Schaafwonden: Symptomen en behandeling van schaafplekken

Een schaafwonde (schaafwond) is een veel voorkomend type letsel dat optreedt wanneer de huid wordt geschaafd of afgescheurd. Meestal is een schaafwonde een soort wonde waarbij de eerste huidlaag wordt afgeschraapt of afgewreven, maar soms treft een schaafwonde ook diepere huidlagen en is er meer schade aangericht. Een schaafwonde treedt op bij het krachtig vallen, glijden of borstelen tegen een ruw, hard oppervlak. Deze vaak oppervlakkige wonden moeten op de juiste manier worden behandeld om een infectie te voorkomen en snel te genezen.

• Oorzaken van schaafwonde
• Typen schaafplekken
• Symptomen aan de huid
• Locatie
• Ernst
• Behandeling
• Wonde reinigen
• Milde bloeding stoppen
• Wonde zelf verzorgen
• Alarmsymptomen
• Prognose van schaafwonden
• Complicaties

Oorzaken van schaafwonde

Schaafwonden komen het meest voor wanneer de blootgestelde huid tijdens het bewegen in contact komt met een ruw of krassend oppervlak, waardoor de bovenste lagen van de opperhuid afschuren.

Typen schaafplekken

Er zijn drie graden van schaafwonden, ingedeeld op basis van de ernst:

• Een eerstegraads schaafwonde treft alleen de opperhuid
• Een tweedegraads schaafwonde tast zowel de opperhuid als de dermis aan.
• Een derdegraads schaafwonde veroorzaakt schade aan de diepere onderhuidse huidlaag in combinatie met de buitenste twee lagen (de opperhuid en de lederhuid).

Symptomen aan de huid

Locatie

Onbeschermde, blote knieën, schenen, handen, ellebogen en enkels zijn het meest vatbaar voor schaafwonden omdat ze bedekt zijn met een dun laagje huid en dikker zijn, met minder vulling dan sommige andere lichaamsdelen. De buik, de billen en de dijen hebben meer vulling en een dikkere huid en zijn minder vatbaar voor schaafwonden.

Ernst

Schaafwonden variëren in grootte en ernst, afhankelijk van de schurende kracht en de omvang van het lichaamsoppervlak dat aan deze kracht wordt blootgesteld. Hoe ruwer het oppervlak en hoe meer kracht de huid krijgt, hoe dieper en ernstiger de verwonding zal zijn. Hoe gladder het oppervlak en hoe minder slagkracht, hoe milder de schaafplek zal zijn.

Mild
Een schaafwonde is met andere woorden oppervlakkig wanneer alleen de opperhuid aangetast is. Milde schaafwonden veroorzaken geen littekens of bloedingen omdat de dermis intact blijft.

Ernstig
Soms is een schaafwonde diep, waarbij de diepe dermis (lederhuid: huidlaag onder opperhuid) is getroffen. Bij diepe schaafwonden die de normale huidstructuren verstoren, ontstaan ook bloedingen. Ernstige schaafplekken gaan mogelijk ook gepaard met ernstige pijn. Dit komt omdat de onderhuidse laag de zeer gevoelige zenuwuiteinden bevat en schade aan deze laag de zenuwuiteinden blootstelt en kwetsbaar maakt. Ernstige schaafwonden (derdegraads) raken tevens sneller geïnfecteerd als ze niet goed worden schoongemaakt en behandeld en laten ook vaker littekens achter, zelfs nadat de wonde is genezen.

Behandeling

Wonde reinigen

Schaafwonden kunnen meestal veilig thuis worden behandeld. De patiënt moet eerst de handen met stromend water en zeep wassen (goede handhygiëne). Vervolgens moet hij de schaafwonde schoonmaken met koud tot warm water met milde zeep. Het is essentieel om zeker GEEN waterstofperoxide of alcohol te gebruiken voor het reinigen van de schaafwonde daar dit mogelijk leidt tot verdere weefselschade en een vertraagde genezing. De patiënt verwijdert voorzichtig vuil, stenen of puin en probeert de wonde niet te schrobben.

