Echocardiografie: Onderzoek van het hart door geluidsgolven
Een echocardiografie is een pijnloos onderzoek waarbij de arts geluidsgolven gebruikt om foto’s en beelden van het hart te maken. Hij krijgt een gedetailleerd beeld van de hartspieren, de grootte en vorm van het hart en de functie van de hartkamers en hartkleppen. Een echocardiografie is dan ook gedetailleerder dan een standaard röntgenfoto. Dankzij dit onderzoek is een arts in staat om hartafwijkingen te diagnosticeren, een behandelplan op te stellen en eventuele vervolgonderzoeken uit te voeren. Bij een echocardiografie is een patiënt niet blootgesteld aan straling. Er zijn diverse soorten echocardiografie mogelijk.
Afkortingen echocardiografie
Een echocardiografie is eveneens gekend onder deze afkortingen:
Verder gebruiken artsen soms "echo", "echografie van het hart" of "oppervlak echo" om een echocardiografie aan te duiden.
Indicatie en soorten echocardiografie
Transthoracale echocardiografie (TTE)
De meeste patiënten krijgen een transthoracale echocardiografie (TTE). De arts voert dit onderzoek uit om de kleppen en kamers van het hart van de buitenkant van het lichaam te onderzoeken. Het echocardiogram spoort een aantal afwijkingen op waaronder:
aangeboren hartafwijkingen, abnormale hartkleppen,
abnormale hartritmes, een infectie op of rond de hartkleppen (infectieuze
endocarditis:
ontsteking van de binnenkant van het hart),
pericarditis (ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje)),
hartgeruisen, het onvermogen van het hart om te pompen (voor patiënten met
hartfalen),
pulmonale hypertensie, schade aan de hartspier van een hartaanval en vocht in het zakje rond het hart (pericardeffusie). Daarnaast ziet hij dankzij het onderzoek ook een
bloedstolsel na een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de
hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) of
TIA. TIA staat voor "Transient Ischaemic Attack"; ook gekend als een “kleine beroerte”. Dit is een voorbijgaande
ischemie (zuurstofgebrek in het bloed) (van een gedeelte) van de hersenen waardoor plotseling neurologische uitvalverschijnselen ontstaan. Meestal laten ze weinig of geen restsymptomen na bij de patiënt.
Transoesofageale echocardiografie (TEE)
Daarnaast is een transoesofageale echocardiografie (TEE) (slokdarmechocardiografie) mogelijk. Hierbij maakt de arts een hartfilmpje via de slokdarm. Dit gebeurt wanneer de resultaten van een gebruikelijke transthoracale echocardiografie onduidelijk zijn. Onduidelijke resultaten vloeien voort uit de vorm van de
borstkas, een
longaandoening of overtollig lichaamsvet. Hierbij bekijkt de arts gedetailleerder een bepaald hartgebied.
Inspanningsechocardiografie
Bij dit onderzoek ligt de patiënt met een ontbloot bovenlichaam op een ligfiets. Tijdens het fietsonderzoek trapt de patiënt al liggend op een fiets die een beetje naar links gekanteld is om een beter beeld te krijgen van het hart.
Stressechocardiografie
Tijdens dit onderzoek, dat ook gekend is als "Dobutamine Stress Echocardiografie (DSE)", krijgt de patiënt een geneesmiddel (dobutamine) toegediend dat een hoge hartslag (
tachycardie) nabootst. Normaal krijgen patiënten een inspanningsproef, ook gekend al een
fietsergometrie, maar dit is niet bij elke patiënt mogelijk. Dankzij een
radiografisch onderzoek van het hart is de arts in staat om het hart te bekijken wanneer het een hoge inspanning levert en dus een hoge hartslag vertoont.
Foetale echocardiografie
Met een foetale echocardiografie kijkt een arts naar het hart van een ongeboren
baby om zo mogelijke hartafwijkingen op te sporen. Veelal gebeurt dit onderzoek wanneer de vrouw 18 tot 22 weken zwanger is. De arts beweegt hierbij de transducer over de buik van de zwangere vrouw.
Doppler echocardiografie
Daarnaast is een
Doppler echocardiografie mogelijk. Dit registreert de beweging van het bloed door het hart. Dit gebeurt vaak in combinatie met foetale echocardiografie.
Contrastechocardiografie (TEE)
In sommige gevallen blijkt dat het moeilijk is om een duidelijk beeld te krijgen van de hartfunctie door de positie van de longen, ribben of ander lichaamsweefsel. Daarom injecteert hij bij sommige patiënten intraveneus (in een ader) een kleine hoeveelheid contrastvloeistof. Met de contrastechocardiografie is de arts beter in staat om de binnenkant van het hart te bekijken.
Voor het maken van het echocardiogram
Voorbereidingen
De patiënt hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen voor een TTE-onderzoek, een gewoon hartfilmpje. Maar als de patiënt een slokdarmcardiografie ondergaat, komt hij nuchter naar het onderzoek.
Praktisch
De patiënt doet de kleren boven de taille uit en komt bijgevolg met een ontbloot bovenlichaam naar het onderzoek. Het onderzoek kent een tijdsduur van minder dan een uur.
Tijdens het hartfilmpje
Transthoracale echocardiografie is een normaal hartfilmpje. Bij alle andere soorten echocardiografie is dit principe hetzelfde, alleen de transoesofageale echocardiografie verloopt anders.
Transthoracale echocardiografie (TTE)
De patiënt ligt op de rug op een onderzoekstafel. In sommige ziekenhuizen gebruiken artsen een speciaal bed om de patiënt in de juiste positie te helpen. De arts plaatst elektroden op de borstkas zodat hij in staat is om de hartslag te controleren. Daarna smeert hij een gel over de borstkas. Hij verplaatst een transducer, een speciaal instrument, over de huid. De patiënt voelt een lichte druk op de borst en bovenbuik, maar dit doet normaalgezien geen
pijn. Af en toe moet de patiënt op vraag de adem inhouden of op de linkerkant gaan liggen. Dankzij dit onderzoek maakt een computer zowel stilstaande als bewegende beelden van het hart. Het principe van dit onderzoek is hetzelfde als bij
echografie.
Transoesofageale echocardiografie (TEE)
Bij de transoesofageale echocardiografie, ook gekend als slokdarmechocardiografie, verdooft de arts eerst de achterkant van de keel. Daarna plaatst hij een scope (flexibele buis van een
vinger dik) in de keel, waarbij de transducer zich aan het uiteinde van de buis bevindt. De buis gaat via de keel naar de slokdarm. Hierdoor verkrijgt de arts een nog gedetailleerder beeld van het hart omdat de slokdarm vlak bij het hart gelegen is.
Na het radiografisch onderzoek van het hart
Een cardioloog verkrijgt tweedimensionale of driedimensionale beelden van het hart. Driedimensionale beelden zijn zeer interessant bij de diagnosestelling van hartproblemen bij kinderen. De arts interpreteert vervolgens de onderzoeksresultaten en bespreekt ze later met de patiënt.
Resultaten
Normale resultaten
Bij een normale echocardiografie heeft een patiënt normale hartkleppen en hartkamers en beweegt het hart normaal.
Afwijkende resultaten
Een abnormaal echocardiogram heeft vele mogelijke oorzaken. Sommige afwijkingen zijn zeer gering en vormen geen grote risico’s voor de patiënt. Andere afwijkingen zijn tekenen van ernstige hart- en vaatziekten. Soms is dan ook nog meer onderzoek nodig. Afwijkende resultaten wijzen mogelijk op andere hartafwijkingen,
cardiomyopathie (hartspierziekte), een hartklepaandoening en pericardeffusie.
Risico’s onderzoek van het hart door geluidsgolven
Een gewoon hartfilmpje via transthoracale echocardiografie (TTE) of foetale echocardiografie omvatten geen bekende risico’s. Deze zijn er wel bij de transoesofageale echocardiografie (TEE), die vrij invasief is. De patiënt krijgt hierbij mogelijk een
allergische reactie op het kalmerend middel. Het kan ook zijn dat hij zich
misselijk voelt. Daarnaast zijn
ademhalingsproblemen en een pijnlijke keel (
keelpijn) mogelijk. De risico’s met inspanningsechografie gaan meestal gepaard met de inspanning die de patiënt levert of het geneesmiddel dat de patiënt krijgt om de hartslag te verhogen. Ernstige complicaties zijn echter zeer ongewoon.
Lees verder