Schaafwonden: Symptomen en behandeling van schaafplekken

Een schaafwonde (ook wel schaafwond genoemd) is een veelvoorkomend type letsel dat optreedt wanneer de huid wordt geschaafd of afgescheurd. Meestal betreft een schaafwond een oppervlakkige verwonding waarbij de bovenste huidlaag (de opperhuid) wordt afgeschraapt of afgewreven. In sommige gevallen kan de schaafwond ook dieper in de huid doordringen, wat resulteert in meer schade. Schaafwonden ontstaan vaak bij een krachtig valincident, glijden of borstelen tegen een ruw, hard oppervlak. Het is belangrijk om schaafwonden op de juiste manier te behandelen om infecties te voorkomen en het genezingsproces te versnellen.

• Synoniemen schaafwond
• Oorzaken van schaafwonden
• Typen schaafwonden
• Symptomen van een schaafwonde
• Locatie
• Ernst
• Alarmsymptomen
• Behandeling van schaafwonden
• Wonde reinigen
• Milde bloeding stoppen
• Wonde zelf verzorgen
• Prognose van schaafwonden
• Complicaties
• Preventie van schaafwonden

Synoniemen schaafwond

Schaafwonden worden ook wel aangeduid met de volgende termen:

• Abrazies
• Erosies
• Scrapes
• Abrasions

Oorzaken van schaafwonden

Schaafwonden ontstaan meestal wanneer de huid tijdens beweging in contact komt met een ruw of schurend oppervlak, waardoor de bovenste lagen van de opperhuid worden afgekrast. Dit kan gebeuren door een val, een schuifbeweging over een ruw oppervlak, of een botsing met een scherp object.

Typen schaafwonden

Schaafwonden worden ingedeeld op basis van de ernst:

• Eerstegraads schaafwond: Treft alleen de opperhuid.
• Tweedegraads schaafwond: Tast zowel de opperhuid als de lederhuid (de tweede huidlaag) aan.
• Derdegraads schaafwond: Veroorzaakt schade aan de diepere onderhuidse laag naast de opperhuid en de lederhuid.

Symptomen van een schaafwonde

Locatie

Schaafwonden komen vaak voor op onbeschermde lichaamsdelen zoals knieën, schenen, handen, ellebogen en enkels. Deze gebieden zijn vaak bedekt met een dunne huidlaag en hebben minder onderhuidse vetlagen, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor schaafwonden. Andere lichaamsdelen zoals de buik, billen en dijen hebben een dikkere huid en meer vet, waardoor ze minder snel schaafwonden oplopen.

Ernst

Schaafwonden variëren in grootte en ernst afhankelijk van de kracht van de schurende actie en de omvang van het getroffen lichaamsoppervlak:

Mild
Bij een milde schaafwond is alleen de opperhuid aangetast. Deze wonden veroorzaken meestal geen ernstige bloedingen of littekens omdat de dermis intact blijft.

Ernstig
Ernstigere schaafwonden kunnen diep in de dermis doordringen en mogelijk ook bloedingen veroorzaken. Deze wonden kunnen gepaard gaan met aanzienlijke pijn door blootstelling van zenuwuiteinden in de diepere huidlagen. Derdegraads schaafwonden hebben een grotere kans op infecties en kunnen littekens veroorzaken, zelfs na genezing.

Alarmsymptomen

Hoewel de meeste schaafwonden geen medische noodhulp vereisen, zijn er situaties waarin het noodzakelijk is om medische hulp te zoeken:

• De schaafwond beslaat een groot gebied van het lichaam.
• De schaafwond bevindt zich nabij het oog.
• De snede van de wond is dieper dan 0,5 cm.
• De wond is moeilijk schoon te maken, bevat vuil of vreemde voorwerpen.
• De wond ziet er breed, gapend en gekarteld uit.
• Er is sprake van een grote schaafwond op het gezicht.
• Er is een lichaamsvreemd voorwerp in de huid.
• Er is een verdoofd of duizelig gevoel na het ongeval.
• Een wondbloeding stopt niet na tien minuten druk.
• Er is gevoelloosheid in het gebied van de schaafwond.
• Het letsel werd veroorzaakt door een roestig of zeer vuil voorwerp.
• Het onderliggende vet of spier is zichtbaar.
• Tekenen van een huidinfectie: warmte, zwelling, roodheid, pusafscheiding, toenemende pijn of koorts.

Behandeling van schaafwonden

Wonde reinigen

Schaafwonden kunnen doorgaans veilig thuis worden behandeld. Het is belangrijk om eerst de handen grondig te wassen met stromend water en zeep (goede handhygiëne). Daarna moet de schaafwond worden schoongemaakt met koud tot lauw water en milde zeep. Vermijd het gebruik van waterstofperoxide of alcohol, omdat deze middelen de weefsels verder kunnen beschadigen en de genezing kunnen vertragen (vertraagde genezing). Verwijder voorzichtig vuil of puin uit de wond zonder te schrobben.

Milde bloeding stoppen

Als er sprake is van milde bloeding, kan deze worden gestelpt door een steriel gaasje of een schone handdoek op de wond te leggen en lichte druk uit te oefenen. Als het bloed door het gaasje dringt, blijf dan druk uitoefenen en plaats indien nodig een extra gaasje bovenop. Houd de druk één tot twee minuten aan, zelfs nadat het bloeden lijkt te zijn gestopt.

Wonde zelf verzorgen

Een antibioticum voor de huid (zoals neomycine of bacitracine) kan worden aangebracht om infecties te voorkomen en de wond vochtig te houden. Kleine schaafwonden kunnen in de open lucht genezen zonder verband. Schaafwonden op de handen of voeten moeten worden bedekt met een verband om vuil en verdere schade te voorkomen. Verander het verband dagelijks of vaker indien nodig. Bij pijn kan een plaatselijke pijnstiller zoals benzocaïne worden toegepast. Voor grote schaafwonden kan een orale pijnstiller nodig zijn. Blootstelling aan de zon moet worden vermeden om hyperpigmentatie (donkere huidgebieden) te voorkomen.

Prognose van schaafwonden

Kleine schaafwonden vormen doorgaans binnen enkele dagen een korstje, wat de wond beschermt tegen vuil en bacteriën terwijl nieuwe huidcellen zich vormen. Zodra de korst is gevormd, is een verband vaak niet meer nodig. Hoewel korstjes jeuken, is het belangrijk om niet te krabben om het genezingsproces niet te verstoren. De meeste schaafwonden, vooral eerstegraads en tweedegraads wonden, genezen volledig binnen zeven tot tien dagen. De snelheid van genezing hangt ook af van factoren zoals leeftijd, voeding en algehele gezondheid. Een gezond immuunsysteem en goede voeding zijn essentieel voor een optimaal herstel.

Complicaties

In sommige gevallen kan een schaafwond geïnfecteerd raken. Bij een infectie zijn de wond en omliggende huid vaak gezwollen, rood en warm, en kan er pus afscheiden. Koorts kan ook optreden. Een arts kan antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden en de genezing te bevorderen.

Preventie van schaafwonden

Hoewel het niet altijd mogelijk is om schaafwonden volledig te voorkomen, kunnen enkele voorzorgsmaatregelen helpen om het risico te verminderen:

• Draag beschermende kleding zoals kniebeschermers en elleboogbeschermers tijdens activiteiten met een hoog risico op vallen.
• Zorg voor een veilige omgeving door scherpe of ruwe oppervlakken te vermijden tijdens het bewegen.
• Gebruik goede schoeisel en houd de looproutes vrij van obstakels.
• Wees voorzichtig bij het uitvoeren van risicovolle activiteiten, zoals sporten of werken met zware gereedschappen.

Lees verder

• Wrijvingsbrandwonden op de huid door wrijving en warmte