Arteriografie: Beeldvormend onderzoek van slagaders
Een arteriografie is een beeldvormend onderzoek waarbij de arts met behulp van een speciale kleurstof (contrastmiddel) röntgenfoto’s maakt van de slagaders. Dit onderzoek wordt ingezet om de slagaders in het hart, de hersenen, de nieren en andere lichaamsdelen te bekijken en kan ook worden gebruikt om tegelijkertijd behandelingen aan deze gebieden uit te voeren. De duur van het onderzoek bedraagt gemiddeld één uur. Over het algemeen kent een arteriografie weinig bijwerkingen en complicaties, hoewel deze wel mogelijk zijn.
Indicatie van beeldvormend onderzoek van slagaders
De arts voert een arteriografie uit om te zien hoe het bloed door de slagaders beweegt. Dit onderzoek wordt gebruikt om geblokkeerde (verstopte) of beschadigde slagaders op te sporen en te controleren bij aandoeningen zoals:
- een aneurysma (een uitpuilend, verzwakt gebied in de wand van een bloedvat)
- een arterioveneuze malformatie (een abnormale verbinding tussen slagaders en aders)
- een trombose (een bloedstolsel in een bloedvat)
- een occlusie (verstopping van een bloedvat)
- een stenose (vernauwing van een bloedvat)
Daarnaast wordt arteriografie gebruikt om tumoren te visualiseren of de bron van bloedingen te identificeren.
In veel gevallen fungeert een arteriografie zowel als diagnostisch middel als behandelingsmethode, waarbij de arts tijdens het onderzoek vaak al een behandeling kan uitvoeren als er een probleem met de slagaders wordt vastgesteld.
Specifieke aandoeningen die met arteriografie kunnen worden vastgesteld
Arteriografie is bijzonder nuttig bij het onderzoeken van verschillende specifieke aandoeningen. Het biedt artsen de mogelijkheid om snel en effectief beslissingen te nemen over de beste behandeling voor hun patiënten.
Aneurysma
Bij een aneurysma, waar de slagaderwand verzwakt is, kan arteriografie helpen bepalen hoe groot het aneurysma is en of het risico op scheuren aanwezig is. De arts kan verschillende soorten beeldvorming gebruiken om de positie en grootte van het aneurysma nauwkeurig in kaart te brengen. Het resultaat van de arteriografie kan leiden tot verdere behandeling of monitoring, zoals chirurgische ingrepen of minimaal invasieve procedures.
Diagnostische stappen
De diagnostische stappen omvatten:
- Beeldvorming: Het gebruik van CT- of MRI-scans om een beter beeld van de anatomie te krijgen.
- Bloeddrukmetingen: Om de druk in het aneurysma te beoordelen.
- Monitoring: Regelmatige opvolging om veranderingen in de grootte of vorm van het aneurysma te volgen.
Trombose
Trombose, een aandoening waarbij zich een bloedstolsel vormt in een bloedvat, kan ook worden opgespoord via arteriografie. Dit is cruciaal voor het tijdig in gang zetten van behandelingen die de bloedstroom kunnen herstellen. Bij patiënten met trombose kan de arts ervoor kiezen om directe interventies uit te voeren, zoals het plaatsen van een stent, om de bloedstroom te herstellen en verdere complicaties te voorkomen.
Behandeling van trombose
De behandeling van trombose kan verschillende benaderingen omvatten:
- Anticoagulantia: Medicijnen om de bloedstolling te verminderen.
- Flebotomie: Het verwijderen van een bloedstolsel uit het bloedvat.
- Stenting: Plaatsing van een stent om het bloedvat open te houden.
Voorbereiding op een arteriografie
Voorafgaand aan de arteriografie bespreekt de arts met de patiënt welke voorbereidingen nodig zijn, afhankelijk van het te onderzoeken lichaamsdeel. Sommige patiënten moeten bijvoorbeeld tijdelijk stoppen met bepaalde
geneesmiddelen, zoals
bloedverdunnende middelen, die het onderzoek kunnen beïnvloeden.
De arts voert vaak ook een
bloedonderzoek uit. Dit is om te controleren op eventuele aandoeningen die de procedure kunnen compliceren, zoals een hoge bloedsuikerspiegel of nierproblemen. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van eventuele
allergieën voor
jodium of contrastmiddelen. In de meeste gevallen moet de patiënt een paar uur voor de test nuchter zijn, wat betekent dat hij of zij niet mag eten of drinken. Dit helpt om de risico's van de procedure te minimaliseren en zorgt ervoor dat de arts duidelijke beelden kan verkrijgen.
Het is van belang dat patiënten goed geïnformeerd zijn over het verloop van het onderzoek. De arts zal tijd nemen om de procedure uit te leggen, inclusief mogelijke risico's en bijwerkingen. Dit helpt om angst te verminderen en zorgt ervoor dat patiënten zich comfortabel voelen tijdens de procedure. Het is ook nuttig als patiënten hun vragen of zorgen vooraf met de arts kunnen bespreken, zodat er een duidelijke communicatie is.
Procedure tijdens het onderzoek
Contrast toedienen via injectie
Een patiënt die mogelijk
angstig is voor de test, krijgt vooraf een kalmerend middel. Dit kan helpen om de patiënt te ontspannen en de procedure soepeler te laten verlopen. De patiënt moet op een röntgentafel gaan liggen, waarna de arts een
lokale verdoving aanbrengt op de plek waar het contrastmiddel wordt geïnjecteerd, meestal in de lies. Soms maakt de arts een kleine incisie in een slagader in de pols. Dit hangt af van het onderzochte gebied en de voorkeur van de arts. De patiënt kan een lichte sensatie van warmte of blozen ervaren wanneer het contrastmiddel wordt geïnjecteerd, afhankelijk van het te onderzoeken lichaamsdeel. Sommige patiënten ervaren een korte periode van ongemak, maar dit gaat meestal snel voorbij.
Katheter plaatsen
Nadat het contrastmiddel is geïnjecteerd, plaatst de arts een
katheter (een flexibele buis) in de lies en schuift deze door de slagader tot het beoogde gebied is bereikt. De katheter wordt geleid door de slagader met behulp van fluoroscopie, een soort röntgenstraling die real-time beelden biedt. De patiënt voelt de katheter meestal niet bewegen, maar kan af en toe een lichte druk ervaren.
Verdere procedure
De specifieke procedure hangt af van het te onderzoeken lichaamsdeel. Bij de meeste arteriografieën injecteert de arts eerst het contrastmiddel in een slagader en maakt hij vervolgens
röntgenfoto’s om te zien hoe het middel door de bloedbaan stroomt. Arteriografie kan worden gecombineerd met andere diagnostische procedures zoals een
CT-scan, een
MRI-scan of een
echografie, wat de arts nog meer details oplevert over het onderzochte of te behandelen gebied. Dit stelt de arts in staat om een compleet beeld van de situatie te krijgen en de beste behandelopties te bepalen.
Communicatie tijdens de procedure
Het is essentieel dat de arts voortdurend met de patiënt communiceert tijdens het onderzoek. Dit omvat het informeren van de patiënt over wat er gebeurt en of er zich onverwachte situaties voordoen. Goede communicatie kan bijdragen aan het verminderen van angst en zorgen voor een soepel verloop van de procedure. Het geeft de patiënt ook de mogelijkheid om vragen te stellen en eventuele zorgen te delen.
Na het nemen van een arteriogram
Als de patiënt een injectie in de liesstreek heeft gekregen, moet hij na het onderzoek meestal enkele uren plat op de rug blijven liggen om bloedingen te voorkomen. Dit kan voor sommige patiënten ongemakkelijk zijn. Eenmaal thuis moet de patiënt de incisieplaats regelmatig controleren op bloeding, ongebruikelijke
pijn, zwelling en veranderingen in kleur of temperatuur in de arm of het
been aan de kant van de prikplaats. Een kleine
kneuzing of
blauwe plek is normaal. Het wordt meestal aanbevolen om gedurende ten minste 72 uur geen zware lichamelijke inspanning te verrichten. Pas de volgende dag mag de patiënt een warm bad of douche nemen.
Fietsen wordt vaak tot enkele weken na de procedure afgeraden om het risico op hernieuwde bloeding te minimaliseren.
Nazorg en opvolging na arteriografie
Na het nemen van een arteriogram
Als de patiënt een injectie in de liesstreek heeft gekregen, moet hij na het onderzoek meestal enkele uren plat op de rug blijven liggen om bloedingen te voorkomen. Dit kan voor sommige patiënten ongemakkelijk zijn, maar het is cruciaal voor een goede genezing. De arts of het verplegend personeel zal regelmatig de vitale functies van de patiënt controleren om ervoor te zorgen dat er geen complicaties optreden.
Eenmaal thuis moet de patiënt de incisieplaats regelmatig controleren op bloeding, ongebruikelijke
pijn, zwelling en veranderingen in kleur of temperatuur in de arm of het
been aan de kant van de prikplaats. Een kleine
kneuzing of
blauwe plek is normaal en meestal geen reden tot bezorgdheid. Het wordt meestal aanbevolen om gedurende ten minste 72 uur geen zware lichamelijke inspanning te verrichten. Dit helpt om het risico op complicaties te verminderen. Pas de volgende dag mag de patiënt een warm bad of douche nemen.
Fietsen wordt vaak tot enkele weken na de procedure afgeraden om het risico op hernieuwde bloeding te minimaliseren.
Nazorginstructies
Het is belangrijk dat patiënten de volgende nazorginstructies opvolgen:
- Rust: Zorg voor voldoende rust na de procedure.
- Activiteiten: Vermijd zware activiteiten en til geen zware voorwerpen.
- Medicatiewijzigingen: Volg instructies met betrekking tot eventuele wijzigingen in medicatie.
