Hartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomen

Iedereen krijgt mogelijk te maken met een hartinfarct. De risicofactoren en symptomen voor vrouwen zijn echter een beetje anders dan voor mannen. Dit leidt vaker tot een verkeerde diagnose en uitgestelde behandeling waardoor de kans op overlijden verhoogt. Vrouwen met een hartaanval krijgen mogelijk, maar niet altijd, te maken met onder andere pijn op de borst, misselijkheid, armpijn en koud zweten. De behandeling bestaat uit een gezondere levensstijl, medicatie en/of chirurgie. Een gezonde levensstijl verlaagt tot slot de kans op het ontwikkelen van een hartinfarct.

• Oorzaken
• Ophoping van plaque
• Andere aandoeningen
• Risicofactoren
• Diabetes mellitus
• Familiegeschiedenis van vroege hartziekten
• Menopauze
• Mentale belasting, stress en een depressie
• Roken
• Zwangerschapscomplicaties
• Symptomen van hartaanval bij vrouwen
• Pijn op de borst
• Vage tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie van hartaandoeningen
• Complicaties

Oorzaken

Ophoping van plaque

Wanneer zich vet, cholesterol en andere stoffen (plaque) ophopen in de bloedvaten die het hart voorzien, gaan deze vernauwen (vasoconstrictie). De bloedstroom die zuurstof naar de hartspier brengt, wordt dan ernstig belemmerd of volledig afgesneden. Wanneer de bloedtoevoer naar het hart van de bloedvaten wordt afgesneden, sterven de hartspiercellen af. Ook kleinere hoeveelheden plaque die normaal gesproken niet meereizen met de bloedsomloop, kunnen afbreken en bloedstolsels vormen, die vervolgens de bloedstroom beperken en kleine hartaanvallen veroorzaken.

Andere aandoeningen

Vrouwen krijgen mogelijk ook een hartaanval door een spontane kransslagaderdissectie (scheur in de wand van de kransslagader). Hierbij wordt de binnenwand van een slagader gescheiden. Een andere mogelijke oorzaak is een kramp in een kransslagader, die de bloedstroom belemmert als deze lang genoeg aanhoudt of een stolsel vormt.

Risicofactoren

Verschillende traditionele risicofactoren voor een hartaanval worden door mannen en vrouwen gedeeld zoals:

• diabetes mellitus
• een familiegeschiedenis van hartproblemen
• een gebrek aan lichaamsbeweging
• een hoge bloeddruk
• een hoog cholesterolgehalte in het bloed
• een nierziekte
• obesitas (zwaarlijvigheid)
• roken
• stress

Enkele risicofactoren zijn echter meer specifiek of vaker bij vrouwen aanwezig, of anders hebben deze een grotere invloed op het ontwikkelen van hartaandoeningen zoals een hartinfarct. Ook zijn enkele risicofactoren enkel bij vrouwen aanwezig.

Diabetes mellitus

Vrouwen met suikerziekte ontwikkelen vaker een hartaanval dan mannen met suikerziekte. Omdat diabetes mellitus de manier waarop patiënten pijn voelen verandert, lopen patiënten een groter risico op een stille hartaanval waarbij geen symptomen optreden.

Familiegeschiedenis van vroege hartziekten

Een familiegeschiedenis van vroege hartaandoeningen lijkt bij vrouwen een grotere risicofactor te zijn dan bij mannen.

Menopauze

Lage niveaus van oestrogeen na de menopauze vormen een aanzienlijk risico op het ontwikkelen van een ziekte in kleinere bloedvaten.

Mentale belasting, stress en een depressie

Stress en een depressie tasten het hart meer aan bij vrouwen dan bij mannen. Een depressie maakt het moeilijk om een gezonde levensstijl te behouden en de aanbevolen behandeling te volgen.

Roken

Roken is een grotere risicofactor voor hartziekten bij vrouwen dan bij mannen. Een hartaanval komt bijgevolg vaker tot uiting bij rokers.

Zwangerschapscomplicaties

Zwangerschapshypertensie (hoge bloeddruk bij zwangerschap) en zwangerschapsdiabetes zijn zwangerschapscomplicaties die het langetermijnrisico van de moeder op een hoge bloeddruk en diabetes mellitus verhogen. Dit maakt dat vrouwen ook vaker vatbaar zijn voor hartziekten zoals een hartinfarct.

Symptomen van hartaanval bij vrouwen

Pijn op de borst

Het meest voorkomende symptoom van een hartaanval bij vrouwen is hetzelfde als bij mannen met name pijn, druk of ongemak op de borst (angina pectoris) die meer dan een paar minuten duurt of komt en gaat. Maar de pijn op de borst is niet altijd ernstig. Ook is dit niet altijd het meest opvallende symptoom bij vrouwen. Vrouwen beschrijven vaker een beklemd gevoel of druk op de borst in plaats van pijn op de borst. Sommige vrouwen krijgen tevens een hartaanval zonder dat pijn op de borst aanwezig is.

Vage tekenen

Vrouwen kampen mogelijk ook vaker dan mannen met vage, atypische symptomen. Deze symptomen zijn niet zo merkbaar als de verpletterende pijn op de borst, die vaak geassocieerd is met een hartinfarct. Wellicht is dit het gevolg van het feit dat vrouwen sneller lijden aan een hartziekte in de kleine bloedvaten (coronaire microvasculaire ziekte). Hierbij ontstaan verstoppingen in zowel de hoofdslagaders als de kleinere slagaders die bloed naar het hart leveren. Vrouwen hebben vaker dan mannen tekenen tijdens het rusten of tijdens de slaap.

Volgende vage symptomen zijn mogelijk ook nog aanwezig bij vrouwen:

• armpijn (in één of beide armen)
• braken
• buikpijn
• duizeligheid
• een licht gevoel in het hoofd
• flauwvallen
• hoge rugpijn
• indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
• kaakpijn
• kortademigheid (met of zonder pijn op de borst)
• maagpijn
• misselijkheid
• nekpijn
• schouderpijn
• vermoeidheid
• zweten / koud zweten

Diagnose en onderzoeken

Omdat vrouwen niet altijd hun symptomen linken met een hartinfarct, verschijnen ze meestal op de eerste hulp nadat er hartschade is opgetreden. Omdat hun symptomen vaak verschillen van deze van mannen, krijgen vrouwen minder vaak de diagnose van een hartziekte krijgen dan mannen. Om een hartinfarct te diagnosticeren, zet de arts meerdere onderzoeken in zoals een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje), een echocardiografie, een bloedonderzoek en een hartkatheterisatie.

Behandeling

De behandeling van hartziekten bij vrouwen en bij mannen is over het algemeen vergelijkbaar. De behandeling bestaat uit medicijnen, angioplastiek en stenting of coronaire bypasschirurgie. De arts schrijft voor vrouwen minder vaak dan voor mannen statines (medicijnen die cholesterolgehalte verlagen) voor om toekomstige hartaanvallen te voorkomen, hoewel de voordelen wel vergelijkbaar zijn. Angioplastiek en stenting zijn veelgebruikte behandelingen voor een hartaanval die zowel bij mannen als bij vrouwen heeft plaatsgevonden. Vrouwen die een coronaire bypassoperatie krijgen, lopen wel meer kans op complicaties dan mannen. Hartrevalidatie verbetert de hartgezondheid en bevordert het herstelproces van hartaandoeningen.

Preventie van hartaandoeningen

Diverse leefstijlfactoren verlagen de kans op het krijgen van een hartinfarct. Ook medicatie is inzetbaar, al is steeds advies van een arts nodig.

Alcohol beperken
Een vrouw mag maar maximaal één alcoholisch drankje per dag drinken, al is het beter om helemaal geen alcohol te drinken.

Andere gezondheidsproblemen aanpakken
Een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte verhogen het risico op hartaandoeningen. Deze moet een vrouw zeker aanpakken om het risico op een hartaanval te verminderen. Ook diabetes mellitus is een grote risicofactor voor een hartziekte, en daarom moeten vrouwen er voor zorgen dat de bloedsuikerspiegel onder controle blijft.

Aspirine nemen
Een vrouw die een hartaanval heeft gehad, krijgt mogelijk het advies om dagelijks een lage dosis aspirine in te nemen om een andere hartaanval te voorkomen. Aspirine verhoogt echter het risico op bloedingen. Daarom is dagelijkse aspirinetherapie niet aanbevolen voor vrouwen die nog nooit een hartaanval hebben gehad. Mensen mogen alleszins nooit zelf aspirine nemen om hartziekten te voorkomen. Enkel een arts kan de risico’s en voordelen afwegen.

Behandelplan volgen
Vrouwen moeten alle medicijnen nemen zoals voorgeschreven, zoals bloeddrukmedicatie, bloedverdunners en aspirine.

Gezond eten
Vrouwen opteren het best voor volle granen, diverse groenten en fruit, vetarme of vetvrije zuivelproducten en mager vlees. Verzadigde vetten of transvetten, toegevoegde suikers en grote hoeveelheden zout zijn uit den boze. Een hartgezonde, evenwichtige voeding is met andere woorden aanbevolen.

Gezond gewicht handhaven
Een arts weet welk gewicht het beste past bij de vrouw. Vrouwen met overgewicht verliezen het best gewicht zodat de bloeddruk verlaagt en het risico op diabetes type 2 ook vermindert.

Regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
Iedereen moet dagelijks minstens dertig minuten lopen of een andere vorm van lichaamsbeweging uitoefenen om de kans op een hartaanval te verkleinen.

Stoppen met roken
Rokers stoppen het best met deze ongezonde gewoonte, en ook de blootstelling aan passieve rook is afgeraden want dit beschadigt de bloedvaten.

Stress verlichten
Stress doet de bloedvaten vernauwen (vasoconstrictie), wat het risico op hartaandoeningen verhoogt en dan vooral van coronaire microvasculaire aandoeningen.

Complicaties

Zelfs als de tekenen van een hartaanval subtiel zijn, kunnen de gevolgen dodelijk zijn, vooral als de vrouw niet meteen hulp krijgt.

Lees verder

• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartrevalidatie: Revalidatieprogramma na hartproblemen
• Angina pectoris: Pijn op de borst, teken van hartaanval
• EHBO bij een hartaanval: Hartmedicatie en/of reanimatie