Angina pectoris: Pijn op de borst, teken van hartaanval

Angina (pectoris) is een symptoom van een kransslagaderaandoening wat vaak een waarschuwingsteken is van een hartaanval. De patiënt ervaart hierbij pijn op de borst in combinatie met ademhalingsproblemen en duizeligheid. Dit symptoom ontstaat als iets de bloedvaten blokkeert of er is een verminderde bloedstroom in de bloedvaten is die zuurstofrijk bloed naar het hart brengen. Meestal verdwijnt angina snel, maar soms wijst dit op een levensbedreigend hartprobleem. Medisch advies is steeds nodig wanneer angina pectoris verschijnt. Medicijnen en veranderingen in de levensstijl behandelen in de meeste gevallen angina, maar als angina ernstig is, is soms is een operatie nodig.

• Oorzaken: Belemmerde bloedtoevoer naar hartspier
• Risicofactoren van vernauwde bloedvaten
• Soorten
• Stabiele angina
• Instabiele angina
• Prinzmetal angina (variante vorm van angina)
• Symptomen: Pijn op de borst
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van angina pectoris
• Medicatie
• Chirurgie
• Zelfzorg bij teken van hartaanval
• Prognose

Oorzaken: Belemmerde bloedtoevoer naar hartspier

Angina is meestal het gevolg een kransslagaderaandoening. De hartspier heeft een constante toevoer van zuurstof nodig. De kransslagaders dragen zuurstofrijk bloed naar het hart. Bij angina bouwt plaque (een vettige substantie) zich op in de bloedvaten waardoor de bloedvaten vernauwen (vasoconstrictie), waardoor de bloedtoevoer naar de hartspier belemmerd is. Hierdoor moet het hart werken met minder zuurstof, wat pijn tot gevolg heeft. Ook heeft een patiënt mogelijk bloedstolsels in de bloedvaten van het hart, die een hartaanval kunnen veroorzaken.

Andere, minder vaak voorkomende oorzaken van pijn op de borst zijn:

• aortadissectie (een scheur in de wand van de aorta, de grootste slagader in het lichaam)
• aortastenose (een vernauwing van een klep in het hoofdgedeelte van het hart)
• een longembolie (een blokkade in een belangrijke slagader van de longen)
• hypertrofische cardiomyopathie (een vergroot of verdikt hart)
• pericarditis (een zwelling en ontsteking van het zakje rond het hart)

Risicofactoren van vernauwde bloedvaten

De belangrijkste risicofactoren voor angina pectoris omvatten:

• cocaïnegebruik (drugsmisbruik)
• de blootstelling aan extreme temperaturen
• een familiegeschiedenis van vroege hartaandoeningen
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een ongezond cholesterolgehalte
• een ongezonde voeding
• een oudere leeftijd (het risico stijgt voor mannen na 45 jaar en voor vrouwen na 55 jaar)
• een zware maaltijd
• ernstige emotionele stress
• het metabool syndroom (risicofactoren voor diabetes mellitus en hart- en vaataandoeningen)
• leeftijd: ouder zijn dan 45 jaar voor mannen en ouder dan 55 jaar voor vrouwen
• overgewicht of obesitas
• roken
• suikerziekte (diabetes mellitus)
• weinig fysieke beweging of juist veel een lichamelijke inspanning

Soorten

Stabiele angina

Stabiele angina, die het vaakst tot uiting komt, ontstaat door een lichamelijke activiteit of stress. Meestal houden de symptomen enkele minuten aan en trekken deze weer weg in rust. Dit is geen hartaanval maar is wel een waarschuwingsteken. Daarom moet de arts steeds op de hoogte zijn van dit symptoom.

Instabiele angina

Bij instabiele angina ervaart de patiënt symptomen in rust of wanneer hij niet erg actief is. De pijn is mogelijk ernstig en langdurig en keert terug. Dit wijst vaak op een nakende hartaanval dus medische advies is zeker nodig.

Prinzmetal angina (variante vorm van angina)

Deze zeldzame vorm verschijnt ’s nachts bij het slapen of rusten. De hartslagaders verstijven of vernauwen plotseling door een kramp. Dit veroorzaakt veel pijn waardoor een behandeling voor Prinzmetal angina vereist is.

Symptomen: Pijn op de borst

Pijn op de borst is kenmerkend, maar elke patiënt ervaart deze pijn anders: drukkend, knijpend, pijnlijk, brandend of ongemakkelijk. De patiënt heeft verder een gevoel van volheid of zwaarte in de borst. De pijn bevindt zich achter het borstbeen (retrosternale pijn), maar de pijn verspreidt zich soms naar de schouders, de armen, de nek, de keel, de kaak of de rug. Verder zijn er soms verschillen in hoe mannen en vrouwen de klachten ervaren. Mannen voelen vaak pijn in de borst, de nek en de schouders. Vrouwen voelen ongemak in de buik, de nek, de kaak, de keel of de rug. Kortademigheid, benauwdheid, zweten of duizeligheid zijn andere veel voorkomende symptomen. Soms doet angina zelfs denken aan de symptomen van indigestie (maagklachten na het eten of drinken) of brandend maagzuur. Stabiele angina verbetert vaak met rust, terwijl dit niet het geval is bij onstabiele angina. De pijn houdt tot slot één minuut tot maximaal vijftien minuten aan.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
Alle vormen van pijn op de borst moet de arts controleren. De arts wil weten of pijn op de borst te wijten is aan angina en zo ja, of de angina stabiel of onstabiel is. Onstabiele angina vereist namelijk onmiddellijke medische hulp om een hartaanval te voorkomen. De arts voert een lichamelijk onderzoek uit, bevraagt de patiënt over de aanwezige symptomen en risicofactoren, en hij wil ook informatie over de familiegeschiedenis van hartaandoeningen en andere cardiovasculaire aandoeningen.

Diagnostisch onderzoek
De oorzaken van angina pectoris opsporen gebeurt met behulp van diverse onderzoeken:

• een bloedonderzoek
• een coronaire angiografie (radiografisch beeld van de kransslagaders)
• een CT-scan van het hart
• een echocardiografie
• een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje)
• een hartkatheterisatie
• een inspanningstest
• een MRI-scan van het hart
• röntgenfoto’s van de borstkas (thoraxfoto)

Behandeling van angina pectoris

De ernst van de schade van het hart bepaalt het type behandeling. Bij milde angina zijn medicijnen en veranderingen in de levensstijl vaak nuttig om de doorbloeding te verbeteren en de symptomen onder controle te houden.

Medicatie

De arts schrijft meestal nitraten (zoals nitroglycerine) voor voor de behandeling van angina pectoris. Nitraten voorkomen of verminderen de intensiteit van angina-aanvallen door de bloedvaten te ontspannen en te verwijden.

De arts zet ook andere geneesmiddelen in zoals:

• ACE-remmers (bloeddrukverlagende medicijnen)
• anticoagulantia (antistollingsmedicijnen)
• bètablokkers (medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt)
• calciumkanaalblokkers
• medicatie voor de behandeling van een hoge bloeddruk
• orale (via de mond ingenomen) anti-bloedplaatjesmedicijnen

Chirurgie

Als medicijnen onvoldoende effectief zijn, moet de arts de mogelijk geblokkeerde slagaders openen met een medische ingreep of een operatie. Meestal moet de patiënt hartrevalidatie volgen na een ingreep.

Angioplastiek/stenting
De arts duwt een buisje met een ballon naar binnen door een bloedvat en tot aan het hart. Vervolgens blaast hij de ballon in de vernauwde slagader op om deze te verwijden en de bloedstroom te herstellen. Het is ook mogelijk om een klein buisje (een stent) in de ader te plaatsen zodat deze open blijft. De stent is meestal van metaal gemaakt en permanent, maar soms is de stent gemaakt uit een materiaal dat het lichaam na verloop van tijd opneemt. Sommige stents bevatten medicijnen waardoor de slagader niet opnieuw geblokkeerd raakt. Angioplastiek/stenting neemt meestal minder dan twee uur in beslag.

Coronaire bypasstransplantatie (CABG) of bypassoperatie
Bij een coronaire bypasstransplantatie of bypassoperatie gebruikt de chirurg gezonde slagaders of aderen van een ander lichaamsdeel om deze rond de geblokkeerde of vernauwde bloedvaten te plaatsen. De patiënt blijft circa twee dagen op de afdeling intensieve zorgen terwijl verpleegkundigen en artsen de hartslag, de bloeddruk en het zuurstofniveau nauwlettend in de gaten houden. Vervolgens gaat de patiënt naar een gewone kamer om te herstellen en na ongeveer een week mag de patiënt het ziekenhuis verlaten.

Zelfzorg bij teken van hartaanval

Het is belangrijk om een actief leven te leiden maar altijd naar het lichaam te luisteren. Bij pijn is het essentieel om te stoppen en voldoende te rusten. De patiënt zoekt best naar de oorzaken van angina, zoals stress of intense inspanning. Hij vermijdt de uitlokkende factoren. Leidt het eten van grote maaltijden bijvoorbeeld tot problemen, dan eet de patiënt kleinere porties en eet hij vaker.

Deze veranderingen in levensstijl zijn goed voor de hartgezondheid:

• gewicht verliezen bij overgewicht
• gezonde en evenwichtige voeding eten om de bloeddruk en het cholesterolgehalte te verlagen. Wanneer deze buiten het normale bereik vallen, neemt de kans op hartziekten toe. Groenten, fruit, volle granen, vis, mager vlees en vetvrije of magere zuivelproducten zijn goede keuzes. Zout, vet en suiker moet de patiënt beperken.
• regelmatig de arts bezoeken
• regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren maar ook voldoende rust nemen
• stoppen met roken: Roken beschadigt de bloedvaten en verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
• stress verlichten door het beoefenen van meditatie, diepe ademhalingstechnieken of yoga

Prognose

Angina verhoogt het risico op een hartaanval, maar dit symptoom is meestal goed te behandelen.

Lees verder

• Pijn op de borst: Oorzaken en symptomen van borstpijn
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomen
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Instabiele angina pectoris: Onregelmatige pijn op de borst