Reutelende geluiden (reutels) bij ademhaling door longziekte

De arts kan met behulp van een stethoscoop de ademgeluiden van een patiënt analyseren. Soms detecteert hij abnormale ademgeluiden, wat kan wijzen op problemen met de longen of luchtwegen. Zo kan hij reutels horen tijdens het in- en/of uitademen. Een uitgebreide medische anamnese en verschillende onderzoeken helpen bij het vaststellen van de oorzaak van de longziekte, wat essentieel is voor het opstellen van een passend behandelplan. De prognose van een longziekte die gepaard gaat met reutelende geluiden, varieert. Dankzij een snelle diagnose en behandeling kunnen de meeste symptomen worden geëlimineerd, verminderd of onder controle gehouden.

• Wat zijn reutels bij een ademhaling?
• Oorzaken: Longziekten en andere factoren
• Hartfalen
• Interstitiële longziekte
• Longontsteking
• Obstructieve longziekte
• Postnasale drip
• Andere oorzaken
• Diagnose en onderzoeken: Van anamnese tot CT-scan
• Behandeling van reutels bij longziekten: Afhankelijk van de oorzaak
• Preventie van reutels: Risicofactoren aanpakken

Wat zijn reutels bij een ademhaling?

Reutelende geluiden kunnen worden beschreven als kleine borrelende, klikkende, krakende of ratelende geluiden. Er bestaan verschillende variaties, zoals vochtige en droge reutels, evenals fijne, middelmatige en grove reutels. Deze geluiden ontstaan wanneer kleine luchtwegen die normaal gesproken gesloten zijn, plotseling opengaan. De arts hoort reutels tijdens beide ademhalingsfasen (in- en uitademing). Reutels in de longen wijzen vaak op een ophoping van vloeistof, slijm (sputum) of pus in de kleine luchtwegen, meestal veroorzaakt door een longziekte of een andere luchtwegaandoening. Ook kunnen reutels worden veroorzaakt door hartziekten die leiden tot een terugvloeiing van bloed tussen de longen en het hart.

Fijne reutels
Fijne reutels zijn korte, discontinue, knetterende longgeluiden met een hoge toon. Ze klinken als het geluid van brandend hout of verkreukelend cellofaan. Fijne reutels die vroeg beginnen tijdens het in- en uitademen, zijn kenmerkend voor chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen). Reutels die later tijdens de inademing beginnen, kunnen wijzen op een longontsteking of atelectase.

Grove reutels
Grove reutels zijn discontinue, kortdurende longgeluiden. Ze zijn luider, lager in toon en duren langer in vergelijking met fijne reutels.

Oorzaken: Longziekten en andere factoren

Hartfalen

Wanneer de hartspier schade oploopt door bijvoorbeeld een virale infectie, een genetische aandoening, een hartaanval of een ander hartprobleem, kan dit leiden tot hartfalen. Door het verminderde pompvermogen van het hart kan bloed zich ophopen in de longvaten, wat leidt tot longoedeem (vochtophoping in de longen). Kortademigheid is een veelvoorkomend symptoom van hartfalen. Tijdens een auscultatie hoort de arts het vloeistof in de longen verschuiven, wat zich uit in reutelende ademgeluiden.

Interstitiële longziekte

Bij interstitiële longziekten ontstaan er afwijkingen in het interstitium, het weefsel rondom de luchtzakjes in de longen. De meeste patiënten met deze aandoeningen hebben reutelende ademgeluiden, vooral tijdens de inademing. Vaak voorkomende symptomen zijn kortademigheid en een droge hoest. Soms is de oorzaak van een interstitiële longziekte onbekend; in dat geval spreekt men van ‘idiopathische longfibrose’. Bekende oorzaken van deze aandoeningen zijn onder andere:

• blootstelling aan schadelijke stoffen zoals asbest (asbestose) en aluminiumpoeder
• gebruik van bepaalde drugs en geneesmiddelen, zoals heroïne, cocaïne en chemotherapie (chemotherapie)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• sarcoïdose (aandoening die organen zoals de ogen, huid, longen en zenuwstelsel aantast)
• systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)

Longontsteking

Een ontsteking in de luchtwegen is een belangrijke oorzaak van reutelende geluiden in de longen.

Bronchitis
Bij bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) zijn de luchtwegen geïrriteerd en ontstoken, wat leidt tot verhoogde slijmproductie en longklachten zoals een natte hoest (hoesten met slijm). Bronchitis wordt meestal veroorzaakt door een virus en de ontsteking houdt doorgaans tot vier weken aan. Bronchiolitis (luchtweginfectie) kan vergelijkbare symptomen veroorzaken.

Longontsteking
Een longontsteking is een infectie van de longen veroorzaakt door virussen of bacteriën, die de luchtzakjes (alveolen) aantast waar de gasuitwisseling plaatsvindt. De ontsteking zorgt voor een ophoping van pus en slijm in de luchtzakjes, wat reutels veroorzaakt. Andere veelvoorkomende symptomen van een longontsteking zijn een natte hoest, kortademigheid en koorts.

Obstructieve longziekte

Bij obstructieve longziekten zijn de luchtwegen ontstoken en vernauwd, wat het uitademen bemoeilijkt. Voorbeelden van obstructieve longziekten zijn:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• bronchiëctasieën (verwijding en irritatie van de luchtwegen)
• chronisch obstructief longlijden (COPD)
• mucoviscidose (taaislijmziekte, verstopping van organen)

Obstructieve longziekten veroorzaken vaak wheezing (piepend geluid bij het uitademen), maar ook overmatig slijm in de luchtwegen. Kortademigheid en chronische hoest komen vaak voor, vooral bij slecht behandelde aandoeningen.

Postnasale drip

Reutels kunnen ook optreden bij postnasale drip (overmatige slijmafscheiding achter in de keel). Het overtollige slijm uit de neus stroomt naar de keel en vervolgens naar de luchtwegen, waar het reutelende geluiden kan veroorzaken. Deze reutels zijn soms zelfs zonder stethoscoop hoorbaar.

Andere oorzaken

Reutelende geluiden kunnen ook voorkomen bij de volgende aandoeningen:

• acute hoogteziekte (snelle stijging naar grote hoogte)
• Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS) (ernstige longaandoening)
• ademhalingsfalen (onvoldoende ademhaling door ernstige aandoeningen)
• aspiratiepneumonie (longontsteking door inademing van vreemde stoffen)
• atelectase (samenvallen van een deel van de long door ineenkrimping van de longblaasjes)
• blastomycose (schimmelinfectie met symptomen aan de huid en longen)
• epiglottitis[/ARTIKEL] (ontsteking van het strotklepje)
• Legionella longontsteking (infectieziekte van de luchtwegen en longen)
• levensbedreigende allergische reactie (anafylaxie)
• longabces (ingekapselde infectie in de longen met etterophoping)
• longembolie (afsluiting van een longslagader door een bloedklonter)
• pertussis (kinkhoest)
• tuberculose (besmettelijke infectie van de longen)
• zuurstofvergiftiging (beschadiging van longen door langdurige blootstelling aan zuurstof)

Diagnose en onderzoeken: Van anamnese tot CT-scan

Om de oorzaak van reutelende geluiden te achterhalen, zal de arts eerst een uitgebreide anamnese afnemen. Hierbij stelt hij vragen over symptomen en medische aandoeningen zoals:

• of de patiënt medicijnen gebruikt of drugs heeft genomen
• of de patiënt rookt of heeft gerookt
• of de patiënt is blootgesteld aan gevaarlijke stoffen, zoals chemische dampen, stof of rook
• of de patiënt pijn in de borst heeft
• of de patiënt aan kortademigheid of ademnood lijdt
• of de patiënt koorts of koude rillingen heeft
• of de patiënt onlangs heeft gehoest en slijmen heeft opgehoest

De arts doet dan lichamelijk onderzoek en luistert naar de longen van de patiënt met behulp van een stethoscoop (auscultatie). Hij zal letten op abnormale ademgeluiden en vooral focussen op het herkennen van het type reutelgeluid.

