Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips

Één van de meest voorkomende angsten voor patiënten die kanker hebben gehad, is dat de kanker mogelijk terugkeert. Wanneer de kanker opnieuw optreedt, is sprake van een recidief. Artsen beschouwen het meestal als een recidief als de kanker terugkeert nadat de patiënt gedurende ten minste één jaar geen tekenen van de ziekte heeft gehad. Een herhaling van de kanker is verschillende keren mogelijk en in sommige gevallen verdwijnen deze nooit voorgoed. De kanker verschijnt op dezelfde plek of in een ander lichaamsdeel. Enkele tips helpen om beter om te gaan met kanker.

• Herhaling van kanker
• Soorten terugkeer van kanker
• Risicofactoren op weer verschijnen van kanker
• Behandeling van teruggekeerde kanker
• Tips voor (ex-)patiënten met kanker
• Alcoholgebruik beperken
• Dagelijks leven leiden
• Gezonde voeding
• Medische controles
• Regelmatige lichaamsbeweging
• Tips voor recidief van kanker
• Aan klinische onderzoeken deelnemen
• Doelen stellen
• Hoopvol blijven
• Over gevoelens praten
• Stress beheren

Herhaling van kanker

Kanker verschijnt opnieuw als er na de behandeling kankercellen achterblijven. Dit betekent niet dat de arts of chirurg iets verkeerds heeft gedaan. Soms zijn deze kankercellen niet detecteerbaar via onderzoeken. Na verloop van tijd groeien ze totdat ze groot genoeg zijn om te worden opgespoord. Soms groeit de kanker in hetzelfde gebied, maar verspreidt deze zich ook naar andere lichaamsdelen.

Soorten terugkeer van kanker

Er zijn drie soorten herhaling van kanker:

• lokaal recidief: De kanker bevindt zich weer op dezelfde plek.
• regionaal recidief: De kanker is gegroeid in de weefsels of lymfeklieren rond het oorspronkelijke kankergebied.
• verre herhaling (herval op afstand): De kanker heeft zich verspreid naar een gebied ver weg van de oorspronkelijke locatie van de kanker. De kanker is dan uitgezaaid (gemetastaseerd).

Risicofactoren op weer verschijnen van kanker

Het risico op terugkerende kanker verschilt van patiënt tot patiënt en hangt af van volgende verschillende factoren:

• de behandeling
• de graad van de kanker (hoe abnormaal de tumorcellen en het weefsel verschijnen onder een microscoop)
• de tijdsduur sinds de behandeling: Over het algemeen wordt het risico op een herhaling van de kanker lager naarmate er meer tijd verstreken is sinds de patiënt werd behandeld
• het stadium van de kanker (had deze zich reeds verspreid bij de eerste behandeling?)
• het type kanker

Sommige soorten kanker komen vaker terug dan andere. Bij zeven op de tien vrouwen met eierstokkanker gebeurt een herval. Verder krijgt de helft van de patiënten met dikkedarmkanker die een operatie hebben ondergaan, opnieuw te maken met dikkedarmkanker in de eerste drie jaar na de operatie.

Behandeling van teruggekeerde kanker

Kankers die terugkeren, reageren niet altijd zo goed op de behandeling als de eerste keer. Het behandelplan hangt af van veel factoren waaronder:

• de algemene gezondheid van de patiënt
• de bijwerkingen van de eerste behandeling
• de einddatum van de vorige kankerbehandeling
• de ernst van de kanker
• de locatie van de kanker
• de persoonlijke voorkeuren van de patiënt
• het type behandeling dat de patiënt eerst gekregen had
• het type kanker

Als de kanker alleen op de oorspronkelijke plek terugkeert, zijn chirurgie of radiotherapie goede keuzes. Als de ziekte zich heeft verspreid naar verafgelegen lichaamsdelen, heeft de patiënt mogelijk agressievere behandelingen nodig, zoals chemotherapie, biologische therapie of radiotherapie.

Tips voor (ex-)patiënten met kanker

Er zijn geen strategieën of tips voorhanden om een terugkeer van kanker te voorkomen. Wel is het mogelijk om enkele stappen te ondernemen om zo optimistisch en gezond mogelijk te blijven indien de patiënt kanker heeft (gehad).

Alcoholgebruik beperken

Sommige vormen van kanker zijn gekoppeld aan het drinken van alcohol. Vrouwen mogen niet meer dan één alcoholisch drankje per dag gebruiken en mannen niet meer dan twee alcoholische drankjes per dag. Het risico op het ontwikkelen van kanker is hoger naarmate mensen meer alcohol consumeren.

Dagelijks leven leiden

Het is belangrijk om de angsten niet te laten overheersen. Mensen focussen het beste op het leiden van een zo gezond mogelijk leven. Het hervatten van de dagelijkse activiteiten is aanbevolen. (Ex-)kankerpatiënten concentreren zich best op de kleine dingen die hen gelukkig maken, zoals dineren met een vriend, spelen met de kleinkinderen of wandelen met de hond.

Gezonde voeding

Er is anno oktober 2020 geen bewijs dat het eten van gezond voedsel een terugkeer van kanker voorkomt, maar het eten van een gezonde en gevarieerde voeding verbetert wel de algehele gezondheid. En er zijn aanwijzingen dat een voeding die rijk is aan fruit en groenten en arm is aan verzadigde vetten, het risico op een herhaling van sommige soorten kankers vermindert.

Medische controles

De arts wil regelmatig een patiënt controleren wanneer hij de kankerbehandeling heeft voltooid. Tijdens sommige van deze bezoeken voert de arts onderzoeken uit om de eventuele terugkeer van kanker tijdig op te kunnen sporen. Als de kanker terugkomt, zorgen regelmatige bezoeken er voor dat de arts dit in een vroeg stadium vindt, zodat dit vaak nog gemakkelijker te behandelen is. Hiervoor zet de arts beeldvormende onderzoeken, laboratoriumonderzoeken en/of biopsieën in.

Regelmatige lichaamsbeweging

Regelmatige lichaamsbeweging verbetert de algehele gezondheid en het humeur en houdt mensen zo gezond mogelijk. Overgewicht verhoogt bijvoorbeeld het risico op herhaling van borstkanker.

Tips voor recidief van kanker

Als een patiënt weer een diagnose van kanker krijgt, voelt hij zich vaak boos, verdrietig, in shock, angstig of ontkent hij dat deze herhaling van kanker. Het is voor de patiënt immers niet eenvoudig om weer terug te kijken naar zijn verleden van kankerbehandelingen en gevoelens. De patiënt heeft dit echter eerder meegemaakt, dus hij heeft ervaring met het bestrijden van kanker.

Aan klinische onderzoeken deelnemen

Sommige patiënten die met een herhaling van kanker te maken krijgen, kiezen er voor om deel te nemen aan een klinisch onderzoek. Hierdoor krijgen ze de toegang tot nieuwere behandelingen in een testfase. Onderzoekers leren hierdoor ook meer over de kanker. Een arts biedt informatie aan de patiënt over de mogelijkheid van een klinisch onderzoek, want dit is niet voor elke patiënt geschikt.

Doelen stellen

Zowel kleine doelen als doelen voor de langere termijn bieden iets om naar uit te kijken. Een goed boek lezen, een spel gaan spelen met vrienden of een plaats bezoeken waar de patiënt altijd al naartoe wilde gaan, zijn bijvoorbeeld enkele doelstellingen.

Hoopvol blijven

De behandelingen blijven verbeteren. Wetenschappers vinden steeds nieuwe medicijnen of behandelingen voor kanker.

Over gevoelens praten

Patiënten die weer kampen met kanker, vinden aak steun bij vrienden en familie, maar ook een steungroep of een professionele hulpverlener kan hulp en ondersteuning bieden. Praten leert de patiënt weer omgaan met de stress van het bestrijden van kanker.

Stress beheren

Kanker maakt patiënten vaak gestresseerd en angstig. De patiënt neemt het beste tijd voor zichzelf om dingen te ondernemen waarvan hij zelf geniet. Ontspanningstechnieken helpen tevens bij het leren omgaan met stress.

Lees verder

• Kankerbehandeling: Verschillende behandelingen voor kanker
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Radiotherapie (behandeling via bestraling): Tumor verkleinen
• Metastasen: Uitzaaiingen van kanker in andere lichaamsdelen
• Oorzaken van kanker: Omgevingsfactoren en medische oorzaken