Pneumoconiose (stoflongen): Inademen van fijne stofdeeltjes
Pneumoconiose is de medische term voor ‘stoflong’. Dit is een longaandoening die vooral ontstaat in een werkomgeving waar fijne stofdeeltjes binnendringen in de longen, en zo schade veroorzaken. Diverse tekenen komen tot stand, zoals ademhalingsproblemen en hoesten. De longziekte is niet te genezen, maar verschillende behandelingsmethoden zijn beschikbaar voor het verlichten van de klachten. Soms treden levensbedreigende complicaties op, al zijn deze in de meeste gevallen wel te voorkomen door het naleven van veiligheidsvoorschriften op het werk en het zorgen voor een goede longgezondheid.
Oorzaken: Inademen van fijne stofdeeltjes
Het inademen van fijne stofdeeltjes, zoals asbest, kolenstof of silica, veroorzaakt mogelijk pneumoconiose. Deze stofdeeltjes dringen de luchtwegen of luchtzakjes (alveolen) in de longen binnen en veroorzaken daar een
ontsteking. Het lichaam tracht immers deze schadelijke deeltjes te verwijderen. Zo ontstaat in een aantal gevallen littekenweefsel (fibrose). Meestal bevinden deze stofdeeltjes zich in de werkomgeving, en dan is sprake van een beroepslongziekte.
Soorten stoflongziekten
Diverse soorten ‘stoflongziekten’ zijn mogelijk. Dit hangt namelijk af van de ingeademde stof:
- antracose (anthracosis): kool of roet
- asbestose: asbestvezels (isolatie, dakbedekking)
- baritose: barietstof (geen littekenvorming in de longen)
- berylliose: beryllium (lichtgewicht metaal dat inzetbaar is in de elektronica- en
- byssinose: katoenen stof (textielproductie)
- Caplan-syndroom: steenkoolstof bij het bouwen in rots bij mijnbouw
- dorserslong: stof (waarin schimmelsporen zitten) dat bij het dorsen opstuift
- hardmetaalziekte: aluminiumoxide, kobalt en talk
- siderose: ijzerstof (geen littekenvorming in de longen)
- silicose: silica (zand en rots bij een gieterij)
- stannose: tinoxide (geen littekenvorming in de longen)
Deze ziekten lokken mogelijk overgevoeligheidsreacties uit, hetgeen aanleiding geeft tot een vorm van beroepsastma.
Risicofactoren
Bij bepaalde beroepen lopen mensen meer kans op het ontwikkelen van een stoflong, zoals bijvoorbeeld:
- loodgieters, dakwerkers en bouwers die met asbest werken
- steenkoolmijnwerkers
- textielwerkers
Werknemers in deze sector krijgen niet altijd te maken met een stoflongziekte. Veel beschermende maatregelen zorgen er namelijk voor dat dit niet (snel) optreedt.
Het risico op pneumoconiose stijgt wanneer mensen aan
hoge stofconcentraties zijn blootgesteld en wanneer mensen
langdurig in onveilige omstandigheden tewerkgesteld zijn. Ook
roken is een risicofactor; dit maakt mensen namelijk vatbaar voor het ontwikkelen van een stoflongaandoening.

Een beklemmend gevoel op de borst komst soms voor /
Bron: Pexels, PixabaySymptomen
De ernst van de pneumoconiose is sterk afhankelijk van het soort stof, de hoeveelheid longen die aangetast is en de intensiteit van de blootstelling aan het schadelijke stof. Soms heeft de patiënt een symptomen en bemerkt een arts dit tijdens een standaard onderzoek. Als een ontsteking of fibrose ernstig is, verschijnen symptomen van een stoflongziekte. Het duurt vaak lange tijd alvorens de tekenen van stoflongen tot uiting komen omdat de stofdeeltjes zich langzaam opbouwen. Het duurt dan vaak meerdere jaren voordat de patiënt klachten ervaart.
De belangrijkste symptomen van pneumoconiose zijn:
Deze symptomen zijn vergelijkbaar met de tekenen van een
verkoudheid of borstinfectie (
pleuritis). Wel zijn de symptomen vaak permanent. Als de littekens in de longen ernstig zijn, is het zuurstof niet meer goed in staat om in de bloedbaan te komen. Lage zuurstofgehalten in het bloed (hypoxemie) veroorzaken mogelijk problemen voor andere organen in het lichaam, zoals het hart en de
hersenen.
Diagnose en onderzoeken
Preventief onderzoek
De meeste werkgevers van tewerkstellingen waar fijne en schadelijke stofdeeltjes aanwezig zijn, bieden regelmatig een routinecontrole aan aan de werknemer. Zo is het mogelijk om tijdig longziekten op te sporen. Dit gebeurt door middel van een röntgenfoto of een ademhalingstest (
spirometrie).
Diagnostisch onderzoek
Een symptomatische patiënt krijgt na een vraaggesprek eerst een lichamelijk onderzoek bij de longarts. Daarna is een
röntgenfoto of
CT-scan van de
borstkas nodig. De arts is hiermee in staat om een ontsteking een overmatige hoeveelheid vloeistof of littekens in de longen te identificeren. Daarnaast zijn longfunctietesten noodzakelijk. Soms besluit de arts om het zuurstofgehalte in het bloed te controleren door de hand van een
pulsoximetrie. Een
biopsie is af en toe nodig om andere ziekten uit te sluiten.

Stoppen met roken is noodzakelijk /
Bron: Geralt, PixabayBehandeling van pneumoconiose
Wanneer stoflongen optreden, is er geen genezing mogelijk. De arts is evenwel in staat om de symptomen zelf te verlichten. Op deze manier voorkomt hij tevens complicaties. Het is vooreerst belangrijk om de longfunctie te verbeteren. Dit gebeurt met een gezond gewicht, niet te
roken, voldoende en een regelmatige slaap en voldoende lichaamsbeweging. De arts verwijst de patiënt daarnaast vaak naar de afdeling longrevalidatie in het ziekenhuis of naar een speciaal revalidatiecentrum om de longfunctie te versterken. In zeer ernstige gevallen is een
longtransplantatie vereist. Verder moeten werknemers van risicoberoepen zich jaarlijks laten vaccineren tegen de
griep. Bij longproblemen zet de arts inhalatoren (ingeademde medicijnen) en zuurstoftherapie in. Indien de patiënt ademhalingsproblemen ervaart, is het mogelijk dat hij
stress en
angst heeft. Psychotherapie behandelt de geestelijke effecten van pneumoconiose.
Prognose stoflongen
Indien de patiënt niet meer blootgesteld is aan de stoffen, verbeteren of verdwijnen de symptomen meestal. Wel ontstaat de kans dat de symptomen verergeren of toenemen in frequentie wanneer de patiënt langdurig of aan erg hoge concentraties blootgesteld werd. De longfunctie is hierdoor mogelijk permanent verminderd. In zeldzame gevallen is pneumoconiose erg ernstig en resulteert dit in de dood.
Preventie stoflongziekte
Enkele preventieve maatregelen voorkomen pneumoconiose op de werkplek.
Werkgever
De werkgever moet er voor zorgen dat de maximale concentraties van fijne stofdeeltjes in de werkomgeving niet overschrijden. Daarnaast is het nodig om een werkruimte goed te ventileren. Hij biedt tot slot regelmatig medische onderzoeken aan aan een werknemer.

Regelmatig en grondig de handen wassen is noodzakelijk /
Bron: Gentle07, Pixabay Werknemer
De werknemer leeft alle veiligheidsvoorschriften na. Hij draagt een gezichtsmasker en beschermende kleding. Bovendien moet hij de
handen wassen en het
gezicht wassen alvorens te eten of te drinken.
Complicaties longziekte
Complicaties van de longaandoening omvatten:
Voorts is bij een aantal stoflongziekten het risico op
longkanker verhoogd, en dan vooral wanneer de patiënt rookt of gerookt heeft. Een
mesothelioom, een vorm van longkanker die veroorzaakt is door de
blootstelling aan asbest, is een andere mogelijke complicatie.
Verder hebben patiënten met stoflongen meer kans op het ontwikkelen van een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke problemen). Tot slot lopen patiënten met een bepaalde stoflongaandoening meer kans op
reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen).
Lees verder