Tijdens de inspectie kan hij ook andere symptomen observeren die wijzen op mogelijke complicaties. Bij vermoedens van ernstige longproblemen of onderliggende oorzaken, zal de arts verder onderzoek aanbevelen zoals:

• een bloedonderzoek om ontstekingswaarden en infecties te meten
• een longfunctietest om te beoordelen hoe goed de longen werken
• een CT-scan of MRI-scan van de borst om de longen in detail te bekijken
• een echocardiogram om de functie en structuur van het hart te beoordelen
• een thoraxfoto (röntgenfoto van de borst) om een globaal beeld van de longen te krijgen
• een bronchoscopie (inwendig onderzoek van de luchtwegen) bij ernstige of onduidelijke gevallen

Auscultatie: Reutels herkennen en classificeren
Tijdens een auscultatie gebruikt de arts een stethoscoop om naar de longen te luisteren. Reutelende geluiden kunnen vaak al duidelijk hoorbaar zijn, zelfs zonder stethoscoop, maar een zorgvuldige auscultatie biedt meer inzicht. De arts kan hiermee verschillende soorten reutels onderscheiden:

• Reutels in één of beide longen
• Lokalisatie van reutels, zoals boven- of onderin de longen
• De aard van de reutels (fijne of grove reutels)
• Wanneer de reutels optreden, zoals bij in- of uitademing

Achtergrond en oorzaak van de klachten: Chronisch of acuut
Tijdens de anamnese is het belangrijk om vast te stellen of de symptomen plotseling of geleidelijk zijn ontstaan, en of ze verband houden met specifieke factoren zoals inspanning, blootstelling aan bepaalde stoffen, seizoensgebonden allergieën of een recente infectie. Dit helpt bij het onderscheid tussen acute en chronische aandoeningen. Het onderscheiden van infectieziekten zoals longontsteking van chronische aandoeningen zoals COPD kan levensreddend zijn.

Behandeling van reutels bij longziekten: Afhankelijk van de oorzaak

De behandeling van reutelende geluiden hangt af van de onderliggende oorzaak. Bij hartfalen kunnen bijvoorbeeld diuretica worden voorgeschreven om vochtophoping in de longen te verminderen. Voor longinfecties zoals longontsteking of bronchitis kan de arts antibiotica of antivirale medicijnen voorschrijven. In geval van allergieën of astma kunnen inhalatoren met corticosteroïden helpen om de ontsteking te verminderen en de luchtwegen te openen. Voor patiënten met ernstige aandoeningen zoals interstitiële longziekte kan zuurstoftherapie of een longtransplantatie nodig zijn.

Veranderingen in levensstijl
Ongeacht de oorzaak kunnen aanpassingen in levensstijl zoals stoppen met roken, vermijden van blootstelling aan schadelijke stoffen, gezond eten, en regelmatige lichaamsbeweging helpen bij het verbeteren van de longfunctie en het verminderen van symptomen.

Huisartsenbezoek
Wanneer reutelende geluiden, ademnood, hoesten of andere longproblemen plotseling optreden of verergeren, is het essentieel om snel een arts te raadplegen. Vroege diagnose en behandeling kunnen het verschil maken tussen een snelle genezing en langdurige gezondheidsproblemen.

Preventie van reutels: Risicofactoren aanpakken

Hoewel niet alle oorzaken van reutelende ademgeluiden te voorkomen zijn, kunnen preventieve maatregelen het risico op sommige aandoeningen aanzienlijk verkleinen. Voor rokers is het stoppen met roken een van de belangrijkste stappen om de gezondheid van de longen te verbeteren. Het gebruik van beschermende middelen en het vermijden van blootstelling aan gevaarlijke stoffen in de werkplek of omgeving is ook cruciaal. Vaccinaties tegen ziekten zoals longontsteking en griep kunnen het risico op ernstige longinfecties verminderen.

Voor patiënten met bestaande longziekten is het volgen van een voorgeschreven behandelplan, inclusief medicatie en aanpassingen in levensstijl, essentieel om symptomen te beheersen en verdere complicaties te voorkomen. Regelmatige medische controles helpen bij het vroegtijdig opsporen en behandelen van nieuwe of verergerende symptomen.

Lees verder

• Ademgeluiden: Geluiden van luchtwegen en longen