Chronisch huidpulken: Dwangmatig pulken aan de huid

Chronisch huidpulken: Dwangmatig pulken aan de huid Chronisch huidpulken is een psychische aandoening waarbij een patiënt dwangmatig en herhaald aan de huid pulkt, krabt, knijpt of wrijft. De exacte oorzaak is niet gekend, maar vaak is het chronisch pulken aan de huid gerelateerd aan een obsessieve-compulsieve stoornis. Door de aandoening ontstaat zowel fysieke als mentale schade. De arts behandelt deze aandoening met medicatie en gedragstherapie. De vooruitzichten van behandelde patiënten zijn tot slot goed.

Synoniemen voor chronisch huidpulken

Bekende synoniemen voor chronisch huidpulken omvatten:
  • compulsieve huidmanipulatie
  • dermatillomanie
  • een excoriatiestoornis
  • huidpulkstoornis
  • neurotische excoriatie
  • pathologisch huidkrabben
  • psychogene excoriatie
  • skin picking disorder
  • titillomanie

Epidemiologie van dermatillomanie

Chronisch huidpulken is dwangmatig gedrag dat meestal begint tijdens de adolescentie, vaak samenvalt met of na het begin van de puberteit (rond 13-15-jarige leeftijd), maar de psychische ziekte komt ook voor bij kinderen (jonger dan 10 jaar oud) of volwassenen (tussen de 30 en 45 jaar). Vrouwen lijden tot slot vaker aan chronisch huidpulken.

Oorzaken van dwangmatig pulken aan huid

Anno oktober 2020 is er geen specifieke oorzaak geïdentificeerd voor chronisch huidpulken. Een veel voorkomende hypothese is dat een excoriatiestoornis een copingmechanisme is om om te gaan met verhoogde niveaus van onrust, opwinding of stress en dat de patiënt een verminderde stressrespons heeft. Het pulken zou mogelijk ook een uiting kunnen zijn van onderdrukte woede tegenover autoritaire ouders. Verder spelen mogelijk andere neurologische factoren, omgevingsfactoren en genetische factoren een rol bij de totstandkoming van chronisch huidpulken.

Risicofactoren van een excoriatiestoornis

De stoornis komt vaker voor bij patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis en hun ouders, broers en zussen of kinderen dan bij de algemene bevolking. Dit suggereert dat er een genetische aanleg is voor de aandoening. Ook is de ziekte gelinkt met trichotillomanie (haartrekken) en een ernstige depressieve stoornis. Ander dwangmatig repetitief gedrag zoals nagelbijten, treedt soms ook samen op met de skin picking disorder. Verder is een infectie, een huiduitslag (bijvoorbeeld door acne of eczeem) of verwonding aan een huidgebied een mogelijke risicofactor. Wanneer patiënten hieraan gaan pulken, gaat dit bloeden en vormt zich een nieuwe wonde. Ze gaan dan opnieuw krabben en pulken aan deze wonde, waardoor een pulkcyclus-gedragspatroon tot stand komt.

Symptomen

Patiënten met een excoriatiestoornis hebben een herhaalde drang of impuls om aan de eigen huid te pulken hetgeen resulteert in psychologische en/of fysieke schade.

Locatie

Patiënten pulken het vaakst aan het gezicht, maar andere frequente locaties zijn de armen, de benen, de rug, het tandvlees, de nek, de schouders, de hoofdhuid, de buik, de borst, de vingernagels, de nagelriemen en de teennagels. Patiënten pulken aan een gezonde huid, aan kleine huidonregelmatigheden (zoals puistjes of eelt), letsels of korstjes.

Tekenen

Afleveringen van het huidpulken worden vaak voorafgegaan of gaan vergezeld van spanning, angst of stress. Tijdens deze momenten is er meestal een dwangmatige neiging om te pulken, wrijven, knijpen of krabben aan een huidoppervlak, vaak op de locatie van een waargenomen huiddefect. Bij het pulken voelt de patiënt dan een gevoel van opluchting of voldoening. De frequentie varieert van kort meerdere keren per dag tot één pulksessie die uren aanhoudt. De meeste patiënten gebruiken hun vingers voor het pulken, terwijl anderen gereedschappen zoals een pincet, de tanden of naalden gebruiken.

Diagnose en onderzoeken

Om de diagnose van een excoriatiestoornis te krijgen, moet een patiënt de volgende tekenen vertonen:
  • de symptomen zijn niet het gevolg van een stof, medische aandoening, psychische stoornis of huidziekte
  • herhaalde pogingen om het gedrag te stoppen, recidieven treden voortdurend op
  • klinisch significant leed of een aantasting van de levenskwaliteit door de aanwezige symptomen
  • terugkerend huidpulken hetgeen resulteert in huidletsels

Behandeling van psychische aandoening

De arts zet een combinatie van medicatie en cognitieve gedragstherapie in om de symptomen van een excoriatiestoornis effectief te verminderen.

Medicatie

De arts schrijft selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) voor. Dit zijn een soort antidepressiva die obsessieve gedachten en dwangmatig gedrag verminderen. Ook anticonvulsiva en antipsychotica zijn inzetbare medicijnen.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie helpt patiënten begrijpen hoe hun gedachten en gedragspatronen met elkaar verband houden om repetitief gedrag te verminderen. patiënten leren hoe ze hun gedachten kunnen veranderen, zodat ze niet aan hun huid kunnen pulken.

Prognose

Deze aandoening is meestal chronisch, waarbij perioden van remissie worden afgewisseld met perioden van een opflakkering van de symptomen. Indien onbehandeld komt en gaat het huidpulken gedurende verschillende weken, maanden of jaren achter elkaar. Patiënten die zich laten behandelen, hebben meestal goede resultaten.

Complicaties

Complicaties als gevolg van excoriatiestoornis omvatten:
  • een bloeding
  • een epidermaal abces
  • een huidinfectie op de plaats van pulken
  • fysieke littekens en misvorming
  • mentaal: intense hulpeloosheid, schuldgevoel en schaamte, zelfmoordgedachten of zelfmoordpogingen
  • nekpijn of rugpijn als gevolg van langdurige voorovergebogen posities tijdens het pulkgedrag
  • sepsis (bloedvergiftiging)
  • weefselschade (soms is zelfs een huidtransplantatie nodig)

Lees verder

© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Huidpulken of dwangmatig pulken aan huid: huidpulkstoornisHuidpulken of dwangmatig pulken aan huid: huidpulkstoornisDwangmatig pulken aan je huid of huidpulken duidt op een zogeheten huidpulkstoornis. Heb je de sterke drang om steeds on…
Dermatofagie: Psychische aandoening met bijten op de huidDermatofagie: Psychische aandoening met bijten op de huidDermatofagie (dermatodaxie) is een dwangstoornis waarbij een patiënt knaagt, kauwt of bijt of de eigen huid of deze opee…
Acne excoriée: dwangmatig pulken en krabben aan het gezichtAcne excoriée: dwangmatig pulken en krabben aan het gezichtAcne excoriée is een aandoening die wordt gekenmerkt door herhaaldelijk dwangmatig pulken en krabben aan bestaande of in…
Chronisch vermoeidheidssyndroomChronisch vermoeidheidssyndroomIedereen is wel eens erg moe, maar mensen met een chronisch vermoeidheidssyndroom hebben het ieder moment van de dag. Le…

Inflammatoire darmziekte: Ontstekingsaandoening van darmInflammatoire darmziekte: Ontstekingsaandoening van darmEen inflammatoire darmziekte (inflammatory bowel disease) is een groep ontstekingsaandoeningen van de dikke darm en de d…
Hartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomenHartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomenIedereen krijgt mogelijk te maken met een hartinfarct. De risicofactoren en symptomen voor vrouwen zijn echter een beetj…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 5 oktober 2019:
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Excoriation (skin-picking) disorder: a systematic review of treatment options, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5522672/
  • Excoriation Disorder (skin picking disorder), https://www.ocduk.org/related-disorders/skin-picking/
  • Excoriation Disorder (Skin Picking Or Dermatillomania), https://www.mhanational.org/conditions/excoriation-disorder-skin-picking-or-dermatillomania
  • Excoriation disorder, https://en.wikipedia.org/wiki/Excoriation_disorder
  • What to know about skin picking, https://www.medicalnewstoday.com/articles/325925.php
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 10-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.