Keloïd: Goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde

Een keloïd is een overmatige groei van littekenweefsel dat zich ontwikkelt rond een wonde, meestal nadat de wonde genezen is. De oorzaak is niet bekend, maar deze huidafwijking komt wel vaker voor bij mensen met donkere huidskleur. Het littekengezwel gaat vaak gepaard met andere symptomen zoals o.a. pijn, gevoeligheid, en in sommige gevallen zelfs beperkte bewegingen. Verschillende behandelingsmethoden zijn beschikbaar, al is een behandeling in principe niet nodig. De vooruitzichten voor het uiterlijk zijn meestal niet goed of niet langdurig ondanks de vele mogelijke behandelingsopties. Soms wordt de keloïd namelijk na de behandeling nog groter.

• Synoniemen keloïd
• Epidemiologie littekengezwel
• Oorzaken: Onbekend
• Risicofactoren van goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde
• Symptomen: Keloïden jeuken en doen pijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose uiterlijk is meestal slecht
• Preventie: Huidverwondingen voorkomen

Synoniemen keloïd

Een keloïd is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• keloïdlitteken
• littekengezwel
• woekering van littekenweefsel

Epidemiologie littekengezwel

Keloïden komen het meest voor tussen het eerste en derde decennium. Keloïden zijn minder vaak terug te vinden bij kinderen en ouderen. Het littekengezwel heeft een voorliefde voor Afro-Amerikanen, Aziaten en Iberiërs en andere mensen met een donkere huidskleur. Bij Afrikanen bedraagt de prevalentie 6-16 op 100 patiënten met huidletsels. Bij de helft van deze patiënten hebben familieleden eveneens keloïden.

Oorzaken: Onbekend

Het is anno oktober 2020 niet echt duidelijk wat keloïden veroorzaakt. Mogelijk situeert het probleem zich bij de fibroblasten. Deze jonge bindweefselcellen waaruit de bindweefselvezels voortkomen, zijn verantwoordelijk voor de productie van littekenweefsel (collageen). De keloïdlittekens zijn tot slot niet besmettelijk en niet kwaadaardig (maligne).

Keloïden vormen zich wel na huidletsels die ontstaan als gevolg van:

• acne
• brandwonden
• kleine krasjes
• piercings (bijvoorbeeld een oorpiercing)
• snijwonden
• chirurgische wonden
• steenpuisten
• vaccinatieplaatsen
• waterpokken (varicella: meestal milde virale infectie met algemene symptomen en huiduitslag)
• wonden door een trauma

Risicofactoren van goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde

Een infectie verhoogt het risico op het ontwikkelen van een keloïd. Keloïden zijn bovendien vaak familiaal bepaald. Soms ontwikkelt een patiënt namelijk een keloïd terwijl hij de juiste oorzaak van het huidletsel niet kent. Ook zwangere vrouwen lopen een hoger risico.

Symptomen: Keloïden jeuken en doen pijn

Een keloïd bevindt zich op de plaats van een wonde of verwonding. De ontwikkeling hiervan start meestal ongeveer drie maanden tot één jaar na de oorspronkelijke beschadiging van de huid. Het littekengezwel heeft een harde en rubberachtige, bobbelige of geribbelde structuur die begint te groeien buiten de grenzen van de oorspronkelijke wonde. Na verloop van tijd verandert de originele rode kleur naar een vleeskleurige, bruine of bleke kleur. De keloïd verdonkert tevens bij blootstelling aan zonlicht in het eerste jaar nadat dit ontstaan is. De donkere kleur verdwijnt meestal niet. Meestal zien keloïden er glimmend en onbehaard uit. De patiënt ervaart het keloïd als gevoelig, jeukend, pijnlijk of zelfs branderig. Daarnaast is de woekering van littekenweefsel geïrriteerd door wrijving, bijvoorbeeld door kledij. Een keloïd presenteert zich het vaakst op het borstbeen, de schouder, de oorlel en de wang. Soms groeit dit ook op een gewricht waardoor de patiënt beperkt is in de bewegingen. Bij een aantal patiënten ontwikkel een keloïd zich zonder de aanwezigheid van een duidelijk zichtbaar huidletsel, hoewel de meeste patiënten een gekende oorzaak hebben van eerdere huidbeschadiging. Een keloïd groeit meestal langzaam gedurende enkele weken tot enkele maanden. Het groeien stopt na een tijd waarna de keloïdlittekens dezelfde grootte behouden, en soms nog krimpen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bekijkt de huid grondig, en bevraagt de patiënt over zijn medische geschiedenis. Hij voert een huidbiopsie uit om de diagnose te bevestigen en ook om andere vormen van huidgezwellen (tumoren) uit te sluiten.

Differentiële diagnose

De arts verwart een keloïdlitteken soms met een hypertrofisch litteken (verheven litteken). Een keloïd groeit meestal buiten de grenzen van de oorspronkelijke wonde terwijl het weefsel van een hypertrofisch litteken binnen de wondgrens blijft.

Behandeling

Keloïden vereisen vaak geen behandeling. Wel zijn een aantal behandelingsmethoden beschikbaar voor patiënten bij wie de keloïden storend zijn. De keloïd verdwijnt echter met geen enkele behandelingsmethode permanent of langdurig. Volgende behandelingen zijn mogelijk om de keloïden te doen krimpen, of de pijn en gevoeligheid te minderen.

• bestraling (radiotherapie)
• bevriezing (cryotherapie)
• chirurgische verwijdering (bij zeer grote keloïden)
• cytotoxische geneesmiddelen
• druk of siliconengelkussens na een blessure
• injecties met medicijnen met name corticosteroïden
• hydraterende oliën behouden het weefsel zacht
• laserbehandelingen
• retinoïden

Prognose uiterlijk is meestal slecht

Keloïden zorgen in de meeste gevallen niet voor gezondheidsproblemen, maar ze tasten wel vaak wel het uiterlijk aan en daarnaast zijn ze soms pijnlijk. Soms verkleinen ze, krijgen ze een plattere vorm of zijn ze na verloop van tijd minder zichtbaar. De behandelingsopties zijn verder bij sommige patiënten tamelijk effectief, terwijl ze bij anderen leiden tot een nog groter keloïdlitteken.

Preventie: Huidverwondingen voorkomen

Patiënten die in de risicogroep vallen van een keloïd, vermijden tatoeages. Onnodige operaties zoals cosmetische chirurgie, vermijdt de patiënt, en zeker in keloïd gevoelige gebieden. Een patiënt met acne laat zich best in een vroeg stadium behandelen zodat hij hierdoor geen littekens ontwikkelt. Voorts probeert de patiënt in de mate van het mogelijke huidverwondingen te voorkomen.

Lees verder

• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid
• Littekens: Soorten en behandelingen bij littekenvorming