Milde bloeding stoppen

De milde bloeding stelpt de patiënt door een steriel gaas of een schone handdoek over de wonde te plaatsen en directe druk uit te oefenen met de handpalm. Als het bloed door het gaas doordringt, is het belangrijk dit gaasje op zijn plaats te houden en vervolgens een extra gaasje bovenop dit doordrongen gaasje te plaatsen. De patiënt blijft gedurende één of twee minuten druk uitoefenen nadat het bloeden is gestopt.

Wonde zelf verzorgen

Een op de huid toegepast antibioticum (zoals neomycine of bacitracine) is verder nodig om een infectie te voorkomen en de wonde vochtig te houden. Als de wonde klein is, mag deze in open lucht genezen en is een wondverband niet nodig. Als de wonde zich op de handen of voeten bevindt, is de kans groter dat deze vies wordt en is het verstandig om de schaafwonde te bedekken met een eenvoudig verband. Het is belangrijk om het verband dagelijks te veranderen en eventueel vaker als het vuil wordt. Als de schaafwonde pijnlijk is, mag de patiënt een plaatselijke pijnstiller (zoals benzocaïne) toepassen. Voor grote schaafwonden is een via de mond ingenomen pijnstiller nodig. Verder mag de patiënt de geschaafde huid niet blootstellen aan de zon, aangezien dit mogelijk leidt tot permanente hyperpigmentatie (donkere huidgebieden).

Alarmsymptomen

In de meeste gevallen hebben schaafwonden geen medische noodhulp nodig, tenzij de verwonding erg diep is en gepaard gaat met ernstige bloedingen.

Medische hulp is steeds nodig in volgende omstandigheden:

• de schaafwonde beslaat een groot gebied overal op het lichaam.
• de schaafwonde bevindt zich vlakbij het oog
• de snede van de wonde is dieper dan 0,5 cm
• de wonde is slecht te reinigen en ziet vuil of er blijven vreemde voorwerpen in de wonde steken
• de wonde ziet er breed, gapend en gekarteld uit
• een grote schaafwonde op het gezicht
• een lichaamsvreemd voorwerp in de huid
• een verdoofd of duizelig gevoel na het ongeval
• een wondbloeding die na tien minuten directe druk nog niet gestopt is met bloeden
• gevoelloosheid in het gebied van de schaafplek
• het letsel werd veroorzaakt door een roestig of zeer vuil voorwerp
• het onderliggende vet of de spier is zichtbaar
• tekenen van een huidinfectie: warmte, zwelling en roodheid van de huid, een pusafscheiding, toenemende pijn in het gebied of koorts

Prognose van schaafwonden

Op kleine schaafwonden vormt zich binnen enkele dagen een korstje. De korst helpt de wonde te beschermen tegen vuil en ziektekiemen terwijl er een nieuwe huid groeit. Als er eenmaal korstvorming is gebeurd, is een verband vaak niet meer nodig. Hoewel een helende wonde of korstje jeukt, is het belangrijk om er niet aan te gaan krabben. De korst valt vanzelf af, waardoor de nieuwe, gezonde huid eronder zichtbaar wordt. De meeste schaafwonden, vooral eerstegraads en tweedegraads schaafwonden, genezen volledig binnen ongeveer zeven tot tien dagen. Naast de ernst van de blessure, spelen ook de leeftijd, voeding en algehele gezondheid een belangrijke rol bij de snelheid van het genezingsproces van de schaafwonde. Het immuunsysteem en de huid hebben goede voeding nodig om gezond te blijven.

Complicaties

Soms ontstaat een wondinfectie. Het geblesseerde gebied of het gebied eromheen is dan gezwollen, rood en warm of er is een vorm van afscheiding. Koorts is ook één van de mogelijke symptomen. De arts schrijft antibiotica voor om de infectie te behandelen zodat het huidletsel sneller geneest.

Lees verder

• Wrijvingsbrandwonden op de huid door wrijving en warmte