TIA (transient ischemic attack): Tijdelijke functie-uitval

Een TIA (transient ischemic attack) verwijst naar een tijdelijke onderbreking van de bloedtoevoer naar (een deel van) de hersenen. Deze ‘kleine beroerte’ ontstaat plotseling en veroorzaakt neurologische uitvalverschijnselen die enkele minuten aanhouden. De symptomen verdwijnen meestal volledig binnen 24 uur en laten geen blijvende schade achter. Een TIA is echter een waarschuwing voor een mogelijk toekomstige beroerte, vooral als de patiënt geen preventieve maatregelen neemt. Zowel medicamenteuze als chirurgische behandelingen zijn beschikbaar, en levensstijlaanpassingen worden sterk aanbevolen.

• Synoniemen
• Epidemiologie van een TIA
• Incidentie en prevalentie
• Leeftijd en geslacht
• Geografische verschillen
• Mechanisme
• Verminderde bloedstroom
• Atherosclerose en embolie
• Herstelmechanismen
• Oorzaken van een TIA
• Risicofactoren voor een TIA
• Risicogroepen
• Ouderen
• Patiënten met bestaande Hart- en vaatziekten
• Familiegeschiedenis van tIA of beroerte
• Symptomen van een TIA: Tijdelijke neurologische uitval
• Alarmsymptomen
• Plotselinge verlies van gevoel of beweging
• Spraakproblemen en verwarring
• Duizeligheid en evenwichtsproblemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van een TIA
• Korte termijn prognose
• Langetermijn prognose
• Preventie van een TIA
• Medische behandeling en geneesmiddelen
• Levensstijl veranderingen
• Regelmatige medische controle
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met TIA
• Volg een gezond en evenwichtig voedingspatroon
• Neem je voorgeschreven medicatie op tijd in
• Stop met roken en vermijd overmatig alcoholgebruik
• Blijf fysiek actief binnen je mogelijkheden
• Houd je risico's goed in de gaten
• Zorg goed voor je mentale gezondheid
• Herken de waarschuwingssignalen van een beroerte

Synoniemen

Een TIA wordt ook wel aangeduid als:

• miniberoerte
• voorbijgaande ischemische aanval

Epidemiologie van een TIA

De epidemiologie van een transient ischemic attack (TIA) omvat de prevalentie, incidentie en verdeling van de aandoening binnen verschillende bevolkingsgroepen. TIA's worden beschouwd als waarschuwingstekens voor een mogelijk toekomstige beroerte, met variërende incidentiecijfers wereldwijd. De prevalentie van tIA's stijgt met de leeftijd, maar het kan ook jonge mensen treffen.

Incidentie en prevalentie

Studies tonen aan dat het jaarlijkse aantal tIA-gevallen in de wereld varieert, maar het wordt geschat dat ongeveer 200.000 tot 500.000 gevallen per jaar in de verenigde staten worden gerapporteerd. In nederland ligt de incidentie van tIA’s rond de 10 tot 15 gevallen per 100.000 personen per jaar. De prevalentie neemt toe met de leeftijd, vooral bij patiënten ouder dan 65 jaar.

Leeftijd en geslacht

De kans op een tIA neemt toe met de leeftijd, waarbij mensen ouder dan 55 jaar een hoger risico lopen. Het is ook opvallend dat mannen een hogere incidentie van tIA’s vertonen dan vrouwen, hoewel dit verschil bij ouderen minder significant is. Vrouwen kunnen echter een verhoogd risico hebben na de menopauze.

Geografische verschillen

Er zijn geografische verschillen in de incidentie van tIA’s, wat gedeeltelijk kan worden verklaard door verschillen in risicofactoren zoals bloeddruk, cholesterol en levensstijl. In ontwikkelde landen zoals de vS en europa is de incidentie relatief hoog in vergelijking met ontwikkelingslanden, waar de prevalentie door minder diagnostische middelen vaak onduidelijk is.

