Pneumoconiose (stoflongen): Inademen van fijne stofdeeltjes

Pneumoconiose (stoflongen): Inademen van fijne stofdeeltjes Pneumoconiose is de medische term voor ‘stoflong’. Dit is een longaandoening die vooral ontstaat in een werkomgeving waar fijne stofdeeltjes binnendringen in de longen, en zo schade veroorzaken. Diverse tekenen komen tot stand, zoals ademhalingsproblemen en hoesten. De longziekte is niet te genezen, maar verschillende behandelingsmethoden zijn beschikbaar voor het verlichten van de klachten. Soms treden levensbedreigende complicaties op, al zijn deze in de meeste gevallen wel te voorkomen door het naleven van veiligheidsvoorschriften op het werk en het zorgen voor een goede longgezondheid.

Oorzaken: Inademen van fijne stofdeeltjes

Het inademen van fijne stofdeeltjes, zoals asbest, kolenstof of silica, veroorzaakt mogelijk pneumoconiose. Deze stofdeeltjes dringen de luchtwegen of luchtzakjes (alveolen) in de longen binnen en veroorzaken daar een ontsteking. Het lichaam tracht immers deze schadelijke deeltjes te verwijderen. Zo ontstaat in een aantal gevallen littekenweefsel (fibrose). Meestal bevinden deze stofdeeltjes zich in de werkomgeving, en dan is sprake van een beroepslongziekte.

Soorten stoflongziekten

Diverse soorten ‘stoflongziekten’ zijn mogelijk. Dit hangt namelijk af van de ingeademde stof:
  • antracose (anthracosis): kool of roet
  • asbestose: asbestvezels (isolatie, dakbedekking)
  • baritose: barietstof (geen littekenvorming in de longen)
  • berylliose: beryllium (lichtgewicht metaal dat inzetbaar is in de elektronica- en
  • byssinose: katoenen stof (textielproductie)
  • Caplan-syndroom: steenkoolstof bij het bouwen in rots bij mijnbouw
  • dorserslong: stof (waarin schimmelsporen zitten) dat bij het dorsen opstuift
  • hardmetaalziekte: aluminiumoxide, kobalt en talk
  • siderose: ijzerstof (geen littekenvorming in de longen)
  • silicose: silica (zand en rots bij een gieterij)
  • stannose: tinoxide (geen littekenvorming in de longen)

Deze ziekten lokken mogelijk overgevoeligheidsreacties uit, hetgeen aanleiding geeft tot een vorm van beroepsastma.

Risicofactoren

Bij bepaalde beroepen lopen mensen meer kans op het ontwikkelen van een stoflong, zoals bijvoorbeeld:
  • loodgieters, dakwerkers en bouwers die met asbest werken
  • steenkoolmijnwerkers
  • textielwerkers

Werknemers in deze sector krijgen niet altijd te maken met een stoflongziekte. Veel beschermende maatregelen zorgen er namelijk voor dat dit niet (snel) optreedt.

Het risico op pneumoconiose stijgt wanneer mensen aan hoge stofconcentraties zijn blootgesteld en wanneer mensen langdurig in onveilige omstandigheden tewerkgesteld zijn. Ook roken is een risicofactor; dit maakt mensen namelijk vatbaar voor het ontwikkelen van een stoflongaandoening.

Een beklemmend gevoel op de borst komst soms voor / Bron: Pexels, PixabayEen beklemmend gevoel op de borst komst soms voor / Bron: Pexels, Pixabay

Symptomen

De ernst van de pneumoconiose is sterk afhankelijk van het soort stof, de hoeveelheid longen die aangetast is en de intensiteit van de blootstelling aan het schadelijke stof. Soms heeft de patiënt een symptomen en bemerkt een arts dit tijdens een standaard onderzoek. Als een ontsteking of fibrose ernstig is, verschijnen symptomen van een stoflongziekte. Het duurt vaak lange tijd alvorens de tekenen van stoflongen tot uiting komen omdat de stofdeeltjes zich langzaam opbouwen. Het duurt dan vaak meerdere jaren voordat de patiënt klachten ervaart.

De belangrijkste symptomen van pneumoconiose zijn:

Deze symptomen zijn vergelijkbaar met de tekenen van een verkoudheid of borstinfectie (pleuritis). Wel zijn de symptomen vaak permanent. Als de littekens in de longen ernstig zijn, is het zuurstof niet meer goed in staat om in de bloedbaan te komen. Lage zuurstofgehalten in het bloed (hypoxemie) veroorzaken mogelijk problemen voor andere organen in het lichaam, zoals het hart en de hersenen.

Diagnose en onderzoeken

Preventief onderzoek

De meeste werkgevers van tewerkstellingen waar fijne en schadelijke stofdeeltjes aanwezig zijn, bieden regelmatig een routinecontrole aan aan de werknemer. Zo is het mogelijk om tijdig longziekten op te sporen. Dit gebeurt door middel van een röntgenfoto of een ademhalingstest (spirometrie).

Diagnostisch onderzoek

Een symptomatische patiënt krijgt na een vraaggesprek eerst een lichamelijk onderzoek bij de longarts. Daarna is een röntgenfoto of CT-scan van de borstkas nodig. De arts is hiermee in staat om een ontsteking een overmatige hoeveelheid vloeistof of littekens in de longen te identificeren. Daarnaast zijn longfunctietesten noodzakelijk. Soms besluit de arts om het zuurstofgehalte in het bloed te controleren door de hand van een pulsoximetrie. Een biopsie is af en toe nodig om andere ziekten uit te sluiten.

Stoppen met roken is noodzakelijk / Bron: Geralt, PixabayStoppen met roken is noodzakelijk / Bron: Geralt, Pixabay

Behandeling van pneumoconiose

Wanneer stoflongen optreden, is er geen genezing mogelijk. De arts is evenwel in staat om de symptomen zelf te verlichten. Op deze manier voorkomt hij tevens complicaties. Het is vooreerst belangrijk om de longfunctie te verbeteren. Dit gebeurt met een gezond gewicht, niet te roken, voldoende en een regelmatige slaap en voldoende lichaamsbeweging. De arts verwijst de patiënt daarnaast vaak naar de afdeling longrevalidatie in het ziekenhuis of naar een speciaal revalidatiecentrum om de longfunctie te versterken. In zeer ernstige gevallen is een longtransplantatie vereist. Verder moeten werknemers van risicoberoepen zich jaarlijks laten vaccineren tegen de griep. Bij longproblemen zet de arts inhalatoren (ingeademde medicijnen) en zuurstoftherapie in. Indien de patiënt ademhalingsproblemen ervaart, is het mogelijk dat hij stress en angst heeft. Psychotherapie behandelt de geestelijke effecten van pneumoconiose.

Prognose stoflongen

Indien de patiënt niet meer blootgesteld is aan de stoffen, verbeteren of verdwijnen de symptomen meestal. Wel ontstaat de kans dat de symptomen verergeren of toenemen in frequentie wanneer de patiënt langdurig of aan erg hoge concentraties blootgesteld werd. De longfunctie is hierdoor mogelijk permanent verminderd. In zeldzame gevallen is pneumoconiose erg ernstig en resulteert dit in de dood.

Preventie stoflongziekte

Enkele preventieve maatregelen voorkomen pneumoconiose op de werkplek.

Werkgever

De werkgever moet er voor zorgen dat de maximale concentraties van fijne stofdeeltjes in de werkomgeving niet overschrijden. Daarnaast is het nodig om een werkruimte goed te ventileren. Hij biedt tot slot regelmatig medische onderzoeken aan aan een werknemer.

Regelmatig en grondig de handen wassen is noodzakelijk / Bron: Gentle07, PixabayRegelmatig en grondig de handen wassen is noodzakelijk / Bron: Gentle07, Pixabay
Werknemer
De werknemer leeft alle veiligheidsvoorschriften na. Hij draagt een gezichtsmasker en beschermende kleding. Bovendien moet hij de handen wassen en het gezicht wassen alvorens te eten of te drinken.

Complicaties longziekte

Complicaties van de longaandoening omvatten:

Voorts is bij een aantal stoflongziekten het risico op longkanker verhoogd, en dan vooral wanneer de patiënt rookt of gerookt heeft. Een mesothelioom, een vorm van longkanker die veroorzaakt is door de blootstelling aan asbest, is een andere mogelijke complicatie.

Verder hebben patiënten met stoflongen meer kans op het ontwikkelen van een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke problemen). Tot slot lopen patiënten met een bepaalde stoflongaandoening meer kans op reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen).

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Baritose: Stoflongziekte door blootstelling aan barietstofBaritose: Stoflongziekte door blootstelling aan barietstofBaritose is een zeer zeldzame, goedaardige vorm van een stoflongaandoening die zich presenteert bij mensen die langdurig…
Antracose: Longziekte door inademing van koolstofdeeltjesAntracose: Longziekte door inademing van koolstofdeeltjesAntracose is een longaandoening die ontstaat bij mensen die werken met kolen, koolstof of roet. Wanneer mensen hieraan b…
Overgevoeligheidspneumonitis: LongontstekingOvergevoeligheidspneumonitis: LongontstekingTijdens het uitoefenen van een beroep of hobby ademt een patiënt mogelijk dampen van schimmels, (myco)bacteriën, chemica…
Caplan-syndroom: Stoflong met reumatoïde artritisCaplan-syndroom: Stoflong met reumatoïde artritisHet Caplan-syndroom is een beroepsziekte die voorkomt bij mijnwerkers met reumatoïde artritis (RA). Zij ontwikkelen naas…

Kniepijn of pijnlijke knie: pijn binnenkant of buitenkantKniepijn of pijnlijke knie: pijn binnenkant of buitenkantKniepijn of een pijnlijke knie is een veel voorkomend probleem, dat veel oorzaken kent. Kniepijn kan komen door acute ve…
Auto-immune hepatitis: Leverontsteking door eigen lichaamAuto-immune hepatitis: Leverontsteking door eigen lichaamAuto-immune hepatitis, soms ook geschreven als ‘auto-immuun hepatitis’, is een aandoening waarbij het eigen lichaam ervo…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Bykst, Pixabay
  • Geraadpleegd op 9 oktober 2017:
  • Pneumoconiosis, http://www.hopkinsmedicine.org/healthlibrary/conditions/respiratory_disorders/pneumoconiosis_134,162
  • Stannose, http://www.encyclo.nl/begrip/stannose
  • Pneumoconiosis, http://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumoconiosis/living-with-pneumoconiosis.html
  • Living With Pneumoconiosis, http://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumoconiosis/living-with-pneumoconiosis.html
  • Pneumoconiosis Symptoms, Causes and Risk Factors, http://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumoconiosis/pneumoconiosis-symptoms-causes-risks.html
  • Diagnosing and Treating Pneumoconiosis, http://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumoconiosis/diagnosing-treating-pneumoconiosis.html
  • Learn about pneumoconiosis, http://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumoconiosis/learn-about-pneumoconiosis.html
  • Pneumoconiosis, http://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/pneumoconiosis/?referrer=https://www.google.be/
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Pneumoconiosis: Symptoms, risk factors, and management, https://www.medicalnewstoday.com/articles/319644.php
  • Afbeelding bron 1: Pexels, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Geralt, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Gentle07, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 23-03-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 15
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.