Endocarditis: Ontsteking van de binnenkant van het hart

Endocarditis is een ontsteking van de binnenbekleding van het hart, het zogenaamde endocardium. Deze aandoening kan ook de hartkleppen aantasten. Endocarditis is relatief zeldzaam bij mensen met een gezond hart, maar patiënten met bestaande hartaandoeningen lopen een hoger risico. De symptomen van endocarditis kunnen variëren van pijnlijke gewrichten en vermoeidheid tot koorts, zweten en rillingen. Als endocarditis niet wordt behandeld, kunnen de bacteriën het hart ernstig beschadigen en de hartkleppen vernietigen, wat kan leiden tot levensbedreigende complicaties. De behandeling bestaat doorgaans uit antibiotica en in sommige gevallen chirurgie.

• Oorzaken: Meestal bacteriën
• Risicofactoren voor ontsteking van binnenbekleding van hart
• Symptomen: Koorts, rillingen en zweten
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Antibiotica en chirurgie
• Prognose van endocarditis
• Complicaties
• Preventie van endocarditis

Oorzaken: Meestal bacteriën

Endocarditis wordt doorgaans veroorzaakt door bacteriën. Deze bacteriën kunnen uit de mond, het darmkanaal of de urinewegen komen en reizen naar het hart, waar ze infecties veroorzaken. Hoewel veel verschillende bacteriën endocarditis kunnen veroorzaken, is Streptococcus viridans verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de gevallen. Deze bacterie leeft in de mond, waardoor tandheelkundige behandelingen vaak een risicofactor zijn voor endocarditis. Kinderen met een [ARTIKEL=194240]aangeboren hartafwijking dienen standaard antibiotica te nemen voordat zij tandheelkundige ingrepen ondergaan om het risico op endocarditis te verminderen.

Endocarditis kan ook veroorzaakt worden door schimmels, zoals Candida. In sommige gevallen blijft de oorzaak van de endocarditis onbekend.

Risicofactoren voor ontsteking van binnenbekleding van hart

Verschillende aandoeningen en omstandigheden verhogen het risico op het ontwikkelen van endocarditis, waaronder:

• een aangeboren hartaandoening
• een geschiedenis van intraveneus druggebruik
• reumatische hartziekte
• hartklepafwijkingen
• kunstmatige hartkleppen (kunstmatige hartkleppen)

Symptomen: Koorts, rillingen en zweten

De symptomen van endocarditis kunnen variëren en soms pas na een aantal dagen optreden. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Koorts
• Kortademigheid (dyspneu), vooral bij inspanning
• Nachtelijk zweten
• Pijnlijke gewrichten en spieren
• Hartruis (nieuw of veranderd)
• Kleine paarse of rode vlekken op de huid, de ogen of in de mond (petechiën)
• Bleekheid (pallor)
• Bloed in de urine (zichtbaar of microscopisch)
• Bloedarmoede (anemie)
• Kleine bloedingen onder de nagels (splinterbloedingen)
• Donkere vlekken op de huid of pijnloze huidvlekken op de handpalmen en voetzolen (Janeway letsels)
• Een vergrote milt (splenomegalie) die gevoelig kan zijn
• Een slechte eetlust en/of onverklaarbaar gewichtsverlies
• Hoofdpijn (cefalalgie) en ochtendhoofdpijn
• Zwelling in de voeten, benen of buik

Alarmsymptomen

Enkele alarmsymptomen die kunnen wijzen op een ernstige vorm van endocarditis zijn:

• Hartruis dat plotseling verschijnt of verandert
• Snelle verslechtering van de algemene gezondheidstoestand
• Hevige kortademigheid
• Significante zwelling in de benen, voeten of buik
• Koorts die niet afneemt met reguliere koortsremmers

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose endocarditis begint vaak met een grondig medisch onderzoek. De arts onderzoekt de medische voorgeschiedenis en voert een lichamelijk onderzoek uit, waarbij hij let op symptomen zoals een vergrote milt (splenomegalie) en luistert naar hartgeluiden via de stethoscoop (auscultatie). Bij een oogonderzoek kunnen bloedingen in het netvlies zichtbaar zijn.

Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek is cruciaal voor het stellen van de diagnose endocarditis. Het bloedonderzoek helpt bij het meten van de bezinkingssnelheid van de rode bloedcellen, wat een indicatie geeft van de ontstekingsactiviteit in het lichaam. Daarnaast kan een volledig bloedbeeld helpen bij het opsporen van de aanwezige bacteriën. Afhankelijk van de symptomen kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals echocardiografie om schade aan het hart en de grote bloedvaten te evalueren, een röntgenfoto van de borstkas om te zoeken naar tekenen van hartfalen en een CT-scan van het hart voor een gedetailleerd driedimensionaal beeld.

Differentiële diagnose

De arts kan de volgende aandoeningen overwegen als differentiële diagnose, aangezien ze symptomen vertonen die vergelijkbaar zijn met die van endocarditis:

• De ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid, hart, hersenen, spieren en gewrichten)
• Atriaal myxoom: een primaire, goedaardige harttumor in de linkerhartboezem
• Andere primaire harttumoren
• Antifosfolipidensyndroom: bloedstolsels in (slag)aders
• Reactieve artritis (het Reiter-syndroom)
• Spierreuma (ontstekingsziekte aan spieren)
• Systemische lupus erythematosus: auto-immuunaandoening

Behandeling: Antibiotica en chirurgie

De behandeling van endocarditis omvat doorgaans antibiotica, die in eerste instantie intraveneus worden toegediend. De duur van de ziekenhuisopname kan variëren van enkele dagen tot weken, afhankelijk van de ernst van de infectie. De arts kiest de antibiotica op basis van de resultaten van het bloedonderzoek. Vroege en effectieve behandeling kan meestal succesvol zijn, hoewel sommige gevallen complicaties kunnen vereisen die additionele medische interventies vereisen.

Prognose van endocarditis

De prognose voor patiënten met endocarditis hangt sterk af van de tijdigheid van de diagnose en behandeling. Met vroege en adequate behandeling is de prognose over het algemeen gunstig. Echter, zonder tijdige behandeling kunnen er ernstige complicaties optreden, zoals hartfalen en andere orgaanschade.

Complicaties

Zelfs bij vroege behandeling kunnen er complicaties optreden, zoals:

• Hartfalen
• Beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• Organschade
• Hersenabces (verzameling van pus in de hersenen)
• Infecties in andere delen van het lichaam
• Bloedstolsels
• Aneurysma (uitstulping van een slagader)
• Aritmie (onregelmatig hartritme)
• Geelzucht (icterus)

Preventie van endocarditis

Het risico op endocarditis kan worden verminderd door het nemen van antibiotica voorafgaand aan bepaalde medische procedures waarbij bacteriën in de bloedbaan kunnen komen, zoals:

• Operaties in de luchtwegdoorgangen, het maagdarmkanaal of de urinewegen
• Bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen)
• Behandeling van infecties of aandoeningen zoals tandvleesaandoeningen, seksueel overdraagbare aandoeningen, of darmaandoeningen zoals het prikkelbaredarmsyndroom
• Chirurgie aan geïnfecteerde huid, botten, galblaas of prostaat
• Tonsillectomie (verwijdering van de keelamandelen) en adenoïdectomie (verwijdering van de neusamandelen)
• Gebruik van katheters of naalden
• Recente kaakchirurgie
• Tandheelkundige behandelingen

Lees verder

• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Myocarditis: Ontsteking van de hartspier
• Pericarditis: Ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje)
• Acute pericarditis: Soorten van ontsteking van hartzakje
• Constrictieve pericarditis: Soort ontsteking van hartzakje