Anti-angstmedicatie: Medicijnen voor behandeling van angst

Angst is een veel voorkomende aandoening die veel patiënten treft. Verschillende soorten medicijnen behandelen angst en angstgevoelens. Deze medicijnen staan in medische termen bekend als ‘anxiolytica’. Deze zijn vooral nuttig in combinatie met cognitieve therapie en andere therapieën. Meestal zet de arts een antidepressivum in, maar ook andere klassen van geneesmiddelen worden gebruikt voor de behandeling van angststoornissen en angstproblemen. Patiënten met een angststoornis werken nauw samen met de arts om een individueel behandelplan te vinden dat het beste past. Ervaart een patiënt bijwerkingen door de medicatie, dan raadplegen ze best hun arts en stoppen ze niet zelfstandig met de medicijnen.

• Anti-angstmedicatie: Werking en effectiviteit
• Bijwerkingen van anti-angstmedicatie
• Benzodiazepines
• Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)
• Serotonine-norepinefrineheropnameremmers (SNRI's)
• Tricyclische antidepressiva (TCA's)
• Bètablokkers en behandeling van angststoornissen
• Buspirone en verlichten van angst
• Monoamine oxidase-remmers en verminderen van angstgevoelens
• Anti-angstmedicatie: Duur van behandeling en opvolging
• Anti-angstmedicatie: Risico's en uitdagingen
• Anti-angstmedicatie: Alternatieve behandelingsmogelijkheden

Anti-angstmedicatie: Werking en effectiviteit

Werkingsmechanisme van anti-angstmedicatie

Anti-angstmedicatie beïnvloedt de werking van neurotransmitters in de hersenen, die een belangrijke rol spelen bij het reguleren van emoties en het verminderen van angstgevoelens. Angststoornissen zijn vaak het gevolg van een verstoring in de balans van deze chemische boodschappers, zoals serotonine, dopamine en gamma-aminoboterzuur (GABA). Door het verhogen of stabiliseren van deze stoffen kan de activiteit in bepaalde hersengebieden worden gereguleerd, wat resulteert in een vermindering van angstklachten. De precieze werking verschilt per medicijngroep, maar het uiteindelijke doel is altijd om de prikkelbaarheid van het zenuwstelsel te verminderen en een gevoel van kalmte te herstellen.

Effectiviteit van medicatie bij verschillende angststoornissen

De effectiviteit van anti-angstmedicatie hangt af van het type angststoornis en de individuele reactie van de patiënt op de behandeling. Bij gegeneraliseerde angststoornissen, sociale angststoornissen en paniekstoornissen worden bepaalde medicijngroepen zoals antidepressiva en benzodiazepines vaak succesvol ingezet. Voor specifieke fobieën kunnen medicijnen soms als aanvullende behandeling worden voorgeschreven, hoewel therapieën zoals gedragstherapie hier doorgaans effectiever zijn. Het duurt meestal enkele weken voordat sommige medicijnen, zoals antidepressiva, hun volledige effect bereiken. Het is daarom essentieel dat patiënten de behandeling onder medische opvolging voortzetten, zelfs wanneer de verbetering niet onmiddellijk merkbaar is.

Bijwerkingen van anti-angstmedicatie

De arts zet vaak antidepressiva en andere geneesmiddelen in tegen angst. Deze medicijnen veroorzaken bij sommige patiënten bijwerkingen. Deze verdwijnen vaak na een paar weken, maar het is van cruciaal belang om een arts te raadplegen als deze ondraaglijk zijn of niet verdwijnen. Sommige artsen adviseren om de anti-angstmedicatie met voedsel in te nemen om bijwerkingen te minimaliseren of om deze voor het slapengaan in te nemen, zodat het medicijn de slaap niet verstoort. De bijwerkingen die een patiënt ervaart, variëren en hangen af van het type medicatie. Om bijwerkingen te verlichten, past de arts geleidelijk de dosering aan of schrijft hij een ander medicijn of een andere vorm van therapie voor. Het is essentieel om nooit te stoppen met het nemen van medicatie zonder medisch toezicht, omdat dit mogelijk ontwenningsverschijnselen veroorzaakt.

Benzodiazepines

Werking

Benzodiazepines zijn een soort sedativum dat de fysieke symptomen van angst vermindert, zoals spierspanning. Deze medicijnen stimuleren ook ontspanning. Hun effecten treden meestal binnen enkele minuten op. Sommige patiënten gebruiken benzodiazepines om acute angst op korte termijn te beheersen, zoals bij vliegangst of tijdens een paniekaanval. In sommige gevallen worden benzodiazepines gebruikt naast een SSRI gedurende enkele weken, totdat de SSRI effectief begint te werken.

Voorbeelden

Voorbeelden van benzodiazepines zijn:

• alprazolam (Xanax)
• chloordiazepoxide (Librium)
• diazepam (Valium)
• lorazepam (Ativan)

Bijwerkingen
Hoewel deze geneesmiddelen zeer effectief zijn op korte termijn, schrijven artsen benzodiazepines zelden langdurig voor, omdat ze na verloop van tijd minder effectief worden en een risico op medicatieverslaving met zich meebrengen. Benzodiazepines zijn daarom niet aanbevolen voor gebruik langer dan één maand. Andere mogelijke bijwerkingen zijn:

• concentratieproblemen
• duizeligheid
• wazig zicht
• geheugenverlies
• hoofdpijn
• maagpijn
• problemen met balans of coördinatie (ataxie)
• slaperigheid of vermoeidheid
• spraakproblemen
• verwardheid

Onttrekking

Onttrekking van benzodiazepinen kan leiden tot:

• angst en rusteloosheid
• auto-ongevallen door verminderd reactievermogen
• een cognitieve achteruitgang
• depressie
• een overdosis, vooral in combinatie met opioïden of alcohol
• epileptische aanvallen
• heupfracturen
• slaapproblemen
• verslaving
• zweten

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)

Werking

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) zijn een type antidepressivum dat artsen vaak voorschrijven aan patiënten met angststoornissen en obsessief-compulsieve stoornissen (OCS). SSRI’s verlichten symptomen door de heropname van serotonine door bepaalde zenuwcellen in de hersenen te blokkeren. Serotonine speelt een cruciale rol bij het reguleren van de stemming. SSRI's zijn ‘selectief’ omdat ze voornamelijk invloed hebben op serotonine en niet op andere neurotransmitters. Deze medicijnen beginnen meestal binnen twee tot zes weken te werken, maar ze werken niet voor iedereen even goed. Patiënten nemen deze medicijnen vaak gedurende twaalf maanden om angst te behandelen, waarna de dosering geleidelijk wordt afgebouwd. SSRI's zijn niet verslavend.

Voorbeelden

Voorbeelden van SSRI's voor angst zijn:

• citalopram (Celexa)
• escitalopram (Lexapro)
• fluoxetine (Prozac)
• fluvoxamine (Luvox)
• paroxetine (Paxil, Pexeva)
• sertraline (Zoloft)

Bijwerkingen
De bijwerkingen van SSRI's kunnen onder meer bestaan uit:

• agitatie of rusteloosheid
• duizeligheid
• een droge mond
• gewichtstoename
• wazig zicht
• hoofdpijn
• maagklachten
• misselijkheid
• seksuele problemen of erectiestoornissen
• slaapproblemen
• slaperigheid of vermoeidheid

Serotonine-norepinefrineheropnameremmers (SNRI's)

Werking

Serotonine-norepinefrineheropnameremmers (SNRI's) vormen een andere klasse van antidepressiva die worden gebruikt voor de behandeling van depressie en angst. Artsen schrijven ze ook voor bij bepaalde chronische pijnaandoeningen. Deze medicijnen werken door de heropname van serotonine en norepinefrine te remmen, wat zorgt voor verhoogde niveaus van deze neurotransmitters in de hersenen. De effecten van SNRI's treden meestal op na enkele weken.

Voorbeelden

Voorbeelden van SNRI's die worden gebruikt voor de behandeling van angst zijn:

• duloxetine (Cymbalta)
• venlafaxine (Effexor XR)

Bijwerkingen

De bijwerkingen van SNRI's zijn vergelijkbaar met die van SSRI's en kunnen onder andere bestaan uit:

• constipatie
• droge mond
• duizeligheid
• gewichtstoename
• verhoogde bloeddruk
• verlies van eetlust
• hoofdpijn
• maagpijn
• misselijkheid
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• seksuele problemen of erectiestoornissen
• slaapproblemen
• slaperigheid of vermoeidheid

Tricyclische antidepressiva (TCA's)

Werking

Tricyclische antidepressiva (TCA's) behoren tot de oudere klasse van antidepressiva. Hoewel ze effectief kunnen zijn bij de behandeling van depressie en angst, kiezen artsen tegenwoordig vaker voor SSRI's vanwege hun gunstiger bijwerkingenprofiel. TCA's blijven echter nuttig voor bepaalde patiënten, vooral wanneer andere medicaties geen verlichting bieden. TCA's werken door de heropname van neurotransmitters zoals norepinefrine en serotonine te remmen, waardoor de beschikbaarheid van deze stoffen in de hersenen toeneemt en zo de stemming verbetert.

Voorbeelden

Voorbeelden van TCA's die worden voorgeschreven voor de behandeling van angst zijn:

• amitriptyline (Elavil)
• imipramine (Tofranil)
• nortriptyline (Pamelor)

Bijwerkingen

De bijwerkingen van TCA's kunnen variëren, afhankelijk van het specifieke medicijn en de individuele reactie van de patiënt. Mogelijke bijwerkingen zijn onder andere:

• constipatie
• duizeligheid
• een droge mond
• orthostatische hypotensie (een lage bloeddruk bij het opstaan)
• verhoogde eetlust
• een wazig gezichtsvermogen
• gewichtsverandering (verlies of toename)
• moeite met plassen
• overmatig zweten
• seksuele disfunctie of erectiestoornissen
• slaperigheid
• tremoren (beven)

Bètablokkers en behandeling van angststoornissen

Werking

Bètablokkers zijn vooral bekend als medicijnen voor de behandeling van hoge bloeddruk en hartproblemen. Ze worden echter soms ook gebruikt om de fysieke symptomen van angst, zoals snelle hartslag en trillende handen, te verminderen. Bètablokkers werken door het blokkeren van de effecten van norepinefrine, een stresshormoon dat betrokken is bij de ‘vecht-of-vluchtreactie’. Hierdoor worden de lichamelijke symptomen van angst verminderd, hoewel ze niet direct de onderliggende angst aanpakken.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden van bètablokkers die worden gebruikt bij angst zijn:

• atenolol (Tenormin)
• propranolol (Inderal)

Bijwerkingen

De bijwerkingen van bètablokkers kunnen onder andere omvatten:

• een depressieve stemming
• gewichtstoename
• lage bloeddruk
• extreme vermoeidheid
• kortademigheid
• koude handen en voeten
• slaapproblemen

Patiënten met astma of andere luchtwegaandoeningen moeten voorzichtig zijn met het gebruik van bètablokkers, omdat deze medicijnen hun symptomen kunnen verergeren. Mensen met diabetes dienen ook hun arts te raadplegen voordat ze bètablokkers gebruiken, aangezien deze medicijnen de symptomen van een lage bloedsuiker kunnen maskeren.

Buspirone en verlichten van angst

Werking

Buspirone (BuSpar) is een anti-angst medicijn dat effectief is voor de behandeling van zowel acute als chronische angststoornissen. In tegenstelling tot benzodiazepines werkt buspirone langzamer, waardoor het minder geschikt is voor acute angstaanvallen. Het biedt echter voordelen op lange termijn met minder risico op afhankelijkheid en tolerantie. Buspirone beïnvloedt serotonine- en dopamine-receptoren, wat bijdraagt aan de vermindering van angstgevoelens.

Bijwerkingen
De mogelijke bijwerkingen van buspirone omvatten:

• wazig gezichtsvermogen
• diarree
• duizeligheid
• slaperigheid
• een droge mond
• vermoeidheid
• hoofdpijn
• spierpijn
• misselijkheid
• concentratieproblemen
• rusteloosheid of nervositeit
• slaapproblemen
• zweten
• zwakte

Monoamine oxidase-remmers en verminderen van angstgevoelens

Werking

Monoamine-oxidase-remmers (MAO-remmers) behoren tot de eerste soorten antidepressiva die ontwikkeld werden. Ze zijn effectief bij de behandeling van angststoornissen zoals paniekstoornissen en sociale fobie. Deze medicijnen werken door het blokkeren van de werking van monoamine-oxidase, een enzym dat de afbraak van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine reguleert. Hierdoor blijven deze neurotransmitters langer actief in de hersenen, wat kan helpen om de stemming te verbeteren en angst te verminderen.

Voorbeelden

Enkele bekende MAO-remmers zijn:

• isocarboxazid (Marplan)
• phenelzine (Nardil)
• selegiline (Emsam)
• tranylcypromine (Parnate)

Bijwerkingen

De mogelijke bijwerkingen van MAO-remmers zijn onder andere:

• constipatie
• diarree
• duizeligheid
• een droge mond
• gewichtstoename
• lage bloeddruk
• hoofdpijn
• misselijkheid
• moeite met plassen
• seksuele disfunctie
• slaapproblemen
• slaperigheid
• zweten

MAO-remmers kunnen gevaarlijke interacties hebben met bepaalde andere medicijnen, voedingsmiddelen en dranken die tyramine bevatten, zoals oude kazen, gerookt vlees, en rode wijn. Daarom is het belangrijk dat patiënten die deze medicijnen gebruiken hun dieet en andere medicatie zorgvuldig bespreken met hun arts.

Anti-angstmedicatie: Duur van behandeling en opvolging

Duur van medicamenteuze behandeling

De duur van een behandeling met anti-angstmedicatie kan variëren afhankelijk van de ernst en het type angststoornis. Bij kortdurende angstklachten, bijvoorbeeld veroorzaakt door acute stress, kan een tijdelijke behandeling met benzodiazepines voldoende zijn. Langdurige of chronische angststoornissen vereisen echter vaak een behandeling over een periode van maanden tot jaren. Antidepressiva zoals SSRI's worden vaak voorgeschreven voor langdurig gebruik, omdat ze minder kans op verslaving geven dan sommige andere medicijngroepen. De duur van de behandeling wordt in samenspraak met de arts vastgesteld en regelmatig geëvalueerd om te bepalen of de medicatie nog noodzakelijk is.

Het belang van medische opvolging bij medicijngebruik

Medische opvolging is van cruciaal belang bij het gebruik van anti-angstmedicatie. Regelmatige controle bij de arts helpt om de effectiviteit van de behandeling te beoordelen en bijwerkingen tijdig op te sporen. Bij sommige medicijnen, zoals benzodiazepines, bestaat het risico op afhankelijkheid, vooral bij langdurig gebruik. Artsen houden deze risico’s nauwlettend in de gaten en passen de behandeling aan wanneer dat nodig is. Daarnaast kunnen bijwerkingen, zoals slaperigheid, gewichtstoename of seksuele disfunctie, de therapietrouw beïnvloeden. Door open communicatie met de arts kunnen patiënten hun klachten bespreken en samen zoeken naar oplossingen of alternatieve behandelingen.

Anti-angstmedicatie: Risico's en uitdagingen

Risico op afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen

Een belangrijk risico bij bepaalde anti-angstmedicatie, zoals benzodiazepines, is de ontwikkeling van afhankelijkheid. Deze medicijnen werken snel en effectief, maar bij langdurig gebruik kunnen patiënten zowel fysieke als psychische afhankelijkheid ontwikkelen. Wanneer het lichaam gewend raakt aan de medicatie, kunnen hogere doses nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken. Stoppen met de medicatie kan dan leiden tot ontwenningsverschijnselen zoals rusteloosheid, slapeloosheid en prikkelbaarheid. Om dit te voorkomen, wordt de dosis meestal geleidelijk afgebouwd onder toezicht van een arts.

Bijwerkingen en invloed op dagelijkse activiteiten

Anti-angstmedicatie kan bijwerkingen veroorzaken die de dagelijkse activiteiten beïnvloeden. Slaperigheid, verminderde concentratie en duizeligheid zijn veelvoorkomende klachten bij patiënten die benzodiazepines gebruiken. Antidepressiva kunnen andere bijwerkingen geven, zoals maagklachten, gewichtstoename en een verminderde libido. Deze bijwerkingen kunnen de kwaliteit van leven aantasten en leiden tot frustratie bij patiënten. Het is belangrijk dat patiënten zich bewust zijn van mogelijke bijwerkingen en deze bespreken met hun arts om de juiste balans tussen effectiviteit en levenskwaliteit te vinden.

Anti-angstmedicatie: Alternatieve behandelingsmogelijkheden

Combinatie van medicatie en therapie

Anti-angstmedicatie is vaak het meest effectief wanneer het wordt gecombineerd met andere behandelingen, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT). CGT helpt patiënten om negatieve denkpatronen en gedragingen die bijdragen aan hun angststoornis te herkennen en te veranderen. Terwijl medicatie de fysieke symptomen van angst, zoals hartkloppingen en spierspanning, kan verminderen, richt therapie zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaken van angstgevoelens. Een combinatiebehandeling biedt daarom vaak de beste langetermijnresultaten.

Niet-medicamenteuze alternatieven bij angststoornissen

Sommige patiënten geven de voorkeur aan niet-medicamenteuze behandelingen of zoeken naar aanvullende opties naast hun medicatie. Ontspanningstechnieken, zoals meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen, kunnen helpen om de symptomen van angst te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging heeft eveneens een positief effect op angstgevoelens, omdat het de aanmaak van endorfines stimuleert en stress verlaagt. Daarnaast kan een evenwichtig voedingspatroon en voldoende slaap bijdragen aan het herstel van het lichaam en de geest. Hoewel deze alternatieven niet altijd een volledige vervanging voor medicatie zijn, vormen ze een waardevolle aanvulling op de behandeling van angststoornissen.

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Antidepressiva: Medicatie tegen een depressie en pijn
• Benzodiazepinen: Medicatie bij angst en slaapproblemen
• Bètablokkers: Medicatie die hartslag en bloeddruk verlaagt
• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)