PET-scan: Onderzoek rond stofwisseling in het lichaam

PET staat voor Positron Emissie Tomografie. Dit is een beeldvormend onderzoek dat informatie geeft over de stofwisseling in specifieke delen van het lichaam. De cellen van het lichaam gebruiken bepaalde voedingsstoffen, zoals eiwitten en suikers. Een PET-camera brengt deze voedingsstoffen in beeld wanneer ze radioactief zijn gemerkt. Wanneer een arts deze in het laboratorium gemaakte stoffen toedient aan de patiënt, verdeelt de stof zich door het lichaam. Met behulp van een PET-camera en computer visualiseert de arts de verdeling. Afwijkingen in de normale stofwisseling zijn op deze manier zichtbaar te maken. Een PET-scan biedt veel voordelen, waaronder een pijnloos onderzoek en een korte hersteltijd.

• Indicatie PET-onderzoek
• Contra-indicaties voor een PET-scan
• Voor de PET-scan
• Tijdens het PET-onderzoek: Beeld van stofwisseling in lichaam
• Na het PET-onderzoek
• Resultaten van de PET-scan
• Risico’s van een PET-onderzoek

Indicatie PET-onderzoek

Via een PET-scan verkrijgt de arts een beeld van de plaatselijke veranderingen in het metabolisme (medische term: de stofwisseling). In combinatie met andere medische gegevens is de arts in staat om deze verkregen informatie te interpreteren. Zo krijgt hij een idee van de grootte, vorm, positie en werking van organen en weefsels. Vaak combineert een PET-scan tevens computertomografie (CT-scan), zodat slechts één onderzoek vereist is.

Diagnose van aandoeningen en beoordeling van uitgebreidheid

Lichaamsgebieden van een PET-scan
De arts voert een PET-scan uit om diverse aandoeningen te diagnosticeren. Een PET-scan is mogelijk van het hoofd, de borst, het hart en de longen.

Opsporen van letsels en diagnose van aandoeningen
De arts voert dit onderzoek uit om verschillende ziekteprocessen in het lichaam op te sporen, zoals kanker (en de uitgebreidheid van de mogelijke uitzaaiingen), hartproblemen (en de gebieden waar een slechte bloedtoevoer is naar het hart), hersenaandoeningen (hersenfunctie) en longaandoeningen (goed- of kwaadaardige longtumoren).

Behandelingsmonitoring

Een PET-scan is een zeer nuttig instrument om kanker of een andere aandoening op te volgen. Zo herziet de arts mogelijk de behandeling van de patiënt op basis van de verkregen onderzoeksresultaten.

Contra-indicaties voor een PET-scan

Een PET-scan wordt niet uitgevoerd bij (mogelijk) zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Baby's en ongeboren baby's zijn gevoeliger voor straling, omdat hun organen nog in ontwikkeling zijn.

Voor de PET-scan

Voorbereidingen

De patiënt hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen. Wel meldt hij op voorhand aan de arts of hij suikerziek is. Een patiënt met diabetes mellitus mag namelijk vlak voor het onderzoek geen medicatie innemen, omdat dit de onderzoeksresultaten beïnvloedt. Verder meldt een patiënt een (mogelijke) zwangerschap, eventuele allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) voor geïnjecteerde contrastvloeistof en geeft hij door of hij aan claustrofobie (irrationele en onvrijwillige angst voor afgesloten ruimtes) lijdt. De patiënt krijgt namelijk een kalmeermiddel vlak voor het onderzoek indien hij bang is voor kleine en smalle ruimten. Tot slot geeft de patiënt door of zij borstvoeding geeft, want het onderzoek is dan niet mogelijk, omdat de straling schadelijk is voor de baby.

Praktisch

De patiënt komt nuchter naar het ziekenhuis. Hij mag bijgevolg niet eten of drinken. De duurtijd varieert sterk en is afhankelijk van het soort PET-onderzoek.

Tijdens het PET-onderzoek: Beeld van stofwisseling in lichaam

Voorbereidingen net voor het onderzoek

De patiënt krijgt twee intraveneuze infusen aan de binnenkant van de elleboog. Het ene infuus dient om de radioactieve stof (gekend als “tracer”) toe te dienen. De tracer verplaatst zich door het bloed en verzamelt zich in organen en weefsels. Het andere infuus is nodig voor een bloedafname. Vervolgens is het afhankelijk van welk soort scan de patiënt krijgt hoe het verdere verloop van het onderzoek is. Mogelijk gaat de patiënt naar de voorbereidingsruimte waar de arts hem een radioactieve stof toedient via het infuus. Daarna moet hij wachten voor de scan zelf. Deze wachttijd is voor iedereen verschillend, en verneemt de patiënt in het ziekenhuis zelf, maar bedraagt meestal ongeveer één uur. Mogelijk mag hij dan de wachttijd elders doorbrengen, maar af en toe moet hij wel in de ruimte blijven. Een andere optie is dat de patiënt meteen naar de cameraruimte mag. Hier maakt de arts vervolgens een transmissiescan. Deze scan is nodig om het eigenlijke onderzoek te kunnen corrigeren voor de verzwakking van de straling in het lichaam. Na de transmissiescan dient de arts de tracer toe aan de patiënt.

PET-scan

Daarna doen de PET-camera en computer hun werk. De patiënt ligt hierbij op een smalle onderzoekstafel die in een grote tunnelvormige scanner glijdt. De onderzoekstafel kan hard of koud aanvoelen, maar de patiënt mag altijd om een kussen of deken vragen. De arts gaat na het positioneren van de patiënt naar een controlekamer waar een computer staat en de arts de patiënt observeert tijdens het onderzoek. Communicatie is echter wel mogelijk in het lokaal. Het PET-apparaat detecteert signalen van de tracer. Hierbij verzamelt de computer informatie over de verdeling van de radioactiviteit in het lichaam. De computer zet via een gesofisticeerd computerprogramma de signalen om in 3D-beelden. De arts is in staat om deze beelden te bekijken en op te slaan. Tijdens het onderzoek blijft de patiënt zo stil mogelijk liggen.

Na het PET-onderzoek

De patiënt mag na het onderzoek meteen naar huis en deelnemen aan het verkeer. Indien hij in het ziekenhuis verblijft, mag hij terug naar de afdeling. Normaal gezien is er geen hersteltijd, maar bij gebruik van een kalmerend middel rust de patiënt best enkele uren uit. De radioactieve stoffen hebben geen invloed op het reactievermogen van de patiënt.

Resultaten van de PET-scan

De arts verkrijgt na het onderzoek informatie over de verdeling van de radioactiviteit in het lichaam. Hij bekijkt en beoordeelt de resultaten. De arts maakt een uitgebreid verslag van het onderzoek en bezorgt dit aan de behandelende arts van de patiënt. De behandelende arts geeft op zijn beurt de volledige uitslag mee aan de patiënt. Het is afhankelijk van het ziekenhuis wanneer de patiënt terugkomt naar de behandelende arts voor de bespreking van de resultaten, maar in de meeste ziekenhuizen zijn de resultaten binnen een week bekend.

Normale resultaten

De arts vindt bij normale resultaten geen afwijkingen in de afmeting, vorm of functie van een orgaan. Er zijn voorts geen gebieden waar de tracer zich abnormaal heeft verzameld.

Abnormale resultaten

Eventuele afwijkende resultaten zijn afhankelijk van het onderzochte lichaamsdeel, maar wijzen mogelijk op een infectie, kanker, problemen met de orgaanwerking en veranderingen in de grootte, vorm of positie van een orgaan.

Risico’s van een PET-onderzoek

Aan een PET-scan zijn weinig tot geen risico’s of bijwerkingen verbonden. Een zeer kleine hoeveelheid radioactieve stof is nodig bij een PET-onderzoek. Na korte tijd (twee à tien uur) verdwijnen de radioactieve stoffen uit het lichaam. De patiënt heeft hiervan geen bijwerkingen. In zeldzame gevallen reageren patiënten allergisch op de tracer. Pijn, roodheid of zwelling treedt tot slot mogelijk op bij de injectieplaats.