Chronisch huidpulken: Dwangmatig pulken aan de huid

Chronisch huidpulken is een psychische aandoening waarbij een persoon herhaaldelijk en dwangmatig aan de huid pulkt, krabt, knijpt of wrijft. Hoewel de exacte oorzaak nog niet volledig bekend is, wordt chronisch huidpulken vaak in verband gebracht met obsessieve-compulsieve stoornissen. Deze aandoening kan zowel fysieke als mentale schade veroorzaken. De behandeling omvat doorgaans medicatie en gedragstherapie. Over het algemeen zijn de vooruitzichten voor patiënten die behandeld worden goed.

• Synoniemen voor chronisch huidpulken
• Epidemiologie van dermatillomanie
• Oorzaken van dwangmatig pulken aan de huid
• Risicofactoren voor excoriatiestoornis
• Symptomen
• Locatie van het pulken
• Tekenen en aanwijzingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van psychische aandoening
• Medicatie
• Cognitieve gedragstherapie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie en zelfzorg

Synoniemen voor chronisch huidpulken

Chronisch huidpulken staat ook bekend onder verschillende synoniemen, waaronder:

• compulsieve huidmanipulatie
• dermatillomanie
• excoriatiestoornis
• huidpulkstoornis
• neurotische excoriatie
• pathologisch huidkrabben
• psychogene excoriatie
• skin picking disorder
• titillomanie

Epidemiologie van dermatillomanie

Chronisch huidpulken, of dermatillomanie, is een dwangmatig gedrag dat meestal begint tijdens de adolescentie. Het komt vaak voor rond de leeftijd van 13-15 jaar, maar kan ook al beginnen bij kinderen jonger dan 10 jaar en kan doorgaan tot volwassenen tussen de 30 en 45 jaar. Statistieken tonen aan dat vrouwen vaker getroffen worden door deze aandoening dan mannen.

Oorzaken van dwangmatig pulken aan de huid

Tot oktober 2020 is de exacte oorzaak van chronisch huidpulken nog niet geïdentificeerd. Een veel voorkomende hypothese is dat excoriatiestoornis een copingmechanisme kan zijn om met verhoogde niveaus van onrust, opwinding of stress om te gaan. Het kan ook een uiting zijn van onderdrukte woede jegens autoritaire figuren, zoals ouders. Andere mogelijke factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van chronisch huidpulken zijn neurologische afwijkingen, omgevingsfactoren en genetische predisposities.

Risicofactoren voor excoriatiestoornis

Chronisch huidpulken komt vaker voor bij personen met een obsessief-compulsieve stoornis (OCD) en bij hun familieleden dan in de algemene bevolking. Dit suggereert een mogelijke genetische aanleg voor de aandoening. Daarnaast is er een verband met trichotillomanie (haartrekken) en ernstige depressieve stoornissen. Andere vormen van repetitief dwangmatig gedrag, zoals nagelbijten, kunnen ook samen voorkomen met chronisch huidpulken. Bovendien kunnen infecties, huiduitslag (zoals acne of eczeem), of verwondingen aan de huid gebieden vormen die een risicofactor kunnen zijn. Wanneer patiënten beginnen te pulken aan deze beschadigde huidgebieden, kan dit leiden tot een vicieuze cirkel van verder pulken en krabben.

Symptomen

Mensen met een excoriatiestoornis hebben een herhaalde drang of impuls om aan hun huid te pulken, wat leidt tot zowel psychologische als fysieke schade.

Locatie van het pulken

Het pulken vindt het vaakst plaats aan het gezicht, maar kan ook voorkomen op andere frequente locaties zoals de armen, de benen, de rug, het tandvlees, de nek, de schouders, de hoofdhuid, de buik, de borst, de vingernagels, de nagelriemen en de teennagels. Patiënten pulken vaak aan gezonde huid, kleine huidonregelmatigheden (zoals puistjes of eelt), letsels of korstjes.

Tekenen en aanwijzingen

Afleveringen van huidpulken worden vaak voorafgegaan door of gepaard met spanning, angst of stress. Tijdens deze momenten ervaren patiënten vaak een dwangmatige neiging om te pulken, wrijven, knijpen of krabben aan een huidoppervlak, vaak op de plaats van een waargenomen huiddefect. Het pulken kan een gevoel van opluchting of voldoening geven. De frequentie varieert van meerdere keren per dag tot sessies die uren kunnen duren. Meestal gebruiken patiënten hun vingers, maar sommigen gebruiken gereedschappen zoals pincetten, tanden of naalden.

Diagnose en onderzoeken

Voor de diagnose van excoriatiestoornis moeten de volgende criteria worden vervuld:

• De symptomen zijn niet het gevolg van een stof, medische aandoening, psychische stoornis of huidziekte.
• Er zijn herhaalde pogingen gedaan om het gedrag te stoppen, maar recidieven treden voortdurend op.
• Er is sprake van klinisch significant leed of een aantasting van de levenskwaliteit door de aanwezige symptomen.
• Er is terugkerend huidpulken dat resulteert in huidletsels.

Behandeling van psychische aandoening

De behandeling van chronisch huidpulken bestaat vaak uit een combinatie van medicatie en cognitieve gedragstherapie.

Medicatie

De behandeling omvat vaak het voorschrijven van selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's), een soort antidepressiva die helpt bij het verminderen van obsessieve gedachten en dwangmatig gedrag. Andere medicijnen zoals anticonvulsiva en antipsychotica kunnen ook effectief zijn.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie richt zich op het begrijpen van de relatie tussen gedachten en gedragspatronen, en helpt patiënten om repetitief gedrag te verminderen. Patiënten leren technieken om hun gedachten te veranderen, wat hen kan helpen om het pulken aan hun huid te verminderen.

Prognose

Chronisch huidpulken is vaak een chronische aandoening, gekenmerkt door perioden van remissie afgewisseld met opflakkeringen van de symptomen. Zonder behandeling kan het huidpulken maanden of jaren aanhouden. Patiënten die tijdig en effectief behandeld worden, hebben doorgaans goede vooruitzichten.

Complicaties

Excoriatiestoornis kan verschillende complicaties veroorzaken, waaronder:

• Bloeding
• Epidermaal abces
• Huidinfectie op de plaats van pulken
• Fysieke littekens en misvorming
• Mentaal: intense gevoelens van hulpeloosheid, schuldgevoel en schaamte, zelfmoordgedachten of zelfmoordpogingen
• Nekpijn of rugpijn door langdurige voorovergebogen posities tijdens het pulken
• Sepsis (bloedvergiftiging)
• Weefselschade (in sommige gevallen is zelfs een huidtransplantatie nodig)

Preventie en zelfzorg

Hoewel volledige preventie van chronisch huidpulken moeilijk te bereiken is, kunnen de volgende strategieën helpen om het risico te verminderen en de symptomen te beheren:

• Het ontwikkelen van gezonde copingmechanismen voor stress en angst, zoals mindfulness en ontspanningstechnieken.
• Regelmatige psychotherapie om de oorzaken van het dwangmatige gedrag te identificeren en te behandelen.
• Het vermijden van triggers die huidpulken kunnen uitlokken, zoals bepaalde huidproblemen of stressvolle situaties.
• Het onderhouden van een goede huidverzorgingsroutine om huidproblemen te minimaliseren en te voorkomen.

Lees verder

• Obsessief-compulsieve stoornis: Obsessie en dwanghandelingen