Mechanisme

Het mechanisme van een tIA is het gevolg van tijdelijke verminderde bloedtoevoer naar een specifiek deel van de hersenen. Dit leidt tot neurologische symptomen die typisch binnen enkele minuten tot uren verdwijnen. Het onderliggende mechanisme wordt meestal veroorzaakt door een verstopping of vernauwing van een bloedvat, wat de bloedstroom tijdelijk belemmert.

Verminderde bloedstroom

Een tijdelijke blokkade van een hersenslagader kan ontstaan door een bloedstolsel of een embolus die tijdelijk de bloedtoevoer naar een hersengebied blokkeert. Dit leidt tot een kortdurend zuurstoftekort in het aangetaste gebied, wat de neurologische functie tijdelijk verstoort.

Atherosclerose en embolie

De meest voorkomende oorzaak van een tIA is atherosclerose, waarbij vetafzettingen de bloedvaten vernauwen. Embolieën, die van elders in het lichaam komen, kunnen ook de bloedvaten in de hersenen blokkeren. Dit komt vaak voor bij patiënten met hartziekten, zoals boezemfibrilleren, waarbij stolsels zich in het hart vormen en naar de hersenen reizen.

Herstelmechanismen

Na een tIA herstelt de bloedstroom vaak spontaan, waardoor de symptomen verdwijnen. Dit wijst op het feit dat de schade aan het hersenweefsel tijdelijk is. Desondanks kan de episode een waarschuwing zijn voor toekomstige ernstige beroertes als er geen behandeling of aanpassingen plaatsvinden.

Oorzaken van een TIA

Een TIA ontstaat door een tijdelijke onderbreking van de bloedstroom naar (een deel van) de hersenen, die enkele minuten tot maximaal 24 uur kan aanhouden. Hoewel de oorzaak van een TIA kan verschillen, zijn de mechanismen vergelijkbaar met die van een beroerte. De blokkade verdwijnt meestal vanzelf, in tegenstelling tot een beroerte waarbij langdurige hersenschade optreedt. De voornaamste oorzaken zijn:

• Een bloedstolsel dat vanuit een andere locatie in het lichaam (bijvoorbeeld het hart) naar de hersenen reist.
• Een bloedstolsel dat zich vormt in een slagader van de hersenen.
• Een beschadiging van de bloedvaten.
• Vernauwing (stenose) van een bloedvat (vasoconstrictie) in de hersenen of naar de hersenen.

Risicofactoren voor een TIA

Medische Aandoeningen
De volgende aandoeningen verhogen het risico op een TIA:

• Bloedstollingsproblemen (of erfelijke stollingsstoornissen)
• Een familiegeschiedenis van beroerte.
• Hart- of bloedvataandoeningen, zoals:
• Atrioventriculaire fibrillatie (onregelmatige en snelle samentrekking van de hartkamers)
• Carotisstenose (vernauwing van de halsslagader)
• Disfunctie van het linkerventrikel
• Geschiedenis van arteritis (ontsteking van de bloedvaten)
• Hartfalen (onvoldoende bloedcirculatie door het hart)
• Antifosfolipidensyndroom (vorming van bloedstolsels in de aderen)
• Niet-infectieuze necrotiserende vasculitis (ontsteking van de bloedvatwanden)
• Patent foramen ovale (gat in het tussenschot van de hartboezems)
• Recente chirurgische ingrepen, bijvoorbeeld aan de halsslagader of het hart.
• Een eerder myocardinfarct (hartaanval)
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Hoog cholesterolgehalte.
• Lokaal trauma.
• Epileptische aanvallen.
• Hoge niveaus van homocysteïne.
• Migraine (aanvallen met aura en/of eenzijdige hoofdpijn).
• Sikkelcelanemie (bloedaandoening waarbij de rode bloedcellen abnormaal van vorm zijn)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Systemische infecties of infecties aan het centrale zenuwstelsel.
• Veneuze of arteriële trombo-embolie (bloedstolsels in de aderen of slagaders).

Omgevingsfactoren
De volgende omgevingsfactoren kunnen het risico op een TIA verhogen:

• Alcoholmisbruik
• Oudere leeftijd, vooral na 55 jaar.
• Etniciteit (bijvoorbeeld een hoger risico voor Afro-Amerikanen)
• Gebruik van anticonceptiepillen
• Gebruik van illegale drugs (drugsmisbruik)
• Lichamelijke inactiviteit.
• Overgewicht
• Radiotherapie
• Roken
• Vette of zoutrijke voeding.



Risicogroepen

Bepaalde groepen hebben een verhoogd risico op het ervaren van een tIA. Dit zijn onder andere ouderen, mensen met een familiegeschiedenis van beroerte of tIA, en degenen met onderliggende gezondheidsproblemen zoals hartziekten.



Ouderen

Ouderen, vooral degenen ouder dan 65 jaar, lopen een aanzienlijk hoger risico op tIA’s door de toename van risicofactoren zoals hypertensie en arteriosclerose. Het risico blijft stijgen naarmate de leeftijd vordert.



Patiënten met bestaande Hart- en vaatziekten

Patiënten met hartziekten, zoals atriumfibrilleren, of met eerdere hartaanvallen, lopen een verhoogd risico op tIA's. Deze aandoeningen bevorderen de vorming van bloedstolsels die naar de hersenen kunnen reizen.



Familiegeschiedenis van tIA of beroerte

Individuen met een familiegeschiedenis van beroerte of tIA hebben een verhoogd risico, wat suggereert dat genetische factoren een rol spelen in de aanleg voor deze aandoeningen.



Symptomen van een TIA: Tijdelijke neurologische uitval

Bij een TIA ervaart de patiënt tijdelijke neurologische uitval, die binnen enkele minuten tot maximaal 24 uur verdwijnt. De symptomen variëren afhankelijk van het getroffen hersengebied. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Plotselinge zwakte, gevoelloosheid of verlamming in het gezicht, een arm of been, meestal aan één kant van het lichaam.
• Afasie (moeite met spraak of begrip)
• Problemen met het gezichtsvermogen, zoals verlies van zicht in één oog (amaurosis fugax) of dubbelzien (diplopie).
• Duizeligheid, evenwichtsproblemen, ataxie (coördinatiestoornissen), slikproblemen, braken, en plotselinge ernstige hoofdpijn.
• In ernstige gevallen kan bewustzijnsverlies optreden.
• Episodes van amnesie (geheugenverlies) of verwardheid zijn vaker bij personen ouder dan 65 jaar.



Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van een tIA kunnen plotseling optreden en omvatten neurologische symptomen die snel verdwijnen. Het herkennen van deze symptomen is cruciaal om snel medische hulp te zoeken.



Plotselinge verlies van gevoel of beweging

Patiënten kunnen plotselinge gevoelloosheid of zwakte ervaren aan één kant van het lichaam, meestal in de arm, het gezicht of het been. Dit is een klassiek symptoom van een tIA.



Spraakproblemen en verwarring

Mensen met een tIA kunnen moeite hebben met spreken of begrijpen van taal, wat kan leiden tot verwarring of onduidelijke spraak.



Duizeligheid en evenwichtsproblemen

Duizeligheid, verlies van coördinatie of een gevoel van instabiliteit kan optreden, wat vaak een teken is van verminderde bloedtoevoer naar delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor balans.



Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een TIA wordt vaak gesteld op basis van de symptomen, aangezien de aanvallen kortdurend zijn en moeilijk waar te nemen zijn. De arts zal de vitale functies en hersenfunctie onderzoeken, inclusief:

• Beoordeling van gezichtsvermogen, spierkracht, spraak en denkvermogen.
• Informatie over hartslag, temperatuur en bloeddruk verzamelen.
• Opsporen van klinische aanwijzingen voor een embolusbron, recent hartinfarct, atheromen (vetafzettingen), hoge bloeddruk, orthostatische hypotensie, bradycardie (trage hartslag), diabetes, of antifosfolipidensyndroom.
• Carotisechografie om vernauwingen in de halsslagaders te detecteren.
• MRI-scan of CT-scan om bloedstroom en weefsel in de hersenen te evalueren.
• Elektrocardiogram (ECG) om de elektrische activiteit van het hart te meten.
• Beoordeling van de halsslagader op tekenen van verstijving of verstopping.
• Evaluatie van medische geschiedenis en risicofactoren voor hart- en vaatziekten en bloedchemie om geschikte medicatie voor te schrijven.
• Bij onduidelijke risicofactoren, vooral bij jonge patiënten, kan een verwijzing naar een neuroloog noodzakelijk zijn voor verder onderzoek naar vasculitis, carotide-slagaderdissectie of andere letsels en infecties.



Behandeling

Snelle behandeling is cruciaal om het risico op een beroerte te verminderen.


Diverse medicijnen zijn beschikbaar voor behandeling / Bron: Stevepb, Pixabay
Medicatie
De behandeling kan bestaan uit:

• Anticoagulantia (antistollingsmiddelen) om bloedstolsels te voorkomen.
• Medicijnen om bloeddruk en/of cholesterol te verlagen, zoals statines.
• Trombolytica om bestaande bloedstolsels op te lossen.
Vrouwen wordt geadviseerd om het gebruik van oestrogenen (zoals in de anticonceptiepil of hormonale therapieën) te heroverwegen.

Chirurgie
Indien nodig kan chirurgische ingreep worden overwogen:

• Angioplastiek: Het openen van een verstopte slagader met een ballon en het plaatsen van een stent om de ader open te houden.
• Carotis endarterectomie: Verwijdering van vetafzettingen uit de halsslagaders.



Prognose van een TIA

De prognose van een tIA is relatief goed op korte termijn, aangezien de symptomen vaak snel verdwijnen. Het blijft echter belangrijk om de onderliggende risicofactoren aan te pakken, aangezien een tIA een belangrijke voorspeller is van een toekomstige beroerte.



Korte termijn prognose

De meeste patiënten herstellen volledig van een tIA zonder blijvende schade. De symptomen verdwijnen meestal binnen enkele minuten tot uren, maar de kans op een beroerte blijft verhoogd.



Langetermijn prognose

Patiënten die een tIA hebben doorgemaakt, lopen een verhoogd risico op een beroerte, vooral in de weken en maanden na de episode. Het risico is het grootst in de eerste 48 uur na de tIA.


Gezonde voeding speelt een belangrijke rol in de preventie / Bron: Jill111, Pixabay

Preventie van een TIA

Het vermijden of beheersen van risicofactoren is de beste manier om een TIA te voorkomen:

• Beperk alcoholinname.
• Beperk cholesterol- en vetinname.
• Houd diabetes mellitus onder controle.
• Gebruik geen illegale drugs.
• Bereik en handhaaf een gezond gewicht.
• Eet een gezonde voeding.
• Volg voorgeschreven medicatie nauwgezet (voor diabetes, hoge bloeddruk, cholesterol, etc.).
• Beperk natrium (zout) in je dieet.
• Voer regelmatig lichaamsbeweging uit (minimaal 30 minuten per dag).
• Stop met roken.
• Beperk stress.
• Eet veel fruit en groenten.
• Zorg voor voldoende slaapkwaliteit.

Preventie van een tIA richt zich op het verminderen van risicofactoren en het aanpassen van levensstijl. Dit kan helpen om de kans op een herhaalde tIA of beroerte te verkleinen.



Medische behandeling en geneesmiddelen

Patiënten die een tIA hebben doorgemaakt, worden vaak behandeld met bloedverdunners om de kans op stolsels te verminderen. Geneesmiddelen zoals aspirine, clopidogrel of andere antiplatelet medicijnen kunnen worden voorgeschreven.



Levensstijl veranderingen

Het aanhouden van een evenwichtig voedingspatroon, regelmatig bewegen en het vermijden van roken zijn de belangrijkste maatregelen om het risico op een herhaalde tIA te verminderen. Gewichtsverlies en het beheren van bloeddruk en cholesterol zijn ook essentieel.



Regelmatige medische controle

Regelmatige controle van de risicofactoren, zoals bloeddruk en cholesterolgehalte, is belangrijk voor het beheer van patiënten die een tIA hebben gehad. Preventieve medische opvolging kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van risicofactoren voor een beroerte.



Praktische tips voor het leven met / omgaan met TIA

Een TIA (transiënte ischemische aanval) is een kortdurende verstoring van de bloedtoevoer naar de hersenen. Hoewel de symptomen vaak snel verdwijnen, is een TIA een waarschuwing voor mogelijk ernstigere problemen, zoals een beroerte. Daarom is het belangrijk om na een TIA goed voor jezelf te zorgen en risico's te minimaliseren.



Volg een gezond en evenwichtig voedingspatroon

Een gezond voedingspatroon speelt een belangrijke rol in het verminderen van de kans op een nieuwe TIA of beroerte. Kies voor een voedingspatroon dat rijk is aan groenten, fruit, volkoren granen, magere eiwitten en gezonde vetten. Beperk voedingsmiddelen die rijk zijn aan verzadigde vetten, transvetten en toegevoegde suikers. Let ook op je zoutinname, omdat een hoge zoutinname kan bijdragen aan een verhoogde bloeddruk.



Neem je voorgeschreven medicatie op tijd in

Als je medicijnen hebt gekregen om je risico op een nieuwe TIA te verminderen, zoals bloedverdunners, cholesterolverlagers of bloeddrukverlagende middelen, neem deze dan strikt volgens voorschrift. Mis geen doses en bespreek eventuele bijwerkingen met je arts. Een regelmatig medicatieschema kan het risico op complicaties aanzienlijk verminderen.



Stop met roken en vermijd overmatig alcoholgebruik

Roken is een belangrijke risicofactor voor een TIA en beroerte. Als je rookt, is het essentieel om te stoppen. Zoek ondersteuning bij je arts of via stoppen-met-rokenprogramma’s. Vermijd daarnaast overmatig gebruik van alcohol, omdat dit je gezondheid negatief kan beïnvloeden. Overweeg om advies te vragen over veilige limieten voor alcoholgebruik.



Blijf fysiek actief binnen je mogelijkheden

Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om je hart en bloedvaten gezond te houden, je bloeddruk te verlagen en je algehele welzijn te verbeteren. Overleg met je arts over een geschikt bewegingsprogramma. Matige activiteiten, zoals wandelen, fietsen of zwemmen, zijn vaak goede keuzes. Begin langzaam als je niet gewend bent aan regelmatige beweging en bouw het geleidelijk op.



Houd je risico's goed in de gaten

Een TIA is een teken dat je risico loopt op een beroerte. Regelmatige controleafspraken met je arts zijn cruciaal om je gezondheid te monitoren. Laat je bloedonderzoeken, bloeddruk en cholesterolwaarden regelmatig controleren. Je arts kan zo tijdig ingrijpen als er veranderingen in je gezondheid zijn.



Zorg goed voor je mentale gezondheid

Na een TIA kun je je angstig of onzeker voelen over je gezondheid. Praat met je naasten over je zorgen en zoek therapie als je emotionele ondersteuning nodig hebt. Psychotherapie kan je helpen om met stress en angst om te gaan. Ook ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen of yoga, kunnen je helpen om meer rust te vinden.



Herken de waarschuwingssignalen van een beroerte

Het is essentieel om de symptomen van een beroerte te herkennen, zodat je snel kunt handelen. Let op plotselinge zwakte of verlamming aan één kant van je lichaam, spraakproblemen, een scheefhangende gezicht of ernstige hoofdpijn. Bel direct de hulpdiensten als je of iemand in je omgeving deze symptomen ervaart. Tijdig ingrijpen kan levens redden en schade beperken.

Met een goede opvolging, aanpassingen in je levensstijl en de juiste ondersteuning kun je na een TIA je gezondheid verbeteren en het risico op verdere problemen verkleinen. Overleg altijd met je arts over welke stappen het beste bij jou passen.


Lees verder

• Beroerte: Onvoldoende bloedtoevoer naar hersenen