Arsenicumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan arseen

Arsenicumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan arseen Arseen is een natuurlijke semi-metaalachtige chemische stof die zich wereldwijd in het grondwater bevindt. Een overmatige blootstelling aan arseen (inslikken, absorberen of inhaleren) veroorzaakt tal van symptomen aan het bloed, de hersenen, de huid, de maag en darmen en de nagels. De arsenicumvergiftiging ontstaat acuut (plots) of chronisch (geleidelijk). Personen die werken met arsenicum, moeten daarom voorzorgsmaatregelen treffen om een arseenvergiftiging te voorkomen. Een acute vergiftiging door arsenicum leidt namelijk vaak tot de dood.

Synoniemen

De vergiftiging door arseen is ook nog gekend als ‘arsenicisme’ of ‘arsenicose’.

Arseen

Organisch arseen
Arseen in het milieu is niet onmiddellijk gevaarlijk en zelden zijn toxische (giftige) hoeveelheden arseen in de natuur te vinden. Wel is de concentratie van arseen in bepaalde geografische regio’s soms hoger. Deltares heeft hierover een publicatie uitgegeven. Dit is dan een gevolg zijn van menselijke activiteiten, zoals metaalwinning of het gebruik van pesticiden.

Anorganisch arseen
Anorganisch arsenicum is ook te vinden in grondwater, in veel chemicaliën en in voedingsmiddelen, en is vooral aanwezig in hoge concentraties in industriële processen. Anorganische arseenverbindingen zijn schadelijker dan organische arseenverbindingen. Ze reageren eerder met de lichaamscellen, verplaatsen bepaalde elementen uit de cel en veranderen de functie van de cel. Dit resulteert sneller in gezondheidsproblemen bij mensen.

Oorzaken van overmatige blootstelling aan arseen

Bodem

Arseen is vaak betrokken bij opzettelijke vergiftigingspogingen, maar de overmatige blootstelling aan arseen gebeurt ook via verontreinigd grondwater, geïnfecteerde grond en steen en hout dat is geconserveerd met arsenicum. Het water raakt ondergronds verontreinigd door stenen die het arseen vrijmaken. Arseenvergiftiging vindt echter niet plaats door het aanraken van rotsen die arseen bevatten.

Medicatie

Voorts is het belangrijk om enkel te opteren voor therapeutisch veilige medicijnen afkomstig van gerenommeerde fabrikanten. Vele Chinese kruidengeneesmiddelen bevatten bijvoorbeeld arsenicum.

Voeding

Mogelijk zijn ook sporen van arseen aanwezig in sommige voedingsmiddelen, zoals vlees, gevogelte en vis. Normaalgesproken bevat pluimvee het hoogste arsenicumgehalte vanwege antibiotica in het kippenvoer. Ook rijst bevat hogere arseengehalten.

Werk

Ook op de werkplaats gebeurt mogelijk een arsenicumvergiftiging indien de werknemer geen geschikte veiligheidsmaatregelen treft. Vooral in de smeltindustrie, de glasproductie, houtbehandeling en het produceren van pesticiden komt arsenicum mogelijk vrij.

Symptomen

De overmatige blootstelling aan arsenicum vindt acuut (plots) of chronisch (geleidelijk) plaats. De symptomen van arsenicumvergiftiging variëren afhankelijk van het type en de concentratie van het gif.

Acute arsenicumvergiftiging

Bij een acute vergiftiging door arsenicum starten de symptomen meestal na ongeveer dertig minuten. Dit is voornamelijk gekenmerkt door diarree en braken, maar vergiftiging door arseen tast diverse mogelijke lichaamssystemen aan.

Bloed
De overmatige blootstelling aan arsenicum veroorzaakt een afbraak van hemoglobine van rode bloedcellen (hemolyse). Ook ontstaat een laag ijzergehalte in de rode bloedcellen (ferriprieve anemie) en een lage bloeddruk (hypotensie).

Hoofdpijn komt voor / Bron: Geralt, PixabayHoofdpijn komt voor / Bron: Geralt, Pixabay
Hersenen
Een arseenvergiftiging is gekenmerkt door hoofdpijn, slaperigheid, verwardheid en toevallen. De vergiftiging door arsenicum veroorzaakt namelijk hersenschade (encefalopathie) en zenuwproblemen van de armen en benen (perifere neuropathie: schade aan perifere zenuwen met pijn, zwakte, gevoelloosheid en tintelingen aan vooral de handen en voeten).

Huid
Een overmatige ophoping van vocht in de zachte weefsellagen onder de huid (oedeem) komt ook tot stand.

Maag en darmen
Ook het spijsverteringskanaal is aangetast. De patiënt krijgt namelijk te maken met buikgriep (gastro-enteritis), braken, buikpijn, koorts, en (bloederige) diarree.

Nagels
Nagelafwijkingen zijn onder andere witte dwarsstrepen op de vingernagels (Mees-lijnen), witte nagels (leukonychie)

Andere symptomen
Sommige patiënten hebben een knoflookachtige ademgeur.

