Karbonkel: Huidaandoening met verzameling van steenpuisten

Een karbonkel is een besmettelijke huidaandoening waarbij de patiënt gelijktijdig een verzameling van steenpuisten ontwikkelt. Deze geïnfecteerde massa is gevuld met vocht, pus en dood weefsel. Een karbonkel is bijgevolg een gezwollen, pijnlijk knobbeltje vol pus. Soms heeft de patiënt nog algemene begeleidende symptomen bij dit karbonkel. De meeste patiënten genezen snel omdat het vocht spontaan of met enkele zelfzorgtips weglekt. Andere patiënten nemen antibiotica en herstellen dan ook. Soms moet de arts het pus draineren. Een karbonkel kent niettemin enkele (ernstige) complicaties. Een goede algemene gezondheid en hygiëne voorkomt sommige huidinfecties veroorzaakt door stafylokokken.

• Synoniemen karbonkel
• Oorzaken: Bacteriën dringen de huid binnen
• Karbonkel is besmettelijk
• Risicofactoren
• Symptomen: Pijnlijke rode knobbel met pus
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie huidaandoening met verzameling van steenpuisten

Synoniemen karbonkel

Een karbonkel is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Carbunculus
• Karbunkel
• Negenoog
• Steenpuist (in de praktijk gaat het om een zeer grote en ernstige vorm van een steenpuist)

Oorzaken: Bacteriën dringen de huid binnen

De meeste karbonkels zijn het gevolg van de bacterie “Staphylococcus aureus]”, bacteriën die normaal gezien op het huidoppervlak, in de keel en in de neus leven. De bacterie komt de huid binnen via een haarfollikel, een kleine schaafwonde of een groter huidletsel.

Karbonkel is besmettelijk

De infectie is besmettelijk naar andere lichaamsdelen of andere personen. Door de hoge besmettelijkheid van een karbonkel, ontwikkelen familieleden dit vaak tegelijkertijd. Soms is de oorzaak van een karbonkel niet te achterhalen.

Risicofactoren

In volgende omstandigheden komt een karbonkel sneller tot stand:

• bij wrijving van kleding
• door het scheren
• een oudere leeftijd
• een slechte algemene gezondheid
• een slechte hygiëne
• overgewicht
• patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), dermatitis (huidontsteking), een nierziekte, een leverziekte en een verzwakt immuunsysteem: Deze patiënten hebben een hogere kans op het ontwikkelen van stafylokokkeninfecties die karbonkels veroorzaken.

Symptomen: Pijnlijke rode knobbel met pus

Karbonkel

Karbonkels ontwikkelen zich mogelijk overal waar haargroei aanwezig is, maar meestal zijn deze te vinden op de rug en in de nek. Niettemin ontwikkelen sommige patiënten een karbonkel op de billen, de dijen, de liezen en de oksels. Een karbonkel kenmerkt zich door een pijnlijk, gezwollen knobbeltje of massa onder de huid. De grootte is variabel (erwt tot golfbal). Het uiterlijk van een karbonkel is rood en geïrriteerd. Verder heeft het karbonkel een koolachtig uiterlijk met een wit of geel centrum dat pus bevat. Het karbonkel is voorts nat of juist korstig. Af en toe verspreidt het karbonkel zich naar andere huiddelen.

Algemene symptomen

Soms gaan andere symptomen gepaard met een karbonkel zoals:

• algemeen ongemak
• een jeukende huid voordat het karbonkel zich ontwikkelt
• koorts
• misselijk gevoel
• vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

De arts bekijkt de huid en onderzoekt de patiënt tevens grondig. Hij bemerkt zo de aanwezige symptomen, en identificeert tevens gezwollen lymfeklieren (hals, oksel en lies). Hij moet voor de bevestiging van de diagnose een beetje pus uit de wonde nemen wat hij dan naar een laboratorium stuurt voor verder onderzoek. Deze wijzen dan uit welke bacteriën het pus bevat, wat nodig is voor het inzetten van een goede behandeling.

Behandeling

Zelfzorg

Karbonkels lekken meestal uit om daarna te genezen. Veelal gebeurt dit in minder dan twee weken. Het helpt om een warme vochtige doek op het karbonkel te plaatsen, want hierdoor verloopt het uitlekken sneller en herstelt de patiënt ook beter. De patiënt plaatst hierbij een schone, warme vochtige doek meerdere keren per dag op het karbonkel. Het zelf wegsnijden van het karbonkel of deze uitknijpen is ten stelligste af te raden want hierdoor verspreidt de infectie zich en verergeren de symptomen.

Professionele medische zorg

Professionele medische zorg is nodig wanneer het karbonkel zich aan de wervelkolom of het midden van het gezicht bevindt, wanneer het karbonkel nog steeds aanwezig is na twee weken, wanneer het karbonkel optreedt in combinatie met koorts of andere systemische symptomen en wanneer het karbonkel vaak terugkeert. Vooral karbonkels in de nek of aan het oor hebben steeds een medische behandeling nodig want een verspreiding van de infectie tast immers snel de hersenen aan. De arts schrijft antibacteriële zeep en antibiotica voor die de patiënt aanbrengt op de huid of via de mond inneemt. Indien de patiënt een diep of groot karbonkel heeft, moet de arts dit mogelijk draineren (pus afvoeren).

Prognose

Karbonkels genezen vaak spontaan. Is een behandeling toch nodig, dan reageren de meeste patiënten hierop uitstekend. Soms komt een karbonkel wel terug na enkele maanden of jaren.

Complicaties

Wanneer de arts een karbonkel niet behandelt, treden mogelijke volgende complicaties op:

• blijvende huidlittekens
• een abces in de hersenen, de huid, het ruggenmerg of de organen (zoals de nieren)
• een bloedvergiftiging (sepsis)
• endocarditis (ontsteking van de binnenwand van het hart (endocard))
• osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg, die zich meestal uitbreidt naar het bot en de verdere omgeving)
• verspreiding van de infectie naar andere gebieden

Preventie huidaandoening met verzameling van steenpuisten

Deze huidinfectie is besmettelijk, dus voorzichtigheid is aanbevolen bij patiënten met karbonkels. Een goede hygiëne is bijgevolg van groot belang om de verspreiding van de infectie te voorkomen. Dit doet de patiënt door rekening te houden met volgende tips:

• De patiënt hergebruikt of deelt geen washandjes of handdoeken.
• De patiënt vervangt verbanden zo vaak mogelijk en gooit deze weg in een goed afgesloten zak.
• Kleding, washandjes, handdoeken en beddengoed of andere voorwerpen die in contact zijn geweest met besmette gebieden, moet de patiënt wassen in zeer heet (bij voorkeur kokend) water.
• Na het aanraken van een karbonkel wast de patiënt de handen goed met zeep en warm water.

Lees verder

• Veel voorkomende besmettelijke huidaandoeningen