Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte

Bij veel patiënten ontwikkelen hartziekten zich geleidelijk. De patiënt heeft vaak vroege tekenen, lang voordat de ernstige hartproblemen tot stand komen. Mogelijk beseft hij niet dat hij een hartaandoening ontwikkelt. De waarschuwingssignalen voor hartaandoeningen zijn mogelijk niet voor de hand liggend. Ook heeft niet elke patiënt dezelfde symptomen. Bepaalde symptomen, zoals pijn op de borst, zwelling van de enkel en kortademigheid, wijzen op mogelijke hartproblemen. Het is belangrijk om deze alarmtekenen te kennen, want dit helpt de patiënt om tijdig een behandeling te krijgen en een hartaanval of beroerte te voorkomen.

• Angst en rusteloosheid
• Duizeligheid en lichtheid in het hoofd
• Flauwvallen (syncope)
• Hartkloppingen
• Hoesten of hijgen
• Kortademigheid
• Koud zweet zonder fysieke inspanning
• Misselijkheid, indigestie, brandend maagzuur of maagpijn
• Neusbloedingen en hart- en vaatziekten
• Ongewoon snelle gewichtstoename
• Ongemak in de bovenrug, kaak of armen
• Onregelmatige hartslag of ritmestoornissen
• Pijn op de borst en hartaanval
• Kenmerkend voor hartaanval
• Atypisch voor hartaanval
• Andere symptomen van hartaanval
• Slaapstoornissen gerelateerd aan hartproblemen
• Snurken en hartaandoeningen
• Verlies van eetlust en maagproblemen
• Vermoeidheid
• Vernauwde bloedvaten
• Zwelling in de benen, enkels of voeten

Angst en rusteloosheid

Plotselinge angstaanvallen
Sommige patiënten ervaren plotselinge en onverklaarbare angstaanvallen, vooral wanneer het hart onvoldoende zuurstof ontvangt. Dit kan optreden als een stressreactie van het lichaam op een dreigende hartcomplicatie. Dit type angstaanval gaat vaak gepaard met lichamelijke symptomen zoals zweten, een verhoogde hartslag en duizeligheid. Angstaanvallen kunnen vooral beangstigend zijn omdat ze onverwacht en zonder duidelijke oorzaak ontstaan.

Rusteloosheid en agitatie
Patiënten met hartaandoeningen voelen zich soms rusteloos of geagiteerd zonder duidelijke reden. Dit kan voortkomen uit een verminderde zuurstoftoevoer naar de hersenen als gevolg van een slechte hartfunctie. Rusteloosheid wordt vaak verergerd door symptomen zoals kortademigheid of pijn op de borst, die het gevoel van onrust versterken. Het kan ook voorkomen bij patiënten die lijden aan chronisch hartfalen.

Duizeligheid en lichtheid in het hoofd

Draaierigheid of evenwichtsproblemen
Duizeligheid kan wijzen op een onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen door een verlaagde hartoutput. Dit treedt vaak op bij mensen met ernstige hartaandoeningen en kan zowel tijdens fysieke inspanning als in rust voorkomen. Draaierigheid kan bij deze patiënten ook wijzen op hartritmestoornissen, waarbij een onregelmatige hartslag plotseling optreedt en zorgt voor een instabiele bloedtoevoer.

Lichtheid in het hoofd bij opstaan
Een plotseling gevoel van lichtheid in het hoofd bij het opstaan kan wijzen op orthostatische hypotensie, een plotselinge bloeddrukdaling. Hoewel deze symptomen meerdere oorzaken kunnen hebben, zoals uitdroging of medicatie-effecten, kan het ook een teken zijn van een hartprobleem, vooral bij oudere patiënten.

Flauwvallen (syncope)

Bewustzijnsverlies zonder duidelijke oorzaak
Flauwvallen zonder waarschuwing kan duiden op een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen als gevolg van hartproblemen, zoals ritmestoornissen of obstructies in de bloedsomloop. Deze syncope kan plotseling optreden en wordt vaak voorafgegaan door een gevoel van zwakte of duizeligheid.

Herhaaldelijke flauwvallen bij inspanning
Wanneer iemand herhaaldelijk flauwvalt tijdens lichamelijke inspanning, kan dit wijzen op ernstige hartaandoeningen zoals een vernauwde hartklep of hypertrofische cardiomyopathie. Deze aandoeningen beperken de bloedtoevoer bij verhoogde activiteit, waardoor het bewustzijnsverlies kan optreden.

Hartkloppingen

Bij onvoldoende bloedpompfunctie van het hart, probeert het sneller te kloppen om te compenseren. Dit leidt tot hartkloppingen die de patiënt waarneemt. Een snelle of onregelmatige hartslag wijst vaak op een onderliggend aritmieprobleem, zoals boezemfibrilleren.

Hoesten of hijgen

Een aanhoudende hoest of hijgen kan wijzen op vocht in de longen, een veelvoorkomend symptoom van hartfalen. In ernstige gevallen kan er roze of bloederig slijm worden opgehoest (bloed ophoesten), wat een urgent alarmsignaal kan zijn.

Kortademigheid

Wanneer het hart moeite heeft om bloed efficiënt rond te pompen, kan dit leiden tot terugvloeiend bloed in de aderen van de longen. Dit veroorzaakt een lekkage van vloeistof in de longen en leidt tot kortademigheid, een kenmerkend symptoom van hartfalen. Kortademigheid kan op verschillende momenten voorkomen, zoals:

• bij platliggen (kan leiden tot nachtelijk wakker worden) tijdens rust bij activiteit

Koud zweet zonder fysieke inspanning

Plotse zweetuitbraken bij rust
Overmatig zweten zonder duidelijke reden kan een reactie zijn op acute hartproblemen, zoals een hartaanval. Het lichaam produceert zweet als stressreactie wanneer het hart zwaar onder druk staat, vaak vergezeld van bleekheid en duizeligheid.

Koud en klam zweet
Patiënten ervaren soms een koud en klam zweet als het hart moeite heeft met het effectief pompen van bloed. Dit symptoom treedt vaak op bij ernstige angina pectoris of hartfalen.

Misselijkheid, indigestie, brandend maagzuur of maagpijn

Sommige patiënten ervaren misselijkheid, indigestie (maagklachten na eten/drinken), brandend maagzuur of maagpijn tijdens of voor een hartaanval. Vrouwen rapporteren vaker maagklachten als symptomen van hartproblemen.

Neusbloedingen en hart- en vaatziekten

Frequent terugkerende neusbloedingen
Frequent, onverklaarbaar neusbloed kan wijzen op hypertensie, wat een risicofactor is voor hart- en vaatziekten.

Neusbloedingen bij hoge bloeddruk
Bij patiënten met hoge bloeddruk kunnen bloedvaten onder druk komen te staan, wat neusbloedingen veroorzaakt.

Ongewoon snelle gewichtstoename

Plotselinge gewichtstoename door vochtophoping
Hartfalen leidt vaak tot vochtophoping in het lichaam, wat zich kan uiten als een snelle gewichtstoename. Dit symptoom wordt meestal gezien in de buik en benen.

Zwelling van de buik door vochtophoping
Naast zwelling in de benen, kan zich vocht ophopen in de buik (ascites), wat bij gevorderd hartfalen voorkomt.

Ongemak in de bovenrug, kaak of armen

Pijn of ongemak in de kaak of bovenrug
Pijn in de kaak of bovenrug kan een teken zijn van een hartaanval, vooral bij vrouwen. Dit symptoom wordt vaak verkeerd geïnterpreteerd als spierpijn.

Uitstralende pijn naar de armen
Bij een hartaanval kan pijn uitstralen naar de linkerarm, rechterarm, of beide. Deze uitstralende pijn is een alarmsignaal dat medische aandacht vereist.

Onregelmatige hartslag of ritmestoornissen

Onvoorspelbare hartslagen zonder aanleiding
Een onregelmatige hartslag kan duiden op hartritmestoornissen zoals atriumfibrilleren. Deze stoornissen verhogen het risico op hartproblemen.

Hartkloppingen bij geringe inspanning
Zelfs lichte inspanning kan bij hartaandoeningen hartkloppingen veroorzaken. Dit kan wijzen op een verminderde hartfunctie.

Pijn op de borst en hartaanval

Kenmerkend voor hartaanval

Pijn op de borst tussen de nek en bovenbuik kan duiden op angina pectoris, een slechte bloedtoevoer naar het hart. De pijn kan als drukkend of verpletterend aanvoelen, soms uitstralend naar de nek, armen, maag of kaak.

Atypisch voor hartaanval

Vrouwen, ouderen en diabetici ervaren mogelijk minder pijn op de borst bij een hartaanval. Symptomen kunnen zijn:

• algemene zwakte bleekheid kortademigheid vermoeidheid

Andere symptomen van hartaanval

Andere tekenen van een hartaanval zijn:

• duizeligheid extreme angst flauwvallen kortademigheid misselijkheid of braken zweten

Slaapstoornissen gerelateerd aan hartproblemen

Wakker worden door kortademigheid
Patiënten met hartproblemen kunnen 's nachts plotseling wakker worden door kortademigheid, een symptoom dat bekendstaat als paroxismale nachtelijke dyspneu. Dit komt doordat hartfalen zorgt voor een vochtophoping in de longen, wat de ademhaling bemoeilijkt. Paroxismale nachtelijke dyspneu is een alarmsignaal dat duidt op een mogelijk verslechterde hartfunctie en vereist medische opvolging. Een gedetailleerde evaluatie kan helpen om onderliggende hartaandoeningen tijdig op te sporen en te behandelen, waardoor verdere complicaties worden voorkomen.

Kortademigheid bij liggen (orthopneu)
Mensen met hartfalen ervaren vaak ademhalingsproblemen wanneer ze plat liggen, een toestand die orthopneu wordt genoemd. Bij platliggen verspreidt vocht zich gemakkelijker naar de longen, waardoor de ademhaling bemoeilijkt wordt. Orthopneu wordt meestal verlicht door in een halfzittende of rechtopstaande positie te slapen, wat direct verlichting biedt. Dit kan een belangrijk teken zijn van een slecht functionerend hart en duidt mogelijk op progressie van hartfalen. Een vroegtijdige diagnose kan verdere complicaties helpen beperken.

Verstoorde slaap door nachtelijke kortademigheid
Hartproblemen kunnen ’s nachts terugkerende benauwdheid veroorzaken, waardoor patiënten regelmatig wakker worden met ademhalingsproblemen. Dit staat bekend als paroxismale nachtelijke dyspneu, een mogelijk vroeg teken van hartfalen. Deze vorm van kortademigheid wordt vaak in verband gebracht met het onvermogen van het hart om vocht goed te verwerken, wat leidt tot vochtophoping in de longen. Dit symptoom vereist een gedegen medische evaluatie, aangezien het wijzen kan op een progressieve hartaandoening die aangepaste behandeling behoeft.

Snurken en hartaandoeningen

Overmatig snurken als teken van slaapapneu
Hoewel licht snurken gebruikelijk is, kan luid snurken dat klinkt als stikken of hijgen duiden op een ernstiger slaapstoornis, namelijk slaapapneu. Slaapapneu houdt in dat de ademhaling tijdelijk stopt gedurende de slaap, wat zorgt voor een gebrekkige zuurstoftoevoer naar vitale organen, waaronder het hart. Deze tijdelijke ademstops kunnen extra druk op het hart leggen, wat op termijn de kans op hartproblemen verhoogt. Behandeling van slaapapneu kan helpen om de belasting van het hart te verminderen en het risico op complicaties te verlagen.

Effect van slaapapneu op het hart
Slaapapneu zorgt niet alleen voor onderbroken slaap, maar belast ook het hart en verhoogt het risico op hypertensie, hartritmestoornissen, en zelfs hartfalen. Gedurende deze korte ademstops ervaart het lichaam zuurstoftekort, wat leidt tot verhoogde bloeddruk en een snellere hartslag als compensatiemechanisme. Patiënten met slaapapneu moeten daarom regelmatig hun hartfunctie laten controleren en worden vaak geadviseerd een CPAP-apparaat te gebruiken om een stabiele ademhaling te ondersteunen.

Verlies van eetlust en maagproblemen

Misselijkheid of gebrek aan eetlust
Hoewel misselijkheid meestal geassocieerd wordt met maagklachten, kan het ook een symptoom zijn van hartaandoeningen, vooral bij patiënten met hartfalen. Wanneer het hart minder efficiënt werkt, wordt de bloedtoevoer naar organen zoals de maag en darmen verminderd, wat kan leiden tot misselijkheid en een verminderde eetlust. Deze verminderde doorbloeding kan ook de spijsvertering verstoren, wat bijdraagt aan een algeheel gevoel van ongemak. Patiënten die vaak misselijkheid ervaren zonder duidelijke maagproblemen dienen een hartscreening te ondergaan om mogelijke cardiovasculaire oorzaken uit te sluiten.

Gevoel van volheid en opgeblazen buik
Bij hartfalen komt het regelmatig voor dat vocht zich ophoopt in de buikholte, wat een opgeblazen gevoel en een gevoel van volheid veroorzaakt. Dit verschijnsel, ook bekend als ascites, ontstaat door de verminderde bloedstroom en het onvermogen van het lichaam om overtollig vocht effectief af te voeren. Deze ophoping kan het comfort van de patiënt verminderen en een negatieve invloed hebben op de eetlust, wat bijdraagt aan gewichtsverlies en voedingstekorten. Ascites kan bovendien de druk op het middenrif verhogen, wat kortademigheid kan veroorzaken en het dagelijkse functioneren verder kan beperken.

Vermoeidheid

Extreme vermoeidheid als waarschuwingssignaal
Vermoeidheid heeft diverse oorzaken en kan simpelweg betekenen dat het lichaam rust nodig heeft. Bij hartaandoeningen kan ernstige vermoeidheid echter wijzen op een dieperliggend probleem, zoals een verminderde pompfunctie van het hart. Dit leidt tot onvoldoende bloedtoevoer naar de spieren en organen, waardoor deze niet genoeg zuurstof krijgen. Als de vermoeidheid plotseling toeneemt en gepaard gaat met kortademigheid of zwelling, kan dit wijzen op hartfalen of een hartaanval. Patiënten dienen deze symptomen serieus te nemen en medische hulp in te schakelen om verdere schade te voorkomen.

Verlies van energie bij dagelijkse activiteiten
Bij progressief hartfalen kan zelfs lichte fysieke inspanning, zoals traplopen of huishoudelijke taken, leiden tot extreme vermoeidheid. Dit komt doordat het hart niet langer in staat is om voldoende zuurstofrijk bloed naar het lichaam te pompen. Deze beperkte energiereserve beïnvloedt het dagelijkse leven aanzienlijk en kan leiden tot een afname van fysieke activiteiten, wat het risico op spierverlies en verdere verslechtering van de gezondheid vergroot. Een behandelplan gericht op het verbeteren van de hartfunctie en het ondersteunen van de conditie kan helpen om de levenskwaliteit te verbeteren.

Vernauwde bloedvaten

Atherosclerose als oorzaak van vaatvernauwing
Atherosclerose, ofwel slagaderverkalking, is een aandoening waarbij cholesterol en andere vetstoffen zich ophopen aan de binnenkant van de bloedvaten, wat leidt tot vernauwing en verlies van elasticiteit. Dit belemmert de bloedtoevoer naar vitale organen en verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. De vernauwing van de bloedvaten kan ook leiden tot verhoogde bloeddruk, wat extra druk op het hart legt en de kans op een hartaanval vergroot. Een gezonde levensstijl en eventuele medicatie kunnen bijdragen aan het verlagen van cholesterol en het beperken van plaquevorming.

Gevolgen van verminderde bloedtoevoer in de benen
Wanneer de bloedvaten naar de benen vernauwd raken, kan dit leiden tot perifeer arterieel vaatlijden (PAV). Symptomen zoals pijn, vermoeidheid en een brandend gevoel in de spieren van de benen treden vaak op tijdens het lopen of bewegen en verdwijnen na enkele minuten rust. Dit wordt ook wel claudicatio intermittens genoemd. In ernstige gevallen kan PAV leiden tot weefselbeschadiging en gangreen als gevolg van een langdurig tekort aan zuurstoftoevoer. Patiënten met deze klachten worden vaak geadviseerd om meer te bewegen en, indien nodig, medicatie te nemen om de doorbloeding te verbeteren.

Zwelling in de benen, enkels of voeten

Vochtophoping door hartfalen
Zwelling of oedeem in de onderbenen is een veelvoorkomend symptoom bij hartfalen. Dit komt doordat het hart minder efficiënt bloed pompt, waardoor bloed zich ophoopt in de aderen van de benen. De verhoogde druk in deze aderen zorgt ervoor dat vocht uit de bloedvaten in de omliggende weefsels lekt, wat resulteert in zwelling van de benen, enkels en voeten. Het oedeem verergert vaak tegen het einde van de dag en kan gepaard gaan met een zwaar en ongemakkelijk gevoel. Het beheersen van de vochtbalans door middel van medicatie en dieet kan helpen om de symptomen te verminderen.

Verminderde nierfunctie en vochtretentie
Bij hartfalen kan de verminderde pompfunctie van het hart ook leiden tot een verminderde nierfunctie, waardoor overtollig water en zout minder efficiënt worden uitgescheiden. Dit draagt verder bij aan vochtretentie en zwelling in de onderste ledematen. Chronische vochtretentie kan de huid en onderliggende weefsels beschadigen en de kans op infecties verhogen. Diuretica worden vaak voorgeschreven om het lichaam te helpen overtollig vocht af te voeren, wat de zwelling kan verminderen en de belasting van het hart verlicht.

Lees verder

• Abnormaal hartritme (dysritmie): Oorzaken en soorten
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartkloppingen: Vaak onschuldig, soms symptoom van ziekte
• Angina pectoris: Pijn op de borst, teken van hartaanval