Claustrofobie: Irrationele angst voor afgesloten ruimtes

Claustrofobie is een specifieke angststoornis waarbij een persoon een intense en irrationele angst ervaart voor kleine, afgesloten ruimtes. Deze angst kan leiden tot paniekaanvallen met symptomen zoals zweten en een verhoogde hartslag. Claustrofobie kan ontstaan door een combinatie van conditionering en genetische factoren. Gelukkig zijn er verschillende behandelingen en tips die patiënten kunnen helpen om hun angst te overwinnen. Ongeveer 5 tot 10% van de bevolking wordt getroffen door claustrofobie.

• Oorzaken: Traumatische gebeurtenis in jeugd
• Risicofactoren van claustrofobie
• Symptomen van paniekaanval en irrationele, onvrijwillige angst
• Lichamelijke tekenen
• Psychische tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van angst voor kleine afgesloten ruimtes
• Hulp krijgen
• Alternatieve behandelingen
• Blootstellingstherapie
• Cognitieve gedragstherapie
• Medicijnen
• Ontspanningsoefeningen
• Omgaan met een paniekaanval
• Prognose van angststoornis
• Complicaties
• Preventie van claustrofobie

Oorzaken: Traumatische gebeurtenis in jeugd

Claustrofobie ontstaat vaak als gevolg van een traumatische ervaring uit de kindertijd. Bijvoorbeeld, als een kind vast kwam te zitten in een kleine ruimte, kan deze ervaring leiden tot claustrofobie op latere leeftijd. Daarnaast kunnen kinderen met een ouder die lijdt aan claustrofobie zelf ook deze angst ontwikkelen. Ze kunnen afgesloten ruimtes associëren met de angst van hun ouder en zich hulpeloos voelen om deze angst te verlichten.

Risicofactoren van claustrofobie

Verschillende situaties en omgevingen kunnen de angst bij claustrofobie versterken:

• Auto's met centrale vergrendeling
• Autowasbeurten
• Draaideuren
• MRI-scanners
• Het dragen van nauwsluitende kleding (soms)
• Hotelkamers met afgesloten ramen
• Kleedkamers in winkels
• Liften
• Metro's
• Publieke toiletten
• Treinen
• Tunnels
• Vliegtuigen

Symptomen van paniekaanval en irrationele, onvrijwillige angst

Mensen met claustrofobie ervaren een irrationele en onvrijwillige angst voor krappe of afgesloten ruimtes. Deze angst kan leiden tot extreme pogingen om situaties te vermijden die de paniek kunnen uitlokken. Sommige mensen hebben alleen milde angst in afgesloten ruimtes, terwijl anderen ernstige angst of zelfs paniekaanvallen kunnen ervaren. De symptomen verschijnen vaak in de kindertijd of adolescentie.

Lichamelijke tekenen

Paniekaanvallen komen veel voor bij claustrofobie en kunnen zeer beangstigend zijn. Ze verschijnen vaak zonder waarschuwing en worden gekenmerkt door diverse fysieke symptomen:

• bevingen
• duizeligheid
• een behoefte om naar het toilet te gaan
• een doof gevoel / gevoelloosheid
• een droge mond
• een gevoel van vlinders in de maag
• een hoge bloeddruk
• een snelle hartslag
• een verstikkend gevoel
• een zwak gevoel
• flauwvallen
• hoofdpijn
• hyperventilatie
• kortademigheid of moeite met ademhalen
• misselijkheid
• oorsuizen
• opvliegers of koude rillingen
• pijn op de borst of een gevoel van beklemming op de borst
• zweten

Psychische tekenen

Bij ernstige claustrofobie kunnen ook psychische symptomen optreden, zoals:

• angst om de controle te verliezen
• angst om flauw te vallen
• angst om te sterven
• angst voor schade of ziekte
• gevoelens van angst
• verwardheid of desoriëntatie

Diagnose en onderzoeken

Als een persoon zich de afgelopen zes maanden angstig heeft gevoeld over beperkte ruimtes of drukke plaatsen, of als hij deze ruimtes en plaatsen heeft vermeden, kan sprake zijn van claustrofobie. De diagnose wordt gesteld op basis van de medische voorgeschiedenis en symptomen van de patiënt.

Behandeling van angst voor kleine afgesloten ruimtes

Hulp krijgen

Veel mensen met claustrofobie zijn zich bewust van hun angststoornis, maar hebben geen formele diagnose of behandeling ontvangen. Het vermijden van afgesloten ruimtes is een veelvoorkomende manier om met de angst om te gaan. Het is echter nuttig om professionele hulp te zoeken bij een arts of een specialist met ervaring in gedragstherapie, zoals een psycholoog.

Alternatieve behandelingen

Sommige patiënten vinden verlichting door middel van alternatieve behandelingen zoals hypnose. Zelfhulpmethoden zoals visualisatie kunnen ook nuttig zijn. Het is belangrijk om altijd goedkeuring van een arts te verkrijgen voordat je start met alternatieve behandelingen.

Blootstellingstherapie

Een effectieve manier om claustrofobie te behandelen is geleidelijke blootstelling aan de angst veroorzakende situaties. Dit staat bekend als desensibilisatie of zelfblootstellingstherapie. Deze behandeling kan zelfstandig worden geprobeerd of met de hulp van een professional.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie is een vorm van psychotherapie die vaak zeer effectief is voor patiënten met fobieën. Tijdens deze therapie leert de patiënt over zijn gedachten, gevoelens en gedrag, en ontwikkelt hij praktische strategieën om met de fobie om te gaan.

Medicijnen

Antidepressiva en anxiolytica (ontspanningsmiddelen) kunnen de symptomen van claustrofobie verminderen, maar lossen de onderliggende angststoornis niet op.

Ontspanningsoefeningen

Technieken zoals diep ademhalen, meditatie en spierontspanning kunnen helpen om negatieve gedachten en angsten te beheersen. Het kan nuttig zijn om een fysiotherapeut of manueel therapeut te raadplegen om deze technieken te leren.

Omgaan met een paniekaanval

Tijdens een paniekaanval is het het beste als de patiënt op dezelfde plek blijft. De aanval kan tot een uur duren. Als de patiënt op dat moment een voertuig bestuurt, is het verstandig om veilig te stoppen en te parkeren. Het is belangrijk om te onthouden dat de angstige gedachten en sensaties tijdelijk zijn en voorbij zullen gaan. De patiënt kan proberen zich te concentreren op iets dat niet-bedreigend is, zoals de tijd of voorwerpen in de omgeving.

Prognose van angststoornis

De symptomen van een paniekaanval pieken meestal binnen tien minuten. De meeste aanvallen duren tussen de vijf minuten en een half uur. Met de juiste behandeling en therapie kunnen veel patiënten hun angst aanzienlijk verminderen of volledig overwinnen.

Complicaties

Claustrofobie kan leiden tot verschillende complicaties, vooral als de aandoening onbehandeld blijft of ernstig is. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Beperkingen in dagelijks leven: Patiënten met claustrofobie kunnen moeite hebben met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals reizen met het openbaar vervoer, het gebruiken van liften of het werken in kleine ruimtes. Dit kan de sociale en professionele levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden.
• Vermijding van noodzakelijke medische onderzoeken: Claustrofobie kan ertoe leiden dat patiënten essentiële medische onderzoeken, zoals MRI-scans, vermijden vanwege de angst voor de beperkte ruimte. Dit kan de diagnose en behandeling van onderliggende medische aandoeningen vertragen.
• Psychosociale problemen: Claustrofobie kan bijdragen aan verhoogde stress, angststoornissen en depressieve symptomen. De constante angst en vermijding kunnen ook leiden tot sociale isolatie en problemen in relaties.
• Verhoogd risico op paniekaanvallen: Tijdens situaties waarin de patiënt zich opgesloten of beperkt voelt, kan claustrofobie leiden tot paniekaanvallen. Deze aanvallen kunnen de symptomen verergeren en het moeilijker maken om de aandoening te beheren.
• Fysieke symptomen: Chronische angst als gevolg van claustrofobie kan leiden tot fysieke symptomen zoals verhoogde hartslag, hyperventilatie, duizeligheid en andere stressgerelateerde klachten. Dit kan het algemene welzijn van de patiënt beïnvloeden.

Preventie van claustrofobie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om claustrofobie volledig te voorkomen, kunnen vroege interventie en behandeling helpen om de ernst van de aandoening te beperken. Het leren van copingstrategieën en het vermijden van situaties die angst uitlokken kan ook bijdragen aan het verminderen van de symptomen.

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)
• Anti-angstmedicatie: Medicijnen voor behandeling van angst
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): Vorm van psychotherapie