Chronische arsenicumvergiftiging

De symptomen van chronische arsenicumvergiftiging starten ongeveer twee tot acht weken na de blootstelling. De chronische blootstelling aan arseen gebeurt bijvoorbeeld door inademing van lage arseenconcentraties.

Algemeen
Chronische vergiftiging gaat gepaard met zwakte, spierpijn, koude rillingen en koorts, vermagering, uitputting, oedemen (zwellingen).

Huid en nagels
Huid- en nagelklachten zijn onder meer verharde plekken op de huid (hyperkeratose) met ongewoon diepe plooien op de handpalmen en de voetzolen, een ongebruikelijke verdonkering van bepaalde delen van de huid (hyperpigmentatie), witte dwarsgestreepte lijnen op de vingernagels (Mees' lijnen) en een ontsteking met roodheid van de huid en met verlies van grote stukken huid over grote delen van het lichaam (exfoliatieve dermatitis).

Andere symptomen
Andere symptomen zijn onder meer een ontsteking van sensorische en motorische zenuwen (polyneuritis) en ook een ontsteking van het slijmvliesmembraan in de keel.

Ernstige symptomen

Ernstige symptomen van een vergiftiging door arsenicum zijn:

Arseenvergiftiging tast meestal de huid, de lever, de longen en de nieren (nierfalen) aan. In het laatste stadium krijgt de patiënt te maken met toevallen en een shock. Dit leidt tot een coma of de dood.

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van arseenvergiftiging gebeurt door een bloedonderzoek en urineonderzoek, maar ook door het controleren van het haar en de nagels.

Behandeling van arseenvergiftiging

De behandeling van een acute arsenicumvergiftiging moet de arts snel opstarten. De arts verwijdert het arseen door chelatietherapie (verwijdering van zware metalen uit het lichaam), de vervanging van rode bloedcellen via bloedtransfusies en ook een darmreiniging indien de patiënt het arseen heeft ingenomen. Daarnaast is het belangrijk om aangetaste kledij grondig uit te wassen. Ook moet de getroffen huid grondig gewassen en gespoeld worden. Verder zijn medicijnen soms ondersteunend nodig, bijvoorbeeld bij hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart). De arts controleert bij vergiftigde patiënten voorts nauwgezet de nierfunctie want soms is een nierdialyse vereist.

Prognose

Acute toxische anorganische arsenicumvergiftiging heeft een redelijk tot slecht resultaat. Een chronische vergiftiging heeft een beter resultaat.

Complicaties door vergiftiging

Complicaties gekoppeld aan langdurige arsenicumblootstelling zijn:

Preventie van arsenicumvergiftiging

Opteren voor gezuiverd water is de beste optie. Verder is zweten nuttig voor het ontgiften van toxines (gifstoffen), waaronder arseen. Daarom is een sauna gebruiken een goed idee. Het totaal vermijden van arseen is vaak onmogelijk, maar aanpassingen in de levensstijl zijn wel mogelijk, bijvoorbeeld door het volgen van een gezonde voeding.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Antimoonvergiftiging: Symptomen van overmatige blootstellingAntimoonvergiftiging: Symptomen van overmatige blootstellingAntimoon (symbool Sb van het Latijnse stibium) (antimonium, stibium) is een zilvergrijs metalloïde met gemiddelde hardhe…
CO vergiftiging voorkomen en herkennenCO vergiftiging (of koolstofmonoxide vergiftiging) maakt elk jaar tientallen doden. Dit valt te wijten aan het 'stille'…
Homeopatisch geneesmiddel: Arsenicum albumTot de kenmerkende symptomen van Arsenicum horen grote rusteloosheid en angst, ernstige verzwakking en uitputting, hevig…
Mangaanvergiftiging: Overmatige blootstelling aan mangaanMangaanvergiftiging: Overmatige blootstelling aan mangaanMangaan is een soort metaal dat zowel in de omgeving als in beroepsmatige plaatsen aanwezig is. Door een overmatige bloo…

Cadmiumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan cadmiumCadmiumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan cadmiumCadmium is een zwaar metaal dat van nature aanwezig is in de omgeving. Ook komt cadmium voor in de industrie (bijvoorbee…
Basofilie: Verhoogd aantal basofielen in het bloedBasofilie: Verhoogd aantal basofielen in het bloedHet beenmerg produceert alle typen bloedcellen: witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes. Basofielen zijn ee…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 16 maart 2018:
  • Arsenic Poisoning, https://rarediseases.org/rare-diseases/heavy-metal-poisoning/
  • Arsenic poisoning, https://www.britannica.com/science/arsenic-poisoning
  • Arsenic Poisoning, https://www.medicinenet.com/arsenic_poisoning/article.htm#arsenic_facts
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Everything You Need to Know About Arsenic Poisoning, https://www.healthline.com/health/arsenic-poisoning#Overview1
  • The Health Dangers of Arsenic Toxicity, https://www.globalhealingcenter.com/natural-health/health-dangers-arsenic-toxicity/
  • What is arsenic poisoning?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/241860.php
  • Afbeelding bron 1: Geralt, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-02-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.