Takayasu arteritis: Zeldzame ontsteking van de bloedvaten

Takayasu arteritis is een zeldzame ontstekingsziekte van de grote slagaders. Bij Takayasu arteritis veroorzaakt de ontsteking schade aan de aorta (de grote slagader die bloed vervoert vanuit het hart naar de rest van het lichaam) en de belangrijkste aortatakken. De ziekte leidt tot verstopte of vernauwde slagaders (stenose) of abnormaal verwijde bloedvaten (aneurysma). Een patiënt met Takayasu arteritis heeft pijn op de borst en een hoge bloeddruk, wat uiteindelijk mogelijk resulteert in hartfalen of een beroerte. Een heleboel symptomen zijn verder nog mogelijk bij deze ziekte. Dr. Mikito Takayasu beschreef in 1908 voor het eerst deze aandoening.

• Epidemiologie Takayasu arteritis
• Oorzaken: Aandoening van de slagaders
• Symptomen: Zeldzame ontsteking van de bloedvaten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Takayasu arteritis
• Prognose van Takayasu arteritis
• Complicaties van Takayasu arteritis
• Preventie van Takayasu arteritis
• Regelmatige medische controles
• Medicamenteuze behandeling
• Gezonde levensstijl
• Educatie en bewustwording

Epidemiologie Takayasu arteritis

Naar schatting lijdt 2,6 tot 6,4 per miljoen inwoners aan Takayasu arteritis. De aandoening treft voornamelijk jonge meisjes en vrouwen tussen de twintig en veertig jaar, maar er zijn ook gevallen bij kinderen en ouderen gerapporteerd. De aandoening komt wereldwijd voor, maar heeft een grotere prevalentie onder Aziatische en Indische vrouwen.

Oorzaken: Aandoening van de slagaders

Bij Takayasu arteritis zijn de aorta en andere grote slagaders ontstoken. Hieronder vallen ook de slagaders die naar het hoofd en de nieren leiden. Na verloop van tijd veroorzaakt de ontsteking veranderingen in deze slagaders. Ze verdikken, vernauwen en vertonen littekens. Hierdoor vermindert de bloedtoevoer naar vitale weefsels en organen, wat leidt tot ernstige complicaties en soms zelfs de dood. Soms ontstaan abnormaal verwijde slagaders waardoor een aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader) zich ontwikkelt.

De exacte oorzaak van de initiële ontsteking in Takayasu arteritis is niet bekend. Takayasu arteritis is wellicht een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem de eigen slagaders aanvalt omdat het lichaam deze aanziet als indringers. De aandoening is niet genetisch.

Symptomen: Zeldzame ontsteking van de bloedvaten

Bij Takayasu arteritis presenteren de symptomen zich vaak in twee fasen. In de eerste fase heeft de patiënt last van gewrichtspijn, huiduitslag, lichte koorts, nachtzweten en spierpijn. De patiënt is verder vermoeid en verliest snel en onbedoeld veel gewicht. Niet iedereen heeft deze vroege symptomen. Soms is de ontsteking aan de bloedvaten al jaren bezig en is er reeds schade aan de bloedvaten opgetreden, nog voordat de patiënt zich realiseert dat er iets mis is.

In de tweede fase beginnen de symptomen zich te ontwikkelen wanneer de ontsteking de slagaders heeft vernauwd. Door de verminderde bloedtoevoer ontvangen de organen en weefsels te weinig zuurstof en voedingsstoffen. De patiënt heeft arm- of beenzwakte of pijn bij het lopen, buikpijn, geheugenproblemen, een hoge bloeddruk, hoofdpijn, kortademigheid, moeite om na te denken, pijn op de borst, te weinig rode bloedcellen (medische term: anemie) en visuele problemen (bijvoorbeeld retinopathie: netvliesaandoening). Daarnaast is de patiënt duizelig, is de polsslag moeilijk te voelen door de vernauwde slagader en is hij kortademig. De patiënt valt tot slot wel eens flauw (flauwvallen).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Veel symptomen van Takayasu arteritis zijn vergelijkbaar met andere aandoeningen, waardoor de diagnose moeilijk te stellen is voor de arts. Een vroegtijdige opsporing van de ziekte is echter belangrijk voor een zo goed mogelijke behandeling en het voorkomen van complicaties. De diagnose gebeurt door middel van een medische anamnese en lichamelijk onderzoek.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert verder nog wat onderzoeken uit: een angiografie (radiografie van de bloedvaten), een arteriografie (beeldvormend onderzoek: slagader van een ledemaat wordt ingespoten met een kleurstof; op beeld valt dan een mogelijke verstopping te zien), computertomografie (CT-scan), een volledig bloedonderzoek, echografie, een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van het hart), Magnetic Resonance Imaging (MRI-scan), Magnetische resonantie angiografie (MRA) en/of een röntgenfoto (radiografisch onderzoek) van de borstkas (thoraxfoto). De symptomen keren soms terug na verloop van tijd. Door middel van de vele onderzoeken valt de progressie en de behandeling van de aandoening beter te beoordelen.

Behandeling van Takayasu arteritis

De behandeling van Takayasu arteritis bestaat uit het verminderen van ontsteking in de slagaders en het zoveel mogelijk voorkomen van complicaties. Zelfs met vroege opsporing valt Takayasu arteritis helaas vaak moeilijk te behandelen. Soms heeft de aandoening al onherstelbare schade aangericht bij de patiënt. De behandeling bestaat meestal uit medicijnen. Corticosteroïden, immuun-onderdrukkende medicijnen en geneesmiddelen die het immuunsysteem reguleren zijn veelgebruikte medicijnen. Soms is een chirurgische ingreep (angioplastiek) nodig om ervoor te zorgen dat de bloedtoevoer weer goed door de slagaders stroomt. Soms komen de symptomen van een hoge bloeddruk, pijn op de borst, enzovoort, toch nog terug na de operatie en dient een tweede operatie te worden uitgevoerd. Bij de ontwikkeling van een groot aneurysma is een operatie vereist om te voorkomen dat deze openbarst. Dit gebeurt via een bypassoperatie, dotteren (bloedvatverbreding) en/of via het inbrengen van een stent.

Prognose van Takayasu arteritis

De prognose van Takayasu arteritis hangt sterk af van de ernst van de symptomen en de eventuele complicaties. De aandoening gaat gepaard met aanzienlijke morbiditeit en kan mogelijk levensbedreigend zijn. Regelmatige follow-up en tijdige behandeling kunnen de prognose verbeteren en de kwaliteit van leven van de patiënt bevorderen.

Complicaties van Takayasu arteritis

De ernst van Takayasu arteritis is variabel. Bij sommige patiënten blijft de aandoening mild en zijn er geen complicaties. Maar bij andere patiënten leiden de terugkerende ontstekingen en problemen met de slagaders tot bijvoorbeeld de verharding en vernauwing van bloedvaten (vasoconstrictie), waardoor organen en weefsels onvoldoende bloed krijgen. Een hoge bloeddruk is meestal het gevolg van verminderde bloedtoevoer naar de nieren. Daarnaast is de hartspier, de hartklep of het hartzakje soms ontstoken. Hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) kan ontstaan als gevolg van de hoge bloeddruk, myocarditis (ontsteking van de hartspier) of aortaklepinsufficiëntie. Andere mogelijke complicaties zijn een ischemische beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), een TIA (transient ischemic attack: tijdelijke functie-uitval met neurologische problemen), een aneurysma in de aorta, een hartaanval of longproblemen.

Preventie van Takayasu arteritis

Omdat de exacte oorzaak van Takayasu arteritis onbekend is, zijn er geen specifieke maatregelen voor preventie. Wel kunnen de volgende algemene richtlijnen helpen om de symptomen te beheersen en complicaties te voorkomen:

Regelmatige medische controles

Voor mensen met Takayasu arteritis is het belangrijk om regelmatig medisch toezicht te hebben om eventuele veranderingen in de ziekte en de behandeling te monitoren.

Medicamenteuze behandeling

Volg strikt de voorschriften van de arts voor medicatie om ontstekingen te verminderen en complicaties te voorkomen.

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het algehele welzijn en kan helpen bij het beheersen van symptomen. Dit omvat een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik.

Educatie en bewustwording

Leer over de aandoening en de mogelijke symptomen om vroegtijdig in te kunnen grijpen bij veranderingen in de gezondheidstoestand.