Claustrofobie: Irrationele angst voor afgesloten ruimtes

Claustrofobie is een vorm van een angststoornis waarbij een patiënt een irrationele angst heeft voor kleine, afgesloten ruimtes. De patiënt ervaart hierdoor paniekgevoelens, zoals zweten en een verhoogde hartslag. Conditionering en genetische factoren zijn betrokken bij de totstandkoming van de psychische aandoening. Diverse tips en behandelingen helpen patiënten om hun angst te overwinnen. Claustrofobie treft tot slot ongeveer 5 tot 10% van de bevolking.

• Oorzaken: Traumatische gebeurtenis in jeugd
• Risicofactoren van claustrofobie
• Symptomen van paniekaanval en irrationele, onvrijwillige angst
• Lichamelijke tekenen
• Psychische tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van angst voor kleine afgesloten ruimtes
• Hulp krijgen
• Alternatieve behandelingen
• Blootstellingstherapie
• Cognitieve gedragstherapie
• Medicijnen
• Ontspanningsoefeningen
• Omgaan met een paniekaanval
• Prognose van angststoornis

Oorzaken: Traumatische gebeurtenis in jeugd

Vaak is claustrofobie het gevolg van een traumatische gebeurtenis die zich al vroeg in de jeugd heeft afgespeeld. Als de patiënt bijvoorbeeld als klein kind in een afgesloten ruimte zat, ontwikkelt hij mogelijk claustrofobie als volwassene. Soms krijgen kinderen met een ouder met claustrofobie, zelf ook claustrofobie door afgesloten ruimtes in verband te brengen met de angst van de volwassene en zich hulpeloos te voelen om de geliefde te troosten.

Risicofactoren van claustrofobie

Veel dingen veroorzaken de angst die gepaard gaat met claustrofobie:

• auto's met centrale vergrendeling
• autowasbeurten
• draaideuren
• een MRI-scanner
• het dragen van nauwsluitende kledij (soms)
• hotelkamers met afgesloten ramen
• kleedkamers in winkels
• liften
• metro’s
• publieke toiletten
• treinen
• tunnels
• vliegtuigen

Symptomen van paniekaanval en irrationele, onvrijwillige angst

Patiënten met claustrofobie ervaren een irrationele, onvrijwillige angst voor krappe, kleine ruimtes. Patiënten gaan vaak tot het uiterste om kleine ruimtes en situaties te voorkomen die de paniek en angst tot stand brengen. Sommige patiënten met claustrofobie reageren alleen met milde angst wanneer ze zich in een afgesloten ruimte bevinden, terwijl anderen ernstige angst hebben of met een paniekaanval te maken krijgen. De symptomen verschijnen meestal tijdens de kindertijd of adolescentie.

Lichamelijke tekenen

Paniekaanvallen komen veel voor bij patiënten met claustrofobie. Ze zijn heel angstaanjagend en schrijnend. Meestal verschijnen de klachten zonder waarschuwing. Naast overweldigende gevoelens van angst, leidt een paniekaanval ook tot diverse fysieke symptomen:

• bevingen
• duizeligheid
• een behoefte om naar het toilet te gaan
• een doof gevoel / gevoelloosheid
• een droge mond
• een gevoel van vlinders in de maag
• een hoge bloeddruk
• een snelle hartslag
• een verstikkend gevoel
• een zwak gevoel
• flauwvallen
• hoofdpijn
• hyperventilatie
• kortademigheid of moeite met ademhalen
• misselijkheid
• oorsuizen
• opvliegers of koude rillingen
• pijn op de borst of een gevoel van beklemming op de borst
• zweten

Psychische tekenen

Patiënten met ernstige claustrofobie ervaren eveneens psychische symptomen, zoals:

• angst om de controle te verliezen
• angst om flauw te vallen
• angst om te sterven
• angst voor schade of ziekte
• gevoelens van angst
• verwardheid of desoriëntatie

Diagnose en onderzoeken

Als een patiënt zich de afgelopen zes maanden ongerust heeft gevoeld over een beperkte ruimte of een drukke plaats, of als hij om deze reden afgesloten ruimtes en drukke plaatsen heeft vermeden, lijdt hij waarschijnlijk aan claustrofobie.

Behandeling van angst voor kleine afgesloten ruimtes

Hulp krijgen

De meeste patiënten met een fobie zijn zich er volledig van bewust dat ze lijden aan een angststoornis. Veel patiënten leven met claustrofobie zonder dat de diagnose officieel gesteld is. Ze zorgen er gewoon voor dat ze afgesloten ruimtes vermijden. Het is echter nuttig om hulp te krijgen van de arts en een specialist met ervaring in gedragstherapie, zoals een psycholoog.

Alternatieve behandelingen

Sommige patiënten vinden verlichting door middel van hypnose en andere alternatieve behandelingsvormen. Anderen hebben baat bij zelfhulpmethoden zoals visualisatie. Het is steeds belangrijk om de goedkeuring van een arts te krijgen alvorens te starten met alternatieve behandelingsmethoden.

Blootstellingstherapie

Claustrofobie is met succes te behandelen en de patiënt geneest door geleidelijke blootstelling aan aan de situatie die de angst veroorzaakt. Dit staat in medische termen bekend als desensibilisatie of zelfblootstellingstherapie. Dit is zelf uit te proberen of gebeurt met de hulp van een professional.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) is voorts vaak zeer effectief voor patiënten met fobieën. Bij deze therapie leert de patiënt over zijn gedachten, gevoelens en gedrag. Zo ontwikkelt hij praktische manieren om effectief met de fobie om te gaan.

Medicijnen

Antidepressiva en relaxantia bestrijden de symptomen van claustrofobie, maar ze lossen het onderliggende probleem niet op.

Ontspanningsoefeningen

Diep ademhalen, mediteren en spierversterkende oefeningen helpen de patiënt om om te gaan met negatieve gedachten en angsten. Eventueel is een verwijzing naar een fysiotherapeut of manueel therapeut nuttig om deze technieken aan te leren.

Omgaan met een paniekaanval

Indien mogelijk moet de patiënt op dezelfde plek blijven tijdens een paniekaanval. De paniekaanval houdt mogelijk tot één uur aan. Bestuurt hij op dat moment een auto, dan moet hij misschien stoppen en rustig op zoek gaan naar een veilige plaats om te parkeren. De patiënt moet er tijdens een paniekaanval aan denken dat de angstaanjagende gedachten en sensaties een teken van paniek zijn en uiteindelijk voorbij zullen gaan. De patiënt concentreert zich het best op iets dat niet-bedreigend en zichtbaar is, zoals de tijd die hij wacht, of voorwerpen in een supermarkt.

Prognose van angststoornis

De symptomen van een paniekaanval pieken normaal gesproken binnen de tien minuten. De meeste aanvallen duren tussen de vijf minuten en een half uur.

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)
• Anti-angstmedicatie: Medicijnen voor behandeling van angst
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): Vorm van psychotherapie