Pericarditis: Ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje)
Pericarditis is een aandoening waarbij het dunne vlies rond het hart (hartzakje) ontstoken is, wat resulteert in een gezwollen en geïrriteerd hartzakje. Dit is het gevolg van een infectie, een aandoening of een andere factor. De patiënt heeft hierbij pijn op de borst door het tegen elkaar wrijven van de geïrriteerde lagen van het hartzakje. Koorts, ademhalingsproblemen, vermoeidheid en zwelling van de benen zijn nog enkele andere mogelijke symptomen. Meestal zijn deze symptomen vrij mild en herstelt de patiënt spontaan, maar medicijnen en soms ook chirurgie zijn mogelijke behandelingsmethoden. Wanneer pericarditis ernstig is of onbehandeld blijft, treden potentieel levensbedreigende complicaties op.
Epidemiologie aandoening
Pericarditis treft vooral mannen. De patiënt is meestal gemiddeld tussen de twintig en vijftig jaar oud. Ongeveer 5% van alle patiënten die op spoedopnames terechtkomen met ernstige
pijn op de borst, krijgt de diagnose van pericarditis.
Oorzaken pericarditis: Infectie of aandoening
De oorzaak van pericarditis is bij veel patiënten niet bekend, al is dit vaak het gevolg van een infectie, een ziekte of andere oorzaken.
Infectie
Diverse infecties leiden mogelijk tot pericarditis:
- bacteriële infecties (minder vaak)
- sommige schimmelinfecties (zeldzaam)
- virale infecties die een borstverkoudheid of een longontsteking (pneumonie) veroorzaken
Aandoening
De aandoening gaat soms gepaard met ziekten zoals:
Andere oorzaken
Andere oorzaken zijn onder meer:

Stekende pijn op de borst komt voor bij pericarditis /
Bron: Pexels, PixabaySymptomen: Stekende pijn op de borst
Meestal ontstaan de relatief milde symptomen van pericarditis plotseling en verdwijnen de symptomen weer binnen de paar weken (acuut verloop). Af en toe ontwikkelt de patiënt geleidelijk symptomen of houden deze aan, en dan is sprake van chronische pericarditis. De patiënt heeft stekende, scherpe of doordringende
pijn in de linkerkant van de
borstkas of achter het borstbeen die hij voelt tot in de nek, de schouder, de rug of de buik. Sommige patiënten ervaren de pijn juist als dof of drukkend. Deze pijn neemt toe bij een diepe ademhaling, het plat liggen, het
hoesten en het slikken. De pijn is vergelijkbaar met de pijn die gepaard gaat met een hartaanval. De symptomen verminderen wanneer de patiënt gaat zitten en leunt of naar voren beugt. De pijn op de borst gaat bij een infectie gepaard met (lichte)
koorts, koude
rillingen of zweten. Andere symptomen zijn
ademhalingspijn en
ademhalingsproblemen bij het liggen,
angst, een
droge hoest,
hartkloppingen (palpitaties),
vermoeidheid, zwakte en
zwelling van de enkels en voeten en een
zwelling van de benen.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts beluistert met zijn stethoscoop de hartgeluiden van de patiënt met pericarditis. Dit onderzoek, gekend als “
auscultatie”, onthult een specifiek geluid, met name “het pericardiaal wrijven”. Bij ernstige symptomen hoort de patiënt krakende longgeluiden (
reutels), verminderde
ademgeluiden en andere symptomen van vocht in de ruimte tussen de longen.
Diagnostisch onderzoek
De oorzaak van pericarditis is vaak moeilijk vast te stellen. De arts voert volgende onderzoeken uit om pericarditis te identificeren
Daarnaast is een
bloedonderzoek nodig.
Differentiële diagnose
De symptomenreeks van volgende aandoeningen bootsen mogelijk pericarditis na:
Behandeling via medicatie of chirurgie
Het is voor de behandeling belangrijk dat de arts de oorzaak identificeert. De patiënt vermindert de symptomen door het nemen van hoge doses niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (
NSAID's).
Antibiotica bestrijden bacteriële infecties, schimmeldodende medicijnen (
antimycotica) bestrijden pericarditis die het gevolg is van een schimmelinfectie. Bij sommige patiënten zijn
corticosteroïden, krachtige ontstekingsremmende medicijnen, nuttig.
Diuretica (plaspillen) verwijderen daarnaast het overtollig vocht.
Soms is een pericardiocentese nodig om vocht te draineren uit het hartzakje, wat mogelijk is met een geleide naald in combinatie bij een echocardiografie. De chirurg maakt daarnaast mogelijk een klein gaatje in het hartzakje zodat de besmette vloeistof terecht komt in de buikholte. Wanneer de behandeling niet effectief is, is chirurgie vereist via een pericardiectomie. Hierbij verwijdert de arts een deel van het hartzakje.
Prognose van ontsteking van vlies rond het hart
Pericarditis is bij de meeste patiënten een milde ziekte waarvan de patiënt spontaan herstelt. Maar bij andere patiënten is sprake van levensbedreigende symptomen. De
vochtophoping rond het hart en een slechte hartfunctie veroorzaken soms complicaties. De resultaten zijn veelal goed wanneer de patiënt een snelle en effectieve behandeling krijgt. Het herstelproces kent dan een tijdsduur van gemiddeld twee weken tot drie maanden. Pericarditis is een aandoening die mogelijk wel terugkeert.
Complicaties van ontstoken hartzakje
Littekenvorming en verdikking van het hartzakje treden op bij een ernstige aandoening (
constrictieve pericarditis). Daarnaast treedt mogelijk een
harttamponnade op. Hierbij gebeurt een compressie van het hart doordat het hartzakje zich vult met bloed als gevolg van een verwonding, een ruptuur, na hartchirurgie, … Hierdoor daalt de bloeddruk dramatisch wat potentieel fataal is. Harttamponnade veroorzaakt o.a. hartkloppingen,
misselijkheid, een
licht gevoel in het hoofd en een
wazig gezichtsvermogen. Vaak gaat een harttamponnade gepaard met een ontsteking van de hartspier (myocarditis). De druk op de borst bij een harttamponnade is vergelijkbaar met de pijn van een hartaanval.
Lees verder