Hartkloppingen: Vaak onschuldig, soms symptoom van ziekte

Hartkloppingen zijn bij de meeste mensen wel bekend. Dit zijn gevoelens of sensaties waarbij het hart bonst of klopt wat plaatsvindt bij een verhoogde hartwerking. Hartkloppingen zijn vaak het gevolg van emoties, medicatie, lichaamsbeweging, maar deze berusten soms ook op een (hart)aandoening. Palpitaties, de medische term van hartkloppingen, zijn te voelen in de borst, keel of nek. Soms heeft een patiënt wel angst over de gevoelde kloppingen, wat op zijn beurt dan leidt tot een versnelde hartslag (tachycardie). De tachycardie veroorzaakt dan weer angst, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Vaak zijn hartkloppingen niet ernstig, maar af en toe zijn deze toch een symptoom van een (ernstige) onderliggende ziekte. Medische hulp is dan ook steeds aanbevolen.

• Wanneer is sprake van hartkloppingen?
• Oorzaken palpitaties
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling is afhankelijk van de oorzaak
• Complicaties

Wanneer is sprake van hartkloppingen?

Een hartslag van 60-100 slagen per minuut is normaal. Dit is wel lager bij mensen die regelmatig sporten of geneesmiddelen waardoor de hartslag vertraagt. Als de hartslag te snel is (meer dan 100 slagen per minuut), is dit in medische term gekend als “tachycardie”. Een hartslag die langzamer is dan 60, is gekend als “bradycardie”. Af en toe krijgt een patiënt een bijkomende hartslag (overslagen), wat bekend staat als “extrasystolie“.

Oorzaken palpitaties

Vaak onschuldig

Hartkloppingen zijn meestal niet erg en zijn veelal te wijten zijn aan:

• Anemie (bloedarmoede)
• Angst, stress of een paniekaanval
• De inname van cafeïne
• De inname van nicotine
• Een lage bloeddruk (hypotensie)
• Het gebruik van cocaïne, amfetamine of andere illegale drugs
• Het gebruik van kruiden en bepaalde voedingssupplementen
• Hormonale veranderingen tijdens de menstruatie, zwangerschap of de menopauze. Soms zijn hartkloppingen tijdens de zwangerschap tekenen van bloedarmoede.
• Inspanning
• Koorts
• Uitdroging (dehydratie)

Soms symptoom van een ziekte

Soms zijn hartkloppingen echter het gevolg van een abnormaal hartritme (dysritmie), wat mogelijk veroorzaakt is door volgende mogelijk ernstige factoren of medische aandoeningen:

• een abnormale hartklep, zoals een mitralisklepprolaps (bloed stroomt terug naar linkerboezem)
• een elektrolytenafwijking in het bloed, bijvoorbeeld een laag kaliumgehalte (hypokaliëmie)
• een hartziekte
• een laag zuurstofgehalte in het bloed
• een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• het gebruik van bepaalde geneesmiddelen voor de behandeling van astma, hoge bloeddruk (hypertensie) of hartproblemen

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts

Bij het vaak voelen van extra hartslagen (meer dan zes per minuut of in groepen van 3 of meer), bij nieuwe of andere hartkloppingen of bij een hartslag van meer dan honderd slagen per minuut (zonder inspanning, angst of koorts) is het verstandig om de arts te raadplegen. Tevens is een patiënt extra alert wanneer hij mogelijk meer kans maakt op hart- en vaatziekten, zoals bij een hoge cholesterol, diabetes mellitus of een hoge bloeddruk. Wanneer volgende symptomen optreden, is het bovendien verstandig om meteen professionele medische hulp in te schakelen: duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, een verlies van alertheid (bewustzijn), kortademigheid, ongebruikelijke zweten en pijn op de borst.

Lichamelijk onderzoek

De arts stelt tijdens een anamnese, een vraaggesprek, een heleboel vragen. Hij wenst op deze manier veel informatie te vergaren die hem helpt bij het zoeken van de oorzaak van de palpitaties. Enkele vragen zijn bijvoorbeeld:

• Hoe is het gevoel van de hartslagen (beukend, bonkend, fladderend, …)?
• Hoe lang duren de aanvallen van hartkloppingen?
• Is er een regelmatig of onregelmatig patroon in de hartkloppingen?
• Treden de hartkloppingen geleidelijk of plots op en stoppen ze geleidelijk of snel?
• Zijn de hartkloppingen gestart na een traumatische gebeurtenis, bij het liggen en rusten, bij een emotionele gebeurtenis of bij het veranderen van de lichaamshouding?
• Zijn de hartslagen snel of traag?
• Zijn er nog andere symptomen aanwezig?

Daarnaast geeft de patiënt op vraag van de arts informatie over zijn huidige voedings- en leefstijl alsook over zijn medicatiegebruik en de medische geschiedenis.

Diagnostisch onderzoek
De patiënt krijgt in het ziekenhuis een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van hart). De verpleegkundige of arts sluit de patiënt eveneens aan op een hartmonitor. Bij het identificeren van een abnormaal hartritme, voert hij nog meerdere onderzoeken uit zoals bijvoorbeeld een coronaire angiografie, een echocardiografie, een Holter-monitoring (24-uurs bewaking van het hart met draagbaar toestel), elektrofysiologische onderzoeken en een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto).

Behandeling is afhankelijk van de oorzaak

Zelfzorg

Yoga, meditatie, of tai chi bieden rust en ontspanning. Ook diep inademen en ademhalingsoefeningen helpen. Regelmatige lichaamsbeweging is eveneens belangrijk. Stress en angst verminderen voorkomt hartkloppingen. Verder is het belangrijk om niet te roken en daarnaast beperkt de patiënt best de inname van cafeïne en nicotine. Dankzij deze tips verminderen de hartkloppingen of voorkomt de patiënt deze.

Professionele medische behandeling

De behandeling van palpitaties is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Vaak is een behandeling niet nodig of voorkomt de patiënt deze hartkloppingen door de uitlokkende factoren (roken, cafeïne, drugs, …) te vermijden. Angst en stress verminderen is zeker nuttig bij patiënten bij wie geen onderliggende ziekte aanwezig is. Veroorzaakt een medicijn de hartkloppingen, dan schrijft de arts indien mogelijk een ander geneesmiddel voor. Soms zet de arts medicatie in zoals calciumkanaalblokkers of bètablokkers om hartkloppingen te vermijden. De arts behandelt voorts de onderliggende oorzaak en stemt hierop zijn behandeling af.

Complicaties

Hartkloppingen zelf veroorzaken geen complicaties, maar de eventueel onderliggende ziekte doet dit wel. Flauwvallen, een hartstilstand, een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) en hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) zijn enkele complicaties van een onderliggende hartaandoening.

Lees verder

• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Hartkloppingen 's nachts: Onschuldig of soms ernstig
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart