Arteriografie: Beeldvormend onderzoek van slagaders

Een arteriografie is een beeldvormend onderzoek waarbij de arts met behulp van een speciale kleurstof (contrastmiddel) röntgenfoto’s maakt van de slagaders. Dit onderzoek wordt ingezet om de slagaders in het hart, de hersenen, de nieren en andere lichaamsdelen te bekijken en kan ook worden gebruikt om tegelijkertijd behandelingen aan deze gebieden uit te voeren. De duur van het onderzoek bedraagt gemiddeld één uur. Over het algemeen kent een arteriografie weinig bijwerkingen en complicaties, hoewel deze wel mogelijk zijn.

• Indicatie van beeldvormend onderzoek van slagaders
• Voor een arteriografie
• Tijdens het medisch onderzoek
• Contrast toedienen via injectie
• Katheter plaatsen
• Verdere procedure
• Na het nemen van een arteriogram
• Mogelijke bijwerkingen en complicaties
• Nieuwe ontwikkelingen en technologieën
• Alternatieven voor arteriografie
• Preventieve maatregelen en risicobeheer

Indicatie van beeldvormend onderzoek van slagaders

De arts voert een arteriografie uit om te zien hoe het bloed door de slagaders beweegt. Dit onderzoek wordt gebruikt om geblokkeerde (verstopte) of beschadigde slagaders op te sporen en te controleren bij aandoeningen zoals:

• een aneurysma (een uitpuilend, verzwakt gebied in de wand van een bloedvat)
• een arterioveneuze malformatie (een abnormale verbinding tussen slagaders en aders)
• een trombose (een bloedstolsel in een bloedvat)
• een occlusie (verstopping van een bloedvat)
• een stenose (vernauwing van een bloedvat)

Daarnaast wordt arteriografie gebruikt om tumoren te visualiseren of de bron van bloedingen te identificeren.

In veel gevallen fungeert een arteriografie zowel als diagnostisch middel als behandelingsmethode, waarbij de arts tijdens het onderzoek vaak al een behandeling kan uitvoeren als er een probleem met de slagaders wordt vastgesteld.

Voor een arteriografie

Voorafgaand aan de arteriografie bespreekt de arts met de patiënt welke voorbereidingen nodig zijn, afhankelijk van het te onderzoeken lichaamsdeel. Sommige patiënten moeten bijvoorbeeld tijdelijk stoppen met bepaalde geneesmiddelen, zoals bloedverdunnende middelen, die het onderzoek kunnen beïnvloeden. De arts voert vaak ook een bloedonderzoek uit. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van eventuele allergieën voor jodium of contrastmiddelen. In de meeste gevallen moet de patiënt een paar uur voor de test nuchter zijn, wat betekent dat hij of zij niet mag eten of drinken.

Tijdens het medisch onderzoek

Contrast toedienen via injectie

Een patiënt die mogelijk angstig is voor de test, krijgt vooraf een kalmerend middel. De patiënt moet op een röntgentafel gaan liggen, waarna de arts een lokale verdoving aanbrengt op de plek waar het contrastmiddel wordt geïnjecteerd, meestal in de lies. Soms maakt de arts een kleine incisie in een slagader in de pols. De patiënt kan een lichte sensatie van warmte of blozen ervaren wanneer het contrastmiddel wordt geïnjecteerd, afhankelijk van het te onderzoeken lichaamsdeel. In bepaalde gevallen kan algemene anesthesie nodig zijn, bijvoorbeeld bij jonge kinderen of patiënten die verward of extreem angstig zijn.

Katheter plaatsen

Nadat het contrastmiddel is geïnjecteerd, plaatst de arts een katheter (een flexibele buis) in de lies en schuift deze door de slagader tot het beoogde gebied is bereikt. De patiënt voelt de katheter meestal niet bewegen.

Verdere procedure

De specifieke procedure hangt af van het te onderzoeken lichaamsdeel. Bij de meeste arteriografieën injecteert de arts eerst het contrastmiddel in een slagader en maakt hij vervolgens röntgenfoto’s om te zien hoe het middel door de bloedbaan stroomt. Arteriografie kan worden gecombineerd met andere diagnostische procedures zoals een CT-scan, een MRI-scan of een echografie, wat de arts nog meer details oplevert over het onderzochte of te behandelen gebied.

Na het nemen van een arteriogram

Als de patiënt een injectie in de liesstreek heeft gekregen, moet hij na het onderzoek meestal enkele uren plat op de rug blijven liggen om bloedingen te voorkomen. Dit kan voor sommige patiënten ongemakkelijk zijn. Eenmaal thuis moet de patiënt de incisieplaats regelmatig controleren op bloeding, ongebruikelijke pijn, zwelling en veranderingen in kleur of temperatuur in de arm of het been aan de kant van de prikplaats. Een kleine kneuzing of blauwe plek is normaal. Het wordt meestal aanbevolen om gedurende ten minste 72 uur geen zware lichamelijke inspanning te verrichten. Pas de volgende dag mag de patiënt een warm bad of douche nemen. Fietsen wordt vaak tot enkele weken na de procedure afgeraden om het risico op hernieuwde bloeding te minimaliseren.

Mogelijke bijwerkingen en complicaties

Hoewel arteriografie doorgaans veilig is, kunnen er bijwerkingen en complicaties optreden. Mogelijke bijwerkingen zijn onder meer een allergische reactie op het contrastmiddel, bloeding op de prikplaats, infectie of schade aan de slagader. In zeldzame gevallen kunnen ernstigere complicaties optreden, zoals een beroerte of hartaanval, vooral bij patiënten met reeds bestaande aandoeningen. Het is belangrijk om eventuele symptomen zoals ernstige pijn, zwelling, ademhalingsproblemen of plotselinge verwardheid onmiddellijk te melden aan een arts.

Nieuwe ontwikkelingen en technologieën

Anno augustus 2024 zijn er verschillende technologische verbeteringen doorgevoerd in arteriografie, zoals de introductie van digitale subtractieangiografie (DSA), die de beeldkwaliteit verbetert door overbodige structuren zoals botten te verwijderen uit de röntgenbeelden. Ook wordt vaker gebruik gemaakt van hybride operatiekamers waarin geavanceerde beeldvormingstechnologieën beschikbaar zijn, waardoor arteriografie gecombineerd kan worden met minimaal invasieve behandelingen. Daarnaast worden er steeds meer biomaterialen ontwikkeld voor katheters die de biocompatibiliteit en veiligheid verbeteren.

Alternatieven voor arteriografie

Er zijn verschillende alternatieve beeldvormende onderzoeken die in bepaalde gevallen de arteriografie kunnen vervangen, afhankelijk van de specifieke situatie en de aandoening van de patiënt. Dit kunnen zijn:

• CT-angiografie (CTA): Een minder invasief alternatief dat ook gebruik maakt van contrastmiddel, maar zonder de noodzaak van een katheterisatie.
• MR-angiografie (MRA): Een techniek die magnetische resonantie gebruikt om beelden van de bloedvaten te creëren, vaak zonder contrastmiddel.
• Doppler-echografie: Een echografisch onderzoek dat de bloedstroom in de slagaders en aders meet zonder gebruik te maken van straling of contrastmiddelen.

Preventieve maatregelen en risicobeheer

Om complicaties bij een arteriografie te minimaliseren, is een grondige voorbereiding essentieel. Dit omvat het nauwkeurig opvolgen van medische instructies voorafgaand aan de procedure, zoals het melden van allergieën en het aanpassen van medicatiegebruik. Het is ook belangrijk dat patiënten na de procedure rust houden en de prikplaats goed controleren om vroegtijdige complicaties te herkennen. Regelmatige follow-ups bij de arts zijn essentieel om het herstel te monitoren en eventuele late complicaties te identificeren.