Hartkloppingen 's nachts: Onschuldig of soms ernstig

Hartkloppingen (palpitaties) zijn een veelvoorkomend fenomeen voor veel mensen. Overdag zijn velen met diverse activiteiten bezig, waardoor ze de hartkloppingen misschien niet opmerken. 's Nachts vallen de hartkloppingen echter vaak meer op. Bij sommige mensen treden hartkloppingen uitsluitend 's nachts of tijdens het slapen op. Hoewel hartkloppingen meestal onschadelijk zijn en vaak een reactie op stress of zware inspanning vormen, kunnen ze in sommige gevallen wijzen op een ernstig gezondheidsprobleem. Het is essentieel dat de arts de exacte oorzaak van de nachtelijke hartkloppingen vaststelt om een passende behandeling te kunnen aanbieden. Bij pijn op de borst, ongemak, flauwvallen, ernstige duizeligheid of plotselinge kortademigheid is dringende medische hulp noodzakelijk.

• Epidemiologie van nachtelijke hartkloppingen
• Oorzaken van hartkloppingen tijdens de nacht
• Alcohol
• Anemie (bloedarmoede)
• Cafeïne
• Dehydratie (uitdroging)
• Diabetes (suikerziekte)
• Een lage bloeddruk
• Een lage bloedsuikerspiegel
• Emotionele factoren
• Hart- en vaatziekten
• Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen of stoffen
• Hoge koorts
• Hormonale veranderingen tijdens de menstruatie, zwangerschap en menopauze
• Nachtmerries of nachtelijke paniekaanvallen
• Suiker
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van palpitaties tijdens de nacht
• Preventie en zelfzorg voor nachtelijke hartkloppingen

Epidemiologie van nachtelijke hartkloppingen

Hartkloppingen 's nachts komen relatief vaak voor bij volwassenen en kunnen veroorzaakt worden door verschillende onderliggende aandoeningen. Ze komen voor bij mensen van alle leeftijden, maar zijn vooral gebruikelijk bij personen met reeds bestaande hart- en vaatziekten, angststoornissen, of hormonale schommelingen. Stress en levensstijlfactoren zoals een slecht slaappatroon en cafeïnegebruik kunnen ook bijdragen aan het ontwikkelen van nachtelijke hartkloppingen.

Oorzaken van hartkloppingen tijdens de nacht

Hartkloppingen 's nachts kunnen worden veroorzaakt door verschillende factoren. Hieronder staan mogelijke oorzaken.

Alcohol

Alcohol, aanwezig in wijn, bier of sterke drank, kan leiden tot hartkloppingen. Veel mensen drinken snel een drankje voor het slapengaan in de veronderstelling dat dit het lichaam helpt ontspannen. Dit is echter een misvatting. Alcohol, die vaak veel suiker bevat, kan juist hartkloppingen veroorzaken. Het effect van alcohol drinken vlak voor het slapen kan vergeleken worden met het gooien van benzine op een vuur. Terwijl één drankje alcohol mogelijk geen probleem vormt, is het beter om dit bij het diner te drinken en niet vlak voor het slapen.

Anemie (bloedarmoede)

Bloedarmoede, gekenmerkt door een tekort aan gezonde rode bloedcellen of hemoglobine, kan leiden tot verminderde zuurstofvoorziening naar de weefsels. Dit kan de hartslag verhogen en hartkloppingen veroorzaken, vooral als het lichaam probeert om meer zuurstof te leveren aan vitale organen tijdens de slaap. Mensen met anemie hebben vaak last van vermoeidheid, kortademigheid en zwakte, wat de hartfunctie verder kan beïnvloeden.

Cafeïne

Cafeïne, aanwezig in koffie, thee, energiedranken en sommige medicijnen, kan de hartslag verhogen en nachtelijke hartkloppingen veroorzaken. Omdat cafeïne een stimulerend middel is, kan het zenuwstelsel prikkelen en het hart sneller laten kloppen. Het vermijden van cafeïnehoudende dranken in de namiddag en avond kan helpen om hartkloppingen 's nachts te voorkomen.

Dehydratie (uitdroging)

Wanneer het lichaam uitgedroogd is, kan het bloedvolume afnemen, waardoor het hart harder moet werken om voldoende bloed door het lichaam te pompen. Dit kan resulteren in een verhoogde hartslag en hartkloppingen, vooral tijdens de nacht als de vochtinname vaak vermindert. Het is belangrijk om gedurende de dag voldoende water te drinken om uitdroging en de bijbehorende symptomen te voorkomen.

Diabetes (suikerziekte)

Bij mensen met diabetes kunnen fluctuaties in de bloedsuikerspiegel leiden tot hartkloppingen. Zowel hoge (hyperglykemie) als lage (hypoglykemie) bloedsuikerspiegels kunnen deze symptomen veroorzaken, vooral tijdens de nachtelijke uren wanneer de bloedsuikerspiegel kan schommelen. Een goed gereguleerde bloedsuikerspiegel kan helpen om deze hartkloppingen te verminderen.

Een lage bloeddruk

De bloeddruk verwijst naar de kracht waarmee het bloed tegen de wanden van de slagaders duwt. Bij hypotensie, de medische term voor een te lage bloeddruk, kunnen nachtelijke hartkloppingen optreden. De bloeddruk is doorgaans lager in rust, maar als deze te laag is, krijgt het lichaam onvoldoende bloed. Om deze tekorten te compenseren, versnelt de hartslag, wat in ernstige gevallen kan leiden tot hartkloppingen.

Een lage bloedsuikerspiegel

Het lichaam is sterk afhankelijk van suiker voor energie en een goede werking. Wanneer de bloedsuikerspiegel te laag is, is er sprake van hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel). Dit kan gevaarlijk zijn, vooral voor patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte). Bij hypoglykemie werkt het lichaam niet goed, en als gevolg daarvan probeert het hart de situatie te compenseren door sneller te pompen, wat resulteert in hartkloppingen. Andere symptomen van hypoglykemie zijn onder andere beven (tremoren), duizeligheid, verwardheid en onrust. Als de bloedsuikerspiegel niet herstelt, kan dit leiden tot flauwvallen. Een lage bloedsuikerspiegel kan het gevolg zijn van zware inspanning, overmatig sporten, een overgeslagen maaltijd, of een teveel aan insuline in het lichaam.

Emotionele factoren

Het maken van zorgen over personen of situaties in het leven is gebruikelijk. Angst, stress of opwinding zijn emoties die de vecht-of-vluchtreactie van het lichaam stimuleren, waardoor er adrenaline vrijkomt. Deze emoties verhogen niet alleen de hartslag, maar ook de bloeddruk en de ademhaling. Nachtelijk piekeren kan daardoor sneller leiden tot hartkloppingen. Bij stress of andere emotionele factoren is het belangrijk om deze met anderen te bespreken en effectief aan te pakken.

Hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten, zoals kransslagaderziekte, hartspieraandoeningen (cardiomyopathie), hartklepafwijkingen of een hartaanval, kunnen regelmatig nachtelijke hartkloppingen veroorzaken.

Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen of stoffen

Het gebruik van sommige geneesmiddelen kan hartkloppingen veroorzaken. Veel bloeddruk- en astmamedicatie leiden tot dit symptoom, vooral wanneer deze medicijnen 's nachts worden ingenomen. Andere stoffen die de hartslag kunnen verhogen zijn kruidig voedsel, cafeïne, nicotine, en recreatieve drugs. Het kan nodig zijn om de medicatie aan te passen of uitlokkende stoffen te vermijden om nachtelijke hartkloppingen te voorkomen.

Hoge koorts

Een verhoging van de lichaamstemperatuur door koorts kan de hartslag verhogen en leiden tot hartkloppingen. De stress die koorts op het lichaam legt, kan het hart stimuleren om sneller te kloppen. Vooral 's nachts kan dit leiden tot een toename van hartkloppingen door de verhoogde inspanning van het lichaam om de temperatuur te reguleren.

Hormonale veranderingen tijdens de menstruatie, zwangerschap en menopauze

Tijdens de menstruatie, zwangerschap en de menopauze vinden veel hormonale veranderingen plaats. Deze hormonale veranderingen kunnen leiden tot een versnelde hartslag. Aangezien deze veranderingen natuurlijk zijn, vormen ze doorgaans geen reden tot bezorgdheid.

