Histamine-intolerantie: Reactie door histaminerijke voeding

Soms ervaren patiënten na het eten van bijvoorbeeld spinazie, tomaten of bananen diverse klachten, zoals een loopneus, jeukende ogen of diarree. De patiënt kampt dan mogelijk met histamine-intolerantie, omdat al deze voedingsmiddelen een hoog histaminegehalte hebben. Histamine is een chemische stof die het lichaam van nature produceert, en is ook te vinden in bepaalde voedingsmiddelen. In situaties met ‘echte’ allergieën, geeft het lichaam histamine af. Histamine veroorzaakt op zijn beurt dan een respons waardoor sprake is van een allergische reactie. Histamine-intolerantie is geen echte allergische reactie. Patiënten reageren hierbij op voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan natuurlijke histamine. Patiënten met histamine-intolerantie hebben vaak lage niveaus van diamine-oxidase (DAO) en histamine-N-methyltransferase (HNMT) waardoor de werking van histamine verstoord is en het zich ophoopt in het hele lichaam. Patiënten met deze aandoening moeten histaminerijke voeding vermijden.

• Oorzaken van reactie door eten van histaminerijke voeding
• Risicofactoren
• Medicatie
• Voeding
• Andere risicofactoren
• Symptomen
• Vaak
• Soms
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling voor histamine-intolerantie
• Voeding
• Vitaminen en mineralen
• Medicatie
• Prognose van intolerantie voor histamine

Oorzaken van reactie door eten van histaminerijke voeding

Veel voedingsmiddelen en dranken bevatten histamine. Meestal breekt het enzym DAO (diamine-oxidase), en in mindere mate HNMT (histamine N-methyltransferase), de ingenomen histamine af. Hierdoor wordt het niet geabsorbeerd in de darm en dringt het de bloedbaan niet binnen. Histamine-intolerantie is een aandoening waarbij een opeenhoping van histamine in het lichaam optreedt doordat de werking van DAO en HNMT verstoord is. Wanneer het lichaam histamine van voedsel niet afbreekt en het lekt door de darmwand, komt het in de bloedbaan en ontstaat een immuunrespons.

Risicofactoren

Sommige factoren verstoren de werking van DAO en HMNT waardoor histamine zich verzamelt in het lichaam.

Medicatie

Veel voorkomende factoren die interfereren met de DAO- en HMNT-niveaus omvatten veel voorgeschreven geneesmiddelen zoals:

• antibiotica
• antidepressiva
• antipsychotica
• diuretica (plaspillen)
• geneesmiddelen tegen maag- en darmproblemen
• hartmedicijnen
• luchtwegmedicijnen, zoals theofylline
• malariamedicijnen
• medicijnen tegen gastro-oesofageale refluxziekte
• medicijnen tegen misselijkheid (anti-emetica)
• pijnstillers
• spierverslappers
• tuberculosemedicijnen

Vrij verkrijgbare medicijnen die interfereren met de DAO- en HMNT-niveaus zijn:

• acetylsalicylzuur (aspirine)
• diclofenac (Voltaren)
• indomethacin (Indocin)
• naproxen

Voeding

Bijna alle voedingsmiddelen en dranken bevatten een bepaald niveau van histamine en deze nemen gewoonlijk toe naarmate het voedsel ouder wordt, bederft of fermenteert. Sommige voedingsmiddelen en dranken bevatten ook verbindingen die histamine in het lichaam vrijmaken of de productie of effectiviteit van de enzymen DAO en HMNT blokkeren.

Rijk aan histamine
Voedingsmiddelen en dranken die rijk zijn aan histamine zijn:

• aardbeien
• alcohol
• ananas
• aubergine
• azijn
• bananen
• chilipoeder
• chocolade en cacao
• de meeste citrusvruchten
• gerookte producten, zoals worst, ham, bacon of salami
• groene thee
• ingeblikt, gebeitst en gefermenteerd voedsel
• ingeblikte vis, zoals makreel en tonijn
• kaneel
• kersen
• kruidnagel
• oude kazen
• peulvruchten, zoals kekers, sojabonen en linzen
• pinda's
• snoepjes met conserveermiddelen
• spinazie
• tomaten
• veel bereide maaltijden
• yoghurt
• zoute snacks

Afgifte van histamine
Voedingsmiddelen die de afgifte van histamine veroorzaken, zijn onder andere:

• additieven, conserveermiddelen en kleurstoffen
• bonen en peulvruchten
• cacao en chocolade
• de meeste citrusvruchten
• noten
• tarwekiemen
• tomaten

DAO- en HMNT-remmende voedingsmiddelen
Voedingsmiddelen en dranken die de DAO- en HMNT-niveaus of acties mogelijk verstoren, zijn:

• alcohol
• bepaalde soorten yoghurt, afhankelijk van het bacterietype
• energiedranken
• groene thee
• rauw eiwit
• zwarte thee

Andere risicofactoren

Andere beïnvloedende factoren zijn onder meer:

• bacteriën: Veel soorten bacteriën zijn ook in staat om een soort histamine in de darmen te produceren. Als deze bacteriën de darm koloniseren en zich vermenigvuldigen, maken ze genoeg histamine aan om symptomen te veroorzaken.
• een letsel of trauma
• een tekort aan vitamine B6, een tekort aan vitamine C, een kopertekort of een zinktekort
• extreme of chronische stress
• extreme temperaturen
• intestinale aandoeningen of verwondingen die de darmwand en de spijsvertering aantasten
• lage zuurstofniveaus
• leveraandoeningen

Symptomen

De symptomen van de allergische reactie zijn vaak ernstiger wanneer zich meer histamine in de bloedbaan heeft opgehoopt. Patiënten met histamine-intolerantie hebben meestal diverse symptomen die vergelijkbaar zijn met andere allergische reacties, waardoor vaak lastig is om de bron te bepalen.

Vaak

Veel voorkomende symptomen zijn:

• blozen, vooral van het hoofd en de borst
• chronische constipatie
• chronische hoofdpijn
• diarree
• duizeligheid
• een onregelmatige hartslag of verhoogde hartslag
• een verstopte neus, loopneus of jeukende neus
• een zeer droge huid, vlekkerige huid of schilferige huid (eczeem)
• een zeer jeukende huid
• ernstige menstruatiepijn
• gas of een opgeblazen gevoel
• het prikkelbaredarmsyndroom
• kortademigheid
• maagkrampen of maagpijn
• misselijkheid en overgeven
• netelroos of rode, verhoogde, jeukende, brandende bulten
• niezen
• onverklaarbare angst
• onverklaarde uitputting
• rode ogen, jeukende ogen of waterige ogen
• winderigheid

Soms

Minder voorkomende symptomen zijn onder meer:

• bewustzijnsverlies
• een lage bloeddruk
• een zwelling rond de lippen, een zwelling rond de ogen en af en toe een zwelling van de keel
• slaapproblemen
• tremoren (bevingen)

Diagnose en onderzoeken

Er is anno oktober 2020 geen enkele test beschikbaar om histamine-intolerantie te diagnosticeren. De arts stelt de diagnose door andere mogelijke oorzaken uit te sluiten. Een allergoloog of immunoloog kijkt eerst of de patiënt lijdt aan een voedselallergie en -intolerantie. Een maag- en darmarts test patiënten met chronische darmsymptomen op de aanwezigheid van darmaandoeningen zoals coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten), een inflammatoire darmaandoening, lactose-intolerantie of het prikkelbaredarmsyndroom. Verder is het belangrijk dat patiënten met een vermoedelijke histamine-intolerantie een voedingsdagboek bijhouden gedurende ten minste twee tot vier weken, zodat een arts symptomen en voedingspatronen kan identificeren. Ook een eliminatiedieet is aanbevolen. De arts voert tevens een bloedonderzoek uit om de DAO-niveaus en enzymactiviteitsniveaus te laten controleren.

Behandeling voor histamine-intolerantie

Voeding

Patiënten die mogelijk lijden aan histamine-intolerantie of die de aandoening willen verminderen of omkeren, moeten vaak een histamine-arme voeding consumeren.

Voedingsmiddelen en dranken met lage histaminegehalten zijn onder andere:

• boter
• de meeste bladgroenten behalve spinazie
• de meeste kruidentheeën behalve zwarte en groene thee
• de meeste sappen en smoothies op basis van niet-citroenen
• de meeste spijsoliën
• de meeste vers fruit en bessen naast citrusvruchten, aardbeien en kersen
• de meeste verse groenten behalve tomaten en aubergines
• gekookte eierdooier
• gevilde verse kip
• kokosmelk en rijstmelk
• roomkaas
• vers of snel bevroren vlees en vis
• verse, gepasteuriseerde melk en melkproducten
• volkoren noedels, brood, crackers en pasta's

Vitaminen en mineralen

Verschillende vitaminen en mineralen zijn nodig voor de juiste activiteit van DAO. Patiënten met histamine-intolerantie moeten dus meer voedingsmiddelen en dranken opnemen die rijk zijn aan deze voedingsstoffen. Eventueel neemt de patiënt supplementen in als het moeilijk is om deze voedingsstoffen binnen te krijgen.

Vitaminen en mineralen die mogelijk goed zijn voor patiënten met een histamine-intolerantie zijn:

• calcium vermindert netelroos en blozen
• foliumzuur
• koper helpt de DAO-bloedspiegels een beetje te verhogen en helpt DAO om histamine af te breken
• magnesium verhoogt de allergische responsdrempel
• mangaan verbetert de DAO-activiteit
• vitamine B1
• vitamine B12
• vitamine B6 helpt DAO om histamine af te breken
• vitamine C helpt het histaminegehalte in het bloed te verlagen en helpt DAO histamine af te breken
• zink helpt DAO om histamine af te breken (het heeft mogelijk ook ontstekingsremmende en antiallergische eigenschappen)

Medicatie

Buiten voedingsaanpassingen is er geen vaste behandeling voor patiënten met histamine-intolerantie. Diverse behandelingen verlichten echter mogelijk de symptomen of de oorzaak van de aandoening.

Enkele van de meest voorkomende medische behandelingen zijn:

• antihistaminica nemen
• corticosteroïden gebruiken
• DAO-enzymsupplementen innemen
• medicijnen vermijden die leiden tot een histamine-intolerantie, zoals de meeste ontstekingsremmende en pijnstillers
• voorgeschreven medicijnen nemen

Prognose van intolerantie voor histamine

In de meeste gevallen is het, dankzij een gewijzigd voedingspatroon en antihistaminica of enzymsupplementen, mogelijk om de symptomen van histamine-intolerantie onder controle te krijgen. Om de symptomen op afstand te houden, moeten de meeste patiënten histaminerijk voedsel gedurende een paar maanden beperken of vermijden. Patiënten die herstellen van histamine-intolerantie moeten voorts het gebruik van medicijnen waarvan bekend is dat ze de afgifte van histamine starten, gedurende een vergelijkbare periode vermijden of beperken. Patiënten met een histamine-intolerantie opteren tot slot best voor vers, niet-verpakt of bereid voedsel met lage histaminegehaltes.