Elektrocardiografie: Meting elektrische activiteit van hart

Een elektrocardiografie is een snel, gemakkelijk, niet-invasief en pijnloos onderzoek waarbij de arts de elektrische activiteit van het hart meet, wat nodig is om de hartfunctie te beoordelen. De arts plaatst voor het onderzoek elektroden op de borst, de armen en de benen. Daarna verbindt hij de elektroden met een ECG-apparaat via draden. De resultaten van de elektrische activiteit van het hart verschijnen als een curve op een scherm, wat de arts interpreteert en kan afdrukken. Het ECG geeft informatie over elke hartslag, de zenuwgeleidingspaden van het hart, en de snelheid en het ritme van het hart. Veranderingen in een ECG wijzen mogelijk op veel hartgerelateerde aandoeningen. In een aantal gevallen zijn de resultaten tot slot minder betrouwbaar.

• Synoniemen
• Elektrocardiografie (ECG): Diepgaand inzicht in de hartfunctie
• Wat is elektrocardiografie (ECG)?
• Principes van ECG: Hoe het werkt
• Toepassingen van elektrocardiografie: Diagnostisch gebruik
• Diagnose van hartritmestoornissen
• Beoordeling van hartinfarcten en ischemie
• Indicatie elektrocardiografie
• Tegenindicatie elektrocardiografie
• Voor het onderzoek
• Tijdens het ECG: Gebruik van elektroden
• Na het onderzoek
• Risico’s
• Afwijkende resultaten
• Interpretatie van ECG-resultaten: Wat zeggen de bevindingen?
• Normale resultaten
• Abnormale resultaten: Wat kunnen ze betekenen?
• Holterregistratie
• Preventie en zorg na ECG
• Nieuwe ontwikkelingen in ECG-technologie
• Verbeteringen in draagbare ECG-apparaten
• Gebruik van kunstmatige intelligentie in ECG-analyse
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met elektrocardiografie
• Zorg voor regelmatige controleafspraken
• Let op veranderingen in je gezondheid
• Verander je levensstijl voor een gezonde hartfunctie
• Gebruik medicatie zoals voorgeschreven
• Misvattingen rond elektrocardiografie
• ECG is alleen nuttig voor het opsporen van hartaanvallen
• Een normaal ECG betekent dat er geen hartproblemen zijn
• ECG is een pijnlijke procedure
• ECG is alleen nodig voor oudere patiënten
• Een ECG kan alle soorten hartproblemen detecteren
• ECG-resultaten zijn altijd makkelijk te interpreteren
• ECG is alleen nuttig voor patiënten met een hartziekte

Synoniemen

Een elektrocardiografie (ECG, EKG) is eveneens bekend als een "hartfilmpje".

Elektrocardiografie (ECG): Diepgaand inzicht in de hartfunctie

Wat is elektrocardiografie (ECG)?

Elektrocardiografie (ECG) is een medisch onderzoek waarmee de elektrische activiteit van het hart wordt gemeten. Het onderzoek is essentieel voor het beoordelen van de algehele hartfunctie, omdat het de activiteit van het hart in real-time vastlegt. Door middel van elektroden die op de huid van de patiënt worden geplaatst, wordt een grafiek gemaakt die inzicht geeft in de hartslag, het ritme, en de elektrische geleiding door het hart. ECG is een snel, pijnloos en niet-invasief onderzoek dat artsen helpt bij het opsporen van hartafwijkingen en het monitoren van de voortgang van hartziekten.

Principes van ECG: Hoe het werkt

Het hart produceert elektrische signalen die door het lichaam reizen. Deze signalen zijn verantwoordelijk voor het regelen van de hartslag en het ritme. Het ECG meet deze elektrische signalen en geeft ze weer in de vorm van een grafiek, waarbij verschillende golven en segmenten belangrijke informatie bieden over de werking van het hart. Elke hartslag wordt weergegeven als een reeks golven: de P-golf, QRS-complex en T-golf. Het patroon en de tijdsduur van deze golven helpen artsen bij het identificeren van normale en abnormale hartactiviteit.

