Angina pectoris: Pijn op de borst, teken van hartaanval
Angina pectoris is een symptoom dat vaak duidt op een kransslagaderaandoening en kan een waarschuwingsteken zijn voor een hartaanval. Bij angina ervaart de patiënt pijn op de borst, soms in combinatie met ademhalingsproblemen en duizeligheid. Dit symptoom ontstaat wanneer er iets de bloedvaten blokkeert of de bloedstroom naar het hart vermindert. Meestal verdwijnt angina snel, maar soms kan het wijzen op een levensbedreigend hartprobleem. Medisch advies is altijd nodig wanneer angina pectoris optreedt. Behandeling kan bestaan uit medicijnen en veranderingen in de levensstijl, maar in ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn.
Epidemiologie
Angina pectoris is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. Het komt voor bij zowel mannen als vrouwen, hoewel het vaker voorkomt bij mannen, vooral op jongere leeftijd. Bij ouderen neemt de prevalentie toe, met een piek tussen de 60 en 75 jaar. De prevalentie varieert per land en wordt beïnvloed door risicofactoren zoals levensstijl, dieet en genetische aanleg.
Prevalentie
De prevalentie van angina pectoris wordt geschat op ongeveer 4-5% van de volwassen bevolking in ontwikkelde landen. In ontwikkelingslanden komt angina pectoris minder vaak voor, maar het aantal gevallen stijgt snel naarmate de levensomstandigheden verbeteren en risicofactoren zoals roken en ongezond voedingspatroon toenemen.
Incidentie
De incidentie van angina pectoris is significant afhankelijk van leeftijd, geslacht en de aanwezigheid van risicofactoren zoals hoge bloeddruk, diabetes en dyslipidemie. Studies tonen aan dat de incidentie van nieuwe gevallen stijgt met de leeftijd, met een toename van het aantal gediagnosticeerde gevallen bij oudere patiënten.
Geografische variatie
Er is een aanzienlijke geografische variatie in de incidentie van angina pectoris, met hogere percentages in geïndustrialiseerde landen, waar risicofactoren zoals obesitas, inactiviteit en roken meer prevaleren. In contrast, in sommige ontwikkelingslanden komt angina pectoris minder vaak voor, hoewel ook daar de incidentie stijgt door de verstedelijking en veranderingen in het dieet.
Mechanisme
Angina pectoris ontstaat door een tijdelijke onbalans tussen de vraag naar zuurstof in het hart en het vermogen van het hart om die zuurstof te leveren. Deze onbalans wordt vaak veroorzaakt door een vernauwing of blokkade van de coronaire bloedvaten, meestal door atherosclerose.
Atherosclerose en coronaire obstructie
De meest voorkomende oorzaak van angina pectoris is atherosclerose, waarbij vet- en kalkafzettingen zich ophopen in de wanden van de coronaire arteriën. Deze afzettingen kunnen leiden tot gedeeltelijke of volledige blokkades die de bloedstroom naar het hart belemmeren, wat leidt tot pijn op de borst bij lichamelijke inspanning of emotionele stress.
Coronair spasme
Naast atherosclerose kan angina pectoris ook worden veroorzaakt door een coronair spasme, een tijdelijke vernauwing van een bloedvat zonder dat er sprake is van blokkades. Dit kan worden geïnduceerd door stress, kou, of roken en kan ernstige symptomen veroorzaken, hoewel het vaak van korte duur is.
Toegenomen zuurstofbehoefte van het hart
Factoren die de zuurstofbehoefte van het hart verhogen, zoals verhoogde hartslag, bloeddruk of contractiliteit, kunnen ook bijdragen aan angina. Bij een verzwakte bloedstroom door coronair vaatlijden, kan deze verhoogde vraag naar zuurstof de symptomen van angina verergeren.
Oorzaken: Belemmerde bloedtoevoer naar de hartspier
Angina is meestal het gevolg van een
kransslagaderaandoening. De hartspier heeft een constante toevoer van zuurstofrijk bloed nodig. De kransslagaders zijn verantwoordelijk voor het transport van dit bloed naar het hart. Bij angina ontstaat er vaak een ophoping van plaque (een vettige substantie) in de bloedvaten, wat leidt tot vernauwing van de bloedvaten (
vasoconstrictie). Deze vernauwing beperkt de bloedtoevoer naar de hartspier, waardoor het hart met minder zuurstof moet werken, wat pijn veroorzaakt. Daarnaast kunnen
bloedstolsels in de kransslagaders een
hartaanval veroorzaken.
Andere, minder vaak voorkomende oorzaken van pijn op de borst zijn:

Roken is een risicofactor voor angina pectoris /
Bron: Geralt, Pixabay
Risicofactoren voor Vernauwde Bloedvaten
De belangrijkste risicofactoren voor angina pectoris omvatten:
Risicogroepen
Angina pectoris komt vaker voor in bepaalde risicogroepen. Deze groepen hebben vaak meerdere risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening.
Ouderen
Ouderen vormen een van de grootste risicogroepen voor angina pectoris, vooral door de veroudering van het hart en de bloedvaten. De prevalentie van angina pectoris neemt toe met de leeftijd, en oudere patiënten hebben vaak meerdere comorbiditeiten, zoals hypertensie en diabetes, die het risico verder verhogen.
Mannen en vrouwen
Hoewel mannen vaker worden gediagnosticeerd met angina pectoris, neemt het aantal vrouwen met angina pectoris toe na de menopauze. Hormonale veranderingen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hartziekten, waaronder angina, bij vrouwen op latere leeftijd.
Patiënten met bestaande hart- en vaatziekten
Patiënten met bestaande hart- en vaatziekten, zoals hartfalen, een eerdere hartaanval of cerebrovasculaire aandoeningen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van angina pectoris. De aanwezigheid van atherosclerose verhoogt het risico op verdere complicaties, zoals acute coronaire syndromen.
Soorten Angina pectoris
Stabiele Angina
Stabiele angina komt vaak voor en wordt meestal uitgelokt door lichamelijke activiteit of stress. De symptomen houden doorgaans enkele minuten aan en verdwijnen tijdens rust. Hoewel stabiele angina geen hartaanval betekent, is het een waarschuwingsteken. Het is cruciaal dat de arts op de hoogte is van deze symptomen.
Instabiele Angina
Bij
instabiele angina ervaart de patiënt symptomen zelfs in rust of bij minimale activiteit. De pijn kan ernstig en langdurig zijn en komt vaak terug. Dit kan wijzen op een aankomende hartaanval, dus onmiddellijke medische hulp is noodzakelijk.
Deze zeldzame vorm van angina verschijnt vaak 's nachts tijdens het slapen of rusten. De kransslagaders kunnen plotseling samentrekken door een
kramp, wat veel pijn veroorzaakt. Behandeling voor
Prinzmetal angina is noodzakelijk om de symptomen te verlichten.
Symptomen: Pijn op de Borst
Pijn op de borst is een kenmerkend symptoom, maar de aard van de pijn kan variëren: drukkend, knijpend, pijnlijk, brandend of ongemakkelijk. De pijn bevindt zich meestal achter het borstbeen (
retrosternale pijn) en kan uitstralen naar de schouders, armen,
nek,
keel,
kaak of rug. Er zijn soms verschillen in hoe mannen en vrouwen de pijn ervaren. Mannen voelen vaak pijn in de borst, nek en schouders, terwijl vrouwen ongemak kunnen voelen in de buik, nek, kaak, keel of rug. Andere symptomen zijn
kortademigheid, benauwdheid,
zweten en
duizeligheid. Angina kan soms verwarring veroorzaken met symptomen van
indigestie of
brandend maagzuur. Stabiele angina verbetert vaak met rust, terwijl instabiele angina niet altijd op deze manier verlicht kan worden. De pijn kan variëren van één minuut tot maximaal vijftien minuten.
Alarmsymptomen
De symptomen van angina pectoris kunnen variëren, maar er zijn bepaalde alarmsymptomen die aanduiden dat onmiddellijke medische aandacht nodig is.
Pijn op de borst
Het belangrijkste symptoom van angina pectoris is pijn op de borst, die vaak wordt beschreven als een beklemmend gevoel of druk op de borst. De pijn kan uitstralen naar de schouders, armen, kaak of rug en komt vaak voor bij lichamelijke inspanning of emotionele stress.
Kortademigheid en vermoeidheid
Naast pijn op de borst kunnen patiënten met angina pectoris ook kortademigheid, vermoeidheid of duizeligheid ervaren. Deze symptomen kunnen wijzen op een verzwakte hartfunctie en de noodzaak voor medische evaluatie.
Onregelmatige hartslag
Een onregelmatige hartslag, of tachycardie, kan optreden tijdens een angina-aanval. Dit kan het gevolg zijn van de verhoogde inspanning van het hart om bloed rond te pompen bij verminderde zuurstoftoevoer.
Diagnose en onderzoeken
Vraaggesprek
Bij pijn op de borst moet de arts beoordelen of deze gerelateerd is aan angina en of het gaat om stabiele of instabiele angina. Instabiele angina vereist onmiddellijke medische aandacht om een hartaanval te voorkomen. De arts voert een lichamelijk onderzoek uit, vraagt naar symptomen en risicofactoren, en onderzoekt de familiegeschiedenis van hartaandoeningen en andere cardiovasculaire aandoeningen.
Diagnostisch Onderzoek
Om de oorzaken van angina pectoris te achterhalen, kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd:
Behandeling van Angina Pectoris
De behandeling van angina pectoris hangt af van de ernst van de schade aan het hart. Bij milde angina kunnen medicijnen en veranderingen in de levensstijl vaak helpen om de bloedtoevoer te verbeteren en de symptomen onder controle te houden.
Medicatie
Bij de behandeling van angina pectoris worden vaak
nitraten (zoals nitroglycerine) voorgeschreven. Deze medicijnen helpen de bloedvaten te ontspannen en uit te zetten, waardoor de pijn vermindert.
Andere veelgebruikte medicijnen zijn:
Chirurgie
Als medicijnen niet voldoende effectief zijn, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de geblokkeerde slagaders te openen. Na de ingreep is vaak
hartrevalidatie noodzakelijk.
Angioplastiek/Stenting
Bij angioplastiek wordt een ballonnetje via een katheter naar de vernauwde slagader geleid. De ballon wordt opgeblazen om de slagader te verwijden en de bloedstroom te herstellen. Vaak wordt een stent geplaatst om de slagader open te houden. Deze stent kan van metaal zijn of gemaakt van een materiaal dat door het lichaam wordt opgenomen. Sommige stents bevatten medicijnen om hernieuwde blokkades te voorkomen. De procedure duurt meestal minder dan twee uur.
Coronaire Bypassoperatie (CABG)
Bij een coronaire bypassoperatie worden gezonde slagaders of aderen van een ander lichaamsdeel gebruikt om de geblokkeerde of vernauwde bloedvaten te omzeilen. De patiënt blijft meestal twee dagen op de afdeling intensieve zorgen en wordt daarna overgebracht naar een gewone kamer om te herstellen. Na ongeveer een week kan de patiënt het ziekenhuis verlaten.
Zelfzorg bij Teken van Hartaanval
Een actieve levensstijl is belangrijk, maar het is essentieel om naar je lichaam te luisteren. Bij pijn moet je stoppen en voldoende rust nemen. Identificeer en vermijd triggers zoals stress of zware inspanningen. Als grote maaltijden problemen veroorzaken, probeer dan kleinere porties vaker te eten.
Veranderingen in levensstijl die de
hartgezondheid bevorderen zijn onder andere:
- Gewicht verliezen bij overgewicht
- Gezonde en evenwichtige voeding om de bloeddruk en cholesterolniveaus te verlagen. Vermijd zout, vet en suiker, en kies voor groenten, fruit, volle granen, vis, mager vlees en vetvrije of magere zuivelproducten.
- Regelmatig de arts bezoeken
- Regelmatige lichaamsbeweging, gecombineerd met voldoende rust
- Stoppen met roken: Roken beschadigt de bloedvaten en verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
- Stress verminderen door meditatie, diepe ademhalingstechnieken of yoga
Prognose
De prognose van angina pectoris is sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaken, de aanwezigheid van risicofactoren en het succes van de behandeling.
Langdurige vooruitzichten
Angina pectoris is een chronische aandoening die vaak beheersbaar is met de juiste behandeling en levensstijlveranderingen. Patiënten die zich houden aan een evenwichtig voedingspatroon, stoppen met roken en hun bloeddruk en cholesterol onder controle houden, kunnen een relatief normaal leven leiden.
Complicaties
Zonder juiste behandeling kan angina pectoris leiden tot ernstigere complicaties, zoals een hartaanval, hartfalen of andere cardiovasculaire aandoeningen. Patiënten die regelmatig angina-aanvallen ervaren, lopen een verhoogd risico op een acute coronaire gebeurtenis.
Complicaties
Angina pectoris kan leiden tot verschillende ernstige complicaties als het niet goed behandeld wordt. Enkele mogelijke complicaties zijn:
- Hartaanval: Onbehandelde angina pectoris kan uitmonden in een hartaanval, waarbij de bloedtoevoer naar een deel van de hartspier volledig wordt afgesloten. Dit kan leiden tot blijvende schade aan de hartspier of zelfs de dood.
- Hartfalen: Langdurige of ernstige angina kan bijdragen aan hartfalen, waarbij het hart niet effectief bloed door het lichaam pompt, wat leidt tot symptomen zoals kortademigheid, vermoeidheid en vochtophoping.
- Onregelmatige hartslag (Hartritmestoornissen): Angina kan de elektrische activiteit van het hart verstoren, wat kan leiden tot hartritmestoornissen zoals atriale fibrillatie of ventriculaire tachycardie. Deze aandoeningen kunnen de bloedcirculatie belemmeren en het risico op een hartaanval verhogen.
- Cardiale ischemie: Dit is een toestand waarbij er een vermindering van de bloedtoevoer naar de hartspier is, wat kan leiden tot chronische pijn en schade aan de hartspier.
- Verhoogd risico op een tweede hartaanval: Personen met angina hebben een verhoogd risico op het ervaren van een tweede hartaanval, vooral als de onderliggende oorzaak niet adequaat wordt behandeld.
Preventie van angina pectoris
Het verminderen van het risico op angina pectoris en de bijbehorende complicaties kan worden bereikt door een combinatie van medische behandelingen en aanpassingen in de levensstijl. Enkele effectieve preventieve maatregelen zijn:
- Gezonde voeding: Volg een dieet dat rijk is aan groenten, fruit, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten. Beperk de inname van verzadigde vetten, transvetten, zout en suiker om de bloeddruk en cholesterolniveaus te beheren.
- Regelmatige lichaamsbeweging: Streef naar ten minste 150 minuten matige intensiteit of 75 minuten hoge intensiteit aerobe activiteit per week, gecombineerd met krachttraining. Regelmatige lichaamsbeweging helpt de cardiovasculaire gezondheid te verbeteren en gewicht te beheersen.
- Stoppen met roken: Roken verhoogt het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk. Het stoppen met roken kan de bloedvaten herstellen en het risico op angina en andere hartproblemen verminderen.
- Beheren van stress: Stress kan bijdragen aan hartproblemen. Technieken zoals meditatie, diepe ademhalingsoefeningen en yoga kunnen helpen bij het verminderen van stressniveaus.
- Regelmatige medische controle: Bezoek regelmatig de arts voor controles en screenings, vooral als er een familiegeschiedenis van hartaandoeningen is of als u risicofactoren heeft zoals hoge bloeddruk of diabetes.
- Beheer van bloeddruk en cholesterol: Zorg voor regelmatige controle van uw bloeddruk en cholesterolniveaus. Gebruik indien nodig voorgeschreven medicijnen om deze niveaus binnen de gezonde grenzen te houden.
- Gezond gewicht handhaven: Overgewicht en obesitas verhogen het risico op angina en andere hartproblemen. Gewichtsverlies door gezonde voeding en lichaamsbeweging kan bijdragen aan een verbeterde hartgezondheid.
- Beperk alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan het risico op hartziekten verhogen. Beperk alcoholconsumptie tot een gematigd niveau (maximaal één drankje per dag voor vrouwen en twee voor mannen).
Praktische tips voor het omgaan met angina pectoris
Herken de symptomen en neem rust
Angina pectoris wordt vaak gekarakteriseerd door pijn op de borst, benauwdheid en/of een drukkend gevoel in de borst. Het is belangrijk om deze symptomen onmiddellijk te herkennen. Wanneer je een aanval van angina pectoris voelt opkomen, ga dan onmiddellijk zitten of liggen en vermijd fysieke inspanning. Rust helpt om de belasting op het hart te verminderen en kan de pijn verlichten.
Gebruik medicatie zoals voorgeschreven
Veel patiënten met angina pectoris krijgen medicijnen voorgeschreven, zoals nitraten (bijv. nitroglycerine) om de bloedvaten te verwijden en de hartfunctie te ondersteunen. Het is cruciaal om de medicatie precies zoals voorgeschreven te gebruiken. Bij een angina-aanval kan het nuttig zijn om nitroglycerine in te nemen, maar dit moet altijd gebeuren onder toezicht van je arts. Zorg ervoor dat je altijd een reservevoorraad van medicatie bij je hebt voor het geval je het nodig hebt.
Vermijd triggers van een aanval
Angina pectoris kan vaak worden uitgelokt door fysieke inspanning, stress of zware maaltijden. Probeer situaties te vermijden die deze triggers kunnen veroorzaken. Als je weet dat een bepaalde activiteit of stressfactor de symptomen kan verergeren, probeer dan alternatieven te vinden of neem maatregelen om stress te verminderen, zoals ademhalingsoefeningen of meditatie.
Beheer je stressniveau effectief
Stress is een veelvoorkomende trigger voor angina pectoris. Het ontwikkelen van gezonde copingmechanismen om stress te beheersen kan helpen om aanvallen te verminderen. Probeer technieken zoals diepe ademhaling, meditatie of yoga om je stress te verminderen. Regelmatige ontspanning helpt je hart en lichaam te kalmeren en het risico op een aanval te verlagen.
Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
Een gezond, evenwichtig voedingspatroon is cruciaal voor het beheer van angina pectoris. Vermijd vetrijke en zoute voeding, omdat deze kunnen bijdragen aan een verhoogde bloeddruk en verstopte bloedvaten. Focus op een dieet rijk aan groenten, fruit, volkorenproducten en gezonde vetten (zoals olijfolie en vette vis). Het handhaven van een gezond gewicht is belangrijk om de belasting van het hart te verlagen.
Plan regelmatig controles bij je arts
Regelmatige controles zijn essentieel om de voortgang van de aandoening te monitoren en je behandelplan aan te passen. Bij controleafspraken kan je arts je medicatie dosering bijstellen en je bloeddruk en cholesterol controleren. Dit helpt om je risico op een hartaanval of andere hartgerelateerde complicaties te verlagen. Zorg ervoor dat je alle symptomen en veranderingen in je gezondheid bespreekt tijdens je afspraken.
Blijf actief, maar pas je fysieke activiteiten aan
Hoewel overmatige inspanning een angina-aanval kan veroorzaken, is het belangrijk om lichamelijke activiteit op een gepaste manier te blijven uitvoeren. Matige, regelmatige lichaamsbeweging kan de hartgezondheid verbeteren. Overleg met je arts om een veilig oefenplan op te stellen dat je hart niet overbelast, zoals wandelen of lichte aerobics. Vermijd zware trainingen, vooral als je net een aanval hebt gehad.
Stop met roken en vermijd alcohol in grote hoeveelheden
Roken en overmatige alcoholconsumptie kunnen het risico op hartproblemen vergroten, inclusief angina pectoris. Stoppen met roken is een van de meest effectieve manieren om je hartgezondheid te verbeteren. Beperk alcoholgebruik tot de aanbevolen hoeveelheden en bespreek met je arts of het nuttig is om alcohol helemaal te vermijden.
Gebruik ondersteunende therapieën zoals revalidatie indien nodig
In sommige gevallen kan hartrevalidatie worden aanbevolen om de conditie van het hart te verbeteren en angina te beheersen. Dit programma kan bestaan uit gecontroleerde lichaamsbeweging, voedingsadviezen en psychologische ondersteuning om de algemene gezondheid van je hart te verbeteren. Vraag je arts of een revalidatieprogramma voor jou geschikt is.
Wees alert op veranderingen en zoek hulp indien nodig
Als je merkt dat de symptomen van angina pectoris frequenter of ernstiger worden, of als de pijn langer aanhoudt, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Soms kan angina wijzen op een ernstiger probleem, zoals een hartaanval. Wacht niet af, vooral als de pijn niet verdwijnt met rust of medicatie. Zoek direct professionele hulp voor een nauwkeurige diagnose en behandelingsplan.
Misvattingen rond angina pectoris
Angina pectoris, vaak gewoon ‘angina’ genoemd, is een vorm van
hartkramp die optreedt wanneer de hartspier onvoldoende zuurstof krijgt. Dit wordt meestal veroorzaakt door vernauwde kransslagaders als gevolg van aderverkalking. Hoewel angina pectoris een veelvoorkomende hartaandoening is, bestaan er veel misvattingen over de oorzaak, behandeling en ernst van de aandoening.
Angina pectoris is hetzelfde als een hartaanval
Veel mensen verwarren angina pectoris met een hartaanval, maar er is een belangrijk verschil. Bij een hartaanval sterft een deel van de hartspier af door een volledige afsluiting van een kransslagader. Bij angina pectoris is er sprake van een tijdelijke vermindering van de bloedtoevoer, waardoor er pijn op de borst ontstaat zonder dat er hartweefsel afsterft. De pijn verdwijnt meestal na enkele minuten rust of na het innemen van vaatverwijdende
medicatie, zoals nitroglycerine. Toch kan angina een waarschuwing zijn voor een verhoogd risico op een hartaanval.
Alle pijn op de borst betekent dat je angina hebt
Hoewel pijn op de borst een typisch symptoom van angina pectoris is, zijn er veel andere mogelijke oorzaken. Spierpijn, maagproblemen zoals reflux, of zelfs angst en
mentale gezondheidsproblemen kunnen soortgelijke klachten veroorzaken. Bovendien kan angina zich uiten als druk of een beklemmend gevoel in de borst, en soms straalt de pijn uit naar de armen, kaak of rug. Een juiste diagnose is essentieel, en bij aanhoudende of ongewone pijn op de borst is medisch onderzoek noodzakelijk.
Angina pectoris komt alleen voor bij ouderen
Hoewel angina vaker voorkomt bij ouderen vanwege de toenemende mate van aderverkalking, kunnen ook jongere mensen er last van krijgen. Factoren zoals genetische aanleg, hoge
bloeddruk,
overgewicht,
alcoholgebruik, roken en een ongezonde levensstijl kunnen bijdragen aan vroegtijdige vernauwing van de kransslagaders. In zeldzame gevallen kan angina zelfs worden veroorzaakt door afwijkingen in de kransslagaders of door spasmen van de bloedvaten.
Rust nemen is voldoende om angina onder controle te houden
Rust kan de symptomen van angina verlichten, maar het is geen langetermijnoplossing. Zonder behandeling en leefstijlaanpassingen kan de onderliggende oorzaak – meestal aderverkalking – verergeren, wat uiteindelijk kan leiden tot een hartaanval. Naast
geneesmiddelen zoals bloedverdunners en cholesterolverlagers kunnen aanpassingen in voeding, beweging en stressmanagement essentieel zijn om het risico op verdere hartproblemen te verminderen.
Angina pectoris betekent dat je geen inspanningen mag doen
Veel mensen met angina vermijden lichamelijke activiteit uit angst voor een aanval, maar een goed afgestemd bewegingsprogramma kan juist gunstig zijn. Regelmatige, matige beweging helpt de conditie van het hart te verbeteren en kan bijdragen aan een betere bloedtoevoer. Het is echter belangrijk om de inspanning aan te passen aan de persoonlijke situatie en in overleg met een arts te bepalen welke activiteiten veilig zijn. In sommige gevallen kan een gespecialiseerd hartrevalidatieprogramma worden aangeraden.
Een operatie is altijd nodig bij angina pectoris
Niet alle patiënten met angina hebben een operatie nodig. In veel gevallen kan de aandoening effectief worden beheerst met
medicijnen, leefstijlaanpassingen en regelmatige controle. In ernstigere gevallen, waarbij de bloedtoevoer ernstig beperkt is, kan een dotterprocedure (angioplastiek) of bypassoperatie noodzakelijk zijn. De keuze voor een ingreep hangt af van de ernst van de vernauwing, de symptomen en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt.
Door misvattingen over angina pectoris te doorbreken, kunnen patiënten en hun omgeving beter geïnformeerde keuzes maken en de aandoening op een effectieve manier beheren.
Lees verder