Nachtzweten: Oorzaken van nachtelijk transpireren (zweten)

Diverse milde tot ernstige oorzaken krijgen zowel mannen als vrouwen te maken met nachtelijk zweten. Patiënten met nachtzweten zweten gedurende de nacht, hetgeen resulteert in doordrenkte nachtkledij en lakens en een oververhitte slaapomgeving. Naast het nachtelijk transpireren treden soms nog andere tekenen op, zoals koorts en rillingen. Aanhoudend zweten (zonder bekende oorzaak) en een gewijzigd zweetpatroon, zijn tekenen waarmee de patiënt best een arts opzoekt. Hij zet meerdere onderzoeken in om de oorzaak van het zweten tijdens de nacht te achterhalen. Wanneer de diagnose beschikbaar is, behandelt de arts het onderliggende probleem. In sommige gevallen is de oorzaak onduidelijk en zijn zowel medicamenteuze behandelingen als zelfzorgmaatregelen voorhanden om dit vervelende probleem te verhelpen.

• Regulatie lichaamstemperatuur
• Synoniemen
• Aandoeningen en nachtzweten
• Bloed- of beenmergproblemen
• Hartproblemen
• Hormonale (endocriene) stoornissen
• Longaandoeningen
• Neurologische aandoeningen
• Psychische aandoeningen
• Andere aandoeningen
• Omgevingsfactoren en transpireren tijdens de nacht
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen voor nachtelijk zweten
• Onderliggend probleem
• Tips
• Medicatie
• Prognose

Regulatie lichaamstemperatuur

Zweten is het natuurlijke koelsysteem van het lichaam om oververhitting te voorkomen. De hypothalamus in de hersenen reguleert de lichaamstemperatuur en stimuleert meer dan twee miljoen zweetklieren die het lichaam koel houden. Als het waterige zweet van de huid verdampt, geeft het warmte-energie af, wat op zijn beurt het lichaam afkoelt. Door diverse onderliggende milde tot ernstige problemen, gaan mensen vooral ’s nachts zweten.

Synoniemen

Andere benamingen voor nachtzweten omvatten:

• nachtelijk transpireren
• nachtelijk zweten
• slaaphidrose / slaaphidrosis
• slaaphyperhidrose / slaaphyperhidrosis

Aandoeningen en nachtzweten

Bloed- of beenmergproblemen

Bepaalde bloed- en beenmergaandoeningen veroorzaken sneller nachtzweten zoals:

• acute lymfatische leukemie: acute vorm van bloedkanker
• acute myeloïde leukemie: acute vorm van bloedkanker
• chronische lymfatische leukemie: vorm van bloedkanker
• chronische myeloïde leukemie: vorm van bloedkanker
• Burkitt-lymfoom: snelgroeiende kanker in lymfocyten
• haarcelleukemie: bloedkanker met overmatige, harige B-cellen
• Hodgkin-lymfoom: kanker van lymfesysteem
• non-Hodgkin lymfoom: kanker in lymfocyten van immuunsysteem
• myelofibrose: beenmergaandoening met tekort van bloedcellen
• polycythemia vera: bloedziekte met toename alle bloedcellen
• Takayasu arteritis: zeldzame ontsteking van de bloedvaten
• vasculitis: ontsteking van bloedvat door ziekte of medicatie

Hartproblemen

Zweten gedurende de nacht vloeit soms voort uit een probleem met het hart zoals acute pericarditis (soorten van ontsteking van hartzakje), endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart) en andere cardiovasculaire aandoeningen.

Hormonale (endocriene) stoornissen

Enkele hormonale aandoeningen / endocriene stoornissen leiden tot nachtelijk transpireren:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• feochromocytoom
• het carcinoïdesyndroom
• hyperthyreoïdie (overmatig actieve schildklier)
• hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel)
• menopauze (opvliegers)
• puberteit
• schildklieraandoeningen
• zwangerschap

Longaandoeningen

Volgende longgerelateerde aandoeningen zijn geassocieerd met nachtelijk zweten.

• aspergillose: schimmelinfectie met longproblemen
• berylliose: metaalvergiftiging door blootstelling beryllium
• blastomycose: schimmelinfectie met aantasting huid en longen
• CMV pneumonie (cytomegalovirus): longinfectie
• coccidioïdomycose: milde schimmelinfectie
• cryptokokkose: schimmelinfectie met aantasting longen en huid
• empyeem (pus of etter) in longen, vaak door longontsteking
• leishmaniasis: infectie met symptomen aan huid en ingewanden
• longabces: bacteriële infectie met abces in longen
• MRSA: bacteriële infectie met resistentie tegen antibiotica
• nocardia-infectie: symptomen aan longen, hersenen en huid
• pleuritis: borstvliesontsteking met pijn op de borst
• pulmonale actinomycose: bacteriële infectie aan de longen
• tuberculeuze artritis: tuberculose (infectie) aan gewricht
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• Q-koorts: bacteriële infectie met griepachtige symptomen

Neurologische aandoeningen

Soms veroorzaken neurologische aandoeningen nachtzweten zoals:

• autonome dysreflexie (bij een ruggenmergletsel ontstaan symptomen door een prikkel onder het letsel)
• autonome neuropathie (schade aan autonome zenuwen)
• beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen)
• posttraumatische syringomyelia,
• ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen)

Psychische aandoeningen

Een burn-out, angststoornissen, een depressie en stress zijn enkele psychische klachten die mogelijk overmatig zweten tijdens de nacht (en ook overdag) met zich meebrengen.

Andere aandoeningen

Tot slot veroorzaken ook andere aandoeningen het nachtelijk zweten:

• anorectaal abces: verzameling van pus rond anus en rectum
• arteriitis temporalis: ontsteking van slagaders bij de slaap
• Churg-Strauss-syndroom: auto-immuunaandoening
• gastro-oesofageale refluxziekte (het primaire symptoom is brandend maagzuur, maar nachtelijk zweten is ook een veelvoorkomend kenmerk)
• granulomatose met polyangiitis (Wegener): auto-immuunziekte
• Heerfordt-syndroom: sarcoïdose met bijkomende symptomen
• hiv / aids
• niercelcarcinoom (nierkanker): tumor in nier met pijn in zij
• obstructief slaapapneusyndroom (OSAS): slaapstoornis; bij patiënten met een onbehandelde ziekte komt nachtelijk transpireren drie keer vaker tot stand

Omgevingsfactoren en transpireren tijdens de nacht

Veel voorkomende, normale omgevingsfactoren van nachtzweten zijn alcoholgebruik, een overdreven warme slaapkamer, lichamelijke inspanning vlak voor bedtijd, zwaarlijvigheid, ongepaste kleding of beddengoed en kruidig eten of warme dranken consumeren voor het slapen gaan. Het gebruik van medicijnen heeft soms nachtzweten als bijwerking. Voorbeelden van deze medicijnen zijn antidepressiva, hormonen, diabetesmedicijnen, pijnstillers en corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). Melatonine is een ander medicijn dat mogelijk deze klachten veroorzaakt, al zijn de meningen hierover verdeeld. Verder is het gebruik van drugs, en dan vooral heroïne, geassocieerd met het transpireren tijdens de nacht.

Symptomen

Overmatig zweten tijdens de nacht maakt het beddengoed nat van het zweet. Bij een aantal patiënten die blozen tijdens de nacht, is het lastig om het blozen (warmte en roodheid van het gezicht of de romp) te onderscheiden van echt nachtelijk zweten, maar soms gaat het ook gepaard met nachtzweten. Ook andere symptomen gaan mogelijk nog gepaard met nachtelijk transpireren, afhankelijk van de oorzaak. Aanverwante symptomen omvatten blozen, koorts, onverklaarbaar gewichtsverlies, rillingen of koud zweten. Daarnaast komen symptomen voor van het onderliggend probleem zoals long- en hartproblemen, neurologische tekenen, …

Diagnose en onderzoeken

Raadplegen van een arts
Nachtelijk transpireren is een veel voorkomend probleem dat vaak geassocieerd is met slapen in warmere dan ideale omstandigheden. Wanneer mensen echter doordrenkt zijn door het nachtzweten of een gewijzigd zweetpatroon bemerken, moeten ze de arts raadplegen.

Diagnostisch onderzoek
Om de oorzaak te achterhalen van nachtzweten, heeft de arts een gedetailleerde medische geschiedenis nodig. Verder bestelt hij bijkomende onderzoeken zoals een bloedonderzoek, beeldvormende onderzoeken (zoals röntgenfoto's of een CT-scan) en verdere gespecialiseerde testen.

Behandelingen voor nachtelijk zweten

Onderliggend probleem

Het is belangrijk om een arts te raadplegen voor onverklaarbaar en aanhoudend nachtzweten. Vaak is namelijk wel een behandeling beschikbaar en soms ook echt noodzakelijk omdat sprake is van een onderliggend probleem. De behandeling voor nachtelijk zweten hangt af van de onderliggende oorzaak. De arts behandelt namelijk dit onderliggend probleem. Medicatie geven of deze aanpassen en een medische of chirurgische behandeling zijn beschikbaar. Soms vindt de arts geen definitieve oorzaak van het overmatig zweten tijdens de nacht (idiopathische hyperhidrose). De arts zet dan geeft dan preventieve tips om het nachtzweten te verminderen of voorkomen en zet medicatie in.

Tips

Volgende tips verminderen of voorkomen nachtzweten.

• alcohol, cafeïne en pittig voedsel vermijden
• een andere matras aanschaffen: Een hybride matras die traditionele veren combineert met traagschuim / latex is beter dan een matras die bestaat uit traagschuim en latex, omdat zo’n matras warmte vasthoudt. Een stevige matras is tevens een betere keuze dan een zachte matras, omdat mensen dieper in een zachte matras zakken, hetgeen lucht en dus ook warmte doet vasthouden. Op de markt zijn ook diverse matrassen tegen nachtzweten bekend, zoals bijvoorbeeld de thermo – matrastopper.
• een antitranspiratiemiddel voor klinische weerstand aanbrengen op de lichaamsdelen die het meest zweten zoals de oksels, de handen, de voeten, de haarlijn, de rug, de borst of de lies
• een normaal gewicht aanhouden
• in een kamer met airconditioning slapen of een ventilator gebruiken
• in een koele omgeving slapen met lichte, ademende, niet-synthetische nachtkleding en lakens
• naakt gaan slapen: een koelere huid leidt tot een betere slaap
• ontspannings- en ademhalingsoefeningen uitoefenen voor het slapengaan en na het ontwaken
• overdag veel water drinken
• ten laatste twee à drie uur voor bedtijd eten
• voeding met veel vet en veel suiker vermijden
• voldoende dagelijkse lichaamsbeweging aanhouden
• zich niet oprollen of een zwaar dekbed gebruiken

Medicatie

Anticholinergica, medicijnen die spierbewegingen remmen, zijn voorts inzetbaar om het zweten tijdens de nacht te verminderen. Deze geneesmiddelen mag de patiënt enkel op doktersvoorschrift innemen. Deze medicijnen blokkeren de overdracht van zenuwimpulsen binnen het zenuwstelsel waardoor het zweten vermindert.

Prognose

De prognose voor een patiënt die ’s nachts overmatig zweet is afhankelijk van de onderliggende gezondheidstoestand van de patiënt en de oorzaak van het nachtelijk zweten. Nachtelijk transpireren dat geassocieerd is met de menopauze overgang verbetert meestal na verloop van tijd na de menopauze.

Lees verder

• Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid