Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur

Het uiterlijk van de nagels kan soms een indicatie zijn van een mild tot ernstig probleem in het lichaam. Normaal gesproken zijn nagels lichtroze van kleur en hebben ze een gladde textuur. Wijzigingen in de kleur, textuur en sterkte van de nagels kunnen echter wijzen op verschillende gezondheidsproblemen. Hoewel veel nagelafwijkingen onschuldig zijn, kunnen sommige afwijkingen duiden op ernstigere aandoeningen. Het is daarom raadzaam om bij plotselinge veranderingen een arts te raadplegen. Daarnaast is het belangrijk om de nagels gezond te houden door voldoende calcium, zink en vitaminen (met name vitamine B en biotine) in te nemen.

• Anatomie nagels en relatie tot veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Kleurveranderingen bij nagels
• Blauwe nagels
• Bleke nagels
• Gele nagels
• Sterkte en wijzigingen aan nagels
• Lepeltjesnagels
• Textuur en nagelafwijkingen
• Afgebeten nagels
• Clubbing
• Donkere lijnen onder de nagels
• Gebarsten nagels
• Gerimpelde nagels of putjesnagels
• Lijnen van Beau
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Anatomie nagels en relatie tot veranderingen in kleur, sterkte en textuur

De nagels zijn een belangrijk onderdeel van het lichaam en spelen een cruciale rol in bescherming, gevoel en functionaliteit. Ze zijn samengesteld uit keratine, een stevig eiwit, en zijn verbonden met de vinger- of teengewrichten door het nagelbed en de nagelmatrix. Veranderingen in de kleur, sterkte en textuur van de nagels kunnen wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen. Deze veranderingen kunnen variëren van tijdelijke aandoeningen tot chronische ziektes en kunnen zowel cosmetische als medische implicaties hebben.

Structuur van de nagel
De nagel bestaat uit verschillende lagen van keratine die samen de nagelplaat vormen. De basis van de nagel wordt de nagelmatrix genoemd, en het is hier waar de groei van de nagel plaatsvindt. De nagelplaat zelf is een doorzichtige, harde structuur die de vinger of teen bedekt en die gevoelig is voor veranderingen in gezondheid en omgeving. Onder de nagelplaat bevindt zich het nagelbed, dat het voedingsbodem is voor de nagelgroei en zorgt voor een goede circulatie van bloed en voedingsstoffen.

Functie van de nagels
Nagels hebben diverse functies, zoals het beschermen van de uiteinden van de vingers en tenen, het verbeteren van het gevoel in de vingertoppen, en het vergemakkelijken van het vastpakken van voorwerpen. Ook spelen ze een rol in de esthetiek van het lichaam, wat vaak van invloed is op het zelfbeeld van een persoon. Veranderingen in de structuur of kleur van de nagels kunnen, afhankelijk van de oorzaak, zowel functionele als esthetische gevolgen hebben.

Relatie tussen nagelveranderingen en gezondheid
Veranderingen in kleur, sterkte of textuur van de nagels kunnen indicaties zijn van onderliggende ziekten of tekorten. Bijvoorbeeld, bleke nagels kunnen wijzen op bloedarmoede, terwijl verkleurde nagels vaak geassocieerd worden met infecties of leverproblemen. Dunner wordende nagels kunnen duiden op een tekort aan voedingsstoffen, zoals biotine, of een effect van veroudering. Het begrijpen van de anatomie van de nagels is essentieel voor het identificeren van de mogelijke oorzaken van deze veranderingen.

Kleurveranderingen bij nagels

Blauwe nagels

Blauwe nagels kunnen een teken zijn van een tekort aan zuurstof in het lichaam. Dit verschijnsel, bekend als cyanose, resulteert in een blauwe verkleuring van de nagels, lippen en huid. Blauwe nagels kunnen wijzen op longproblemen, zoals chronisch obstructief longlijden (COPD), een longontsteking (pneumonie), of hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart).

Bleke nagels

Vingernagels die een zeer bleek of witte tint hebben, kunnen wijzen op veroudering. Bleke nagels kunnen echter ook een teken zijn van ernstigere aandoeningen, zoals bloedarmoede (anemie), congestief hartfalen, leverziekten, of ondervoeding. Zeer witte nagels worden vaak geassocieerd met leverproblemen, zoals hepatitis (leverontsteking). In sommige gevallen is er een smalle, roze band zichtbaar aan de rand van de nagel, wat bekend staat als ‘Terry’s nagels'. Dit kan een teken zijn van veroudering, maar ook van leverziekte, congestief hartfalen, nierfalen of diabetes mellitus (suikerziekte).

Gele nagels

Rokers zijn vaak bekend met een verandering in nagelkleur naar geel. Roken kan leiden tot gele nagels door teerafzetting. Schimmelinfecties kunnen ook gele nagels veroorzaken. Het gele nagel-syndroom wordt gekenmerkt door gele nagels, vaak in combinatie met ademhalingsproblemen en een zwelling van de benen en armen. Andere oorzaken van gele nagels kunnen schildklieraandoeningen, longaandoeningen, diabetes mellitus (suikerziekte) of psoriasis (chronische huidziekte met droge en schilferige huid) zijn.

Sterkte en wijzigingen aan nagels

Lepeltjesnagels

Mensen met lepeltjesnagels (koilonychia) hebben zachte nagels die lijken op lepeltjes. Het kuiltje in de nagel is vaak groot genoeg om een druppel vloeistof vast te houden. Lepeltjesnagels kunnen een teken zijn van een tekort aan ijzer in het bloed (ferriprieve anemie) of hemochromatose (ijzeropstapelingsziekte). Ze kunnen ook geassocieerd worden met hart- en vaatziekten en hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier).

Textuur en nagelafwijkingen

Afgebeten nagels

Nagelbijten en het pulken aan de nagels en het nagelbed zijn vaak moeilijk af te leren gewoonten, vaak veroorzaakt door onderliggende psychische problemen. Angst en een obsessief-compulsieve stoornis (OCS: psychische aandoening met obsessie en dwanghandelingen) worden vaak geassocieerd met nagelbijten.

Clubbing

Clubbing is een aandoening waarbij de nagels vergroten en de nagels rond de vingertoppen buigen, een proces dat vaak meerdere jaren duurt. Clubbing kan wijzen op een gebrek aan zuurstof in het bloed en wordt geassocieerd met verschillende longaandoeningen. Daarnaast kan het voorkomen bij inflammatoire darmaandoeningen (ontstekingsaandoeningen van de darm), hart- en vaatziekten, leverziekten en aids.

Donkere lijnen onder de nagels

Het verschijnen van donkere lijnen of strepen onder de nagel kan wijzen op een melanoom, een vorm van huidkanker. Dit vereist onmiddellijke medische evaluatie, omdat een snelle behandeling de genezingskansen vergroot en de kans op complicaties vermindert.

Gebarsten nagels

Droge en broze nagels die vaak scheuren of splijten, kunnen soms wijzen op een schildklieraandoening. Wanneer gebarsten nagels gepaard gaan met een geelachtige tint, kan er sprake zijn van een schimmelnagel.

Gerimpelde nagels of putjesnagels

Psoriasis, vooral de vorm psoriatrische artritis (symptomen aan huid en gewrichten), is een veelvoorkomende oorzaak van gerimpelde nagels of putjes in de nagels. Andere aandoeningen die groefjes in de nagels kunnen veroorzaken zijn alopecia areata (auto-immuunaandoening met tijdelijke ronde, kale plekken op de hoofdhuid), eczeem (chronische huidaandoening met een rode, jeukende en gebarsten huid), reactieve artritis (ontsteking veroorzaakt door een infectie elders met symptomen aan de huid, maag, darmen en ogen) en het syndroom van Reiter (reactieve artritis: ziekte met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen). Verticaal geribbelde nagels kunnen ook optreden, maar dit is meestal onschuldig en wordt vaak toegeschreven aan veroudering.

Lijnen van Beau

Kleine deukjes of inkervingen in de nagels, bekend als de lijnen van Beau, kunnen optreden wanneer de groei van de nagel onderbroken wordt door een letsel of ernstige ziekte. Deze lijnen kunnen voorkomen bij:

• bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren)
• longontsteking
• tekort aan zink (zinkdeficiëntie)
• vaatziekten
• mazelen (virale infectie met symptomen aan ogen en huid)
• onbehandelde diabetes
• roodvonk (bacteriële infectie met keelpijn en huiduitslag)

Epidemiologie

Nagelaandoeningen komen vaak voor en worden wereldwijd gerapporteerd. Veranderingen in nagels kunnen op verschillende leeftijden optreden, maar ze worden vaak gezien bij ouderen en patiënten met chronische ziekten. De prevalentie van nagelveranderingen varieert sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan gerelateerd zijn aan omgevingsfactoren, genetica en het algemene gezondheidsniveau van de patiënt.

Prevalentie van nagelveranderingen
Nagelveranderingen zoals verkleuring, broosheid, en afbrokkeling van de nagels komen vaker voor bij oudere patiënten, vooral diegenen met chronische aandoeningen zoals diabetes, schimmelinfecties of bloedziekten. De prevalentie van deze veranderingen varieert, afhankelijk van de risicogroepen en de specifieke oorzaken die in elk geval aanwezig zijn.

Leeftijd en geslacht
Nagelveranderingen nemen vaak toe met de leeftijd, hoewel ze bij jongere patiënten ook kunnen voorkomen. Er zijn ook geslachtsverschillen te zien in de frequentie van bepaalde nagelaandoeningen, met vrouwen die vaak last hebben van broze nagels, vooral door hormonale veranderingen. Dit kan ook samenhangen met gebruik van cosmetische producten of omgevingsfactoren die de nagels beschadigen.

Mechanisme

De mechanismen die verantwoordelijk zijn voor veranderingen in de kleur, sterkte en textuur van de nagels zijn complex en kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende aandoening. In veel gevallen zijn deze veranderingen het gevolg van een verstoring in de groei, voeding, of circulatie naar de nagelmatrix, maar ze kunnen ook worden veroorzaakt door systemische ziektes die de nagels indirect beïnvloeden.

Impact van circulatie op nagelgezondheid
Een verminderde bloedcirculatie kan invloed hebben op de gezondheid van de nagels door de toevoer van voedingsstoffen en zuurstof naar de nagelmatrix te beperken. Dit kan leiden tot dunner wordende nagels, kleurveranderingen, of broosheid. Het herstellen van de bloedcirculatie kan in sommige gevallen helpen de gezondheid van de nagels te verbeteren.

Invloed van voeding
Voeding speelt een belangrijke rol in de sterkte en textuur van de nagels. Een tekort aan essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, biotine, ijzer, en zink kan leiden tot broze nagels, die vatbaar zijn voor breken of splijten. Het verbeteren van het voedingspatroon kan helpen om de nagels sterker en gezonder te maken.

Effecten van hormonale veranderingen
Hormonale schommelingen, zoals die optreden tijdens de zwangerschap, menopauze of als gevolg van endocriene aandoeningen, kunnen veranderingen in de nagels veroorzaken. Dit kan zich uiten in broze nagels, veranderingen in kleur, of een onregelmatige textuur. Het is belangrijk om deze veranderingen in de context van de hormonale status van de patiënt te begrijpen.

Oorzaken

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor veranderingen in de nagels, variërend van infecties en voedingstekorten tot systemische ziekten en hormonale invloeden. Deze oorzaken kunnen acuut of chronisch zijn en hebben invloed op zowel de kleur als de structuur van de nagels.

Infecties
Schimmelinfecties, bacteriële infecties en virale infecties kunnen de nagels aantasten, wat resulteert in veranderingen in kleur (zoals een gelige of bruine tint), textuur (zoals broosheid) en sterkte (nagels kunnen afbreken of vervormen). Schimmelinfecties, zoals onychomycose, zijn een van de meest voorkomende oorzaken van nagelveranderingen.

Voedingstekorten
Een onvoldoende voedingspatroon kan leiden tot een tekort aan voedingsstoffen die essentieel zijn voor de nagelgezondheid. Tekorten aan biotine, zink, ijzer of eiwitten kunnen de nagels broos maken, terwijl een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot verkleurde nagels. Het verbeteren van het voedingspatroon kan helpen om deze tekorten aan te vullen.

Systemische ziekten
Ziekten zoals diabetes, hartziekten, en leveraandoeningen kunnen indirect de gezondheid van de nagels beïnvloeden. Bij diabetes bijvoorbeeld, kunnen veranderingen in de bloedcirculatie leiden tot broze nagels en verminderde groei. Bij leveraandoeningen kunnen de nagels een gelige tint krijgen, wat een teken kan zijn van geelzucht.

Risicofactoren

Verschillende risicofactoren kunnen de kans op het ontwikkelen van nagelveranderingen verhogen. Deze factoren omvatten zowel genetische als omgevingsfactoren, evenals medische aandoeningen die invloed hebben op de gezondheid van de nagels.

Ouderen
Naarmate mensen ouder worden, kunnen de nagels dunner worden en trager groeien. Het verouderingsproces kan ook leiden tot een verhoogd risico op nagelproblemen, zoals schimmelinfecties of broosheid. Ouderen hebben vaak te maken met een verminderde bloedcirculatie en een afname van de voedingsinname, wat bijdraagt aan nagelveranderingen.

Chronische ziekten
Patiënten met chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten of schildklierproblemen hebben een verhoogd risico op nagelveranderingen. Deze aandoeningen kunnen invloed hebben op de circulatie, hormoonhuishouding en voeding, wat leidt tot veranderingen in de kleur, textuur en sterkte van de nagels.

Cosmetisch gebruik van producten
Het gebruik van agressieve nagelproducten, zoals nagellakverwijderaars die aceton bevatten, kan de nagels beschadigen. Het overmatig gebruik van nagellak of kunstnagels kan leiden tot broze nagels en verandering in de nagelstructuur. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met cosmetische behandelingen van de nagels om schade te voorkomen.

Risicogroepen

Er zijn specifieke risicogroepen die vatbaarder zijn voor veranderingen in de nagels. Deze groepen kunnen betrekking hebben op zowel lichamelijke als omgevingsfactoren die bijdragen aan de gezondheid van de nagels.

Patiënten met een immuunsysteemstoornis
Patiënten die immuunsuppressieve therapieën ondergaan of die lijden aan een auto-immuunziekte, zoals lupus of reumatoïde artritis, lopen een hoger risico op nagelveranderingen. Hun immuunsysteem kan de nagels minder goed beschermen tegen infecties en schade.

Patiënten met een slechte bloedcirculatie
Patiënten met aandoeningen zoals perifere arteriële ziekte of diabetes mellitus hebben vaak een verminderde bloedcirculatie, wat de gezondheid van de nagels negatief beïnvloedt. Slechte circulatie kan leiden tot een vertraagde groei van de nagels en het verlies van kleur of sterkte.

Gezondheidsprofessionals
Gezondheidsprofessionals die regelmatig contact hebben met chemicaliën of vochtige omgevingen, zoals verpleegkundigen of schoonheidsspecialisten, kunnen een verhoogd risico lopen op nagelbeschadigingen en infecties, vooral door contact met ziektekiemen. Het dragen van handschoenen en zorg voor de handen kan helpen om dit risico te beperken.

Geassocieerde symptomen

Veranderingen in de nagels kunnen vaak gepaard gaan met andere symptomen die wijzen op onderliggende aandoeningen. Deze symptomen kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak van de nagelveranderingen.

Bloedarmoede
Een van de meest voorkomende geassocieerde symptomen van nagelveranderingen is bloedarmoede. Patiënten met bloedarmoede kunnen bleekheid in de nagels ervaren, samen met vermoeidheid, duizeligheid en kortademigheid. Bloedarmoede kan een aanwijzing zijn voor een ijzertekort, wat een van de oorzaken van verkleurde nagels kan zijn.

Infecties
Patiënten met nagelveranderingen als gevolg van infecties kunnen ook symptomen ervaren zoals pijn, zwelling, roodheid en afscheiding rond de nagel. Dit kan wijzen op een bacteriële of schimmelinfectie, zoals onychomycose of paronychia.

Hormonale onbalans
Hormonale onbalans kan leiden tot broze nagels, die gepaard kunnen gaan met andere symptomen zoals stemmingswisselingen, gewichtstoename of verlies, en veranderingen in de menstruatiecyclus.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen zijn tekenen die aanduiden dat de nagelveranderingen mogelijk te maken hebben met een ernstige aandoening. Deze symptomen moeten snel worden geëvalueerd door een arts.

Versnelde nagelgroei
Hoewel een versnelde groei van de nagels niet vaak voorkomt, kan het een alarmsymptoom zijn van een onderliggende hormonale aandoening of ziekte. Patiënten moeten medische hulp zoeken als ze veranderingen in de snelheid van hun nagelgroei ervaren, vooral in combinatie met andere symptomen zoals vermoeidheid of gewichtsverlies.

Nagelafwijkingen met koorts of pijn
Nagelveranderingen die gepaard gaan met koorts, pijn of aanzienlijke zwelling kunnen wijzen op een infectie of een ontsteking die een snelle medische interventie vereist. Patiënten met dergelijke symptomen moeten onmiddellijk medische hulp zoeken.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van nagelveranderingen begint meestal met een gedetailleerde anamnese, gevolgd door fysiek onderzoek en aanvullende onderzoeken. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaak van de nagelverandering vast te stellen om de juiste behandeling te bepalen.

Visueel onderzoek
Een visueel onderzoek is de eerste stap in de diagnose van nagelveranderingen. Artsen letten op de kleur, textuur en vorm van de nagels en kunnen vragen stellen over symptomen zoals pijn, verkleuring, of veranderingen in de nagelgroei.

Laboratoriumonderzoek
In sommige gevallen kan laboratoriumonderzoek, zoals bloedonderzoek, nodig zijn om tekorten of onderliggende ziekten zoals bloedarmoede of leveraandoeningen vast te stellen. Dit kan helpen om de oorzaak van nagelveranderingen te verduidelijken.

Beeldvorming
Beeldvormingstechnieken zoals röntgenfoto’s kunnen worden gebruikt als er vermoedens zijn van letsel of infecties die de nagels beïnvloeden. Dit kan helpen om te beoordelen of er sprake is van beschadiging van de onderliggende botten of weefsels.

Behandeling

De behandeling van nagelveranderingen hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Behandelingsopties variëren van eenvoudige maatregelen zoals het aanpassen van het voedingspatroon tot meer ingrijpende medische behandelingen zoals medicatie of chirurgie.

Voedingsaanpassingen
Als de nagelveranderingen worden veroorzaakt door een tekort aan voedingsstoffen, kunnen voedingsaanpassingen noodzakelijk zijn. Supplementen van biotine, zink, ijzer of vitamine B12 kunnen helpen om de nagels te versterken.

Antimicrobiële behandeling
Voor nagelveranderingen veroorzaakt door infecties kunnen antimicrobiële behandelingen zoals antischimmelmiddelen of antibiotica worden voorgeschreven. Deze behandelingen kunnen de oorzaak van de infectie aanpakken en helpen om de gezondheid van de nagels te herstellen.

Chirurgische ingrepen
In zeldzame gevallen, wanneer nagelveranderingen ernstig zijn of gepaard gaan met chronische infecties, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit kan het verwijderen van de aangetaste nagel of het behandelen van de onderliggende infectie omvatten.

Prognose

De prognose van nagelveranderingen is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de snelheid van behandeling. Bij veel gevallen kunnen nagels zich herstellen met de juiste behandeling en zorg.

Herstel bij voedingsgerelateerde oorzaken
Wanneer de oorzaak van nagelveranderingen een voedingsprobleem is, kunnen de nagels zich herstellen zodra het tekort wordt aangepakt. De prognose is over het algemeen goed als de patiënt het juiste voedingspatroon volgt en eventuele supplementen inneemt.

Herstel bij infecties
De prognose bij infectiegerelateerde nagelveranderingen hangt af van de ernst van de infectie en de behandeling. In veel gevallen zal een juiste antimicrobiële behandeling leiden tot herstel, hoewel sommige infecties, zoals onychomycose, langzamer genezen.

Prognose bij chronische aandoeningen
Bij patiënten met chronische aandoeningen, zoals diabetes of hartziekten, kan de prognose minder goed zijn, aangezien nagelveranderingen vaak het gevolg zijn van onderliggende gezondheidsproblemen die mogelijk langdurige zorg vereisen.

Complicaties

Nagelveranderingen kunnen, afhankelijk van de oorzaak, leiden tot verschillende complicaties die het dagelijks functioneren kunnen beïnvloeden. Complicaties kunnen variëren van esthetische problemen tot ernstige infecties of disfunctie van de handen of voeten.

Infecties en secundaire aandoeningen
Patiënten met nagelveranderingen kunnen een verhoogd risico lopen op secundaire infecties, vooral als de nagels beschadigd zijn. Dit kan leiden tot pijn, zwelling en verdere schade aan de omliggende huid of botten.

Functionele beperkingen
In sommige gevallen kunnen ernstige nagelveranderingen leiden tot functionele beperkingen, vooral als de nagels niet goed groeien of constant broos zijn. Dit kan de vermogen van de patiënt om voorwerpen vast te houden of dagelijkse taken uit te voeren beïnvloeden.

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om nagelveranderingen te voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om de gezondheid van de nagels te bevorderen en veranderingen te verminderen.

Gezond voedingspatroon
Een evenwichtig voedingspatroon is essentieel voor het behoud van gezonde nagels. Het consumeren van voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen, zoals biotine, ijzer, en zink, kan helpen om de nagels sterk en gezond te houden.

Goede hygiëne
Het onderhouden van een goede hygiëne is belangrijk voor de preventie van infecties die nagelveranderingen kunnen veroorzaken. Het regelmatig wassen en drogen van de handen en voeten, evenals het vermijden van het delen van nagelproducten, kan helpen om de nagels gezond te houden.

Bescherming tegen schadelijke stoffen
Het dragen van handschoenen bij het hanteren van schadelijke stoffen, zoals schoonmaakproducten, kan helpen om nagelbeschadiging te voorkomen. Ook het vermijden van overmatig gebruik van agressieve nagelproducten kan bijdragen aan het behoud van gezonde nagels.

Lees verder

• Clubbing: Nagelafwijking (door onderliggende aandoening)
• Broze nagels: Nagelproblemen door veroudering of ziekte
• Onycholyse (nagelloslating): Scheiding nagels van nagelbed
• Terry's nagels: Nagelafwijking met band aan rand van nagels
• Putjesnagels: Oorzaken van putjes (groefjes) in nagels