Toepassingen van elektrocardiografie: Diagnostisch gebruik

Diagnose van hartritmestoornissen

Een van de belangrijkste toepassingen van ECG is de diagnose van hartritmestoornissen, zoals atriale fibrillatie, boezemfladderen of ventrikelfibrilleren. Deze stoornissen kunnen leiden tot onregelmatige hartslagen en verhoogd risico op complicaties, zoals beroertes. ECG helpt artsen bij het vaststellen van het type ritmestoornis, de ernst ervan en de benodigde behandelingsaanpak. Het biedt real-time informatie die van cruciaal belang is voor het nemen van beslissingen over medicatie, therapieën en andere interventies.

Beoordeling van hartinfarcten en ischemie

ECG wordt veel gebruikt om de aanwezigheid van een hartinfarct (hartaanval) te diagnosticeren. Een hartinfarct veroorzaakt karakteristieke veranderingen in de elektrische activiteit van het hart die zichtbaar zijn op het ECG. Het onderzoek kan ook helpen bij het identificeren van ischemie (verminderde bloedtoevoer naar het hart), wat een aanwijzing kan zijn voor een verhoogd risico op een hartaanval. De arts kan de resultaten gebruiken om de ernst van de schade aan het hart te beoordelen en een geschikt behandelplan op te stellen.

Indicatie elektrocardiografie

De arts voert een elektrocardiografie uit in diverse omstandigheden. Mogelijk zijn nog andere indicaties aanwezig, maar onderstaande lijst geeft reeds een idee van de meest voorkomende oorzaken van het uitvoeren van een elektrocardiografie:

• Het bepalen van de hartfunctie tijdens een lichamelijk onderzoek. De resultaten zijn later in te zetten als vergelijkend materiaal bij een volgend ECG.
• Het identificeren van een onregelmatige hartslag.
• Het onderzoeken van de algemene gezondheid van het hart voor behandelingen of operaties van aandoeningen zoals een myocardinfarct (hartaanval), endocarditis (een ontsteking of infectie van één of meer hartkleppen), en/of na een hartoperatie of hartkatheterisatie.
• Het opvolgen van het effect van medicatiegebruik bij bepaalde hartaandoeningen.
• Het testen van de werking van een geïmplanteerde pacemaker.
• Het zoeken naar de oorzaak van pijn op de borst.
• Het zoeken van de oorzaak van hartgerelateerde symptomen zoals ernstige vermoeidheid, kortademigheid, duizeligheid, of flauwvallen.

Een ECG gebeurt vaak in combinatie met een inspanningsproef (fietsergometrie).

Tegenindicatie elektrocardiografie

Het onderzoek is bij alle patiënten mogelijk. Sommige patiënten zijn wel allergisch of gevoelig voor de gebruikte lijm om de elektroden te bevestigen. Hiervoor zijn echter hypoallergene alternatieven beschikbaar.

Voor het onderzoek

De arts of technicus heeft vooraf een gesprek met de patiënt over het doel, de praktische kant en de risico’s van het onderzoek. Het is belangrijk dat de arts alle informatie van de patiënt meekrijgt met betrekking tot zijn medicatiegebruik, en het gebruik van vitaminen, kruiden en supplementen. Tevens heeft de arts informatie nodig over een mogelijke pacemaker die bij de patiënt geïmplanteerd is. Normaal gesproken hoeft een patiënt niet te vasten voor het onderzoek. Soms krijgt de patiënt wel specifieke voorbereidingen, maar dit is erg individueel en gebeurt op basis van de reeds aanwezige medische aandoening(en). Een elektrocardiografie gebeurt ofwel poliklinisch waardoor de patiënt na het onderzoek naar huis mag, maar het gebeurt soms ook als onderdeel van een ziekenhuisverblijf. De totale duurtijd van het ECG bedraagt tot slot slechts vijf à tien minuten.

Tijdens het ECG: Gebruik van elektroden

Het onderzoek varieert afhankelijk van het aanwezige materiaal en personeel, maar meestal verloopt het onderzoek op de volgende manier. Eerst doet de patiënt alle sieraden of andere voorwerpen uit omdat deze mogelijk interfereren met een ECG. Daarna doet de patiënt de kledij boven de taille uit. De patiënt ligt plat op een tafel of een bed. Tijdens een elektrocardiografie blijft de patiënt steeds stil liggen en praat hij niet, omdat dit anders foute resultaten geeft. Af en toe scheert de arts of technicus kleine stukjes haar weg of knipt hij deze weg, omdat de elektroden anders niet blijven vasthangen aan de huid. De arts reinigt vervolgens de plaatsen waar hij de elektrodes zal plaatsen. Vervolgens plaatst hij elektroden op de borst, de armen en de benen. De arts bevestigt daarna de hoofddraden aan de elektroden, waarna de technicus identificeerbare informatie over de patiënt in de computer van de machine invoert. De patiënt is dan klaar om een ECG te krijgen. De technicus koppelt na het onderzoek alle kabels los en verwijdert de huidelektroden.

Na het onderzoek

De patiënt keert weer terug naar de normale activiteiten, of mag weer naar de ziekenhuiskamer. Andere medische zorgen zijn na dit onderzoek niet nodig.

Risico’s

Een ECG is over het algemeen een veilig onderzoek dat weinig risico’s en complicaties met zich meebrengt. De patiënt heeft geen pijn tijdens het onderzoek. Het is alleen soms vervelend wanneer de technicus de elektroden van het lichaam verwijdert. Wanneer de elektroden te lang blijven zitten, ontstaat een afbraak van weefsel of huidirritatie. De risico’s zijn voorts afhankelijk van de eventueel onderliggende aandoening. Het is bijgevolg belangrijk dat de arts op voorhand op de hoogte is van de medische geschiedenis van de patiënt.

Afwijkende resultaten

Bepaalde factoren of omstandigheden interfereren met de verkregen resultaten van het ECG. Deze omvatten o.a.:

• Anatomische afwijkingen, zoals de grootte van de borst en de locatie van het hart in de borst.
• Ascites (vochtophoping in de buik).
• Bewegingen tijdens het onderzoek.
• Een probleem met de elektrolytenbalans (elektrolytafwijkingen) zoals te veel kalium (hyperkaliëmie) of te weinig kalium (hypokaliëmie), te veel magnesium (hypermagnesiëmie) of te weinig magnesium (hypomagnesiëmie) en/of te veel calcium (hypercalciëmie) of te weinig calcium (hypocalciëmie) in het bloed.
• Een zwangerschap.
• Het gebruik van bepaalde medicijnen.
• Inspanning of roken voorafgaand aan het onderzoek.
• Zwaarlijvigheid (obesitas).

Interpretatie van ECG-resultaten: Wat zeggen de bevindingen?

Normale resultaten

Normale ECG-resultaten vertonen een regelmatig patroon van de hartslag en ritme. De P-golf, QRS-complex en T-golf volgen elkaar op in een vast patroon en hebben een normale duur en vorm. Dit geeft aan dat het hart op een gezonde manier samentrekt en de elektrische signalen efficiënt door het hart worden geleid. Artsen zullen deze resultaten gebruiken om te bevestigen dat er geen hartritmestoornissen of andere hartproblemen aanwezig zijn.

Abnormale resultaten: Wat kunnen ze betekenen?

Abnormale ECG-resultaten kunnen verschillende hartgerelateerde aandoeningen aanduiden. Veranderingen in het ritme van de hartslagen, verlengde of verkorte segmenten, of onregelmatigheden in de golven kunnen wijzen op hartritmestoornissen, hartinfarcten, hartfalen of andere aandoeningen. In sommige gevallen kunnen abnormale bevindingen ook te maken hebben met elektrofysiologische afwijkingen die verder onderzocht moeten worden. Bij ernstige afwijkingen kan het nodig zijn om aanvullende onderzoeken of behandelingen in te stellen, zoals medicatie, pacemakerimplantatie of chirurgie.

Een ECG toont mogelijk de volgende aandoeningen aan:

• Een abnormaal hartritme (dysritmie).
• Een abnormale hartslag.
• Een aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader) dat zich ontwikkelt in de zwakke plekken van de wanden van het hart (dit is mogelijk het gevolg van een eerdere hartaanval).
• Een eerdere hartaanval (myocardinfarct).
• Een vergroot hart (cardiomegalie): Dit is meestal het gevolg van hoge bloeddruk of anders krijgt het hart te weinig zuurstof als gevolg van een blokkade in één van de bloedvaten die het hart (de kransslagaders).
• Onvoldoende bloed- en zuurstoftoevoer naar het hart (cardiale ischemie).
• Pericarditis: ontsteking van het hartzakje (vlies rond het hart).
• Structurele hartafwijkingen.

Holterregistratie

Abnormale hartritmes en onvoldoende bloedtoevoer naar de hartspier treden soms slechts kort of onvoorspelbaar op. Sommige patiënten krijgen daarom een elektrocardiografie die 24 uur duurt, waarbij de patiënt niet in het ziekenhuis hoeft te blijven. Dit onderzoek is in medische termen bekend als een “holterregistratie”. De draden van de elektroden zijn aangesloten op een op batterijen werkend opnameapparaat dat de patiënt in een zak draagt of dat aan een riem of schouderband hangt. De patiënt houdt tijdens de Holter-monitoring zijn activiteiten bij in een dagboek. De arts vergelijkt vervolgens het dagboek met de elektrische opnames en probeert dan de oorzaak van de klachten te achterhalen.

Preventie en zorg na ECG

Preventieve zorg
Na een ECG is er doorgaans geen speciale nazorg vereist. Het is echter belangrijk om eventuele medische aanbevelingen van de arts op te volgen. Bij afwijkende resultaten kan verdere diagnostiek of behandeling nodig zijn, afhankelijk van de bevindingen en symptomen van de patiënt.

Levensstijl en hartgezondheid
Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan een goede hartgezondheid en het verminderen van het risico op hartziekten. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging, en het vermijden van schadelijke gewoonten zoals roken en overmatig alcoholgebruik. Ook het beheren van stressniveaus en het regelmatig laten controleren van de hartgezondheid kan preventief werken.

Nieuwe ontwikkelingen in ECG-technologie

Verbeteringen in draagbare ECG-apparaten

Met de vooruitgang in technologie zijn draagbare ECG-apparaten steeds gebruiksvriendelijker geworden. De nieuwste generatie draagbare apparaten maakt het mogelijk om ECG-gegevens in real-time te volgen en direct naar de arts te sturen via mobiele apps of cloud-opslag. Dit maakt het gemakkelijker voor artsen om snel te reageren op afwijkingen in de hartfunctie, zelfs wanneer patiënten zich thuis bevinden. Draagbare ECG-apparaten kunnen ook gemakkelijker worden geïntegreerd in het zorgsysteem, waardoor patiënten sneller de nodige zorg krijgen.

Gebruik van kunstmatige intelligentie in ECG-analyse

De integratie van kunstmatige intelligentie (AI) in ECG-analyse is een opkomende trend die de nauwkeurigheid en snelheid van de diagnostiek verbetert. AI kan grote hoeveelheden ECG-gegevens analyseren en afwijkingen identificeren die voor de menselijke oog moeilijk te detecteren zijn. Dit biedt artsen waardevolle hulpmiddelen voor het snel stellen van een diagnose en het optimaliseren van behandelplannen. De technologie helpt ook bij het verminderen van menselijke fouten en versnelt het proces van medische beoordeling.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met elektrocardiografie

Zorg voor regelmatige controleafspraken

Het is van essentieel belang om regelmatig controleafspraken te plannen na het ondergaan van een elektrocardiografie (ECG). Dit zorgt ervoor dat je arts de werking van je hart blijft volgen en veranderingen tijdig kan detecteren. Door regelmatige opvolging van je hartgezondheid kun je problemen vroeg herkennen en adequaat behandelen. De frequentie van deze controleafspraken kan variëren, afhankelijk van je specifieke situatie en de bevindingen van het ECG. Het is belangrijk om deze afspraken serieus te nemen, zelfs als je je goed voelt. Een tijdige diagnose kan ernstigere problemen zoals hartfalen of aritmieën voorkomen. Zorg er daarnaast voor dat je vragen stelt over je resultaten en behandelplan, zodat je goed geïnformeerd blijft over je hartgezondheid.