Nachtmerries of nachtelijke paniekaanvallen

Nachtmerries of nachtelijke paniekaanvallen kunnen angstaanjagend zijn. Een beangstigende droom verhoogt de hartslag. Veel mensen herinneren zich hun dromen of nachtmerries niet, maar het is mogelijk dat ze ontwaken met koud zweet op het voorhoofd of zwaar ademhalen in combinatie met een versnelde hartslag. Hoewel nachtmerries of paniekaanvallen op zich onschadelijk zijn, kunnen ze de slaap verstoren.

Suiker

Het consumeren van een late snack is niet bevorderlijk voor het hart. Zelfs een schijnbaar onschuldige snack zoals een kommetje cornflakes met melk bevat veel suiker. De glucose komt snel in de bloedbaan terecht en kan al snel na het eten hartkloppingen veroorzaken. Hoewel het moeilijk kan zijn om een late snack te weerstaan, zijn snacks met noten, volle melk, en verse bessen betere keuzes.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van nachtelijke hartkloppingen zijn:

• Chronische stress: Langdurige stress verhoogt de kans op hartkloppingen.
• Ongezonde levensstijl: Overmatig alcohol- of cafeïnegebruik, roken, en een slecht slaapritme kunnen de kans vergroten.
• Hormonale veranderingen: Mensen in de overgang of met een onregelmatige schildklierfunctie lopen een verhoogd risico.
• Medicatiegebruik: Het gebruik van stimulerende middelen of medicijnen met bijwerkingen op het hart.
• Hartziekten: Personen met een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten hebben een hoger risico op hartkloppingen 's nachts.

Geassocieerde symptomen

Snelle of onregelmatige hartslag
Veel mensen die last hebben van hartkloppingen 's nachts, rapporteren een plotselinge en snelle hartslag, die soms onregelmatig kan aanvoelen. Dit kan gepaard gaan met een gevoel van overslaande slagen of een "bonkend" gevoel in de borst.

Kortademigheid
Tijdens een episode van hartkloppingen kunnen mensen moeite hebben om normaal te ademen. Dit kan leiden tot een gevoel van benauwdheid, wat vaak verergert als de persoon in een liggende positie rust.

Angst en paniekgevoelens
Hartkloppingen gaan vaak gepaard met een gevoel van onrust of angst, wat de symptomen kan verergeren. Veel patiënten beschrijven een verhoogde angst of zelfs paniekaanvallen wanneer ze 's nachts wakker worden met hartkloppingen.

Zweten en duizeligheid
Nachtelijke hartkloppingen kunnen ook gepaard gaan met overmatig zweten, vooral als het lichaam reageert op een plotselinge stijging in de hartslag. Duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd kan ook optreden, vooral als de hartslag langere tijd verhoogd blijft.

Alarmsymptomen

Aanhoudende pijn op de borst
Hoewel hartkloppingen vaak onschuldig zijn, kan aanhoudende of ernstige pijn op de borst wijzen op een ernstiger onderliggende aandoening, zoals een hartaanval. Dit symptoom vereist onmiddellijke medische aandacht.

Flauwvallen of bijna-flauwvallen
Als hartkloppingen leiden tot flauwvallen of een bijna-flauwvalgevoel, kan dit een teken zijn van een ernstige hartritmestoornis. Het is belangrijk om bij deze symptomen direct een arts te raadplegen.

Duizeligheid of kortademigheid die niet verbetert
Als de duizeligheid of kortademigheid na een episode van hartkloppingen aanhoudt of niet verbetert, kan dit wijzen op een onderliggende hart- of longprobleem dat verder onderzoek vereist.

Diagnose en onderzoeken

Om de oorzaak van nachtelijke hartkloppingen vast te stellen, voert een arts verschillende diagnostische onderzoeken uit. Deze onderzoeken helpen bij het identificeren van de onderliggende oorzaak en het bepalen van een passende behandeling. Hier zijn de belangrijkste diagnostische benaderingen en onderzoeken:

Medische evaluatie
Een grondige medische evaluatie is cruciaal voor het stellen van de diagnose. Dit kan onder andere omvatten:

• Anamnese: Het bespreken van symptomen, medische geschiedenis, en levensstijl met de arts om inzicht te krijgen in de frequentie en aard van de hartkloppingen.
• Fysiek onderzoek: Het lichamelijk onderzoeken van de patiënt om andere symptomen en mogelijke afwijkingen te detecteren.

