Echocardiografie: Onderzoek van het hart door geluidsgolven

Een echocardiografie is een pijnloos onderzoek waarbij geluidsgolven worden gebruikt om beelden van het hart te maken. Dit onderzoek biedt gedetailleerde informatie over de hartspieren, de grootte en vorm van het hart, en de functie van de hartkamers en hartkleppen. Echocardiografie is veel gedetailleerder dan een standaard röntgenfoto, en het stelt artsen in staat om hartafwijkingen te diagnosticeren, een behandelplan op te stellen en eventuele vervolgonderzoeken te plannen. Bij een echocardiografie wordt geen gebruik gemaakt van straling. Er zijn verschillende typen echocardiografie, afhankelijk van de specifieke klinische vraag.

• Afkortingen en terminologie van echocardiografie
• Echocardiografie
• Soorten echocardiografie
• Indicaties en soorten echocardiografie
• Voorbereidingen voor het echocardiogram
• Tijdens het onderzoek
• Na het onderzoek
• Voordelen en beperkingen
• Resultaten van de echocardiografie
• Risico’s van echocardiografie

Afkortingen en terminologie van echocardiografie

Een echocardiografie staat ook bekend onder de volgende afkortingen en benamingen:

• ECG (Elektrocardiogram)
• EKG (Elektrocardiogram)

Artsen gebruiken soms ook de termen "echo", "echografie van het hart" of "oppervlakte-echo" om naar een echocardiografie te verwijzen.

Echocardiografie

Echocardiografie is een beeldvormend onderzoek dat gebruikmaakt van ultrageluid om het hart en omliggende structuren in kaart te brengen. Het biedt gedetailleerde informatie over de anatomie en functie van het hart en wordt wereldwijd toegepast in de cardiologie.

Definitie en achtergrond

De techniek van echocardiografie is gebaseerd op het uitzenden van ultrageluidsgolven die door verschillende weefsels in het lichaam worden gereflecteerd. Deze gereflecteerde signalen worden omgezet in beelden. Het onderzoek biedt een veilige, niet-invasieve methode om het hart in real-time te evalueren.

Belang in de moderne cardiologie

Echocardiografie heeft een centrale rol in de moderne diagnostiek. Het biedt artsen de mogelijkheid om niet alleen structurele afwijkingen te identificeren, maar ook functionele aspecten van het hart te beoordelen, zoals de pompfunctie en de werking van de hartkleppen.

Soorten echocardiografie

Er zijn diverse vormen van echocardiografie, elk met specifieke indicaties en toepassingen afhankelijk van de klinische situatie van de patiënt.

Transthoracale echocardiografie (TTE)

Dit is de meest voorkomende vorm van echocardiografie, waarbij de transducer op de borstwand wordt geplaatst. Het biedt een overzicht van de globale hartfunctie en is vaak de eerste keuze bij diagnostiek.

Transesofageale echocardiografie (TEE)

Bij deze methode wordt een sonde in de slokdarm geplaatst, wat meer gedetailleerde beelden van bijvoorbeeld de hartkleppen en de linkerboezem mogelijk maakt. Het wordt vaak gebruikt bij patiënten met moeilijk te visualiseren structuren via TTE.

Stress-echocardiografie

Stress-echocardiografie wordt uitgevoerd tijdens of na inspanning, of na toediening van medicatie die het hart stimuleert. Het is een belangrijk hulpmiddel bij het beoordelen van ischemische hartziekte.

Indicaties en soorten echocardiografie

Transthoracale echocardiografie (TTE)

De transthoracale echocardiografie (TTE) is de meest gebruikte vorm van echocardiografie. Bij dit onderzoek worden de hartkleppen en kamers van buitenaf bekeken. Het echocardiogram kan verschillende afwijkingen detecteren, waaronder:

• Aangeboren hartafwijkingen
• Abnormale hartkleppen
• Abnormale hartritmes
• Een infectie op of rond de hartkleppen (infectieuze endocarditis, ontsteking van de binnenkant van het hart)
• Pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• Hartgeruisen
• Hartfalen (Hartfalen)
• Pulmonale hypertensie
• Schade aan de hartspier door een hartaanval
• Vocht in het hartzakje (pericardeffusie)
• Een bloedstolsel na een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen)
• Transient Ischaemic Attack (TIA) - Een voorbijgaande ischemie van een gedeelte van de hersenen

Transoesofageale echocardiografie (TEE)

De transoesofageale echocardiografie (TEE), ook wel slokdarmechocardiografie genoemd, wordt uitgevoerd via de slokdarm. Dit type echocardiografie wordt toegepast wanneer de resultaten van een transthoracale echocardiografie onvoldoende duidelijk zijn, vaak door de anatomie van de borstkas, longaandoeningen of overtollig lichaamsvet. Het biedt een gedetailleerder beeld van specifieke hartgebieden.

Inspanningsechocardiografie

Bij de inspanningsechocardiografie trapt de patiënt op een ligfiets terwijl de hartfunctie wordt gemeten. Dit onderzoek wordt uitgevoerd om te beoordelen hoe het hart functioneert onder belasting.

