Instabiele angina pectoris: Onregelmatige pijn op de borst

Instabiele angina (onstabiele angina pectoris) is een aandoening waarbij het hart niet voldoende bloedstroom en zuurstof krijgt. Een verharding en vernauwing van de bloedvaten van het hart is meestal de oorzaak van instabiele angina. Een patiënt met instabiele angina presenteert zich met plotselinge pijn of een beklemmend gevoel op de borst die snel verergert. De symptomen zijn meestal niet voorspelbaar en verbeteren vaak niet bij rust. De tekenen van instabiele angina zijn een waarschuwingssignaal van een hartaanval in de nabije toekomst. Medicijnen en veranderingen in de levensstijl zijn nodig voor het behandelen van instabiele angina pectoris op korte en lange termijn. Een gezonde levensstijl vermindert tot slot het risico op het ontwikkelen van instabiele angina pectoris.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van instabiele angina
• Risicofactoren van instabiele angina pectoris
• Risicogroepen
• Symptomen: Onregelmatige pijn op de borst
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn en voorkomen van hartaanval
• Korte termijn
• Lange termijn
• Prognose
• Complicaties van instabiele angina pectoris
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met instabiele angina pectoris
• Volg strikt het behandelplan van je arts
• Houd je bloeddruk goed in de gaten
• Zorg voor een gezond en evenwichtig voedingspatroon
• Vermijd stress en emotionele overbelasting
• Blijf lichamelijk actief binnen je grenzen
• Herken de symptomen van een aanval
• Regelmatige controleafspraken zijn essentieel
• Houd je gewicht in de gaten
• Misvattingen rond instabiele angina pectoris
• Instabiele angina pectoris komt altijd voor bij mensen met een hartziekte
• Instabiele angina pectoris is altijd levensbedreigend
• Instabiele angina pectoris is hetzelfde als een hartaanval
• Je kunt instabiele angina pectoris behandelen met alleen medicatie
• Instabiele angina pectoris treedt alleen op bij ouderen
• Angina pectoris is altijd zichtbaar op een bloedonderzoek​
• Instabiele angina pectoris heeft altijd een plotselinge aanval

Epidemiologie

Instabiele angina pectoris is een ernstige aandoening die vaak als voorbode van een hartaanval wordt beschouwd. De epidemiologie van instabiele angina betreft het onderzoek naar de prevalentie, incidentie, risicofactoren en regionale variaties in de incidentie van deze aandoening. Hoewel de exacte cijfers per regio variëren, is het duidelijk dat instabiele angina vaker voorkomt bij oudere patiënten en mannen, evenals bij patiënten met onderliggende hart- en vaatziekten.

Prevalentie en incidentie
Instabiele angina pectoris heeft wereldwijd een aanzienlijke prevalentie, vooral in westerse landen. De incidentie neemt toe met de leeftijd, en de aandoening is ook veel voorkomend bij patiënten die reeds lijden aan andere vormen van coronaire hartziekte (CHZ). Onderzoek toont aan dat patiënten met instabiele angina een verhoogd risico hebben om door te evolueren naar een myocardinfarct. De prevalentie is ook hoger bij mensen die roken, een slechte voeding hebben of lijden aan chronische aandoeningen zoals diabetes of hypertensie.

Regionale variaties
Er zijn aanzienlijke regionale variaties in de prevalentie van instabiele angina, voornamelijk beïnvloed door levensstijl en genetische factoren. In ontwikkelingslanden is de incidentie van instabiele angina vaak lager, hoewel het stijgt door de verstedelijking en de verspreiding van westerse levensstijlen. In westerse landen, waar risicofactoren zoals hoge bloeddruk, cholesterol en obesitas wijdverbreid zijn, is de incidentie van hartziekten, inclusief instabiele angina, aanzienlijk hoger.

Levensverwachting
De levensverwachting van patiënten met instabiele angina is lager dan die van gezonde personen, vooral als de aandoening onbehandeld blijft. Patiënten die een ernstige of onbehandelde vorm van instabiele angina ontwikkelen, lopen een groter risico op een hartaanval en verdere hartcomplicaties. Tijdige diagnose en interventie kunnen de levensverwachting verbeteren door de kans op myocardinfarcten te verlagen.

Mechanisme

Instabiele angina pectoris ontstaat wanneer de bloedtoevoer naar het hart tijdelijk verminderd is door vernauwde of verstopte kransslagaders. Dit kan leiden tot pijn op de borst, die vaak gepaard gaat met andere symptomen zoals kortademigheid. Het mechanisme van instabiele angina is direct gerelateerd aan de aanwezigheid van atherosclerose in de coronairen, waarbij plaques de bloedstroom belemmeren en uiteindelijk kunnen leiden tot verstoppingen.

Atherosclerose en plaquevorming
Instabiele angina ontstaat meestal wanneer atherosclerotische plaques in de kransslagaders scheuren of barsten. Dit kan een bloedstolsel veroorzaken, dat de bloedstroom naar de hartspier gedeeltelijk of volledig blokkeert. Dit kan leiden tot ischemie (zuurstoftekort) in de hartspier, wat zich uit in de pijnlijke symptomen van angina pectoris. De instabiliteit van de plaques maakt ze bijzonder gevaarlijk, omdat ze plotseling kunnen scheuren en acuut hartfalen kunnen veroorzaken.

Vasculaire ontsteking
Vasculaire ontsteking speelt een sleutelrol bij de progressie van instabiele angina. Het immuunsysteem reageert op de beschadiging van de bloedvatwanden door ontstekingscellen naar de plek van schade te sturen. Deze ontsteking draagt bij aan de verzwakking van de vaatwanden en vergroot de kans op plaquebreuk. De ontstekingsreactie speelt dus een cruciale rol in de acute manifestatie van instabiele angina en kan de schade aan het hart versnellen.

Symptomen en triggerfactoren
De symptomen van instabiele angina worden vaak verergerd door fysieke inspanning, stress of emotionele spanning. De verminderde bloedstroom naar het hart kan leiden tot kortdurende pijn op de borst, die zelfs in rust kan optreden. Het risico op ernstige gevolgen zoals een hartaanval neemt toe wanneer de vernauwing van de kransslagaders plotseling verergert door deze triggerfactoren.

Oorzaken van instabiele angina

Instabiele angina pectoris treedt op wanneer de bloedstroom en zuurstof naar het hart verminderd is. Een verharding en vernauwing van de bloedvaten van het hart als gevolg van atherosclerose (slagaderverkalking) is de meest voorkomende oorzaak van instabiele angina. Het is door de erg vernauwde bloedvaten (vasoconstrictie) lastiger voor het hart om extra bloed te krijgen wanneer het hart harder moet werken (bijvoorbeeld tijdens lichaamsbeweging).

Zeldzame oorzaken van angina zijn:

• coronaire slagaderspasmen
• een abnormale functie van de kleine vertakkingslagaders zonder vernauwing van de grotere slagaders (microvasculaire stoornissen of het syndroom X)

Risicofactoren van instabiele angina pectoris

De aandoening komt vaker voor bij patiënten:

• die een oudere leeftijd hebben (ouderen)
• die een sedentaire levensstijl hebben (niet genoeg beweging krijgen)
• die roken
• die zwaarlijvig zijn
• met diabetes mellitus (suikerziekte)
• met een familiegeschiedenis van een vroege coronaire hartziekte (kransslagaderaandoening): Een naaste verwant zoals een broer of zus of ouder had een hartaandoening vóór de leeftijd van 55 jaar bij een man of vóór de leeftijd van 65 jaar bij een vrouw.
• met een hoge bloeddruk
• met een hoge LDL-cholesterol
• met een lage HDL-cholesterol
• van het mannelijk geslacht

Risicogroepen

Instabiele angina treft verschillende risicogroepen meer dan anderen. Patiënten met een reeds bestaande hartziekte, oudere patiënten en mensen met een ongezonde levensstijl zijn de groepen die het vaakst getroffen worden door deze aandoening. Daarnaast spelen bepaalde genetische factoren ook een rol bij het verhogen van het risico.

Ouderen
Ouderen vormen een risicogroep voor instabiele angina vanwege de veroudering van het hart- en vaatstelsel. Naarmate mensen ouder worden, kunnen de bloedvaten minder elastisch worden, wat bijdraagt aan een verhoogd risico op verstoppingen en de ontwikkeling van atherosclerose.

Patiënten met onderliggende hartziekten
Patiënten die al lijden aan andere vormen van coronaire hartziekten, zoals stabiele angina of eerdere hartaanvallen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van instabiele angina. Dit komt doordat de onderliggende schade aan de bloedvaten hen kwetsbaarder maakt voor verdere complicaties.

Mensen met een ongezonde levensstijl
Ongezonde gewoonten, zoals roken, een slecht voedingspatroon en gebrek aan lichaamsbeweging, vergroten het risico op het ontwikkelen van instabiele angina. Het aannemen van een gezondere levensstijl kan het risico verlagen en de algehele gezondheid van het hart verbeteren.

Symptomen: Onregelmatige pijn op de borst

Het kenmerkende symptoom van instabiele angina is een pijn of druk op de borst of pijn die uitstraalt naar de linkerarm, de rug, de kaak of de nek. Sommige patiënten lijden bovendien aan één of meer van volgende tekenen: angst, onverklaarbare vermoeidheid, zweten, kortademigheid, misselijkheid en braken. De symptomen van instabiele angina komen vaak snel op en hebben mogelijk geen voorspelbare uitlokkende factor. Sommige patiënten ervaren tijdens het rusten tekenen. De symptomen van deze aandoening lijken op een hartaanval en zijn dan ook een waarschuwingssignaal dat een patiënt in de toekomst mogelijk daadwerkelijk een hartaanval krijgt.

Alarmsymptomen

Instabiele angina pectoris kan zich uiten in verschillende symptomen die vaak wijzen op een acute verstoring van de bloedstroom naar het hart. Het herkennen van deze symptomen is essentieel voor een vroege diagnose en behandeling. Deze symptomen kunnen ook variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Pijn op de borst
Pijn op de borst is het meest voorkomende symptoom van instabiele angina. De pijn kan variëren van mild tot ernstig en wordt vaak omschreven als een drukkend of knellend gevoel op de borst. Dit kan optreden tijdens fysieke activiteit of in rust, en het kan langer duren dan bij stabiele angina. Soms straalt de pijn uit naar de arm, nek, kaak of rug.

Kortademigheid
Kortademigheid is een ander belangrijk alarmsymptoom dat vaak voorkomt bij instabiele angina. De verminderde bloedstroom naar het hart kan de efficiëntie van de bloedsomloop verminderen, wat leidt tot ademhalingsmoeilijkheden, zelfs bij geringe inspanning.

Zweten en duizeligheid
Overmatig zweten, samen met duizeligheid of een gevoel van licht in het hoofd, kan wijzen op instabiele angina. Dit kan het gevolg zijn van het verlagen van de bloeddruk door de verminderde bloedtoevoer naar het hart.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van instabiele angina pectoris stelt de arts meestal op basis van de symptomen, een lichamelijk onderzoek en een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje). De beste test om verstoppingen in de bloedvaten te detecteren, is een coronaire angiografie. Hierbij injecteert de arts kleurstof in de bloedvaten van het hart en neemt hij nadien röntgenfoto’s om eventuele blokkades te zien. Een bloedonderzoek is nodig om een hartaanval uit te sluiten en ook om de cholesterolwaarden en bloedsuikerspiegel te meten. Soms bestelt de arts eveneens een echografie van het hart (echocardiografie).

Behandeling van pijn en voorkomen van hartaanval

Korte termijn

Kortdurende maatregelen verlichten de pijn. Patiënten met pijn op de borst moeten nitroglycerine (spray, tablet of capsule) onder de tong plaatsen. Niet bij alle patiënten helpt het gebruik van nitroglycerine om de symptomen te verbeteren en de pijn te verminderen. Als de pijn aanhoudt of verergert, is een dringend bezoek aan de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis vereist. Heeft de patiënt een zeer groot risico op een hartaanval, dan voert de arts een noodangiografie uit. Hij plaatst hierbij een stent (een kleine draadslang) om eventuele blokkades in de bloedvaten te voorkomen.

Lange termijn

Langetermijnmaatregelen verminderen het risico op een hartaanval. De arts schrijft vaak medicijnen voor om het bloed te verdunnen (bloedverdunners), om de bloeddruk onder controle te houden en om het cholesterolgehalte te verlagen (statines). Een oefenprogramma (hartrevalidatie) is nuttig om de hartfunctie te verbeteren. Soms is uiteindelijk een procedure nodig om de vernauwde bloedvaten van het hart weer te openen met een stent.

Prognose

De prognose van instabiele angina pectoris hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de aandoening, de tijdige diagnose en de interventies die worden uitgevoerd. Als de aandoening onbehandeld blijft, kan het leiden tot een hartaanval of andere ernstige hartcomplicaties.

Levensverwachting
Patiënten die vroegtijdig gediagnosticeerd worden en geschikte behandelingen ondergaan, kunnen een relatief normale levensverwachting hebben. Het is essentieel om de aandoening snel te behandelen om verdere schade aan het hart te voorkomen. Bij patiënten die te maken hebben met onbehandelde instabiele angina, is de levensverwachting lager vanwege het risico op een hartaanval.

Behandelopties en vooruitzichten
Behandelopties voor instabiele angina omvatten medicatie, zoals bloedverdunners en bètablokkers, evenals chirurgische ingrepen zoals angioplastiek of bypassoperaties. De vooruitzichten zijn aanzienlijk beter voor patiënten die tijdig behandeld worden, omdat de behandelingen de kans op ernstige hartcomplicaties verkleinen.

Complicaties van instabiele angina pectoris

Instabiele angina kan leiden tot verschillende ernstige complicaties. Hier zijn de belangrijkste:

Hartaanval (myocardinfarct)
Een van de meest ernstige complicaties van instabiele angina is een hartaanval. Dit gebeurt wanneer de bloedtoevoer naar een deel van het hart volledig wordt geblokkeerd door een bloedstolsel, wat leidt tot schade aan de hartspier. Een hartaanval kan ernstige pijn op de borst veroorzaken, samen met andere symptomen zoals kortademigheid, zweten, misselijkheid en braken.

Hartaandoeningen
Instabiele angina kan de ontwikkeling van andere hartaandoeningen versnellen. Dit omvat congestief hartfalen, waarbij het hart niet efficiënt genoeg bloed door het lichaam pompt, en aritmieën (hartritmestoornissen), die kunnen leiden tot gevaarlijke onregelmatigheden in de hartslag.

Cardiogene shock
Bij een cardiogene shock is het hart niet in staat om voldoende bloed naar de organen en weefsels te pompen, wat leidt tot een levensbedreigende toestand. Dit kan optreden als gevolg van een ernstige hartaanval of andere ernstige complicaties van instabiele angina.

Angina pectoris (verergering)
Instabiele angina kan verergeren, waarbij de aanvallen frequenter, langduriger en ernstiger worden. Dit verhoogt het risico op een hartaanval en andere hartcomplicaties.

Vernauwing van de bloedvaten
De bloedvaten kunnen verder vernauwen door progressieve atherosclerose, wat kan leiden tot ernstigere vormen van angina en verhoogde kans op een hartaanval.

Preventie

Een gezonde en evenwichtige voeding consumeren, regelmatig sporten, een gezond gewicht behouden, stress verlichten en stoppen met roken zijn enkele levensstijlaanpassingen om een verstopping in de bloedvaten van het hart te voorkomen. Verder moet een patiënt regelmatig de cholesterolspiegels, de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel laten controleren door een arts. Op deze manier kan de patiënt tijdig maatregelen treffen om instabiele angina pectoris te voorkomen.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met instabiele angina pectoris

Instabiele angina pectoris is een vorm van pijn op de borst die kan optreden zonder duidelijke oorzaak, vaak na lichamelijke inspanning of emotionele stress. Het is een ernstig symptoom dat kan wijzen op een naderende hartaanval en vereist onmiddellijke medische aandacht. Het beheersen van deze aandoening vereist zowel medische interventie als aanpassingen in de levensstijl.

Volg strikt het behandelplan van je arts

Bij instabiele angina pectoris is het essentieel om de voorgeschreven behandeling nauwgezet te volgen. Dit kan medicatie zoals medicatie voor het stabiliseren van je hartfunctie omvatten, evenals veranderingen in je dieet en levensstijl om je hart te ondersteunen. Het is belangrijk dat je geen doseringen overslaat en altijd je medicijnen neemt zoals voorgeschreven.

Houd je bloeddruk goed in de gaten

Instabiele angina kan verband houden met hoge bloeddruk, wat het risico op een hartaanval vergroot. Het is daarom van cruciaal belang om je bloeddruk regelmatig te controleren en te streven naar een gezonde, stabiele waarde. Bij afwijkingen moet je dit meteen met je arts bespreken, zodat er tijdig ingegrepen kan worden.

Zorg voor een gezond en evenwichtig voedingspatroon

Je voedingspatroon heeft een directe invloed op je hartgezondheid. Een evenwichtig voedingspatroon helpt niet alleen je gewicht op peil te houden, maar ook je cholesterolgehalte en bloeddruk te beheersen. Vermijd verzadigde vetten, zout en geraffineerde suikers, en kies voor een dieet rijk aan groenten, fruit, volkoren producten en gezonde vetten zoals die uit vis en noten.

Vermijd stress en emotionele overbelasting

Stress kan een belangrijke trigger zijn voor angina-aanvallen. Het is van belang om technieken voor ontspanningsoefeningen zoals ademhalingsoefeningen of meditatie in je dagelijks leven op te nemen. Ook het plannen van tijd voor ontspanning en hobby’s kan je helpen om de emotionele belasting te verminderen en het risico op een aanval te verlagen.

Blijf lichamelijk actief binnen je grenzen

Hoewel het belangrijk is om lichamelijk actief te blijven, moet je bij instabiele angina rekening houden met je grenzen. Te intensieve lichaamsbeweging kan de situatie verergeren. Het is raadzaam om met je arts te overleggen welk niveau van activiteit veilig voor je is. Het kan ook nuttig zijn om begeleiding te zoeken bij een fysiotherapeut voor een op maat gemaakt oefenprogramma.

Herken de symptomen van een aanval

Het is belangrijk dat je weet wanneer een aanval van instabiele angina zich voordoet. Symptomatische tekenen kunnen plotselinge pijn op de borst zijn, die vaak verergert bij inspanning of emotionele stress. Als je deze symptomen ervaart, moet je onmiddellijk medische hulp inroepen. Bij twijfel is het altijd beter om je arts te raadplegen.

Regelmatige controleafspraken zijn essentieel

Omdat instabiele angina pectoris kan wijzen op een ernstiger onderliggend hartprobleem, is het belangrijk dat je regelmatig controleafspraken met je arts hebt. Deze controleafspraken stellen je arts in staat om de voortgang van je gezondheid te monitoren en tijdig aanpassingen in je behandeling te maken.

Houd je gewicht in de gaten

Overgewicht kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Daarom is het belangrijk om je gewicht goed in de gaten te houden en, indien nodig, gewichtsverlies aan te streven. Het behouden van een gezond gewicht helpt niet alleen je hartgezondheid te verbeteren, maar ook de algehele kwaliteit van je leven.

Misvattingen rond instabiele angina pectoris

Instabiele angina pectoris komt altijd voor bij mensen met een hartziekte

Instabiele angina pectoris wordt vaak geassocieerd met hartziekten, maar het kan ook optreden bij mensen zonder een bestaande hartziekte. Het is een symptoom van een verstoorde bloedtoevoer naar het hart, wat kan optreden als gevolg van een plotselinge vernauwing of verstopping van de hartslagaders, maar ook zonder langdurige hartproblemen.

Instabiele angina pectoris is altijd levensbedreigend

Hoewel instabiele angina pectoris een ernstig symptoom is en de kans op een hartaanval verhoogt, is het niet altijd direct levensbedreigend. Het vereist wel altijd onmiddellijke medische evaluatie, maar niet elke patiënt zal een hartaanval krijgen. Vroege behandeling en medische zorg kunnen het risico op complicaties aanzienlijk verminderen.

Instabiele angina pectoris is hetzelfde als een hartaanval

Instabiele angina pectoris is een voorbode van een hartaanval, maar het is geen hartaanval zelf. Het wordt gekarakteriseerd door plotselinge pijn op de hart die rust of andere behandeling vereist, maar het veroorzaakt geen blijvende schade aan het hartspier zoals een hartaanval dat wel doet. Het is belangrijk om het verschil te begrijpen om de juiste behandeling te ontvangen.

Je kunt instabiele angina pectoris behandelen met alleen medicatie

Medicatie speelt een cruciale rol in de behandeling van instabiele angina pectoris, maar in veel gevallen is aanvullende medische interventie nodig, zoals een beeldvormend onderzoek om de oorzaak van de blokkade te identificeren. Bij sommige patiënten kunnen chirurgische ingrepen, zoals een hartoperatie of het plaatsen van een stent, noodzakelijk zijn.

Instabiele angina pectoris treedt alleen op bij ouderen

Hoewel ouderen een groter risico lopen op instabiele angina pectoris vanwege veroudering van de bloedvaten, kan het ook voorkomen bij jongere mensen, vooral als er risicofactoren zijn zoals roken, obesitas of een familiegeschiedenis van hartziekten.

Angina pectoris is altijd zichtbaar op een bloedonderzoek​

Bloedonderzoeken kunnen waardevolle informatie geven over risicofactoren zoals cholesterolniveaus of ontstekingen, maar angina pectoris is vaak niet direct zichtbaar in de bloedresultaten. De diagnose is meestal gebaseerd op de symptomen van pijn op de hart en aanvullende tests, zoals beeldvormende onderzoeken of een bloedonderzoek naar markers voor hartbeschadiging.

Instabiele angina pectoris heeft altijd een plotselinge aanval

Instabiele angina pectoris kan zich op verschillende manieren manifesteren, niet altijd in de vorm van een plotselinge aanval. Het kan zich ontwikkelen met geleidelijke pijn of ongemak op de hart die erger wordt bij inspanning of zelfs in rust, wat vaak als een waarschuwingssignaal dient voor ernstige hartproblemen.

Lees verder

• Angina pectoris: Pijn op de borst, teken van hartaanval
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Pijn op de borst: Oorzaken en symptomen van borstpijn
• Hartrevalidatie: Revalidatieprogramma na hartproblemen
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte