Nagelbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten aan nagels

Nagelbijten (onychofagie) is een meestal automatische handeling waarmee veel kinderen en tieners maar ook volwassen te maken krijgen. Dit kent wellicht genetische oorzaken maar ook stress en nog andere risicofactoren spelen een rol bij de totstandkoming van deze gewoonte. Het bijten op de nagels is niet zo onschuldig als het lijkt want hierdoor ontstaan mogelijk tal van fysieke en mentale gezondheidsproblemen. Het is dan ook belangrijk dat nagelbijters het onderliggend probleem verhelpen en het nagelbijten proberen te voorkomen.

• Epidemiologie van automatische en dwangmatige handeling
• Oorzaken van bijten aan nagels
• Genetica
• Obsessief-compulsieve stoornis
• Perfectionisme
• Stress
• Andere oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen voor nagelbijters
• Kleine doelstellingen maken
• Cognitieve gedragstherapie
• Preventie
• Activiteiten voor handen en mond zoeken
• Handen beschermen
• Manicure bezoeken
• Nagels kort afknippen
• Nagels met een slechte smaak insmeren
• Uitlokkende factoren identificeren
• Prognose
• Complicaties van nagelbijten
• Mentale problemen
• Nagelafwijkingen
• Tandafwijkingen
• Wratten
• Ziekte
• Preventie

Epidemiologie van automatische en dwangmatige handeling

Nagelbijten komt frequent voor bij kinderen en tieners, want ongeveer de helft van de 10-18-jarigen heeft deze gewoonte. Niet alle patiënten ontgroeien het nagelbijten. Patiënten die op volwassen leeftijd nagelbijten, hebben dit mogelijk gedaan als kind of zijn nooit gestopt met nagelbijten. Veelal stopt het nagelbijten wel voor dertigjarige leeftijd maar soms komt dit ook nog voor na deze leeftijd. Jongens bijten tot slot vaker op de nagels dan meisjes wanneer ze ouder zijn dan tien jaar.

Oorzaken van bijten aan nagels

Genetica

Het nagelbijten is mogelijk de 'fout' van de ouders. Wetenschappers zijn anno oktober 2020 niet zeker of nagelbijten genetisch bepaald is, maar kinderen van wie de ouders op de nagels bijten, gaan ook sneller nagelbijten. Dit gebeurt zelfs wanneer ouders gestopt zijn met nagelbijten voordat het kind geboren is.

Obsessief-compulsieve stoornis

In zeldzame gevallen is nagelbijten een symptoom zijn van een obsessief-compulsieve stoornis (OCS). Deze aandoening behandelt de arts meestal medicamenteus.

Perfectionisme

Patiënten met dwangmatige handelingen zoals tongbijten en nagelbijten, zijn vaak perfectionisten. Het bijten aan de nagels helpt hen om om te gaan met verveling, irritatie en ontevredenheid.

Stress

Soms is nagelbijten een teken van emotionele of mentale angst, stress en opwinding. Nerveuze, angstige, neerslachtige of opgewonden patiënten krijgen hiermee vaker te maken. Zij zien het nagelbijten als een copingmechanisme (om leren gaan met gevoelens). Nagelbijten is één van de meest voorkomende typische 'dwanghandelingen' zoals duimzuigen, neuspeuteren, aan de haren trekken, aan de huid pulken of tandenknarsen (bruxisme).

Andere oorzaken

De patiënt gaat bovendien sneller nagelbijten bij verveling, honger of onzekerheid.

Risicofactoren

Risicofactoren voor nagelbijten omvatten een geschiedenis van angst of stress, een familiegeschiedenis van nagelbijten of andere compulsieve gedragingen, en het vertonen van andere dwangmatige gewoonten. Onvoldoende ouderlijk toezicht en een onrustige gezinsomgeving kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van deze gewoonte.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van nagelbijten kunnen onder andere zichtbare schade aan de nagels en de omliggende huid omvatten, evenals symptomen van infectie zoals roodheid, zwelling, en pus. Bij ernstige gevallen kan nagelbijten leiden tot pijnlijke en ongezonde nagels en huidproblemen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van nagelbijten wordt meestal gesteld op basis van een klinische evaluatie en medische geschiedenis. In gevallen waarbij nagelbijten leidt tot infecties of andere gezondheidsproblemen, kunnen aanvullende onderzoeken zoals microbiologische culturen of huidbiopten nodig zijn.

Behandelingen voor nagelbijters

Kleine doelstellingen maken

Soms is het voor de patiënt wel lastig om plots te stoppen met nagelbijten. Het is dan verstandig om kleine doelen te stellen voor zichzelf, bijvoorbeeld door slechts maximaal één keer per dag te gaan nagelbijten, en dit dan na enige tijd uit te breiden naar één keer per week, totdat de drang tot nagelbijten uiteindelijk verdwenen is. Soms is ook deze stap te groot en is het beter om tijdelijk niet op één nagel te bijten aan één hand. Nadat de patiënt dit even volgehouden heeft, kan hij dit weer uitbreiden totdat alle vingers onbeschadigd zijn en blijven. Is het voor de patiënt nog steeds erg lastig om te stoppen met het nagelbijten, dan is het verstandig om medisch advies in te winnen.

Cognitieve gedragstherapie

Wanneer perfectionistische overtuigingen en gedragingen aan de basis liggen van het nagelbijten, zijn deze gedachten te verminderen met cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie). Als patiënten leren om anders te denken en te handelen wanneer de spanning toeneemt, stoppen ze met de drang tot nagelbijten voordat deze begint.

Preventie

Nagelbijten voorkomen is mogelijk, maar meestal is hiervoor wel veel tijd en moeite nodig. Enkele adviezen zijn nuttig voor het voorkomen van nagelbijten.

Activiteiten voor handen en mond zoeken

Het is belangrijk om de handen en mond steeds bezig te houden, zodat de patiënt niet in de verleiding komt om naar de nagels te grijpen met de mond. Een stressbal, zorgsteen of pen houden de handen bezig. Verder mag de patiënt op kauwgom kauwen, zodat hij iets in de mond heeft en niet aan de nagels kan bijten.

Handen beschermen

Verder is het dragen van handschoenen voor sommige patiënten optie, omdat ze dan niet aan de nagels kunnen komen. Stickers op de nagels kleven of de vingertoppen met isolatietape inwikkelen biedt hetzelfde effect.

Manicure bezoeken

Geld en tijd uitgeven aan een nagelsalon geeft de patiënt zowel knappe nagels als een reden om ze op die manier ook zo mooi en verzorgd te houden.

Nagels kort afknippen

Wanneer de nagels kort afgeknipt zijn, is het voor de patiënt niet zo bevredigend om een stuk nagel af te bijten.

Nagels met een slechte smaak insmeren

Op de markt zijn diverse speciale nagellakken met een bittere smaak verkrijgbaar. Wanneer de patiënt deze insmeert op de nagels en vervolgens onbewust op de nagels gaat bijten, krijgt hij een erg vieze smaak in de mond. De volgende keer dat hij wil nagelbijten, denkt hij misschien even terug aan deze gebeurtenis waardoor hij niet meer zo snel de tanden in de nagels zet. Ook andere vieze smaken zoals azijn of pikante saus zijn het proberen waard.

Uitlokkende factoren identificeren

Sommige patiënten bijten enkel op de nagels in bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld bij het ervaren van stress of bij honger. Het is belangrijk om correct om te leren gaan met deze factoren, bijvoorbeeld door stress te verminderen (lichaamsbeweging, meditatie, gesprekken, muziek, yoga, tuinieren, …) of door iets te eten bij een hongerig gevoel.

Prognose

De prognose voor mensen met nagelbijten hangt af van de ernst van de gewoonte en de effectiviteit van de behandeling. Veel mensen kunnen succesvol stoppen met nagelbijten met de juiste ondersteuning en interventies. Bij sommige individuen kan het echter een chronisch probleem blijven.

Complicaties van nagelbijten

Chronische nagelbijters rapporteren een significant lagere levenskwaliteit dan mensen die niet op de nagels bijten.

Mentale problemen

Voor sommige patiënten zorgt het nagelbijten voor een sociaal stigma. Ze schamen zich tevens voor het uiterlijk van de nagels. Hierdoor zijn patiënten vaker depressief en raken ze geïsoleerd. Deze situatie is soms een cyclus: slecht voelen en daarom gaan nagelbijten en zich vervolgens opnieuw slecht voelen dus weer gaan nagelbijten.

Nagelafwijkingen

Nagelbijten veroorzaakt meestal geen permanente schade, maar deze handeling gaat toch gepaard met enkele nadelen. De nagelgroei is aangetast. Dit zorgt sneller voor nagelafwijkingen zoals broze nagels, een nijnagelinfectie (geïnfecteerde huid van nijnagel met pijn), een ontstoken vinger, ingegroeide vingernagels, leukonychie (witte lijntjes, vlekken, puntjes op nagel) en vervormde nagels. Nagelbijters zijn bovendien gevoelig voor paronychia (een huidinfectie rond de nagels = nagelriemontsteking) en herpetische fijt (virale infectie aan vinger(s) door herpesvirus).

Tandafwijkingen

Ook tandafwijkingen komen voor door het nagelbijten, zoals verplaatste, misvormde, gebarsten, afgesleten of afgebroken tanden. Hierdoor is de glimlach van patiënten niet meer zo mooi. Chronisch nagelbijten veroorzaakt bovendien kaakproblemen.

Wratten

Wratten aan de vingers veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV) komen vaak voor bij chronische nagelbijters. Deze wratten verspreiden zich gemakkelijk naar de mond en de lippen bij het nagelbijten.

Ziekte

De nagels zijn een goede voedingsbodem voor veel bacteriën. Meermaals per dag de vingers in de mond steken verhoogt de kans op ziekte. Daarnaast ontstaat een huidbeschadiging door het nagelbijten, waardoor ziektekiemen sneller het lichaam binnen kunnen dringen.

Preventie

Preventie van nagelbijten omvat het bevorderen van gezonde gewoonten en het aanpakken van de onderliggende oorzaken van stress of angst. Het gebruik van positieve versterking en alternatieve copingstrategieën kan helpen om de gewoonte te verminderen en te voorkomen.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Nagelpsoriasis: Afwijkingen aan nagels door psoriasis
• Nagelletsels: Oorzaken en behandeling van nagelverwondingen