Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)

Een overmatige blootstelling aan bepaalde stoffen kan leiden tot vergiftiging. Vergiftiging ontstaat wanneer een toxische stof in het lichaam wordt opgenomen en een schadelijk effect heeft. De mate van vergiftiging hangt af van de hoeveelheid van de stof die in het lichaam is opgenomen en de aard van de toxische werking. Vergiftigingsverschijnselen treden niet altijd onmiddellijk op; soms kan de hoeveelheid geabsorbeerde stof te klein zijn om symptomen te veroorzaken. Wanneer echter een aanzienlijke hoeveelheid van een toxische stof het lichaam binnendringt, kunnen symptomen van vergiftiging optreden. De behandeling van vergiftiging omvat vaak het gebruik van een tegengif (antidotum), indien beschikbaar. Tegengiffen zijn slechts voor een beperkt aantal stoffen beschikbaar, maar kunnen cruciaal zijn voor het redden van levens.

• Synoniemen en terminologie
• Productie van antidota voor gifstoffen
• Toediening van tegengif
• Werking van antidota
• Geen antidotum beschikbaar
• Dodelijk
• Door ernstige allergische reacties dodelijk
• Behandeling van vergiftiging
• Ingeslikt
• Geïnjecteerd
• Lijst van Antidota
• Preventie van vergiftiging
• Conclusie

Synoniemen en terminologie

Een andere term die gebruikt wordt voor vergiftiging door stoffen is "intoxicatie". Het gebruikte afkorting voor de behandeling met een tegengif is 'antidotum'.

Productie van antidota voor gifstoffen

Antidota voor specifieke toxines worden vaak geproduceerd door het toxine in kleine doses in een dier te injecteren en vervolgens de resulterende antilichamen uit het bloed van het gastdier te extraheren. Dit proces leidt tot de productie van antivenom, dat kan worden gebruikt om gif te neutraliseren, geproduceerd door bepaalde soorten slangen, spinnen en andere giftige dieren.

Toediening van tegengif

Het gebruik van een antidotum is gepast wanneer:

• de voordelen van de behandeling opwegen tegen de risico's,
• de ernst van de vergiftiging het gebruik van het antidotum rechtvaardigt,
• er een specifiek antidotum beschikbaar is,
• er geen contra-indicaties zijn voor het gebruik van het antidotum.

Werking van antidota

Antidota kunnen op verschillende manieren de effecten van een toxische stof omkeren of verminderen. Ze kunnen:

• absorptie van de toxine voorkomen,
• toxines direct binden en neutraliseren,
• de effecten op het eindorgaan tegengaan,
• de omzetting in meer toxische metabolieten remmen.

In sommige gevallen kan het nodig zijn om de toediening van antidota te herhalen of om continue infusie te gebruiken om een effectief resultaat te bereiken.

Geen antidotum beschikbaar

Dodelijk

Hoewel tegengiffen de morbiditeit en mortaliteit bij bepaalde vergiftigingen aanzienlijk kunnen verminderen, zijn ze niet beschikbaar voor alle toxische stoffen. Specifieke antidota bestaan alleen voor een beperkt aantal toxinen. Voor sommige toxines, zoals het zeer giftige alkaloïde aconitine, dat voorkomt in bepaalde aconietsoorten, is geen antidotum beschikbaar. Aconitinevergiftiging kan vaak dodelijk zijn bij voldoende blootstelling.

Door ernstige allergische reacties dodelijk

Sommige dierlijke gifstoffen, vooral die geproduceerd door geleedpotigen zoals bepaalde spinnen, schorpioenen en bijen, zijn alleen potentieel dodelijk als ze ernstige allergische reacties zoals anafylactische shock veroorzaken. Hoewel er geen specifiek tegengif voor deze giffen is, kan anafylactische shock worden behandeld met adrenaline en andere noodmaatregelen.

Behandeling van vergiftiging

Ingeslikt

Bij ingeslikte gifstoffen wordt vaak actieve kool via de mond toegediend. Actieve kool absorbeert het gif en helpt bij het verwijderen uit het spijsverteringskanaal, waardoor een aanzienlijk deel van de toxine wordt uitgescheiden.

Geïnjecteerd

Gifstoffen die geïnjecteerd zijn, zoals die van giftige dierenbeten, worden vaak behandeld door een vernauwingsband aan te brengen die de lymfe- of bloedstroom naar het getroffen gebied beperkt. Dit vertraagt de verspreiding van het gif door het lichaam.

Lijst van Antidota

De onderstaande lijst bevat enkele veelvoorkomende vergiftigingen en hun bijbehorende antidota. Deze lijst is niet uitputtend maar geeft een overzicht van de meest gebruikte antidota.

Preventie van vergiftiging

Preventieve maatregelen kunnen de kans op vergiftiging verminderen. Deze omvatten:

• het dragen van beschermende kleding bij het omgaan met gevaarlijke stoffen,
• het volgen van veiligheidsvoorschriften en richtlijnen bij het gebruik van chemicaliën,
• het goed bewaren van toxische stoffen buiten het bereik van kinderen,
• het snel en correct behandelen van beten en steken door giftige dieren.

Conclusie

Vergiftiging door toxische stoffen kan ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Het gebruik van antidota speelt een cruciale rol in de behandeling en kan levensreddend zijn. Hoewel antidota slechts voor een beperkt aantal toxinen beschikbaar zijn, blijven ze een essentieel onderdeel van de medische behandeling van vergiftigingen. Snelle herkenning en behandeling van vergiftigingsgevallen zijn van groot belang voor het verbeteren van de prognose en het verminderen van de risico's van ernstige complicaties.

Lees verder

• Vergiftiging door inademen of inslikken van terpentijnolie
• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Overdosis van paracetamol: Leverfalen door vergiftiging
• Cyanidevergiftiging: Symptomen bij blootstelling aan cyanide
• Arsenicumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan arseen