Berylliose: Metaalvergiftiging door blootstelling beryllium

Berylliose is een vorm van metaalvergiftiging veroorzaakt door het vaak beroepsmatig inademen van stof, damp of verbindingen van beryllium of door het indringen van deze stof in de huid. De toxische effecten van beryllium treden het vaakst beroepsmatig op. Kortademigheid en hoesten zijn de vaakst voorkomende symptomen van deze ziekte. De behandeling bestaat uit het voorkomen van de blootstelling aan de stof beryllium en medicatie.

• Synoniemen van berylliose
• Epidemiologie
• Oorzaken: Metaalvergiftiging door blootstelling aan beryllium
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van berylliose

Berylliose is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• beryllium granulomatose
• beryllium pneumonosis
• beryllium vergiftiging

Epidemiologie

Ongeveer 1 tot 16% van de werknemers die zijn blootgesteld aan beryllium lijden aan berylliose. De ziekte treft mannen en vrouwen in gelijke aantallen. Voorts kent berylliose geen etnische voorliefde. Chronische berylliose is gemeld in alle leeftijdsgroepen, van kinderen (als gevolg van secundaire blootstelling) tot ouderen. Omdat berylliose vooral een beroepsziekte is, zijn de meest getroffen patiënten volwassenen.

Oorzaken: Metaalvergiftiging door blootstelling aan beryllium

Beryllium is een metalen element gebruikt in vele industrieën, waaronder de luchtvaart, de elektronica, de metaalwinning, de raketmotorindustrie, de vliegtuigindustrie en de nucleaire sector. Het metaal wordt gebruikt bij de vervaardiging van tientallen items, waaronder auto's, computers, golfclubs en elektrische apparatuur. Beryllium is voorts licht, niet-magnetisch, en een goede geleider van warmte en elektriciteit. Het risico van blootstelling aan beryllium treedt op in een omgeving waarin beryllium of verbindingen daarvan zich in de lucht bevinden. Bij langdurige blootstelling of blootstelling aan hoge concentraties treedt berylliose op, een vorm van een stoflongziekte (pneumoconiose).

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van berylliose zijn:

• Beroepsmatige blootstelling aan beryllium in industrieën zoals de luchtvaart, elektronica, en metaalwinning
• Langdurige blootstelling aan berylliumstof of -damp
• Onvoldoende gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen in werkomgevingen met beryllium
• Onjuiste of ontbrekende veiligheidsmaatregelen bij het hanteren van beryllium of berylliumverbindingen

Symptomen

De symptomen van berylliose variëren afhankelijk van de vorm van de ziekte:

• Acute berylliose:
• Ernstige longontsteking (pneumonie)
• Hoesten
• Kortademigheid (dyspneu)
• Keelontsteking
• Neusslijmvliesontsteking (rhinitis)
• Loopneus
• Ontsteking van de luchtpijp en luchtwegen (tracheobronchitis)
• Mogelijke huid- of oogklachten
• Chronische berylliose:
• Droge hoest
• Vermoeidheid
• Gewichtsverlies
• Pijn op de borst
• Toenemende kortademigheid
• Koorts
• Verlies van eetlust (anorexia)
• Gezwollen klieren
• Nachtelijk zweten
• Roodkleurige vlekken of kleine verhoogde vlekken op de huid
• Naarmate de ziekte vordert, kan ernstige longschade optreden, wat resulteert in ademhalingsproblemen bij geringe inspanning, leverschade en andere levensbedreigende complicaties.

Alarmsymptomen

Bij berylliose kunnen de volgende alarmsymptomen optreden:

• Plotselinge en ernstige kortademigheid
• Ernstige hoest die niet verbetert met gebruikelijke behandelingen
• Pijn op de borst die verergert
• Koorts zonder duidelijke oorzaak
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Nachtelijk zweten dat niet kan worden verklaard door andere aandoeningen

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Patiënten met een onverklaarbare hoest, ademhalingsmoeilijkheden, vermoeidheid, gewichtsverlies, en/of huiduitslag die zijn blootgesteld (geweest) aan beryllium, bezoeken best de arts. De arts bevraagt de patiënt inzake zijn (vorige) beroepssituatie en de huidige symptomen. Bij auscultatie (onderzoek met stethoscoop) hoort de arts abnormale longgeluiden. Ook zijn de lymfeklieren vaak gezwollen (gezwollen lymfeklieren: lymfadenopathie). Daarnaast treedt een zwelling op van zowel de lever (hepatomegalie) als de milt (splenomegalie). Het begin van de ziekte is evenwel moeilijk te diagnosticeren en de wel aanwezige symptomen komen pas in een later stadium van de aandoening tot uiting.

Diagnostisch onderzoek

Een longfunctieonderzoek en een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) zijn nodig. Daarnaast neemt de arts een biopsie (weefselmonster) van het longweefsel en laat hij dit verder microscopisch onderzoeken. De longbiopsie onthult meestal granuloomontwikkeling. Omdat de granuloomvorming ook voorkomt bij sarcoïdose, is een gespecialiseerd bloedonderzoek nodig om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose

Symptomen van de volgende aandoeningen lijken op deze van berylliose. Daarom zijn ze bruikbaar voor een differentiële diagnose:

• Blootstelling aan andere harde metalen, zoals chroom, titaniumdioxide, of kobalt
• Idiopathische longfibrose
• Overgevoeligheidspneumonitis
• Sarcoïdose
• Tuberculose

Behandeling

Zelfzorg

Beschermende maatregelen zijn nodig om de blootstelling aan beryllium op de werkplek te minimaliseren. Dit houdt in dat de patiënt veiligheidsvoorschriften volgt en speciale veiligheidskledij draagt. Indien mogelijk vermijdt de patiënt de blootstelling aan beryllium volledig.

Professionele medische zorg

Bij acute berylliose krijgt de patiënt een behandeling met corticosteroïden, ademhalingsondersteuning en/of andere ondersteunende hulpmiddelen. De chronische vorm is niet te genezen, en daarom is een vroegtijdige herkenning van patiënten die mogelijk gevaar lopen heel belangrijk. Corticosteroïden zijn ook mogelijk bij deze patiënten. Deze medicatie verlichten de symptomen. Andere behandelingen zijn voornamelijk symptomatisch en ondersteunend gericht.

Prognose

Met een snelle, passende behandeling herstellen de meeste getroffen patiënten volledig.

Complicaties

De belangrijkste complicaties van berylliose zijn:

• Longfibrose (fibrotische veranderingen in het longweefsel)
• Longkanker: Mensen die langdurig aan beryllium zijn blootgesteld, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van longkanker.
• Chronische ademhalingsproblemen: Door de schade aan de longen kunnen chronische ademhalingsproblemen optreden, die het dagelijks leven aanzienlijk kunnen beïnvloeden.
• Hartaandoeningen: Bij ernstige gevallen van berylliose kan er een verhoogd risico zijn op hartaandoeningen door de belasting op het cardiovasculaire systeem als gevolg van langdurige ademhalingsproblemen.
• Systemische complicaties: In zeldzame gevallen kan berylliose ook andere organen aantasten, zoals de huid, de nieren en de lever.
• Psychische gevolgen: De voortdurende gezondheidsproblemen en de impact van de ziekte kunnen leiden tot psychologische problemen zoals depressie en angst.

Preventie

De preventie van berylliose omvat de volgende maatregelen:

• Gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen: Draag altijd de aanbevolen veiligheidskleding en ademhalingsbescherming bij het werken met beryllium of berylliumverbindingen.
• Werkplekinventarisatie: Voer regelmatig luchtmetingen uit om de blootstelling aan beryllium te controleren en zorg voor adequate ventilatie en afzuiging op de werkplek.
• Opleiding en training: Zorg ervoor dat werknemers goed op de hoogte zijn van de risico's van beryllium en de juiste procedures volgen om blootstelling te minimaliseren.
• Regelmatige medische controles: Voer periodieke medische onderzoeken uit voor werknemers die worden blootgesteld aan beryllium om eventuele vroege tekenen van berylliose op te sporen.
• Veilige werkmethoden: Implementeer veilige werkmethoden en procedures om de blootstelling aan beryllium te beperken, zoals het minimaliseren van het gebruik van stof en damp en het hanteren van beryllium op een manier die verspreiding voorkomt.
• Wetgeving en richtlijnen: Volg de wetgeving en richtlijnen van relevante gezondheids- en veiligheidsinstanties om ervoor te zorgen dat alle preventieve maatregelen worden nageleefd.

Lees verder

• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)