Stressechocardiografie

De stressechocardiografie, ook wel Dobutamine Stress Echocardiografie (DSE) genoemd, simuleert een hoge hartslag door het toedienen van dobutamine, een geneesmiddel dat de hartslag verhoogt. Dit type onderzoek wordt toegepast wanneer een fysieke inspanningstest niet mogelijk is.

Foetale echocardiografie

Met foetale echocardiografie wordt het hart van een ongeboren baby onderzocht, meestal tussen de 18 en 22 weken zwangerschap. De arts gebruikt een transducer om beelden van het hart van de foetus te verkrijgen.

Doppler echocardiografie

De Doppler echocardiografie registreert de bloedstroom door het hart en wordt vaak gecombineerd met foetale echocardiografie om een gedetailleerd beeld van de bloedcirculatie te verkrijgen.

Contrastechocardiografie

Wanneer de beeldvorming moeilijk te interpreteren is door de positie van de longen, ribben of ander weefsel, kan een contrastvloeistof intraveneus worden toegediend. Dit helpt om een duidelijker beeld van de hartfunctie te krijgen.

Voorbereidingen voor het echocardiogram

Voorbereidingen

Voor een transthoracale echocardiografie (TTE) zijn geen speciale voorbereidingen vereist. Voor een transoesofageale echocardiografie (TEE) dient de patiënt nuchter te zijn.

Praktische overwegingen

De patiënt dient bovenkleding te verwijderen en ligt bloot op de onderzoekstafel. Het onderzoek duurt doorgaans minder dan een uur.

Tijdens het onderzoek

Transthoracale echocardiografie (TTE)

De patiënt ligt op de rug op een onderzoekstafel. Elektroden worden op de borstkas geplaatst om de hartslag te monitoren. Een gel wordt op de huid aangebracht, en een transducer wordt over de borstkas verplaatst. De patiënt kan gevraagd worden om de adem in te houden of op de linkerzijde te liggen. De beelden worden door een computer vastgelegd, zowel stilstaand als bewegend. Dit principe is vergelijkbaar met echografieën op andere lichaamsdelen.

Transoesofageale echocardiografie (TEE)

Bij de transoesofageale echocardiografie wordt eerst de achterkant van de keel verdoofd. Vervolgens wordt een flexibele buis met een transducer aan het uiteinde via de keel in de slokdarm geplaatst. Dit biedt een dichterbij zicht op het hart, aangezien de slokdarm direct naast het hart ligt.

Na het onderzoek

De cardioloog verkrijgt zowel twee- als driedimensionale beelden van het hart. Driedimensionale beelden zijn bijzonder nuttig bij het diagnosticeren van hartproblemen bij kinderen. De arts interpreteert de resultaten en bespreekt deze later met de patiënt.

Voordelen en beperkingen

Echocardiografie heeft zich bewezen als een van de veiligste en meest veelzijdige diagnostische technieken in de geneeskunde, maar kent ook enkele beperkingen.

Veiligheid en toegankelijkheid

Het onderzoek is niet-invasief, breed toepasbaar en vereist geen blootstelling aan ioniserende straling. Dit maakt het geschikt voor diverse patiëntengroepen, waaronder kinderen en zwangere vrouwen.

Technische beperkingen

Sommige factoren, zoals obesitas of de aanwezigheid van littekenweefsel, kunnen de beeldkwaliteit beperken. In dergelijke gevallen wordt vaak overgestapt op transesofageale echocardiografie voor nauwkeuriger resultaten.

Kosten en expertise

Hoewel echocardiografie relatief betaalbaar is in vergelijking met andere beeldvormende technieken, vereist het gespecialiseerde apparatuur en getraind personeel, wat de toegankelijkheid in sommige regio's kan beperken.

Met voortdurende technologische innovaties en een brede toepasbaarheid blijft echocardiografie een essentieel instrument in de medische diagnostiek en behandeling.

Resultaten van de echocardiografie

Normale resultaten

Bij een normale echocardiografie vertonen de hartkleppen en hartkamers een normale structuur en functie, en beweegt het hart zoals verwacht.

Afwijkende resultaten

Een afwijkend echocardiogram kan wijzen op diverse hartafwijkingen. Sommige afwijkingen zijn gering en vormen mogelijk geen direct risico, terwijl andere ernstige hart- en vaatziekten kunnen signaleren. Verdere onderzoeken kunnen nodig zijn om de aard van de afwijkingen te bepalen. Mogelijke afwijkingen zijn cardiomyopathie (hartspierziekte), hartklepaandoeningen, en pericardeffusie (vocht in het hartzakje).

Risico’s van echocardiografie

Een standaard transthoracale echocardiografie (TTE) en foetale echocardiografie hebben geen bekende risico’s. Echter, de transoesofageale echocardiografie (TEE) kan enkele risico’s met zich meebrengen. Mogelijke bijwerkingen zijn een allergische reactie op het kalmeringsmiddel, misselijkheid, ademhalingsproblemen, en keelpijn. Bij inspanningsechocardiografie kunnen risico's optreden door de lichamelijke inspanning of het geneesmiddel dat gebruikt wordt om de hartslag te verhogen. Ernstige complicaties zijn echter zeldzaam.

Lees verder

• Elektrocardiografie: Meting elektrische activiteit van hart
• Ejectiefractie: Onderzoek van pompfunctie van het hart
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Fietsergometrie: Fietstest voor zuurstofvoorziening hart
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte