Chronisch huidpulken: Dwangmatig pulken aan de huid
Chronisch huidpulken is een psychische aandoening waarbij een patiënt dwangmatig en herhaald aan de huid pulkt, krabt, knijpt of wrijft. De exacte oorzaak is niet gekend, maar vaak is het chronisch pulken aan de huid gerelateerd aan een obsessieve-compulsieve stoornis. Door de aandoening ontstaat zowel fysieke als mentale schade. De arts behandelt deze aandoening met medicatie en gedragstherapie. De vooruitzichten van behandelde patiënten zijn tot slot goed.
Synoniemen voor chronisch huidpulken
Bekende synoniemen voor chronisch huidpulken omvatten:
- compulsieve huidmanipulatie
- dermatillomanie
- een excoriatiestoornis
- huidpulkstoornis
- neurotische excoriatie
- pathologisch huidkrabben
- psychogene excoriatie
- skin picking disorder
- titillomanie
Epidemiologie van dermatillomanie
Chronisch huidpulken is dwangmatig gedrag dat meestal begint tijdens de adolescentie, vaak samenvalt met of na het begin van de puberteit (rond 13-15-jarige leeftijd), maar de
psychische ziekte komt ook voor bij kinderen (jonger dan 10 jaar oud) of volwassenen (tussen de 30 en 45 jaar). Vrouwen lijden tot slot vaker aan chronisch huidpulken.
Oorzaken van dwangmatig pulken aan huid
Anno oktober 2020 is er geen specifieke oorzaak geïdentificeerd voor chronisch huidpulken. Een veel voorkomende hypothese is dat een excoriatiestoornis een copingmechanisme is om om te gaan met verhoogde niveaus van onrust, opwinding of stress en dat de patiënt een verminderde stressrespons heeft. Het pulken zou mogelijk ook een uiting kunnen zijn van onderdrukte woede tegenover autoritaire ouders. Verder spelen mogelijk andere neurologische factoren, omgevingsfactoren en genetische factoren een rol bij de totstandkoming van chronisch huidpulken.
Risicofactoren van een excoriatiestoornis
De stoornis komt vaker voor bij patiënten met een
obsessief-compulsieve stoornis en hun ouders, broers en zussen of kinderen dan bij de algemene bevolking. Dit suggereert dat er een genetische aanleg is voor de aandoening. Ook is de ziekte gelinkt met
trichotillomanie (haartrekken) en een ernstige
depressieve stoornis. Ander dwangmatig repetitief gedrag zoals
nagelbijten, treedt soms ook samen op met de skin picking disorder. Verder is een infectie, een
huiduitslag (bijvoorbeeld door
acne of
eczeem) of verwonding aan een huidgebied een mogelijke risicofactor. Wanneer patiënten hieraan gaan pulken, gaat dit bloeden en vormt zich een nieuwe wonde. Ze gaan dan opnieuw krabben en pulken aan deze wonde, waardoor een pulkcyclus-gedragspatroon tot stand komt.
Symptomen
Patiënten met een excoriatiestoornis hebben een herhaalde drang of impuls om aan de eigen huid te pulken hetgeen resulteert in psychologische en/of fysieke schade.
Locatie
Patiënten pulken het vaakst aan het
gezicht, maar andere frequente locaties zijn de armen, de
benen, de rug, het tandvlees, de nek, de schouders, de hoofdhuid, de buik, de borst, de
vingernagels, de nagelriemen en de teennagels. Patiënten pulken aan een gezonde huid, aan kleine huidonregelmatigheden (zoals puistjes of
eelt), letsels of korstjes.
Tekenen
Afleveringen van het huidpulken worden vaak voorafgegaan of gaan vergezeld van spanning,
angst of
stress. Tijdens deze momenten is er meestal een dwangmatige neiging om te pulken, wrijven, knijpen of krabben aan een huidoppervlak, vaak op de locatie van een waargenomen huiddefect. Bij het pulken voelt de patiënt dan een gevoel van opluchting of voldoening. De frequentie varieert van kort meerdere keren per dag tot één pulksessie die uren aanhoudt. De meeste patiënten gebruiken hun
vingers voor het pulken, terwijl anderen gereedschappen zoals een pincet, de tanden of naalden gebruiken.
Diagnose en onderzoeken
Om de diagnose van een excoriatiestoornis te krijgen, moet een patiënt de volgende tekenen vertonen:
- de symptomen zijn niet het gevolg van een stof, medische aandoening, psychische stoornis of huidziekte
- herhaalde pogingen om het gedrag te stoppen, recidieven treden voortdurend op
- klinisch significant leed of een aantasting van de levenskwaliteit door de aanwezige symptomen
- terugkerend huidpulken hetgeen resulteert in huidletsels
Behandeling van psychische aandoening
De arts zet een combinatie van
medicatie en
cognitieve gedragstherapie in om de symptomen van een excoriatiestoornis effectief te verminderen.
Medicatie
De arts schrijft
selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) voor. Dit zijn een soort
antidepressiva die obsessieve gedachten en dwangmatig gedrag verminderen. Ook anticonvulsiva en
antipsychotica zijn inzetbare medicijnen.
Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie helpt patiënten begrijpen hoe hun gedachten en gedragspatronen met elkaar verband houden om repetitief gedrag te verminderen. patiënten leren hoe ze hun gedachten kunnen veranderen, zodat ze niet aan hun huid kunnen pulken.
Prognose
Deze aandoening is meestal chronisch, waarbij perioden van remissie worden afgewisseld met perioden van een opflakkering van de symptomen. Indien onbehandeld komt en gaat het huidpulken gedurende verschillende weken, maanden of jaren achter elkaar. Patiënten die zich laten behandelen, hebben meestal goede resultaten.
Complicaties
Complicaties als gevolg van excoriatiestoornis omvatten:
- een bloeding
- een epidermaal abces
- een huidinfectie op de plaats van pulken
- fysieke littekens en misvorming
- mentaal: intense hulpeloosheid, schuldgevoel en schaamte, zelfmoordgedachten of zelfmoordpogingen
- nekpijn of rugpijn als gevolg van langdurige voorovergebogen posities tijdens het pulkgedrag
- sepsis (bloedvergiftiging)
- weefselschade (soms is zelfs een huidtransplantatie nodig)
Lees verder