Elektrocardiogram (ECG)
Een elektrocardiogram (ECG) registreert de elektrische activiteit van het hart. Dit onderzoek helpt bij het detecteren van hartritmestoornissen en andere afwijkingen in het hart. Het kan zowel op het moment van een hartklopping als op andere momenten worden uitgevoerd.

Holtermonitoring
Holtermonitoring is een vorm van 24-uurs ECG waarbij een draagbare apparaat de hartactiviteit van de patiënt gedurende 24 uur of langer registreert. Dit helpt bij het vastleggen van hartkloppingen die niet constant aanwezig zijn en kunnen optreden op verschillende tijdstippen, zoals tijdens de slaap.

Echocardiografie
Een echocardiografie is een onderzoek dat gebruik maakt van echografie om beelden van het hart te maken. Het helpt bij het beoordelen van de structuur en werking van het hart, inclusief de hartkleppen en de hartspier.

Bloedonderzoek
Een bloedonderzoek kan worden gebruikt om te controleren op onderliggende aandoeningen die hartkloppingen kunnen veroorzaken, zoals anemie, hypotensie, en hypoglykemie. Het kan ook helpen bij het beoordelen van de schildklierfunctie en het elektrolytniveau.

Langdurige monitoring
In sommige gevallen kan langdurige monitoring, zoals een implantaatbare hartritmemonitor, noodzakelijk zijn voor het opvangen van zeldzame of sporadische hartkloppingen.

Fysiologisch onderzoek
Fysiologisch onderzoek kan worden uitgevoerd om te onderzoeken hoe het autonome zenuwstelsel de hartslag beïnvloedt. Dit kan helpen bij het identificeren van autonome disfunctie als oorzaak van hartkloppingen.

Slaaponderzoek
Een slaaponderzoek, zoals een polysomnografie, kan nuttig zijn voor het evalueren van slaapstoornissen zoals slaapapneu die nachtelijke hartkloppingen kunnen veroorzaken.

Differentiële diagnostiek
Het is belangrijk om andere aandoeningen die hartkloppingen kunnen veroorzaken uit te sluiten. Dit kan onder meer inhouden:

• Hartklepafwijkingen
• Kransslagaderziekte
• Wegener-granulomatose

Door een combinatie van deze diagnostische benaderingen kan de arts een nauwkeurige diagnose stellen en een gepersonaliseerd behandelingsplan ontwikkelen voor de nachtelijke hartkloppingen.

Behandeling

Leefstijlaanpassingen
Voor veel mensen kunnen hartkloppingen worden verminderd door eenvoudige aanpassingen in de levensstijl, zoals het vermijden van cafeïne, nicotine en alcohol. Regelmatige lichaamsbeweging en stressmanagementtechnieken, zoals meditatie of yoga, kunnen ook helpen om de frequentie van nachtelijke hartkloppingen te verminderen.

Medicijnen
Als de hartkloppingen worden veroorzaakt door een onderliggende hartritmestoornis, kan de arts medicijnen voorschrijven zoals bètablokkers of calciumkanaalblokkers om de hartslag te reguleren. In sommige gevallen kan medicatie zoals anti-aritmica nodig zijn om ernstige ritmestoornissen te behandelen.

Behandeling van onderliggende aandoeningen
Als de hartkloppingen worden veroorzaakt door een schildklieraandoening of andere medische problemen, zal de behandeling gericht zijn op het beheersen van deze aandoeningen. Dit kan medicatie of andere therapieën omvatten.

Prognose

Goedaardige hartkloppingen
In de meeste gevallen zijn nachtelijke hartkloppingen goedaardig en hebben ze geen ernstige gevolgen voor de gezondheid. Met de juiste behandeling en aanpassingen in de levensstijl verbeteren de symptomen vaak en komt de normale hartslag terug.

Ernstige ritmestoornissen
Als de hartkloppingen echter te wijten zijn aan een ernstige ritmestoornis, kan de prognose afhangen van de snelheid waarmee de aandoening wordt behandeld en beheerd. Regelmatige controle en medicatie kunnen de symptomen vaak onder controle houden, maar in sommige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Complicaties van palpitaties tijdens de nacht

Hartfalen
Bij patiënten met onderliggende hartziekten kunnen hartkloppingen een teken zijn van hartfalen, vooral als de symptomen aanhouden of verergeren zonder behandeling. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht.

Angststoornissen
Hartkloppingen 's nachts kunnen leiden tot verhoogde angst of paniekstoornissen, vooral als de symptomen herhaaldelijk optreden en slaap verstoren. Het behandelen van de oorzaak van de hartkloppingen kan helpen om deze psychologische complicaties te verminderen.

Preventie en zelfzorg voor nachtelijke hartkloppingen

Preventie en zelfzorg zijn cruciaal voor het verminderen van nachtelijke hartkloppingen en het bevorderen van de algehele hartgezondheid. Hier zijn enkele effectieve strategieën en tips:

Slaaphygiëne

• Creëer een ontspannende slaaproutine: Zorg voor een consistente slaaproutine door elke avond op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan. Creëer een rustgevende omgeving door gebruik te maken van verduisterende gordijnen en elektronische apparaten te vermijden voor het slapengaan.
• Comfortabele slaapomgeving: Zorg voor een comfortabele en rustige slaapomgeving. Een goed matras en kussen dragen bij aan een betere slaapkwaliteit en kunnen helpen om hartkloppingen veroorzaakt door ongemak tijdens de slaap te verminderen.

Medische controle

• Regelmatige gezondheidscontrole: Laat je regelmatig controleren door een arts, vooral als je risicofactoren hebt voor hart- en vaatziekten. Dit kan helpen om eventuele onderliggende aandoeningen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
• Volg medische adviezen: Volg de aanbevelingen van je arts op en neem voorgeschreven medicijnen zoals aangegeven. Dit kan helpen om eventuele hartproblemen onder controle te houden en hartkloppingen te voorkomen.

Vermijd overmatige inspanning
Beperk intense lichamelijke activiteit en vermijd zware fysieke inspanningen vlak voor het slapengaan. Dit kan de hartslag verhogen en hartkloppingen veroorzaken.

Levensstijlaanpassingen

• Beperk cafeïne en alcohol: Vermijd het drinken van cafeïnehoudende dranken zoals koffie, thee en cola, evenals alcohol, vooral vlak voor het slapengaan. Deze stoffen kunnen de hartslag verhogen en hartkloppingen verergeren.
• Stop met roken: Nicotine in sigaretten kan de hartslag verhogen en bijdragen aan hartkloppingen. Het stoppen met roken kan de algehele gezondheid van je hart verbeteren.

Hydratatie en voeding

• Consumeer een gezond dieet: Eet een dieet dat rijk is aan groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten. Beperk de inname van verzadigde vetten, suikers en zout om de hartgezondheid te ondersteunen.
• Kies gezonde snacks: Als je 's avonds trek krijgt, kies dan voor gezonde snacks zoals noten, verse bessen of yoghurt. Vermijd suikerrijke snacks die de bloedsuikerspiegel kunnen beïnvloeden.
• Blijf gehydrateerd: Drink voldoende water gedurende de dag om uitdroging te voorkomen, wat kan bijdragen aan hartkloppingen.
• Beheer je bloedsuikerspiegel: Eet regelmatig evenwichtige maaltijden om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden en het risico op hypoglykemie te verminderen.

Stressmanagement
Implementeer technieken zoals meditatie, diepe ademhalingsoefeningen en yoga om stress en angst te verminderen. Stress kan de hartslag verhogen en bijdragen aan hartkloppingen. Praat over je zorgen met vrienden, familie of een professional om emotionele stress te verminderen.

Regelmatige lichaamsbeweging
Blijf actief door regelmatig lichaamsbeweging te krijgen. Regelmatige fysieke activiteit helpt de algehele gezondheid van het hart te verbeteren en kan bijdragen aan het reguleren van de hartslag. Probeer elke week minstens 150 minuten matige intensiteitsoefeningen, zoals wandelen of fietsen.

Door deze preventieve maatregelen en zelfzorgstrategieën toe te passen, kun je helpen om nachtelijke hartkloppingen te verminderen en een gezonde levensstijl te bevorderen. Het is belangrijk om samen met een zorgverlener te werken om de beste aanpak voor jouw specifieke situatie te bepalen.

Lees verder

• Hartkloppingen: Vaak onschuldig, soms symptoom van ziekte
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte