leeftijdsgroepen, met een verhoogd risico bij ouderen en jonge volwassenen die betrokken zijn bij verkeersongevallen of sportblessures. Het kan ook optreden bij patiënten die bloedverdunnende medicijnen gebruiken. SDH wordt gekarakteriseerd door de vorming van bloedklonters die de hersenen kunnen beschadigen, wat leidt tot neurologische complicaties.

Incidentie en prevalentie
De incidentie van subduraal hematoom is wereldwijd een belangrijke oorzaak van hersenletsel. Het wordt vaker gezien bij mannen dan bij vrouwen, vooral bij de oudere bevolking. Onder de ouderen is het incidentiecijfer van SDH hoog, met name bij mensen ouder dan 65 jaar. De prevalentie is moeilijk vast te stellen, maar schattingen suggereren dat subduraal hematoom de op één na meest voorkomende oorzaak van ernstig traumatisch hersenletsel is, na intracerebraal hematoom.

Leeftijd en geslacht
Subduraal hematoom komt vooral voor bij twee leeftijdsgroepen: de ouderen en jonge volwassenen. Bij ouderen speelt de kwetsbaarheid van bloedvaten een grote rol, doordat de hersenen in omvang afnemen, wat ruimte creëert voor bloedingen. Jonge volwassenen, met name mannen, lopen risico door traumatische gebeurtenissen zoals verkeersongelukken of sportblessures. De man-vrouwverhouding voor SDH ligt rond de 2:1, waarbij mannen vaker worden getroffen, vooral in de leeftijdsgroep van 30 tot 50 jaar.

Complicaties en comorbiditeit
Mensen met een voorgeschiedenis van bloedingsstoornissen, alcoholmisbruik of gebruik van bloedverdunners (zoals warfarine of aspirine) lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van subdurale hematomen. Daarnaast kan de aanwezigheid van andere neurologische aandoeningen het risico verhogen, wat bijdraagt aan de ernst van de aandoening. De combinatie van andere medische aandoeningen met een verhoogde kans op hersenletsel kan de prognose verslechteren.

Mechanisme

Het mechanisme van een subduraal hematoom is gebaseerd op een bloedingen tussen het dura-mater (het buitenste hersenvlies) en het arachnoïde membraan. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door een trauma aan het hoofd, waarbij een plotselinge impact de bloedvaten in de hersenen beschadigt, wat resulteert in bloed dat zich ophoopt in de subdurale ruimte. Het kan acute, subacute of chronische vormen aannemen, afhankelijk van de snelheid en de ernst van de bloeding.

Trauma en impact
De meeste gevallen van subduraal hematoom ontstaan door traumatisch hersenletsel, zoals een klap op het hoofd of een verkeersongeval. Het trauma veroorzaakt scheuren in de kleine bloedvaten tussen de hersenen en de dura, waardoor bloed zich ophoopt in de ruimte ertussen. De hoeveelheid bloed en de snelheid van de bloeding bepalen of het een acuut of chronisch subduraal hematoom is.

Veroudering en kwetsbaarheid van bloedvaten
Bij ouderen is de kans op een subduraal hematoom groter vanwege de veroudering van de bloedvaten en de afname van het hersenvolume. Deze veranderingen maken de hersenen minder goed beschermd tegen traumatisch letsel, wat bijdraagt aan een grotere kans op het ontwikkelen van een hematoom. Bovendien kan een val of een relatief kleine impact al voldoende zijn om een bloeding te veroorzaken.

Anticoagulantia en bloedverdunners
Patiënten die bloedverdunnende medicatie gebruiken, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een subduraal hematoom. Geneesmiddelen zoals warfarine, dabigatran en apixaban beïnvloeden de bloedstolling, waardoor zelfs lichte traumatische gebeurtenissen kunnen leiden tot ernstige bloedingen in de hersenen. Het gebruik van deze medicijnen vereist nauwlettende opvolging en monitoring om het risico op een SDH te minimaliseren.

Oorzaken van subduraal hematoom

Een subduraal hematoom ontstaat door een bloeding in de ruimtes tussen de hersenvliezen, en niet in de hersenen zelf. De bloeding vindt plaats tussen de dura mater (de buitenste hersenvlies) en de arachnoïde laag. Naarmate het bloed zich ophoopt, neemt de druk op de hersenen toe, wat leidt tot de typische symptomen van een subduraal hematoom.

Soorten

Acuut subduraal hematoom

Een acuut subduraal hematoom treedt op na een ernstig hoofdletsel, zoals bij een verkeersongeval, geweld of een valpartij. De bloedvaten die langs het oppervlak van de hersenen lopen, kunnen scheuren door de plotselinge impact, wat leidt tot een snelle bloeding. Patiënten met een bloedingsaandoening en patiënten die bloedverdunners zoals Warfarine gebruiken, lopen een groter risico op het ontwikkelen van een subduraal hematoom, zelfs bij relatief kleine hoofdtrauma's.

Chronisch subduraal hematoom

Een chronisch subduraal hematoom ontwikkelt zich meestal na een licht of herhaald hoofdletsel. Hierbij scheuren kleine aderen aan de buitenkant van de hersenen, wat leidt tot een langzame en kleinere bloeding in de subdurale ruimte. Dit verklaart waarom de symptomen vaak pas dagen of weken na het letsel verschijnen. Ouderen zijn bijzonder vatbaar voor een chronisch subduraal hematoom vanwege het krimpen van de hersenen (hersenatrofie), wat de aderen langer en kwetsbaarder maakt.

Risicofactoren

Subduraal hematoom wordt vaak geassocieerd met verschillende risicofactoren die het ontstaan van bloedingen bevorderen. Trauma is de meest voorkomende oorzaak, maar er zijn ook andere factoren die de kans op een SDH kunnen verhogen. De aanwezigheid van andere medische aandoeningen, evenals leefstijlfactoren, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening.

Traumatisch hersenletsel
De meest significante risicofactor voor subduraal hematoom is traumatisch hersenletsel, vooral wanneer er sprake is van een krachtig impact of schudding. Verkeersongevallen, sportblessures en vallen zijn de voornaamste trauma's die tot SDH leiden. Het risico is groter bij ouderen, wiens hersenen vaker verschrompelen en meer ruimte laten voor bloedophopingen na een impact.

Bloedverdunners en anticoagulantia
Het gebruik van bloedverdunnende middelen zoals warfarine, aspirine of direct werkende anticoagulantia verhoogt het risico op een subduraal hematoom. Deze medicijnen belemmeren de bloedstolling, waardoor zelfs lichte verwondingen kunnen leiden tot ernstige bloedingen in de hersenen. Patiënten die bloedverdunnende middelen gebruiken, moeten regelmatig gecontroleerd worden om het risico op SDH te minimaliseren.

Leeftijd en veroudering van bloedvaten
Ouderen hebben een hoger risico op subduraal hematoom vanwege de veroudering van het vasculaire systeem. De bloedvaten verliezen hun elasticiteit, waardoor ze gemakkelijker scheuren bij een impact. Dit vergroot de kans op bloedingen in de hersenen. Ook het afnemen van het hersenvolume bij ouderen creëert ruimte voor bloedophoping, wat de ontwikkeling van een SDH vergemakkelijkt.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen voor het ontwikkelen van subduraal hematoom, waaronder ouderen, patiënten die bloedverdunnende medicatie gebruiken, en mensen die een verhoogd risico lopen op traumatisch hersenletsel door bepaalde activiteiten.

Ouderen
Ouderen vormen de grootste risicogroep voor subduraal hematoom. De afname van hersenvolume, de verzwakking van bloedvaten en een verhoogde kans op vallen maken hen bijzonder kwetsbaar voor SDH. Zelfs een lichte val kan leiden tot ernstige bloedingen, waardoor het risico op een subduraal hematoom in deze groep sterk verhoogd is.

Patiënten die bloedverdunners gebruiken
Patiënten die bloedverdunnende medicatie gebruiken, zoals warfarine, apixaban of dabigatran, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een subduraal hematoom. Deze medicijnen verstoren de bloedstolling, waardoor het gemakkelijker is voor bloedvaten om te scheuren, zelfs bij gering trauma.

Mannen van middelbare leeftijd
Mannen, met name die van middelbare leeftijd, hebben een relatief hoog risico op subdurale hematomen. Dit komt vaak voor in gevallen van verkeersongelukken, sportblessures of andere trauma's die leiden tot ernstig hersenletsel.

Symptomen

De symptomen van een subduraal hematoom variëren sterk en zijn afhankelijk van de grootte van de bloeding, de leeftijd van de patiënt en andere onderliggende gezondheidsproblemen.

Volwassenen

Bij volwassenen kunnen de symptomen onder andere bestaan uit:

• apathie (gebrek aan motivatie)
• duizeligheid
• cognitieve disfunctie of geheugenverlies
• gebrek aan energie
• verdoofd gevoel
• epileptische aanvallen
• hoofdpijn
• incontinentie
• lethargie of overmatige slaperigheid
• misselijkheid en braken
• moeilijkheden met gang of balans
• motorische tekorten zoals bijvoorbeeld een hemiparese (zwakte aan één kant van het lichaam)
• persoonlijkheidsveranderingen
• spraakproblemen
• veranderingen in gedrag
• verminderd zicht of dubbelzien
• verwardheid
• zwakte

Baby’s

Bij baby’s zijn de symptomen van een subduraal hematoom onder andere:

• aanhoudend braken
• een hoge, scherpe schreeuw
• een verhoogde hoofdomtrek
• epileptische aanvallen
• gescheiden schedelnaden (de gebieden waar groeiende schedelbotten samenkomen)
• prikkelbaarheid
• uitpuilende fontanellen
• verhoogde slaperigheid of lethargie
• voedingsproblemen

Alarmsymptomen

Subduraal hematoom kan zich uiten door een reeks alarmsymptomen die variëren afhankelijk van de ernst van de bloeding en de plaats van de ophoping. Patiënten kunnen plotselinge neurologische symptomen ervaren, wat wijst op een mogelijke hersenbeschadiging.

Hoofdpijn en verwardheid
Een van de meest voorkomende symptomen van een subduraal hematoom is hevige hoofdpijn, vaak gepaard met verwarring of veranderingen in het mentale bewustzijn. Dit komt doordat de ophoping van bloed druk uitoefent op de hersenen, wat de hersenfunctie verstoort.

Motorische en zintuiglijke stoornissen
Patiënten kunnen verlies van motorische controle ervaren, zoals verlamming of moeite met het bewegen van bepaalde ledematen. Zintuiglijke stoornissen, zoals verlies van gezichtsvermogen of gevoelloosheid, kunnen ook optreden afhankelijk van de locatie van de bloeding.

Misselijkheid en braken
Misselijkheid en braken kunnen optreden als gevolg van verhoogde intracraniale druk veroorzaakt door de bloedophoping. Dit symptoom kan gepaard gaan met andere neurologische symptomen, zoals duizeligheid en verminderde coördinatie.

Diagnose van subduraal hematoom

Lichamelijk onderzoek
Bij vermoeden van een subduraal hematoom is onmiddellijke medische hulp noodzakelijk. De arts controleert de vitale functies van de patiënt, waaronder de bloeddruk en de hartslag, om de ernst van de situatie in te schatten.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert beeldvormende onderzoeken uit, zoals een CT-scan of MRI-scan, om de aanwezigheid van een subduraal hematoom te bevestigen. In sommige gevallen kan een angiografie van de hersenen nodig zijn om de bloeding verder te onderzoeken. Een bloedonderzoek wordt vaak uitgevoerd om eventuele bloedarmoede als gevolg van bloedverlies op te sporen.

Differentiële diagnose
Beeldvormende onderzoeken zijn cruciaal om andere aandoeningen met een gelijkaardig klinisch beeld uit te sluiten, zoals:

• andere hersenafwijkingen
• dementie
• een beroerte
• een hersentumor

Behandeling van subduraal hematoom

De behandeling hangt af van de grootte en ernst van het hematoom.

Klein hematoom

Bij kleine subdurale hematomen met milde symptomen kan een afwachtend beleid worden gevolgd. Regelmatige beeldvormende onderzoeken zijn echter nodig om de evolutie van het hematoom te monitoren.

Groot hematoom

Bij ernstige of levensbedreigende subdurale hematomen is een operatie noodzakelijk om de druk op de hersenen te verminderen. Dit kan gebeuren via verschillende procedures, zoals een trepanatie (waarbij een klein gaatje in de schedel wordt geboord om het bloed af te zuigen), een craniotomie (waarbij een groter deel van de schedel wordt geopend), of een craniectomie (waarbij een deel van de schedel langdurig wordt verwijderd om zwelling van de hersenen toe te laten). Patiënten hebben vaak intensieve zorg en soms levensondersteunende maatregelen nodig. Revalidatie, waaronder fysiotherapie, kan nodig zijn om de patiënt te helpen weer normaal te functioneren.

Prognose

De prognose van een subduraal hematoom hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte van het hematoom, de snelheid van interventie en de algehele gezondheid van de patiënt.

Kleine hematomen en vroege behandeling
Kleine subdurale hematomen die snel worden gedetecteerd en behandeld, hebben doorgaans een goede prognose. Vroege interventie kan leiden tot volledig herstel, vooral wanneer er geen ernstige hersenschade is.

Grote hematomen en vertraging in behandeling
Grote hematomen of vertraagde behandeling kunnen leiden tot blijvende neurologische schade of zelfs de dood. Het tijdig verlichten van de druk door chirurgie is cruciaal om verdere schade te voorkomen.

Levenskwaliteit na herstel
De levenskwaliteit na een subduraal hematoom is sterk afhankelijk van de ernst van de hersenschade en het vermogen van de patiënt om zich te herstellen. Patiënten die geen significante hersenschade hebben opgelopen, kunnen vaak volledig herstellen, terwijl anderen langdurige cognitieve of motorische problemen kunnen ervaren.

Complicaties van hoge druk in de schedel

Complicaties van een subduraal hematoom kunnen optreden zowel kort na het letsel als later, na behandeling. Deze complicaties omvatten:

• aanhoudende symptomen zoals geheugenverlies, duizeligheid, spierzwakte, gevoelloosheid, hoofdpijn, angst en concentratiestoornissen
• hersenoedeem: Als de druk in de schedel te hoog wordt, kan een subduraal hematoom leiden tot een bewusteloosheid en mogelijk de dood.
• epileptische aanvallen

De ernst van deze complicaties hangt af van de omvang van het hersenletsel en andere medische problemen die de patiënt mogelijk heeft.

Preventie van subduraal hematoom

Preventie van subduraal hematoom richt zich voornamelijk op het verminderen van traumatisch hersenletsel en het monitoren van risicofactoren zoals het gebruik van bloedverdunnende medicatie.

Vermijden van trauma
Het belangrijkste preventieve advies voor patiënten met een hoog risico op SDH is het vermijden van trauma. Dit omvat het dragen van veiligheidsgordels in voertuigen, het dragen van een helm bij risicovolle sporten en het creëren van een veilige leefomgeving om vallen te voorkomen.

Gebruik van bloedverdunnende medicatie
Patiënten die bloedverdunnende medicatie gebruiken, moeten regelmatig gecontroleerd worden om hun stollingsniveaus te monitoren. Het nauwkeurig volgen van medische richtlijnen kan helpen het risico op subduraal hematoom te verminderen.

Ouderen en valpreventie
Ouderen moeten extra maatregelen nemen om vallen te voorkomen, zoals het aanbrengen van antislipmatten in huis en het zorgen voor voldoende verlichting om valincidenten te vermijden.

Lees verder

• Subarachnoïdale bloeding: Bloeding tussen hersenvliezen
• Hersentrauma: Hoofdletsel door trauma met veel symptomen
• Hoofdletsels bij kinderen voorkomen: Tips en adviezen
• Hersenzwelling: Oorzaken en behandeling van cerebraal oedeem
• Hersenschudding: Mild hersenletsel door stoot tegen schedel