Vergiftiging door inademen of inslikken van terpentijnolie

Terpentijnolie is een stof die afkomstig is van pijnbomen. Terpentijn is een giftige stof die zich in kwast- en penseelreinigers en poetsmiddelen voor de vloer en meubels bevindt. Terpentijnolievergiftiging treedt op wanneer een patiënt bedoeld of onbedoeld terpentijnolie inslikt of de rook daarvan inademt. De symptomen zijn vaak zeer ernstig en tevens zeer uitgebreid, maar vooral aan de luchtwegen treedt mogelijk ernstige schade op. Een vergiftiging met terpentijnolie is dan ook een medische noodsituatie die onmiddellijk professionele medische zorgen vereist.

• Symptomen door de terpentijnolievergiftiging
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van inademen of inslikken van terpentijnolie
• Tips voor de preventie van een vergiftiging

Symptomen door de terpentijnolievergiftiging

Soms heeft de patiënt geen symptomen omdat hij slechts een kleine hoeveelheid heeft ingeademd of ingeslikt die niet toxisch was. De wel merkbare symptomen van een terpentijnolievergiftiging hebben mogelijk betrekking op heel wat lichaamssystemen.

Blaas en nieren

Bloed in de urine en nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) komen voor bij terpentijnolievergiftiging (geen urineproductie).

Gezicht

De patiënt verliest mogelijk (een deel van) het gezichtsvermogen want hij ziet wazig (wazig gezichtsvermogen) en zijn ogen zijn pijnlijk (oogpijn) en rood (rode ogen). Tot slot presenteert hij zich mogelijk met ernstige pijn of een branderig gevoel in de neus, ogen, oren, lippen of de tong.

Hart en bloed

Een lage bloeddruk (hypotensie) die zich snel ontwikkelt en een collaps treden mogelijk op.

Huid

De arts merkt mogelijk een blauwachtige huidskleur (cyanose) op. Ook heeft de patiënt mogelijk irritatie, roodheid, pijn of brandwonden door het inademen of inslikken van terpentijn.

Longen en luchtwegen

Ademhalingsproblemen, verstikking en kortademigheid (door het inademen van gif en de gezwollen keel), ernstig hoesten en erg veel keelpijn zijn eveneens mogelijke symptomen.

Maag en darmen

De patiënt vertoont bloed in de ontlasting en hij heeft ernstige buikpijn. (Bloed) braken, misselijkheid evenals brandwonden aan de slokdarm behoren eveneens tot de opties. Meestal treden misselijkheid en (bloed) braken als eerste symptomen op.

Zenuwstelsel

De patiënt is verward en heeft hoofdpijn. In zeer ernstige gevallen treden epileptische aanvallen op na het inademen of inslikken van terpentijnolie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek (van de begeleider), onontbeerlijk. Hij merkt tevens de zichtbare symptomen op, waaronder luchtwegklachten, epileptische aanvallen, huidirritatie, brandwonden, een versnelde ademhaling (tachypneu), een versnelde hartslag (tachycardie), lichte koorts enzovoort. Een uitgebreid onderzoek met behulp van een stethoscoop is ook nodig (auscultatie). Hierbij beluistert de arts naar de ademgeluiden van de patiënt door zijn stethoscoop op de borst en longen te plaatsen.

Diagnostisch onderzoek

Een bronchoscopie is nodig om de keel, luchtwegen en longen te bekijken. De arts verricht tevens een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) aan de slokdarm en maag om eventuele brandwonden te inspecteren. Daarnaast is radiografisch onderzoek en een CT-scan ook nuttig. Een volledig bloedonderzoek is ook nodig. Hieruit blijkt dat de patiënt lijdt aan trombocytopenie (dit is de medische term voor "tekort aan bloedplaatjes") en leukocytose (een verhoogd aantal witte bloedcellen).

Differentiële diagnose

De arts verwart een inname van terpentijnolie vaak met volgende aandoeningen:

• aspiratiepneumonie
• een bacteriële longontsteking (pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen)
• een empyeem (pus of etter in de longen) en longabces
• een gastro-enteritis (buikgriep)
• vergiftiging met anticholinergica (remmen werking acetylcholine af; acetylcholine is een neurotransmitter (= chemische boodschapper) in de hersenen)
• een antihistaminicum (geneesmiddel dat de arts gebruikt bij de behandeling van overgevoeligheidsreacties)
• isoniazid, koolwaterstof of tricyclische antidepressiva.

Behandeling

Thuiszorg

De patiënt of begeleider belt onmiddellijk naar het antigifcentrum. Hij meldt hierbij indien mogelijk alle noodzakelijke informatie rond de vergiftiging: hoeveelheid terpentijnolie hoe laat werd ingeslikt of ingeademd, de naam van het product, de ingrediënten en de sterkte en informatie over de patiënt (leeftijd, conditie, gewicht). Hij mag de patiënt niet laten overgeven, tenzij een professionele zorgverlener hiervoor de toelating geeft. Indien de chemische stof zich op de huid of in de ogen bevindt, spoelt de begeleider dit best met veel water gedurende tenminste vijftien minuten. De patiënt krijgt best niets meer via de mond binnen wanneer hij een terpentijnolievergiftiging heeft opgelopen. Tot slot doet frisse lucht de patiënt goed indien hij het gif heeft ingeademd.

Professionele medische zorg

De begeleider gaat met de patiënt naar de spoedeisende hulp, waar een arts zijn vitale functies, zoals temperatuur, hartslag, ademhaling en bloeddruk controleert. Mogelijk is ademhalingsondersteuning vereist. De patiënt krijgt voorts intraveneus vocht toegediend. Een maagspoeling is volgens MedlinePlus nodig, terwijl Emedicine aangeeft dat dit niet aanbevolen is. Bovendien gebeurt een regelmatige (om de paar uur gedurende enkele dagen) reiniging van de huid bij huidirritatie. Nadat de patiënt op lichamelijk vlak genezen is, krijgt hij best psychiatrische hulp indien hij zich moedwillig blootstelde aan deze giftige stof.

Prognose van inademen of inslikken van terpentijnolie

De prognose van terpentijnolievergiftiging is afhankelijk van de hoeveelheid gif die de patiënt heeft ingeslikt of ingeademd en de snelheid van de behandeling. Des te langer de behandeling is opgestart, des te slechter de prognose van de patiënt. Zowel de keel, longen, maag en mond lopen mogelijk grote schade op, soms ook gedurende enkele weken nadat de patiënt de giftige stof heeft ingeslikt of ingeademd.

Tips voor de preventie van een vergiftiging

Eten en drinken vlakbij producten waar terpentijn in zit, is niet aangewezen omdat de giftige terpentijn het eten makkelijk kan besmetten. Wanneer de persoon poetsproducten koopt, genieten minder giftige producten de voorkeur. Hiervoor leest hij best het etiket. Kwasten en penselen zijn bijvoorbeeld ook schoon te maken met olijfolie. Tot slot wast hij het beste grondig de handen na het gebruik van terpentijnolie.

Lees verder

• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)