Keloïd: Goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde

Een keloïd is een overmatige groei van littekenweefsel dat zich ontwikkelt rond een wonde, meestal nadat de wonde genezen is. De oorzaak is niet bekend, maar deze huidafwijking komt vaker voor bij mensen met een donkere huidskleur. Het littekengezwel gaat vaak gepaard met andere symptomen zoals pijn, gevoeligheid, en in sommige gevallen zelfs beperkte bewegingen. Verschillende behandelingsmethoden zijn beschikbaar, al is een behandeling in principe niet noodzakelijk. De vooruitzichten voor het uiterlijk zijn meestal niet gunstig of niet langdurig, ondanks de vele mogelijke behandelingsopties. Soms wordt de keloïd na behandeling zelfs groter.

• Synoniemen keloïd
• Epidemiologie littekengezwel
• Oorzaken: Onbekend
• Risicofactoren van goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde
• Symptomen: Keloïden jeuken en doen pijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose uiterlijk is meestal slecht
• Complicaties
• Preventie: Huidverwondingen voorkomen

Synoniemen keloïd

Een keloïd is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• keloïdlitteken
• littekengezwel
• woekering van littekenweefsel

Epidemiologie littekengezwel

Keloïden komen het meest voor tussen het eerste en derde decennium. Ze zijn minder vaak terug te vinden bij kinderen en ouderen. Het littekengezwel komt vaker voor bij Afro-Amerikanen, Aziaten, Iberiërs en andere mensen met een donkere huidskleur. Bij Afrikanen bedraagt de prevalentie 6-16 op 100 patiënten met huidletsels. Bij de helft van deze patiënten hebben familieleden eveneens keloïden.

Oorzaken: Onbekend

Het is anno september 2024 niet duidelijk wat keloïden veroorzaakt. Mogelijk is er een probleem met de fibroblasten, de jonge bindweefselcellen die verantwoordelijk zijn voor de productie van littekenweefsel (collageen). Keloïdlittekens zijn niet besmettelijk en niet kwaadaardig (maligne).

Keloïden vormen zich vaak na huidletsels, zoals:

• acne
• brandwonden
• kleine krasjes
• piercings (bijvoorbeeld een oorpiercing)
• snijwonden
• chirurgische wonden
• steenpuisten
• vaccinatieplaatsen
• waterpokken (varicella: meestal milde virale infectie met algemene symptomen en huiduitslag)
• wonden door een trauma

Risicofactoren van goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde

Een infectie verhoogt het risico op het ontwikkelen van een keloïd. Keloïden zijn bovendien vaak familiaal bepaald. Soms ontwikkelt een patiënt een keloïd zonder een gekende oorzaak van het huidletsel. Ook zwangere vrouwen lopen een hoger risico.

Symptomen: Keloïden jeuken en doen pijn

Een keloïd bevindt zich op de plaats van een wonde of verwonding en ontwikkelt zich meestal drie maanden tot een jaar na de oorspronkelijke beschadiging van de huid. Het littekengezwel heeft een harde, rubberachtige, bobbelige of geribbelde structuur en groeit buiten de grenzen van de oorspronkelijke wonde. Na verloop van tijd verandert de rode kleur in vleeskleurig, bruin of bleek. De keloïd verdonkert bij blootstelling aan zonlicht, vooral in het eerste jaar, en deze kleurverandering blijft meestal permanent. Het litteken voelt gevoelig, jeukt, pijn en veroorzaakt soms een branderig gevoel.

Een keloïd komt het vaakst voor op het borstbeen, de schouder, de oorlel en de wang. Soms groeit het op een gewricht, waardoor bewegingen beperkt raken. Bij sommige patiënten vormt zich een keloïd zonder duidelijk huidletsel. De keloïd groeit doorgaans langzaam, maar stopt uiteindelijk en kan in sommige gevallen krimpen.

Alarmsymptomen

De aanwezigheid van een keloïd kan soms gepaard gaan met ernstige symptomen zoals hevige pijn, aanhoudende jeuk, of groei op een gewricht die beweging belemmert. Ook als een keloïd na behandeling verder blijft groeien, moet men alert blijven op mogelijk onderliggende complicaties.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bekijkt de huid grondig en vraagt naar de medische geschiedenis. Hij voert mogelijk een huidbiopsie uit om de diagnose te bevestigen en om andere vormen van huidgezwellen (tumoren) uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Keloïden kunnen verward worden met een hypertrofisch litteken. Terwijl keloïden buiten de grenzen van de oorspronkelijke wonde groeien, blijft een hypertrofisch litteken binnen de wondgrens.

Behandeling

Keloïden vereisen niet altijd behandeling, maar voor patiënten waarbij het storend is, zijn er verschillende methoden beschikbaar. Geen enkele behandeling biedt echter een permanente oplossing en de keloïd kan zelfs terugkeren of groter worden na de behandeling. Mogelijke behandelingen zijn:

• bestraling (radiotherapie)
• bevriezing (cryotherapie)
• chirurgische verwijdering (voor grote keloïden)
• cytotoxische geneesmiddelen
• druk- of siliconengelkussens
• injecties met medicijnen, zoals corticosteroïden
• hydraterende oliën
• laserbehandelingen
• retinoïden

Prognose uiterlijk is meestal slecht

Hoewel keloïden geen gezondheidsproblemen veroorzaken, zijn ze vaak pijnlijk en ontsierend. In sommige gevallen kunnen ze na verloop van tijd kleiner worden of minder zichtbaar zijn, maar veel behandelingen zijn niet langdurig succesvol. De vooruitzichten voor het uiterlijk zijn vaak teleurstellend.

Complicaties

Een complicatie van keloïden is de mogelijkheid dat ze, ondanks behandeling, groter worden. Bij chirurgische verwijdering kan de littekengroei opnieuw plaatsvinden, soms in een ernstiger vorm. Ook pijn, jeuk en bewegingsbeperkingen door keloïden op gewrichten kunnen problemen veroorzaken.

Preventie: Huidverwondingen voorkomen

Patiënten die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van keloïden, moeten tatoeages vermijden. Onnodige operaties, zoals cosmetische ingrepen, zijn af te raden, vooral in gevoelige gebieden. Ook is het belangrijk om acne vroegtijdig te behandelen om littekenvorming te voorkomen. Daarnaast moet men huidverwondingen zoveel mogelijk vermijden.

Lees verder

• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid
• Littekens: Soorten en behandelingen bij littekenvorming