- Symptomen rapporteren: Neem contact op met de arts als er sprake is van aanhoudende of toenemende pijn, bloeding of andere verontrustende symptomen.
Controleafspraken
Regelmatige nazorgafspraken zijn van cruciaal belang om de voortgang te volgen en ervoor te zorgen dat eventuele complicaties tijdig worden opgespoord. De arts zal tijdens deze afspraken de resultaten van de arteriografie bespreken en de beste behandelopties aanbevelen, afhankelijk van de bevindingen.
Belang van opvolging
Het belang van opvolging omvat:
- Monitoring van de voortgang: Om ervoor te zorgen dat de behandeling effectief is.
- Aanpassing van behandeling: Indien nodig kunnen behandelingen worden aangepast op basis van de resultaten.
- Preventie van complicaties: Tijdig ingrijpen bij eventuele complicaties kan ernstige gevolgen helpen voorkomen.
Risico’s en complicaties van arteriografie
Ondanks de voordelen van arteriografie zijn er enkele risico's en complicaties verbonden aan de procedure. Het is belangrijk dat patiënten goed geïnformeerd zijn over deze risico's voordat ze toestemming geven voor de procedure.
Algemene risico's
De meest voorkomende risico's zijn:
- Bloedingen: Er kan zich een bloeding ontwikkelen op de prikplaats, wat leidt tot zwelling of pijn.
- Infectie: Zoals bij elke procedure waarbij de huid wordt doorboord, bestaat er een klein risico op infectie.
- Allergische reacties: Sommige patiënten kunnen een allergische reactie op het contrastmiddel ervaren, wat kan variëren van milde huiduitslag tot ernstige reacties.
- Bloedstolsels: Bij het inbrengen van een katheter bestaat er een risico op de vorming van bloedstolsels, wat kan leiden tot verdere complicaties.
Specifieke complicaties
Specifieke complicaties kunnen zijn:
- Schade aan bloedvaten: Dit kan leiden tot vernauwing of scheuring van de bloedvaten.
- Nierbeschadiging: Bij patiënten met bestaande nierproblemen kan het contrastmiddel de nierfunctie beïnvloeden.
- Hartproblemen: In zeldzame gevallen kan de procedure leiden tot hartritmestoornissen of andere hartcomplicaties.
- Zenuwbeschadiging: Het inbrengen van de katheter kan zenuwen beschadigen, wat kan resulteren in gevoelloosheid of zwakte in het getroffen gebied.
Bespreken van risico's met de arts
Patiënten moeten altijd de risico's van de procedure met hun arts bespreken voordat ze de arteriografie ondergaan. Dit stelt hen in staat om geïnformeerde beslissingen te nemen en voorbereid te zijn op mogelijke complicaties. De arts kan aanvullende informatie verstrekken over hoe deze risico's kunnen worden geminimaliseerd en wat patiënten kunnen doen om hun herstel te bevorderen.
Alternatieven voor arteriografie
Er zijn verschillende alternatieve beeldvormende onderzoeken die in bepaalde gevallen de arteriografie kunnen vervangen, afhankelijk van de specifieke situatie en de aandoening van de patiënt. Dit kunnen zijn:
- CT-angiografie (CTA): Een minder invasief alternatief dat ook gebruik maakt van contrastmiddel, maar zonder de noodzaak van een katheterisatie.
- MR-angiografie (MRA): Een techniek die magnetische resonantie gebruikt om beelden van de bloedvaten te creëren, vaak zonder contrastmiddel.
- Doppler-echografie: Een echografisch onderzoek dat de bloedstroom in de slagaders en aders meet zonder gebruik te maken van straling of contrastmiddelen.
Preventieve maatregelen en risicobeheer
Om complicaties bij een arteriografie te minimaliseren, is een grondige voorbereiding essentieel. Dit omvat het nauwkeurig opvolgen van medische instructies voorafgaand aan de procedure, zoals het melden van allergieën en het aanpassen van medicatiegebruik. Het is ook belangrijk dat patiënten na de procedure rust houden en de prikplaats goed controleren om vroegtijdige complicaties te herkennen. Regelmatige controles bij de arts zijn essentieel om het herstel te monitoren en eventuele late complicaties te identificeren.
Nieuwe ontwikkelingen en technologieën
Anno oktober 2024 zijn er verschillende technologische verbeteringen doorgevoerd in arteriografie, zoals de introductie van digitale subtractieangiografie (DSA), die de beeldkwaliteit verbetert door overbodige structuren zoals botten te verwijderen uit de röntgenbeelden. Ook wordt vaker gebruik gemaakt van hybride operatiekamers waarin geavanceerde beeldvormingstechnologieën beschikbaar zijn, waardoor arteriografie gecombineerd kan worden met minimaal invasieve behandelingen. Daarnaast worden er steeds meer biomaterialen ontwikkeld voor katheters die de biocompatibiliteit en veiligheid verbeteren.