Let op veranderingen in je gezondheid

Na een elektrocardiografie is het belangrijk om alert te blijven op veranderingen in je gezondheid. Er kunnen symptomen optreden die wijzen op een verslechtering van je hartfunctie, zoals pijn op de borst, kortademigheid, duizeligheid of hartkloppingen. Als je een van deze symptomen ervaart, is het belangrijk om onmiddellijk contact op te nemen met je arts voor een verdere beoordeling. Let ook goed op veranderingen in je energielevel of fysieke vermoeidheid. Dit kunnen signalen zijn van een onderliggend probleem, zelfs als je ECG geen afwijkingen liet zien. Houd een dagboek bij van eventuele symptomen die je ervaart, zodat je arts een beter beeld kan krijgen van wat er zich in je lichaam afspeelt. Het kan ook nuttig zijn om je bloeddruk regelmatig te controleren, omdat veranderingen in de bloeddruk invloed kunnen hebben op je hartgezondheid.

Verander je levensstijl voor een gezonde hartfunctie

Een gezonde levensstijl speelt een cruciale rol in het behoud van een goede hartgezondheid, vooral als je te maken hebt met hartproblemen. Het is belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te volgen dat rijk is aan vezels, groenten, fruit, en gezonde vetten. Vermijd bewerkte voedingsmiddelen, transvetten en overmatige zoutinname, aangezien deze bijdragen aan hartziekten. Beweging is ook essentieel; probeer dagelijks minimaal 30 minuten matige lichaamsbeweging te doen, zoals wandelen of fietsen. Dit helpt niet alleen om je hart gezond te houden, maar draagt ook bij aan een gezond gewicht en vermindert de druk op je hart. Het vermijden van roken en het beperken van alcoholgebruik zijn andere belangrijke maatregelen. Roken verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, terwijl overmatig alcoholgebruik het hart kan verzwakken. Stressmanagement is eveneens belangrijk; technieken zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te verlagen en je hartfunctie te ondersteunen.

Gebruik medicatie zoals voorgeschreven

Als je arts medicatie heeft voorgeschreven na je ECG, is het belangrijk om deze nauwkeurig in te nemen. Dit geldt ook als je je goed voelt, want het stoppen met medicatie zonder advies van je arts kan ernstige gevolgen hebben voor je gezondheid. Medicatie kan helpen bij het reguleren van je hartslag, het stabiliseren van je bloeddruk of het voorkomen van bloedstolsels. Neem de medicijnen altijd op het juiste moment en op de juiste manier in, zoals voorgeschreven. Bewaar je medicatie op een veilige plaats en houd een lijst bij van alle medicijnen die je gebruikt, zodat je arts of apotheker je kan adviseren bij eventuele interacties met andere behandelingen. Als je bijwerkingen ervaart, is het belangrijk om dit met je arts te bespreken, zodat ze je kunnen helpen met het vinden van alternatieven of aanpassingen in de dosering.

Het is ook goed om te weten dat je medicijnen mogelijk van invloed kunnen zijn op andere delen van je lichaam, zoals je spieren, gewricht of zelfs je slaap, dus bespreek altijd eventuele veranderingen met je arts.

Misvattingen rond elektrocardiografie

Elektrocardiografie (ECG) is een veelgebruikte diagnostische techniek die de elektrische activiteit van het hart meet. Het wordt vaak ingezet om verschillende hartaandoeningen te diagnosticeren, zoals hartritmestoornissen en hartinfarcten. Toch bestaan er veel misvattingen over deze procedure, de toepassing ervan en de betekenis van de resultaten. Het is belangrijk om deze misvattingen te verhelderen om de rol van ECG in de gezondheidszorg goed te begrijpen.

ECG is alleen nuttig voor het opsporen van hartaanvallen

Een veel voorkomende misvatting is dat een elektrocardiogram (ECG) alleen gebruikt wordt om hartaanvallen te detecteren. Hoewel ECG inderdaad nuttig kan zijn bij het vaststellen van een hartinfarct, is het ook een waardevol hulpmiddel bij het identificeren van andere hartaandoeningen, zoals hartritmestoornissen, hartklepafwijkingen en problemen met de elektrische geleiding van het hart. Een ECG kan ook helpen bij het monitoren van de effectiviteit van behandelingen voor deze aandoeningen.

Een normaal ECG betekent dat er geen hartproblemen zijn

Veel mensen denken dat een normaal ECG automatisch betekent dat ze geen hartproblemen hebben. Dit is echter niet altijd het geval. Sommige hartproblemen, zoals hoofdpijn of angina pectoris, kunnen zonder duidelijke afwijkingen op een ECG voorkomen, vooral in de vroege stadia. Het is belangrijk om te weten dat een ECG slechts een deel is van de diagnostische evaluatie en andere tests, zoals bloedonderzoeken of echocardiografie, vaak nodig kunnen zijn om een volledig beeld te krijgen.

ECG is een pijnlijke procedure

Een andere misvatting is dat een ECG een pijnlijke procedure is. Dit is absoluut niet het geval. Het maken van een ECG is volledig pijnloos en duurt meestal slechts enkele minuten. Het proces omvat het aanbrengen van elektroden op de huid om de elektrische signalen van het hart te registreren. Er wordt geen inbreuk gemaakt op de huid, en er worden geen scherpe voorwerpen gebruikt. Het enige wat een patiënt voelt, is soms de sensatie van de elektroden die op hun huid worden geplaatst.

ECG is alleen nodig voor oudere patiënten

Veel mensen denken dat een ECG alleen voor oudere volwassenen of mensen met een geschiedenis van hartaandoeningen is. In werkelijkheid kan een ECG nuttig zijn voor mensen van alle leeftijden, vooral wanneer er sprake is van risicofactoren voor hartaandoeningen, zoals diabetes mellitus, overgewicht of een familiaire geschiedenis van hartziekten. Het wordt ook vaak gebruikt bij jonge atleten om ernstige hartaandoeningen die geassocieerd zijn met plotselinge hartstilstand uit te sluiten.

Een ECG kan alle soorten hartproblemen detecteren

Een veelvoorkomende misvatting is dat een ECG alle soorten hartproblemen kan opsporen. Hoewel het een krachtige diagnostische tool is, kan een ECG niet alle hartaandoeningen detecteren. Sommige aandoeningen, zoals psychische stoornissen die invloed hebben op het hart, kunnen zich niet altijd uiten in het elektrocardiogram. Daarom wordt ECG vaak gebruikt in combinatie met andere diagnostische tests voor een vollediger beeld.

ECG-resultaten zijn altijd makkelijk te interpreteren

Veel mensen denken dat de resultaten van een ECG altijd gemakkelijk te begrijpen zijn. In werkelijkheid vereist de interpretatie van een ECG ervaring en expertise. De arts moet in staat zijn om subtiele afwijkingen te herkennen en te begrijpen wat ze betekenen in de context van de algehele gezondheid van de patiënt. Dit maakt het belangrijk dat ECG-resultaten altijd door een gekwalificeerde arts of cardioloog worden beoordeeld.

ECG is alleen nuttig voor patiënten met een hartziekte

Er is een misverstand dat alleen mensen met een bekende hartziekte baat zouden hebben bij een ECG. In werkelijkheid is een ECG nuttig voor iedereen die risico loopt op hartaandoeningen, zelfs als ze geen duidelijke symptomen vertonen. Dit geldt met name voor mensen die risicofactoren hebben zoals een hoge bloeddruk, een ongezond voedingspatroon, of een familiegeschiedenis van hartziekten. Het kan helpen om vroegtijdig problemen op te sporen voordat ze ernstig worden.

Lees verder

• Fietsergometrie: Fietstest voor zuurstofvoorziening hart
• Echocardiografie: Onderzoek van het hart door geluidsgolven
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte