Takayasu arteritis: Zeldzame ontsteking van de bloedvaten
Takayasu arteritis is een zeldzame ontstekingsziekte van de grote slagaders. Bij Takayasu arteritis veroorzaakt de ontsteking schade aan de aorta (de grote slagader die bloed vervoert vanuit het hart naar de rest van het lichaam) en de belangrijkste aortatakken. De ziekte leidt tot verstopte of vernauwde slagaders (stenose) of abnormaal verwijde bloedvaten (aneurysma). Een patiënt met Takayasu arteritis heeft pijn op de borst en een hoge bloeddruk, wat uiteindelijk mogelijk resulteert in hartfalen of een beroerte. Een heleboel symptomen zijn verder nog mogelijk bij deze ziekte. Dr. Mikito Takayasu beschreef in 1908 voor het eerst deze aandoening.
Epidemiologie Takayasu arteritis
Naar schatting 2,6 - 6,4 personen per miljoen inwoners lijden aan Takayasu arteritis. De aandoening treft voornamelijk jonge meisjes en vrouwen tussen de twintig en veertig jaar, maar er zijn eveneens gevallen bij kinderen en ouderen gerapporteerd. De aandoening komt wereldwijd voor, maar heeft een voorliefde voor Aziatische of Indische vrouwen.
Oorzaken: Aandoening van de slagaders
Bij Takayasu arteritis zijn de aorta en andere grote slagaders ontstoken. Hieronder vallen eveneens de slagaders die leiden naar het hoofd en de
nieren. Na verloop van tijd veroorzaakt de
ontsteking veranderingen in deze slagaders. Ze verdikken, vernauwen en vertonen littekens. Hierdoor vermindert de bloedtoevoer naar vitale weefsels en organen, wat leidt tot ernstige complicaties en soms zelfs de dood. Soms ontstaan abnormaal verwijde slagaders waardoor een
aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader) zich ontwikkelt.
De exacte oorzaak van de initiële ontsteking in Takayasu arteritis is niet bekend. Takayasu arteritis is wellicht een
auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem de eigen slagaders aanvalt omdat het lichaam deze aanziet als indringers. De aandoening is niet genetisch.

Pijn op de borst komt voor bij Takayasu arteritis /
Bron: Pexels, PixabaySymptomen: Zeldzame ontsteking van de bloedvaten
Bij Takayasu arteritis presenteren de symptomen zich vaak in twee fasen. In de eerste fase heeft de patiënt last van
gewrichtspijn,
huiduitslag, lichte
koorts,
nachtzweten en
spierpijn. Hij is verder
vermoeid en verliest snel en onbedoeld veel gewicht. Niet iedereen heeft deze vroege symptomen. Soms is de ontsteking aan de bloedvaten al jaren bezig en is er bijgevolg reeds schade aan de bloedvaten opgetreden, nog voor dat de patiënt zich realiseert dat er iets mis is. In de tweede fase beginnen de symptomen zich te ontwikkelen wanneer de ontsteking de slagaders heeft vernauwd. Door de verminderde bloedtoevoer ontvangen de organen en weefsels te weinig zuurstof en voedingsstoffen. De patiënt heeft arm- of
beenzwakte of
pijn bij het lopen,
buikpijn,
geheugenproblemen, een
hoge bloeddruk,
hoofdpijn,
kortademigheid, moeite om na te denken,
pijn op de borst, te weinig rode bloedcellen (
medische term:
anemie) en visuele problemen (bijvoorbeeld
retinopathie: (
netvliesaandoening). Daarnaast is hij
duizelig, is de polsslag moeilijk te voelen door de vernauwde slagader en is hij kortademig. De patiënt valt tot slot wel eens flauw (
flauwvallen).
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Veel symptomen van Takayasu arteritis zijn vergelijkbaar met andere aandoeningen, waardoor de diagnose moeilijk te stellen is voor de arts. Een vroegtijdige opsporing van de ziekte is evenwel belangrijk voor een zo goed mogelijke behandeling en het voorkomen van complicaties. De diagnose gebeurt door middel van een medische anamnese en lichamelijk onderzoek.
Diagnostisch onderzoek
De arts voert verder nog wat onderzoeken uit: een
angiografie (radiografie van de bloedvaten), een
arteriografie (beeldvormend onderzoek: slagader van een ledemaat wordt ingespoten met een kleurstof; op beeld valt dan een mogelijke verstopping te zien), computertomografie (
CT-scan), een volledig
bloedonderzoek,
echografie, een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van hart), Magnetic Resonance Imaging (
MRI-scan), Magnetische resonantie
angiografie (MRA) en/of een röntgenfoto (
radiografisch onderzoek) van de borstkas (
thoraxfoto). De symptomen keren soms terug na verloop van tijd. Door middel van de vele onderzoeken valt de progressie en de behandeling van de aandoening beter te beoordelen.
Behandeling ziekte
De behandeling van dit Takayasu arteritis bestaat uit het verminderen van ontsteking in de slagaders en het zo veel mogelijk voorkomen van complicaties. Zelfs met vroege opsporing valt Takayasu arteritis helaas toch vrij lastig te behandelen. Soms heeft de aandoening al onherstelbare schade aangericht bij de patiënt. De behandeling bestaat meestal uit medicijnen.
Corticosteroïden, immuun-onderdrukkende medicijnen en geneesmiddelen die het immuunsysteem reguleren zijn veel gebruikte medicijnen. Soms is een chirurgische ingreep (angioplastiek) nodig om er voor te zorgen dat de bloedtoevoer weer goed door de slagaders stroomt. Soms komen de symptomen van een hoge bloeddruk, pijn op de borst enzovoort toch nog terug na de operatie en dient een tweede operatie te gebeuren. Bij de ontwikkeling van een groot aneurysma is een operatie vereist om te voorkomen dat deze openbarst. Dit doet de chirurg via een bypassoperatie, dotteren (bloedvatverbreding) en/of via het inbrengen van een
stent.
Complicaties
De ernst van Takayasu arteritis is variabel. Bij sommige patiënten blijft de aandoening mild en zijn er geen complicaties. Maar bij andere patiënten leiden de terugkerende ontstekingen en problemen met de slagaders tot bijvoorbeeld de verharding en vernauwing van bloedvaten (
vasoconstrictie) waardoor organen en weefsels onvoldoende bloed krijgen. Een hoge bloeddruk is meestal het gevolg van een verminderde bloeddruk naar de nieren. Daarnaast is de hartspier, de hartklep of het hartzakje soms ontstoken.
Hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) is mogelijk het gevolg van de hoge bloeddruk,
myocarditis (ontsteking van de hartspier) of aortaklepinsufficiëntie. Een ischemische
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de
hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), een
TIA (transient ischemic attack: tijdelijke functie-uitval met neurologische problemen), een aneurysma in de aorta, een
hartaanval of
longproblemen zijn voorts andere voorkomende complicaties.
Prognose Takayasu arteritis
De aandoening gaat gepaard met een aanzienlijke morbiditeit en is mogelijk levensbedreigend. Dit is echter afhankelijk van de ernst van de symptomen en de mogelijke complicaties.