Obstructieve longziekte: Chronische longaandoening met hoest

Chronische longaandoeningen zijn in te delen in drie categorieën: obstructief, restrictief of gemengd. Bij restrictieve longaandoeningen zijn de longen niet goed in staat om zich uit te zetten bij de inademing. Bij een obstructieve longziekte is de patiënt niet in staat om de lucht uit de longen goed uit te ademen. Gemengde longziekten bestaan ook; hierbij zijn kenmerken van beide typen longziekten aanwezig. Bij een obstructieve longziekte zijn kortademigheid en hoesten typische kenmerken. Dankzij een gezonde levensstijl, medicatie en/of andere medische behandelingen is de progressie van de chronische longziekte vaak af te remmen. De prognose van een obstructieve longaandoening is echter variabel.

• Oorzaken obstructieve longziekte
• Risicofactoren obstructieve longaandoeningen
• Symptomen: Kortademigheid en hoesten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van obstructieve longaandoening
• Prognose chronische ziekte
• Complicaties obstructieve longaandoening
• Preventie obstructieve longaandoening

Oorzaken obstructieve longziekte

Bij een obstructieve longaandoening hebben patiënten het moeilijk om alle oude lucht uit de longen uit te ademen. Dit komt door schade aan de longen of door een vernauwing van de luchtwegen in de longen. De lucht verdwijnt hierdoor langzamer uit de longen. Na een volledige uitademing blijft er tevens nog veel lucht in de longen aanwezig. Dit maakt het moeilijk voor de patiënten om verse lucht in te ademen. De lucht die in de longen achterblijft, belemmert of blokkeert de nieuwe lucht om binnen te dringen in de longen.

De meest voorkomende oorzaken van obstructieve longziekte zijn:

• chronische obstructief longlijden (COPD)
• emfyseem (longaandoening met kortademigheid en hoesten)
• chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen)

Risicofactoren obstructieve longaandoeningen

De blootstelling aan sigarettenrook is de belangrijkste oorzaak van COPD, een belangrijke vorm van een obstructieve longziekte. Naast het roken lopen mensen die tewerkgesteld zijn in bepaalde beroepen of mensen die leven in vervuilde omgevingen meer risico op het ontwikkelen van chronische longziekten. Patiënten met bepaalde genetische aandoeningen zoals alfa-1 antitrypsine-deficiëntie ontwikkelen voorts COPD zonder dat ze roken.

Symptomen: Kortademigheid en hoesten

Net zoals bij een restrictieve longziekte is kortademigheid het voornaamste symptoom van een obstructieve longziekte. In het beginstadium treedt de kortademigheid uitsluitend op bij inspanning, de ziekte is progressief en dan treedt de kortademigheid bij een lichte activiteit of zelfs in rust op. Wanneer patiënten namelijk een inspanning leveren, hebben ze minder tijd om de lucht uit te ademen voor een volgende inademing. (Constant) hoesten is een ander algemeen kenmerk van een obstructieve longziekte. Meestal is sprake van een droge hoest, of anders is hierbij wit sputum (slijm) aanwezig. Vooral patiënten met chronische bronchitis – ook een vorm van een obstructieve longziekte – moeten grotere hoeveelheden gekleurd sputum ophoesten. Ook is sprake van wheezing, een piepend geluid bij de uitademing. Dit duidt op een vernauwing van de kleinere luchtwegen. Vermoeidheid, slaapapneu, een beklemmend gevoel op de borst en frequente luchtweginfecties zijn andere symptomen. Tot slot zijn patiënten soms angstig en depressief, want de obstructieve longaandoening beïnvloedt de dagelijkse activiteiten en de levensstijl van de patiënt.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

De arts bevraagt de patiënt over de symptomen, het medisch verleden en de rookgeschiedenis en voert daarna een lichamelijk onderzoek uit. Hij hoort de piepende uitademing, het hoesten en de kortademigheid. Hij bemerkt in een gevorderd stadium van de ziekte tevens een versnelde ademhaling (tachypneu) en ademhalingsnood bij eenvoudige activiteiten. Daarnaast lijdt de patiënt in een latere fase aan cyanose (blauwzucht). Ook perifeer oedeem (verdikte enkels en voeten) behoort dan tot de mogelijkheden.

Diagnostisch onderzoek

Bij het beluisteren van de ademgeluiden tijdens de auscultatie (luisteren naar lichaamsgeluiden) zijn vaak reutels te horen. De arts voert longfunctietesten uit, zoals bijvoorbeeld een spirometrie. Bij dit onderzoek blaast een patiënt krachtig door een mondstuk. Aangezien de patiënt verschillende ademhalingen uitvoert, registreert een toestel het volume en de luchtstroom door de longen. Longfunctietesten identificeren de aanwezigheid van obstructieve longziekte, evenals de ernst van deze ziekte. Laboratoriumtesten bieden extra aanwijzingen over de oorzaak van de obstructieve longziekte. Daarnaast voert de arts beeldvormende onderzoeken uit zoals een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en een CT-scan van de borstkas. Bij sommige patiënten is een bronchoscopie aanbevolen om de longconditie te bepalen. Bij dit inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen gebruikt de arts een endoscoop (een flexibele buis met een camera en licht aan het einde) om in de luchtwegen te kijken en weefselmonsters van longweefsel (biopsies) te nemen.

Behandeling van obstructieve longaandoening

Voor COPD, emfyseem, chronische bronchitis of andere chronische obstructieve longziekten is geen genezing mogelijk. Wel zijn medische behandelingen mogelijk om de symptomen onder controle te houden zodat de progressie van de longziekte vertraagt. Medicijnen, medische behandelingen en een gezonde levensstijl dragen hiertoe bij.

Medische behandeling

De behandelingen zijn erop gericht om vernauwde luchtwegen te openen. Deze zijn namelijk soms vernauwd door een samentrekking van onvrijwillige spieren die de luchtwegen omringen (bronchospasmen). De arts zet daarom vaak bronchodilatoren (luchtwegverwijders) in. Dit zijn geneesmiddelen die de gladde spieren doen ontspannen en de luchtstroom weer verbeteren. De patiënt moet één bronchodilator of een combinatie van bronchodilatoren inademen. In sporadische gevallen is een bronchodilator als een tablet beschikbaar die een patiënt dan via de mond moet innemen. Verder draagt een ontsteking bij aan de vernauwing van de luchtwegen bij een obstructieve longziekte. De luchtwegwanden zijn mogelijk gezwollen en gevuld met slijm, waardoor de luchtstroom belemmerd is. Ook hierbij zet de arts medicijnen in die de ontsteking bij een obstructieve longaandoening verminderen. Dit gebeurt met bijvoorbeeld inhalatiecorticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die de patiënt moet inademen), orale corticosteroïden (via de mond ingenomen krachtige ontstekingsremmers) en nog andere medicijnen. Tevens krijgen sommige patiënten zuurstoftherapie, waarbij ze via de neus extra zuurstof toegediend krijgen. In zeer ernstige gevallen overweegt de arts tot slot een longtransplantatie.

Levensstijl

Verder is een regelmatige lichaamsbeweging nodig om de ademhalingsproblemen te verbeteren. Hiervoor krijgt de patiënt soms een verwijzing voor een longrevalidatieprogramma. Het is tot slot nodig om te stoppen met roken.

Prognose chronische ziekte

Chronische obstructieve longziekten zijn in te delen in diverse stadia. In het eerste stadium zijn de symptomen nog vrij mild, terwijl in het vierde stadium de klachten zeer ernstig zijn. Over het algemeen geldt dat de prognose bij een verhoogd stadium slechter is dan wanneer patiënten nog in het beginstadium zitten. De vooruitzichten hangen echter niet enkel af van het stadium van de ziekte, maar ook van de algemene gezondheid van de patiënt en de eventueel andere aanwezige pathologieën. De meeste chronisch obstructieve longziekten zijn wel progressief, maar dankzij medische therapieën en een andere levensstijl zijn de symptomen vaak goed onder controle te krijgen. Niettemin komen patiënten ook te overlijden als gevolg van een chronisch obstructieve longziekte.

Complicaties obstructieve longaandoening

Mogelijke complicaties van obstructieve longziekte zijn:

• Chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), die kan optreden door langdurige blootstelling aan irriterende stoffen en stofdeeltjes.
• Pneumoconiose (stoflongziekte), die kan leiden tot verdere longschade en verminderde longfunctie.
• Ademhalingsproblemen als gevolg van blijvende vernauwing van de luchtwegen, wat kan resulteren in een chronische beperking van de ademhaling.
• Longinfecties, zoals pneumonie, die kunnen optreden door de verzwakte longfunctie en verminderde weerstand.
• Hypoxemie (laag zuurstofgehalte in het bloed), wat kan verergeren door de vermindering van de longcapaciteit en zuurstofopname.

Preventie obstructieve longaandoening

Preventie van obstructieve longaandoening omvat:

• Verbetering van de arbeidsomstandigheden door het implementeren van effectieve ventilatiesystemen en stofafzuiging in werkplaatsen waar ruwe katoen en andere vezels worden verwerkt.
• Het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals ademhalingsmaskers en beschermende kleding door werknemers om blootstelling aan stof te minimaliseren.
• Regelmatige monitoring en controle van de luchtkwaliteit op de werkplek om ervoor te zorgen dat de concentratie van schadelijke deeltjes binnen veilige limieten blijft.
• Het bieden van regelmatige gezondheidscontroles en ademhalingsoefeningen aan werknemers om vroege symptomen van obstructieve longaandoening tijdig op te sporen en te behandelen.
• Educatie en training van werknemers over de risico's van blootstelling aan stof en het belang van het naleven van veiligheidsmaatregelen op de werkplek.
• Overstappen naar alternatieve materialen of processen die minder stof en schadelijke stoffen genereren, indien mogelijk.
• Het stoppen met roken en vermijden van andere vormen van luchtvervuiling.

Lees verder

• COPD: Longaandoening - Chronisch obstructief longlijden
• Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen
• Emfyseem: Longaandoening met kortademigheid en hoesten
• Bronchiëctasieën: Verwijde en geïrriteerde luchtwegen
• Bronchitis: Ontsteking van de luchtpijpvertakkingen